Odlew popiersia Ignacego Domeyki

Roku Domeykowskiego ci¹g dalszy (koniec maja–czerwiec)
Andrzej £êdzki, Andrzej Paulo
Delegacja AGH w UNESCO
W dniach 13.05-2.06.2002 w reprezentacyjnej sali Miro paryskiej
siedziby UNESCO otwarta by³a
imponuj¹ca rozmachem wystawa
„Ignacy Domeyko – obywatel
dwóch œwiatów”. Oficjalny patronat
nad ni¹ objê³o UNESCO (przywilej
ten uzyskuj¹ tylko nieliczne wystawy w tym gmachu). Komisarzem
i twórc¹ koncepcji wystawy by³a
Maria Rodowicz, pracownik sta³ej
delegacji polskiej przy UNESCO.
Jednak¿e trudno sobie wyobraziæ
realizacjê tak odpowiedzialnego
i piêknego dzie³a bez wspó³pracy
wszystkich 5 pañstw, które uwa¿aj¹ siê za dziedziców Domeyki, oraz
wielu osób i instytucji. W katalogu
wystawy wymieniono ich a¿ 38.
Z dum¹ informujemy, ¿e jest wœród
nich AGH, która ufundowa³a centralny element dekoracyjny wystawy – du¿e popiersie Ignacego Domeyki, wykonane w br¹zie na Wydziale Odlewnictwa. Jest to kopia
rzeŸby autorstwa Teresy Brzóstkiewicz-Stefanowicz. O sprawach
technicznych wykonawstwa odlewu mo¿na przeczytaæ poni¿ej w artykule J. Dañko i S. Rzadkosza.
Na wystawie w UNESCO przedstawiono ¿ycie Domeyki na 26
planszach, jego publikacje, rysunki, odkryte minera³y, tradycyjne
stroje Indian z Araukanii i indiañsk¹
bi¿uteriê, tak¿e najnowsze biografie i publikacje na Jego temat. Fotografie tworzy³y obraz ziem, z których siê wywodzi³ (NiedŸwiadka,
dziœ na Bia³orusi), Uniwersytetu Wileñskiego, gdzie studiowa³ i dzia³a³
wraz z Filomatami, wreszcie Chile
i Andów, gdzie spêdzi³ blisko 50 lat
pracowitego ¿ycia.
Wernisa¿ wystawy mia³ miejsce
22 maja wieczorem. Mimo, i¿ na
brak wielkich imprez kulturalnych
w Pary¿u nie mo¿na narzekaæ, publicznoœæ miêdzynarodowa wype³ni³a salê Miro... i kuluary po brzegi.
Ze strony UNESCO przybyli m.in.
dyrektor generalny, K. Matsuura,
jego zastêpca, dyrektor sektora kultury: M. Buchenaki, przewodnicz¹cy Konferencji Generalnej, A. Jallali, oraz przewodniczacy Rady
Wykonawczej, A. Bennani. Wœród
dyplomatów zd¹¿yliœmy zanotowaæ Pani¹ Minister Edukacji Litwy,
R. Dowydeniene, Ambasadora
Bia³orusi, Ambasadora Polski przy
UNESCO, M. Dzieduszyck¹, Konsula RP w Pary¿u, A. Tarnawskiego, by³ego Ambasadora Chile
w Polsce, M. Lira Alcayaga, i obecnego Attaché Kulturalnego Ambasady Chile w Warszawie, A. Lastra
Norambuenê. Przybyli cz³onkowie
rozga³êzionej rodziny Domeyków
z Francji, Szwajcarii i Chile, przedstawiciele Polonii, wychodŸstwa
bia³oruskiego, litewskiego i chilijskiego, œwiata naukowego Francji
(m.in. École des Mines) i Chile
(w tym by³y rektor Uniwersytetu
Chilijskiego w Santiago). Polski
œwiat naukowy reprezentowali prof.
