Anatomia z elementami histologii człowieka
Transkrypt
Anatomia z elementami histologii człowieka
Anatomia z elementami histologii człowieka Temat: osie, płaszczyzny, główne części i okolice ciała Dr n. biol. Henryk Różański Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Krośnie Osie i płaszczyzny ciała ludzkiego • Ciało człowieka posiada symetrię dwustronną. • Płaszczyzna pośrodkowa (planum medianum) dzieli ciało na dwie symetryczne połowy, wyznaczona przez oś pionową i oś poprzeczną, jest jedną z nieskończonej liczby płaszczyzn strzałkowych. • Płaszczyzna pozioma (planum horizontale) dzieli ciało na część górną i dolną, przebiega prostopadle do płaszczyzny czołowej (równolegle do płaszczyzny podstawy), wyznaczona przez oś strzałkową i poprzeczną. • Płaszczyzna czołowa (planum frontale) dzieli ciało na połowę przednią i tylną, wyznaczona przez oś pionową i oś poprzeczną. Osie ciała ludzkiego • W ciele ludzkim wyróżnić można osie. • Oś strzałkowa (axis sagitalis), czyli przedniotylna, prostopadła do osi pionowej, biegnie od przodu ku tyłowi. • Oś pionowa (axis verticalis), biegnące wzdłuż ciała, pionowo w stosunku do ziemi. • Oś pozioma, czyli poprzeczna (axis transversalis) biegnie prostopadle do osi pionowej od strony lewej do prawej. Ryc. 1. Osie i płaszczyzny ciała człowieka (wg Martin Trebsdorf, 2000 r.). Ryc. 2. Kierunki ciała (wg Martin Trebsdorf, 2000 r Główne części i okolice ciała ludzkiego • • • • • • Ciało człowieka (corpus hominis) składa się z: Głowa (caput). Szyja (collum, cervix). Tułów (truncus). Kończyny górne (extremitas superior). Kończyny dolne (extremitas inferior). Ryc. 3. Główne części ciała. (wg Martin Trebsdorf, 2000 r.). • Głowa (caput) obejmuje część twarzową (pars facialis) i część mózgową (pars cerebralis). • Cząśó męzgowa głowy obejmuje jamę czaszki i ściany jamy czaszki. • Ściany jamy czaszki tworzą podstawę czaszki i sklepienie czaszki. • Sklepienie głowy jest sklepieniem czaszki wraz z powłokami (mięśnie, skóra). Ryc. 4 i 5. Okolice głowy i szyi (wg Stefan Różycki, 1952 r.). • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Sklepienie głowy zawiera nieparzyste okolice: - okolicę czołową – regio frontalis - okolicę potyliczną – regio occipitalis Sklepienie głowy zawiera ręwnieć okolice parzyste: - okolicę ciemieniową - regio parietalis - okolicę skroniową – regio temporalis - okolicę sutkowatą – regio mastoidea - okolicę uszną – regio auricularis Cząśó twarzowa głowy obejmuje okolice twarzy powierzchowne i głębokie oraz jamy: oczodołową, nosową i ustną. Okolice twarzy powierzchowne nieparzyste: - okolica nosowa – regio nasalis - okolica wargowa – regio labialis - okolice bródkowa – regio mentalis - okolica ustna – regio oralis Okolice twarzy powierzchowne parzyste: - okolica powiekowa górna i dolna – regio palpebralis - okolica podoczodołowa – regio infraorbitalis - okolica policzkowa – regio buccalis - okolica licowa – regio zygomatica seu malaris - okolica przyuszniczo-żwaczowa – regio parotideo-masseterica Okolice cząści twarzowej głąbokie: - dół podskroniowy – fossa infratemporalis - dół skrzydłowo-podniebienny – fossa pterygo-palatina (wg Stefan Różycki, 1952 r.). • • • • • • • Szyja (collum, cervix) składa się z okolicy przedniej (regio colli anterior) i okolicy tylnej (regio colli posterior), czyli karku – nucha. Trójkąt szyi pośrodkowy (trigonum colli medianum) obejmuje okolic nadgnykową i podgnykową. Okolica nadgnykowa (regio suprahyoidea) składa się z nieparzystej okolicy bródkowej (regio submentalis) oraz parzystych okolic: - okolica podżuchwowa – regio submandibularis seu submaxillaris - okolica pozażuchwowa – region retromandibularis Okolica podgnykowa (region infrahyoidea) zawiera parzysty trójkąt tętnicy szyjnej (trigonum caroticum) i nieparzystą okolicę szyi pośrodkową, która składa się z okolicy podgnykowej właściwej – (regio subhyoidea), okolicy krtaniowej (regio laryngea), okolicy