Lech Rugała Tym razem proponujemy krótką wycieczkę pieszą w

Lech Rugała
Tym razem proponujemy krótką wycieczkę pieszą w okolice Soboty pod Poznaniem. Na miejsce rozpoczęcia
wędrówki można dojechać samochodem lub autobusem linii 832 z Dworca Sobieskiego przy pętli PST,
obsługiwanej przez firmę przewozową "Rokbus" z Rokietnicy. Sobota to wieś położona w regionie
Wysoczyzny Poznańskiej w gminie Rokietnica, na prawym skraju jej przecięcia rozległą Doliną Samicy
Kierskiej, powstałej podczas fazy poznańskiej zlodowacenia bałtyckiego.
Początki wsi sięgają XIII wieku. Sobota była w XVI wieku własnością Sobockich, na początku XIX wieku
Łaszkowskich, następnie Dziembowskich, Modlibowskich, a przed wojną Józefa Frydrychowicza. Pierwszy
proboszcz Soboty wymieniony jest w dokumencie z 1367 roku. Pierwotny kościół był drewniany. Obecny
późnogotycki murowany kościół p.w. Narodzenia NMP został wzniesiony przez miejscowego proboszcza i
kanonika katedralnego, a jednocześnie właściciela Soboty, Jana Sobockiego w latach 1510-1517. Remont
kościoła przeprowadzono w roku 1780 dzięki staraniom Ksawerego Moraczewskiego, kanonika kaliskiego,
ponieważ groził zawaleniem. Wtedy to kościół przyozdobiono barokową fasadą. Kolejną renowację
przeprowadził w 1894 roku ks. Maksymilian Baraniecki.
Wewnątrz tej jednonawowej świątyni znajduje się neogotycki ołtarz główny z 1906 roku. W prezbiterium
zachowało się gotyckie sklepienie gwiaździste, w nawie drewniany strop. Na ścianie bocznej między oknami
wisi oryginalny barokowy krucyfiks z belki tęczowej, a na samej belce umieszczona jest jego kopia. W
ścianach wmurowane są renesansowe płyty nagrobne i piętrowy nagrobek Sobockich. Ostatni remont
przeprowadzono w latach 1975-81, kiedy to usunięte zostały ołtarze boczne. W głównym ołtarzu znajduje się
słynący łaskami obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z 1794 roku w sukience srebrnej z XVIII wieku. Do
rejestru zabytków włączona jest też barokowa dzwonnica z 2 połowy XVIII wieku z otaczającym kościół
kamiennym murem z dwudzielną bramą.
Kolejnym zabytkiem Soboty jest dwór Łaszkowskich z 1809 roku, gruntownie przebudowany w 1912 roku,
kiedy to zyskał przybudówki i werandę oraz otoczony został ceglanym murem, rozebranym w latach 60-tych
XX wieku i zastąpionym metalowym płotem z podmurówką. Dwór jest murowany, parterowy o cechach
neoklasycystycznych, kryty dachem naczółkowym. Do wejścia prowadzi niewielki taras ze schodami. Na
trójkątnym zwieńczeniu wystawki nad wejściem umieszczone są herby dawnych właścicieli: Dryja i Pomian.
Dwór okala mały, zadbany park o powierzchni 1,5 ha, założony na początku XIX wieku. Na uwagę zasługują
również zabudowania folwarczne z kamienia polnego i cegły. Obok folwarku, na skrzyżowaniu drogi ze
Złotkowa do Golęczewa stoi stary piaskowcowy pomnik św. Wawrzyńca z XVIII wieku, ostatnio
odrestaurowany.
W dalszą wędrówkę udajemy się schodząc w dół wzdłuż krętej szosy, nadającej Sobocie charakteru
"górskiej wsi". W miejscu, gdzie wieś się kończy dochodzimy do skrzyżowania z szeroką drogą gruntową. Tu
skręcamy w prawo i oglądając widoki na łąki, pola i krawędź doliny, dochodzimy do brzegu lasu, gdzie
znajduje się urokliwie położony cmentarz parafialny z Soboty. Idąc dalej wzdłuż lasu wkraczamy w Obszar
Chronionego Krajobrazu Dolina Samicy Kierskiej. Po lewej mijamy leśniczówkę i miejsce odpoczynku z
wiatą. Po przejściu lasem około kilometra dochodzimy do mostu na Samicy. Nie przekraczając rzeki
skręcamy w prawo pod kątem ostrym i wędrujemy drogą przez las w kierunku wschodnim. Tu można
zboczyć około 100 m w lewo i dojść ścieżką do malowniczego uroczyska. Po przejściu około 2 km
wychodzimy na szosę prowadzącą z Zielątkowa i łagodnie pod górę, mijając po lewej zarośnięty dawny
cmentarz ewangelicki i po prawej nowoczesną remizę strażacką, dochodzimy do centrum wsi Golęczewo.