M. Zió³kowski (UW – Andyjska
Misja Archeologiczna) i delegacja
AGH w sk³adzie: J. Dañko, A. £êdzki (szef) i A. Paulo. Po oficjalnym
otwarciu przez M. Dzieduszyck¹
przemawiali K. Matsuura, A. £êdzki, R. Dowydeniene, Ambasador
Bia³orusi i Ignacio Domeyko Bulnes
(prawnuk „naszego” Domeyki).
Atmosfera na wernisa¿u by³a
znakomita, podnios³a, radosna i...
rodzinna. Ofiarowane przez AGH
popiersie wzbudzi³o du¿e zainteresowanie, zarówno jakoœci¹ i technik¹ wykonania, jak i podobieñstwem do przedstawianej osoby.
Kilku potomków Ignacego Domeyki pod presj¹ rodziny stawa³o na
podium jako modele do studium
podobieñstwa i dziedziczenia rysów twarzy. Odebraliœmy podziêkowania z wielu stron za dar,
wspó³pracê w organizacji Roku
Domeykowskiego i inicjatywê organizowanej w grudniu konferencji
na AGH. Prasa polonijna i wydawnictwa towarzysz¹ce wystawie odnotowa³y wk³ad AGH. Wernisa¿ by³
te¿ okazj¹ do nawi¹zania i pog³ê-
Katalog wystawy UNESCO
bienia kontaktów naukowych, okazj¹ dobrze wykorzystan¹.
Istnieje zamiar trwa³ego przekazania popiersia Ignacego Domeyki
do jego macierzystej uczelni, École des Mines de Paris. Trzeba jednak znaleŸæ stosowne miejsce
(Muzeum Mineralogiczne?), czas
i przygotowaæ oprawê do uroczystego przekazania dzie³a. Tymczasem popiersie powêdruje w paŸdzierniku wraz z wystaw¹ do
Lyonu, w listopadzie (10.11) ozdobi Dzieñ Nauki UNESCO, a potem
Parlament Europejski w Strasbourgu, zaœ w grudniu–styczniu wystawê na Uniwersytecie w Lille. NiewyraŸne s¹ nadal perspektywy wczeœniejszej (sierpieñ-wrzesieñ) wystawy w Brukseli.
Otwarcie wystawy przez M. Dzieduszyck¹. Na swe wyst¹pienia oczekuj¹ (od prawej)
Ignacio Domeyko Bulnes w otoczeniu A. £êdzkiego i R. Šviedrysa (USA) na wysta-
K. Matsuura, Ambasador Bia³orusi, A. £êdzki i R. Dowydeniene – fot. A. Paulo
wie UNESCO w Pary¿u – fot. A. Paulo
Józef Dañko, Stanis³aw Rzadkosz
dzie³a. Z konsultacji przeprowadzonych z panem prof. Mariuszem
Zió³kowskim z Uniwersytetu Warszawskiego wynika³o, ¿e odlew
popiersia I. Domeyki by³ ju¿ wczeœniej wykonany przez jedn¹ z krajowych odlewni. Jednak¿e w stosunku do jakoœci wykonanego
wówczas odlewu zg³oszono szereg zastrze¿eñ.
Odlew popiersia
Ignacego Domeyki
Apel JM Rektora AGH o w³¹czenie siê Wydzia³u Odlewnictwa
do uroczystoœci domeykowskich
w formie wykonania odlewu po-
piersia Ignacego Domeyki zosta³
podjêty z ca³¹ przychylnoœci¹ i zrozumieniem. Jedyna obawa wynika³a z krótkiego terminu wykonania
BIP 104/105 – Czerwiec/Lipiec 2002 r.
Podejmuj¹c siê zatem wykonania odlewu Wydzia³ mia³ œwiadomoœæ rangi dzie³a oraz koniecznoœci jego wykonania na najwy¿szym
poziomie, stosownie do oczekiwañ
oraz presti¿u AGH. Prace nad popiersiem rozpoczêto od opracowania technologii odlewania. Wykorzystano model gipsowy popiersia
wykonany przez artystkê warszaw-
7
fot. S. Rzadkosz
Prawnuczki Domeyki i prof. J. Dañko porównuj¹ profile Ignacego i Andrzeja
Domeyków – fot. A. Paulo
sk¹ pani¹ Teresê Brzóstkiewicz-Stefanowicz, wypo¿yczony przez
Uniwersytet Warszawski. Z uwagi
na koniecznoϾ wiernego odwzorowania modelu oraz zachowania
jego trwa³oœci wykorzystano najnowsz¹ technologiê replikowania
i kopiowania dzie³ rzeŸbiarskich.