tarczycowej (regio thyreoidea) i okolicy nadmostkowej (regio suprasternalis). W okolicy mostkowo -obojczykowo-sutkowej (regio sternocleido-mastoidea) wyróżnić można dół nadobojczykowy mniejszy (fossa supraclavicularis minor) położony nad stawem mostkowo-obojczykowym. (wg Stefan Różycki, 1952 r.). Tręjkżt szyi boczny (trigonum colli laterale) obejmuje trójkąt barkowo-czworoboczny (trigonum omotrapezoideum) i trójkąt barkowo-obojczykowy (trigonum omoclaviculare). Zagłębienie w trójkącie szyi bocznym, nad obojczykiem nosi nazwę dołu nadobojczykowego większego (fossa supraclavicularis major). • Tułęw (truncus) obejmuje klatkę piersiową (thorax), brzuch (abdomen) i miednicę (pelvis). W tułowiu występuje część przednia i tylna. • Okolica tułowia przednia – regio trunci anterior obejmuje: • - okolicę piersiową – regio pectoralis • - okolicę brzuszną – regio abdominalis • Okolica piersiowa (regio pectoralis) złożona jest z: • - okolicy mostkowej - regio sternalis (nieparzysta) • - okolicy podobojczykowej – regio intraclavicularis • - okolicy sutkowej – regio mammalis • - okolicy podsutkowej - regio inframammalis • - okolicy piersiowej bocznej – regio pectoralis lateralis, zbudowanej z okolicy pachowej (regio axillaris) i żebrowej bocznej (regio costalis lateralis) • Okolica brzuszna (regio abdominalis) złożona jest z: - okolicy nadbrzusznej – epigastrium - okolicy śródbrzusznej – mesogastrium - okolicy podbrzusznej - hypogastrium • Okolica nadbrzuszna obejmuje: - okolicę nadpępkową – regio supraumbilicalis - okolicę podżebrową – regio hypochondriaca • Okolica śrędbrzuszna obejmuje: - okolicę pępkową – regio umbilicalis - okolicę brzuszną boczną – regio abdominalis lateralis • Okolica podbrzuszna obejmuje: - okolicę łonową – regio pubica - okolicę pachwinową – regio inguinalis Okolice przedniej części tułowia (wg Stefan Różycki, 1952 r.). • Okolica tułowia tylna (regio trunci posteriori), czyli okolica grzbietu (regio dorsi) została podzielona na okolicę pośrodkową grzbietu, czyli kręgową (regio mediana dorsi seu vertebralis) i dwie okolice boczne (regiones laterales dorsi). • Okolica boczna grzbietu złożona jest z: - okolicy nadłopatkowej – regio suprascapularis - okolicy łopatkowej – regio scapularis - okolicy podłopatkowej – regio subscapularis - okolicy lędźwiowej – regio lumbalis - okolicy międzyłopatkowej – regio interscapularis Okolice tylnej części tułowia (wg Stefan Różycki, 1952 r.). • Kończyna gęrna (extremitas superior) złożona jest z okolic: - okolicy barkowej – regio acromialis - okolicy naramiennej – regio deltoidea - okolicy ramieniowej – regio brachialis - okolicy łokciowej – regio cubiti - okolicy przedramieniowej – regio antebrachii - okolic ręki – regiones manus, w których wyróżnić należy okolicę nadgarstkową – regio carpi, okolicę śródręcza – regio metacarpi oraz okolicę palców – regio digitorum. • Kończyna dolna (extremitas inferior) złożona jest z okolic: - okolicy biodrowej – regio caxae - okolicy pośladkowej – regio glutaea - okolicy udowej – regio femoris - okolicy kolanowej – regio genus - okolicy goleniowej – regio cruris - okolicy kostkowej – regio malleolaris - okolic stopy – regiones pedis, a w nich: okolica stępu – regio tarsi, okolica śródstopia – regio metatarsi i okolica palców – regio digitorum. • Między pośladkami i udami, u wylotu miednicy mniejszej zlokalizowana jest okolica krocza – regio perinealis. W okolicy krocza mieści się okolica odbytowa – regio analis, okolica moczowo-płciowa – regio urogenitalis oraz okolica sromowa – regio pudendalis. • Tuber ischiadicum – guz kulszowy • Ligamentum sacrotuberale – więzadło krzyżowo-guzowe • Labium minus et majus pudendi – warga sromowa mniejsza i większa • Bulbus vestibuli – opuszka przedsionka • Orificium externum urethrae muliebris – ujście zewnętrzne cewki • Orificium vaginae – ujście pochwy • Clitoris - łechtaczka Ryc. 8 i 9. Okolice krocza. (wg Stefan Różycki, 1952 r.).