P. Gieroń - Sterowniki PLC w zarządzaniu

Sterowniki PLC w zarządzaniu energetyką
prosumencką
inŜ. Piotr Gieroń
Politechnika Śląska
Kierunek studiów:
Elektrotechnika
Rodzaj studiów:
II stopnia
Przedmiot:
Zarządzanie i organizacja w elektroenergetyce
Prowadzący:
prof. dr hab. inŜ. Jan Popczyk
Spis treści
1.
Wstęp. ............................................................................................................................ 3
2.
Instalacja KNX/EIB ..................................................................................................... 3
3.
Bilans mocy. .................................................................................................................. 5
4.
Odnawialne źródła energii (OZE). ............................................................................. 6
4.1.
Ogniwa fotowoltaiczne................................................................................................ 6
4.2.
Mikrowiatrak. .............................................................................................................. 8
5.
Samochód elektryczny. .............................................................................................. 12
6.
Pomiar energii elektrycznej....................................................................................... 13
7.
Wielofunkcyjny miernik mocy i licznik energii UPM215....................................... 14
8.
Zarządzanie energią za pomocą sterownika PLC. .................................................. 17
9.
Bibliografia. ................................................................................................................ 24
2
1. Wstęp.
Celem projektu jest przedstawienia koncepcji systemu którego najwaŜniejszym
elementem jest Programowalny Logiczny Sterownik (PLC), którego zadaniem będzie
aktywne
zarządzanie
odbiornikami
wykorzystywanymi
w
domu
jednorodzinnym
mieszkalnym w celu zmniejszenia pobieranej z sieci energii elektrycznej co ma wpłynąć na
redukcję pobieranej z sieci energii . Energooszczędność przyczynia się takŜe do zmniejszenia
emisji CO2 a ograniczenie emisji dwutlenku węgla to kolejny wymóg któremu musi sprostać
budownictwo do 2020 roku.
2. Instalacja KNX/EIB
System KNX/EIB (Konnex/European Installation Bus) to nowoczesny system
elektroinstalacyjny. MoŜna go nazwać „systemem nerwowym budynku", poniewaŜ
pozwala zarządzać zainstalowanymi urządzeniami elektrycznymi. Zastępuje on klasyczną
instalację elektryczną, która nie moŜe juŜ sprostać nowoczesnemu rynkowi technologii.
System KNX/EIB działa w oparciu o urządzenia cyfrowe, wymieniające między sobą
informacje za pośrednictwem jednego głównego przewodu magistralnego (2x2x0,8mm),
który łączy w sobie wszystkie elementy systemu. W praktyce wykorzystuje się jedynie dwie
Ŝyły: czerwoną i czarną. Pozostałe dwie są traktowane jako rezerwowe. Uzyskuje się w ten
sposób wysoką ochronę przed zewnętrznymi zakłóceniami elektromagnetycznymi, przy
zachowaniu niskiego kosztu okablowania i prostej instalacji. Informacja przekazywana jest w
trybie szeregowej transmisji symetrycznej przy zastosowaniu odpowiedniego protokołu.
Ogromna zaletą systemu KNX/EIB jest bezpieczne napięcie 24V, które płynie przez przewód.
Napięcie 230V jest doprowadzane bezpośrednio do odbiorników.
W ramach systemu KNX/EIB wyróŜniamy urządzenia takie jak:
Sensory (urządzenia sterujące) – wysyłają one na magistralę informację, dzięki której
parametry środowiska zostają zamienione na wielkości elektryczne;
3
Aktory (urządzenia wykonawcze) – odbierają wysłane przez sensory informacje i
realizują dane polecenia;
Aktory/sensory – to elementy, które łączą w sobie funkcje aktorów i sensorów. W ich
wspólnej obudowie umieszczony jest port magistralny i urządzenie wykonawcze. Informacja
zostaje przekazana przez moduł aplikacyjny sensora do połączonego bezpośrednio z nim
aktora, a takŜe do wszystkich KNX podłączonych do magistrali
Główne zalety systemu:
- duŜe oszczędności energii związane z eksploatacją budynku,
- odporność na awarie,
- tylko jeden, wspólny przewód sterujący (system jest przejrzysty, oszczędności na
okablowaniu, mniejsze ryzyko poŜaru, łatwy i tani serwis),
- łatwość realizacji złoŜonych wymagań stawianych przez uŜytkownika,
- bardzo duŜa elastyczność (późniejsza rozbudowa systemu, lub jego rekonfiguracja nie
wymagają zmiany okablowania),
- konkurencyjna w stosunku do systemów konwencjonalnych cena (w przypadku
bardziej kompleksowych instalacji).