Za pomoc¹ tworzyw silikonowych skopiowano kszta³t i fakturê
rzeŸby, a uzyskan¹ warstwê powierzchniow¹ utrwalono w wieloczêœciowej
formie
gipsowej
(Rd00664). Forma ta pos³u¿y³a do
wykonania modelu z woskowego
tworzywa modelowego. Model po
zaformowaniu w masie ceramicznej
zosta³ z niej usuniêty przez wytopienie, tworz¹c wnêkê o kszta³cie odlewu. W celu uzyskania odpowiedniej
gruboœci œcianki odlewu rzeŸby wykonano rdzeñ wewnêtrzny z wykorzystaniem dostêpnych materia³ów
i technologii odlewniczych.
Jako tworzywo na kopiê rzeŸby
u¿yto br¹zu krzemowego o bardzo
dobrych w³aœciwoœciach odlewniczych. Materia³ ten posiada szczególne zdolnoœci do odtwarzania
szczegó³ów rzeŸby.
Uzyskany odlew po oczyszczeniu zosta³ poddany procesowi pa-
tynowania i konserwacji pow³oki
zewnêtrznej dla nadania jej trwa³oœci.
Mimo bardzo napiêtego harmonogramu prac efekt koñcowy
zosta³ oceniony bardzo wysoko,
zarówno we w³asnym gronie specjalistów – odlewników, jak równie¿ przez znawców walorów odlewów artystycznych. Trzeba przyznaæ, ¿e uzyskane powodzenie
przedsiêwziêcia sprawi³o wiele satysfakcji gronu wielu osób, szczególnie w nie zaanga¿owanych.
Dotyczy to przede wszystkim Prodziekana Wydzia³u Odlewnictwa
prof. Stanis³awa Rzadkosza, który
z zespo³em studentów ze specjalnoœci Odlewnictwo Artystyczne
i Precyzyjne wykona³ ca³oœæ prac
zwi¹zanych z powstaniem kopii
rzeŸby popiersia Ignacego Domeyki.
W celu upamiêtnienia nak³adu
Akademii Górniczo-Hutniczej do
wykonania kopii odlewu, w tylnej
jego czêœci umieszczono odlewan¹ plakietkê – o nastêpuj¹cej treœci
w jêzyku francuskim: „Odlew kopii
rzeŸby wykonano w Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie AD.
2002”.
Andrzej Paulo, Zdzis³aw Jan Ryn
Ignacy Domeyko – od Santiago do Wilna, Miñska i Brzeœcia
W Santiago de Chile
Obchody 200-lecia urodzin
Ignacego Domeyki (patrz BIP nr
101 s. 6-7) nabieraj¹ coraz wiêkszego rozmachu. W Santiago de Chile
29 maja uroczyœcie otwarto wielk¹
wystawê „Ignacio Domeyko. Vida y
Obra” (Ignacy Domeyko – ¿ycie
i dzie³o). Jej organizatorem jest Korporacja Kulturalna Vitacura, a na
miejsce wystawy wybrano zabytkowy obiekt architektury kolonialnej
Casas de Lo Matta. Komisarzem
wystawy jest Alejandra Valdes Raczyñski, córka Christiane Raczyñskiej polskiego pochodzenia. Wystawa jest kontynuacj¹ cyklu „Wielkie osobowoœci naszej kultury”.
