Ekspertyza 1

PROKURATURA KRAJOWA
Biuro
do Spraw Przestępczości Zorganizowanej
Warszawa, dnia
sierpnia 2007r.
Nr PR IV 078/01/07
Stanowisko w zakresie dotyczącym
zainicjowania czynności operacyjno – rozpoznawczych, o których mowa w
art. 19 Ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym,
w tym w odniesieniu do przestępstwa płatnej protekcji
1. Artykuł 19 ust. 1 Ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym reguluje zakres
działań organu ścigania – CBA w zakresie podjęcia czynności operacyjno –
rozpoznawczych
zmierzających
do
sprawdzenia
„uzyskanych
wcześniej,
wiarygodnych informacji o przestępstwie oraz wykrycia sprawców i uzyskania
dowodów”. Sprawdzenie, o którym mowa moŜe polegać na dokonaniu czynności
wymienionych taksatywnie w treści powoływanego przepisu:
• w sposób niejawny nabycia lub przejęcia przedmiotów pochodzących z
przestępstwa, ulegających przepadkowi (…),
• przyjęcia lub wręczenia korzyści majątkowej.
Warunkiem koniecznym do podjęcia takich działań jest uzyskanie wiarygodnej
informacji o przestępstwie. Wiarygodnej, to znaczy takiej, o której moŜna sądzić, Ŝe
jest prawdziwa. Odnosząc tę sytuację
karnego,
naleŜy
uznać,
Ŝe
do uregulowań Kodeksu postępowania
uzyskana
informacja
winna
wskazywać
na
prawdopodobieństwo zaistnienia czynu zabronionego, z katalogu wskazanego w
_________________________________________________________________________
00 – 950 Warszawa, skr. poczt. 33
Al. Ujazdowskie 11,
(22) 52-12-632, fax (22) 62-82-303
2
treści 17 ust. 1 Ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym. Teza, Ŝe
prawdopodobieństwo to musi być uzasadnione, czyli odpowiadać warunkom
wskazanym w treści art. 303 kpk wydaje się zbyt daleko idąca, albowiem w tej
sytuacji przepisy obligują organ procesowy do wszczęcia postępowania karnego.
Czynności operacyjno – rozpoznawcze mają dopiero sprawdzić informację o
przestępstwie, doprowadzić do wykrycia sprawców i uzyskania dowodów.
Zatem konieczna jest informacja o dokonanym przestępstwie w kaŜdej jego
formie stadialnej, przestępstwie juŜ popełnionym. Samo podejrzenie, czy teŜ
informacja o prawdopodobieństwie dokonania takiego czynu zabronionego jest
niewystarczająca do podjęcia działań operacyjno – rozpoznawczych, o których
mowa w art. 19 Ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym.
Ocena tych informacji następuje wyłącznie przez organ, który ma podjąć takie
czynności.
PowyŜsze stanowisko jest zgodne z opiniami w tym zakresie wyraŜonymi przez
Biura: Prezydialne, do Spraw Konstytucyjnych, Postępowania Przygotowawczego
Prokuratury Krajowej oraz Departament Legislacyjno – Prawny Ministerstwa
Sprawiedliwości.
2. Przy rozwaŜaniach na temat płatnej protekcji naleŜy pamiętać, Ŝe przestępstwo
to jest przestępstwem dwufazowym.
Na pierwszą fazę składają się czynności alternatywnie – powoływanie się na
wpływy w instytucji, wywołanie przekonania u innej osoby o istnieniu takich
wpływów,
bądź
teŜ
utwierdzenie
przekonania
o
istnieniu
wpływów
umoŜliwiających załatwienie sprawy wywołane u osoby, która takim przekonaniem
dysponuje.
Drugim aktem przestępstwa z art. 230 kk jest podjęcie się pośrednictwa w
załatwieniu konkretnej sprawy, w zamian za określoną korzyść lub jej obietnicę.
JeŜeli
przedmiotem
rozpracowania
operacyjnego
jest
przestępstwo
przewidziane w art. 230 kk (płatna protekcja), do podjęcia czynności operacyjno –
3
rozpoznawczych, o których mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o CBA, koniecznym jest
uzyskanie wiarygodnej informacji o działalności osoby, która:
• powołuje się na wpływy w konkretnej instytucji państwowej lub
samorządowej (…), albo wywołuje przekonanie o ich istnieniu, bądź teŜ
utwierdza inną osobę w przekonaniu o istnieniu takich wpływów,
• podejmuje się pośrednictwa w załatwieniu konkretnej sprawy.
• w zamian za korzyść majątkową lub osobistą, bądź teŜ jej obietnicę.
Zatem warunkiem sine qua non do uznania, iŜ informacja jest wiarygodna
konieczne jest złoŜenie konkretnej oferty w zindywidualizowanej sprawie.
Nie moŜna zatem mówić o przestępstwie wyczerpującym dyspozycję art. 230
kk, nawet w jego formach stadialnych, kiedy zachowanie sprawcy w pierwszej fazie
przestępstwa nie jest skonkretyzowane, a polega na rozpowszechnianiu informacji
o bliŜej niesprecyzowanych wpływach w instytucji państwowej czy samorządowej i
w związku potencjalnej moŜliwości załatwienia kaŜdej sprawy.
Sprawca zachowuje się w sposób przestępny od momentu kiedy precyzuje
wobec konkretnej osoby moŜliwość załatwienia określonej sprawy, bądź teŜ z
inicjatywy innej osoby przyjmuje jej propozycję podjęcia się pośrednictwa w
określonej sprawie. Wówczas moŜemy mówić, bez Ŝadnych wątpliwości o
wyczerpaniu dyspozycji przepisów z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 230 kk, a w takiej
sytuacji zarządzenie czynności określonych w art. 19 ust. 1 nie winno budzić
zastrzeŜeń.
Stanowisko powyŜsze jest zgodne z opiniami w tym zakresie wyraŜonymi
przez Biura: do Spraw Konstytucyjnych, Postępowania Przygotowawczego
Prokuratury Krajowej oraz Departament Legislacyjno – Prawny Ministerstwa
Sprawiedliwości oraz nieco odmienne od opinii Biura Prezydialnego Prokuratury
Krajowej.