Do uruchomienia urządzeń i sieci KNX zostało wybrane narzędzie konfiguracyjne ETS firmy
WAGO/ELWAG.
4
3. Bilans mocy.
W tym punkcie została przedstawiona lista odbiorników znajdujących się w
prosumenckim domu wraz z ich dobowym wykorzystaniem i przeliczeniem na roczne zuŜycie
energii.
Pomieszczenie
Posesja
GaraŜ
Urządzenie Moc [W]
Oświetlenie
100
Oświetlenie
100
Bojler
2000
Kotłownia
Oświetlenie
90
Przedpokój
Oświetlenie
54
Lodówka
110
Zmywarka
1020
Oświetlenie
90
Mikrofalówka
800
Kuchnia
Toster
700
Oświetlenie
75
Pralka
2000
Łazienka
Suszarka
1200
Oświetlenie
90
TV
140
Salon
Zestaw audio
200
Oświetlenie
72
TV
120
Laptop
80
Odkurzacz
1800
Pokój 1
śelazko
2400
Oświetlenie
54
Pokój 2
Komputer
400
Inne
600
Czas
uŜytkowania w
ciągu doby [h]
0,5
1
1,5
1,5
2
24
0,5
3
0,05
0,05
3
1
0,15
4
4
2
2
3
4
0,05
0,05
2
3
0,5
5
ZuŜycie w
ciągu doby
[kWh]
0,05
0,1
3
0,135
0,108
2,64
0,51
0,27
0,04
0,035
0,225
2
0,18
0,36
0,56
0,4
0,144
0,36
0,32
0,09
0,12
0,108
1,2
0,3
Suma
ZuŜycie
roczne
[kWh]
18,25
36,5
1095
49,275
39,42
963,6
186,15
98,55
14,6
12,775
82,125
730
65,7
131,4
204,4
146
52,56
131,4
116,8
32,85
43,8
39,42
438
109,5
4838,075
Koszt
roczny [zł]
9,125
18,25
547,5
24,6375
19,71
481,8
93,075
49,275
7,3
6,3875
41,0625
365
32,85
65,7
102,2
73
26,28
65,7
58,4
16,425
21,9
19,71
219
54,75
2419,0375
4. Odnawialne źródła energii (OZE).
4.1. Ogniwa fotowoltaiczne.
Ogniwa fotowoltaiczne wytwarzają prąd stały z energii słonecznej będąc najczystszym
znanym obecnie źródłem energii. Modułami fotowoltaicznymi zostanie pokryta cała moŜliwa
do wykorzystania część dachu. Na południowych połaciach dachu nachylonych pod kątem
45 stopni zostaną umieszczone 40 metry kwadratowe modułów fotowoltaicznych. Będą to
moduły polikrystaliczne pracujące ze sprawnością w standardowych warunkach testowych na
poziomie 14%.
Moduły będą połączone do falowników przetwarzających wytwarzany prąd stały na
prąd zmienny wykorzystywany w budynku. System fotowoltaiczny będzie wpięty do sieci.
Energia z sieci będzie pobierana tylko wtedy, gdy zapotrzebowanie na nią przewyŜszy jej
produkcję w ogniwach.
Rys. 1. Główne składniki systemu fotowoltaicznego [4]
W okresie letnim fotowoltaika będzie w stanie pokryć zapotrzebowanie na energię
elektryczną z nadwyŜką. Nawet wtedy jednak, w okresach zwiększonego poboru energii bądź
6
zwiększonego zachmurzenia będą występowały chwilowe niedobory energii. W okresie
zimowym natomiast ilość wytwarzanej energii będzie niewielka. Niedobory energii będą
zjawiskiem bardzo częstym.