G³ówne akcenty wystawy ukazuj¹ I. Domeykê jako uczonego,
mineraloga, geologa, meteorologa, rektora Universidad de Chile,
odkrywcê, nauczyciela, alpinistê,
patriotê, cz³owieka wiary, ekologa,
obroñcê praw Indian, itp. Po raz
pierwszy udostêpniono szerokiej
publicznoœci gabinet Ignacego Domeyki w Domu Domeyki w Santia-
8
go ze s³ynnym obrazem Matki
Boskiej Ostrobramskiej, biurkiem
i czêœci¹ biblioteki. Honorowym
goœciem uroczystoœci by³a wnuczka Ignacego – Anita Domeyko Alamos, która obchodzi³a stulecie
swych urodzin. Wœród ¿yczeñ
i upominków dla Jubilatki znalaz³
siê adres i prezent od wiceprezydenta miasta Krakowa dr. Jerzego
Jedliñskiego.
Wa¿n¹ czêœæ wystawy stanowi³y eksponaty z Polski przywiezione
przez prof. Zdzis³awa J. Ryna: fotogramy ilustruj¹ce planszê z eponimami „Ignacy Domeyko”, mapa
Polski i Litwy z po³owy XIX wieku
oraz kopia sztychu Uniwersytetu
Wileñskiego (dar Biblioteki Jagielloñskiej), katalogi i afisze wystaw
Domeykowskich w Bibliotece Narodowej w Warszawie, Bibliotece
Jagielloñskiej oraz folder wystawy
w pa³acu UNESCO w Pary¿u; ponadto zestaw miesiêczników Uniwersytetu Jagielloñskiego „Alma
Mater”, z barwnymi ok³adkami
przybli¿aj¹cymi krakowski uniwersytet, który obdarzy³ I. Domeykê
doktoratem honoris causa medycyny (dar redakcji „Alma Mater”).
Otwarcie wystawy by³o znakomit¹ okazj¹ do promocji ksi¹¿ki pt.
„Ignacy Domeyko. Obywatel œwiata” wydanej w wersji polsko-hiszpañskiej przez Wydawnictwo UJ
(2002 r.). 6 czerwca prof. Ryn wyg³osi³ w lokalu wystawy wyk³ad pt.
„Ignacy Domeyko – portret psychologiczny i duchowy”. 7 czerwca zarejestrowano w Santiago Korporacjê Kulturaln¹ im. Ignacego
Domeyki. Jej celem jest rozwijanie
i promocja badañ nad ¿yciemi
dzie³em Ignacego Domeyki oraz
utworzenie muzeum, archiwum
i oœrodka dokumentacji. Przewodnicz¹cym tymczasowego zarz¹du
korporacji zosta³ prof. Z. J. Ryn.
Korporacja Kulturalna im. Ignacego Domeyki przejê³a inicjatywê
grupy postulatorów z 1996 roku
o uznanie Ignacego Domeyki
z S³ugê Bo¿ego i przedstawi³a j¹
oficjalnie chilijskim w³adzom koœcielnym.
W Chile og³oszono krajowy
konkurs na prace zwi¹zane z po-
staci¹ Ignacego Domeyki. Jego
organizatorem
jest
Program
EXPLORA i Krajowa Komisja Badañ Naukowych i Technologicznych, podlegaj¹ca Ministerstwu
Edukacji (CONICYT – Comisión
Nacional de Investigación Científica y Tecnológica). Konkurs jest
skierowany przede wszystkim do
m³odzie¿y akademickiej i licealnej
(informacja: www.explora.cl).
We Wroc³awiu
10 czerwca w siedzibie Oddzia³u PAN we Wroc³awiu odby³a siê sesja naukowa z okazji 200-lecia urodzin Ignacego Domeyki. Zorganizowa³y j¹ PAN, Instytut Geotechniki
i Hydrotechniki Politechniki Wroc³awskiej oraz Instytut Nauk Geologicznych Uniwersytetu Wroc³awskiego. Przyby³o 40–50 ¿ywo reaguj¹cych s³uchaczy, czêœæ zadawa³a
pytania i podejmowa³a dyskusjê.
Zaprezentowano trzy referaty, zamówione przez organizatorów:
– dr Alfredo Lastra Norambuena
(Instytut Historii PAN, Ambasa-
BIP 104/105 – Czerwiec/Lipiec 2002 r.