Golęczewo to niewielka wieś położona na północnym skraju gminy Suchy Las. Piewsza zachowana
wzmianka o tej wsi pochodzi z 1313 roku, z czasów Władysława Łokietka. Golęczewo było własnością
szlachecką, należącą do parafii w Sobocie. W dokumencie z 1412 roku wymieniany jest właściciel wsi,
Andrzej Golęczewski.
W wiekach XIV-XVIII właściciele Golęczewa często się zmieniali, toczyli długotrwałe spory, zapisywali w
spadku jako wiano, przekazywali jako dłużnicy, czy też sprzedawali. W tych czasach wieś przeżywała różne
wzloty i upadki. Po zniesieniu poddaństwa w XIX wieku wieś zaczęła pustoszeć. Obowiązkiem gospodarzy w
tej wsi było m.in. utrzymanie drogi wiejskiej łącznie z zadrzewieniem, oraz płacenie rocznego czynszu na
rzecz parafii w Sobocie. W rękach polskich właścicieli dobra golęczewskie pozostawały do 1901 roku.
W 1901 roku pruska Komisja Kolonizacyjna odkupiła wieś od polskiego właściciela Zygmunta
Błociszewskiego za kwotę 530 tysięcy marek. Po uporządkowaniu zaniedbanego majątku, Golęczewo
wybrano jako miejsce lokalizacji „wzorcowej wsi niemieckiej” w celu osadzenia tam niemieckich kolonistów i
zlecono opracowanie planu wybudowania takiej wsi królewskiemu radcy budowlanemu, Paulowi Fischerowi
z Poznania. Osiedlać się tu mieli tylko Niemcy - nie katolicy i nie z pobliskich miejscowości.
W latach 1901-1906 we wsi powstało kilkadziesiąt doskonale funkcjonujących gospodarstw. Powstały także
budynki administracji, warsztaty rzemieślnicze, szkoła, karczma i kaplica oraz cmentarz. Przeprowadzono
meliorację, uruchomiono kanalizację burzową i przeciwpowodziową, zwodociągowano wszystkie
gospodarstwa, utwardzono drogi i ulice oraz ułożono chodniki. Wzdłuż dzisiejszej ulicy Dworcowej
wybudowano szereg budynków reprezentujących różne style z odległych landów niemieckich. Większość z
nich ustawiono niemieckim zwyczajem szczytami do ulicy. Sprowadzonych do wsi kolonistów osiedlono w
gotowych - oddanych "pod klucz" gospodarstwach. Opis Golęczewa został rozesłany do szkół na terenie
zaboru pruskiego, jako przykład szerzenia kultury niemieckiej na wschodzie. Większość tych budynków jest
obecnie nadzorowana przez wojewódzkiego konserwatora zabytków. Ciekawym, choć zaniedbanym
obiektem zabytkowym, jest budynek dworca kolejowego.
W 1918 roku, po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, większość osadników niemieckich wyjechała.
Puste gospodarstwa zasiedlali Polacy, żyjąc w dobrych stosunkach z pozostałymi tu osadnikami. Po II wojnie
światowej do Golęczewa napłynęła nowa fala przybyszów, a wieś stała się typowo rolnicza. Mieszkańcy wsi
znajdowali zatrudnienie również poza rolnictwem, głównie w Poznaniu. Wieś powoli rozbudowywała się, a
bliskość miasta powodowa zmianę w strukturze gospodarstw. Zaczęły powstawać gospodarstwa
szklarniowe, sadownicze, owocowo - warzywne oraz warsztaty rzemieślnicze. W Golęczewie, w dawnym
budynku pruskiej szkoły, rozbudowanym w latach 90-tych XX wieku, funkcjonuje obecnie Szkoła
Podstawowa i Przedszkole.
Po zwiedzeniu Golęczewa, ze skrzyżowania koło budynku dawnej karczmy i szkoły, udajemy się szosą
prowadzącą pofalowanym terenem nad krawędzią doliny do Soboty. Po drodze podziwiamy ładne widoki na
okolicę. Tutaj pętla, którą przeszliśmy pieszo, się zamyka. Do Poznania można również wrócić bezpośrednio
z Golęczewa pociągiem lub autobusami linii 905 i 907.
● ● ●