Niedobory energii będą uzupełniane energią wyprodukowaną korzystając z zasobów
wiatru.
Rys 2. Administracyjna mapa Polski z średniorocznym rozdziałem napromieniowania
słonecznego (w kWh/m2 płaszczyznę poziomą) [3]
Legenda:
1 - 950 kWh/m2
2 - 962 kWh/m2
3 - 985 kWh/m2
4 - 1076 - 1081 kWh/m2
7
Obliczenia:
1,6[m 2 ] * 0,14 * 985[kWh / m 2 ] * 25 = 5516kWh
gdzie:
1,6 [m2] – powierzchnia jednego ogniwa
0,14 – sprawność
985 [kWh/m2] – średnioroczny rozdział napromieniowania słonecznego
25 – liczba ogniw fotowoltaicznych
4.2. Mikrowiatrak.
Wiatr jest efektem przemieszczania się mas powietrza z obszarów o wyŜszym ciśnieniu do
obszarów o ciśnieniu niŜszym. Jest to powaŜne uogólnienie. Z róŜnych przyczyn proces
powstawania wiatru jest nierównomierny. Ogrzane powietrze unosi się ku górze i jego
miejsce zajmowane jest masami chłodnego powietrza. Dodatkowo ziemia obraca się wokół
swojej osi, na skutek czego słońce ogrzewa tylko część jej powierzchni w danym okresie
czasu. Proces powstawania cyrkulacji powietrza w atmosferze jest komplikowany przez
ukształtowanie terenu, nierównomierne rozmieszczenie lądu i wody na powierzchni kuli
ziemskiej, nierówne naświetlenie róŜnych terenów i wiele innych czynników, które powodują,
Ŝe wiatr wieje z róŜnym natęŜeniem oraz z róŜnych kierunków na róŜnych terenach, a
parametry te zmieniają się w czasie.
PoniŜszy rysunek przedstawia strefy warunków wiatrowych występujących w róŜnych
regionach Polski.
8
Rys. 3. Mapa stref warunków wiatrowych w Polsce [9]
Wybrana została turbina Zefir D7-P5-T10, która będzie zamontowana na wierzy o
wysokości 1,2m, która w określonej lokalizacji powinna w ciągu roku wytwarzać 5319kWh
(wartość określona za pomocą kalkulatora zamieszczonego na stronie producenta turbiny).
9
Rys. 4. Mikrowiatrak Zefir D7-P5-T10 [10].
Do pracy z wiatrakami został przewidziany zestaw baterii akumulatorów Ŝelowych w
których będzie gromadzona nadwyŜka mocy, z której prosument będzie korzystał w
przypadku zaniku wytwarzania energii z odnawialnych źródeł energii. Bateria powinna być
tak dobrana aby moŜna było korzystać z jej zasobów przez okres czasu w którym nie są
ładowane. NajwaŜniejszymi cechami akumulatorów Ŝelowych jest nie trzeba w nich
uzupełniać elektrolitu, (Ŝel nie paruje, dlatego często nazywa się je bezobsługowymi), nie ma
wycieków elektrolitu (oraz wynikającej z tego korozji), większa odporność na ekstremalne
temperatury, uderzenia i wibracje.
10
Rys. 5. Akumulator Ŝelowy HZY EV 12V-100Ah [11].
Obliczenia dobranego zestawu:
300[W ]
= 25[ A]
12[V ]
24[ h ] * 25[ A] = 600[ Ah ]
600[ Ah ] = 0,6[ kW ]
0,6[ kW ] * 24[ h ] = 14 ,4[ kWh ]
100[ Ah[*12[V ] = 1, 2[ kWh ]
1, 2[ kWh ] *14[ szt .] = 16 ,8[ kWh ]
gdzie:
300[W] – średnia moc wiatraka
12[V] – napięcie ładowania baterii
25[A] – prąd ładowania baterii
100[Ah] – dobrana pojemność pojedynczego akumulatora
11
Dobrany zestaw akumulatorów powinien wystarczyć do potrzymania zasilania przez
okres ok. jednego dnia.
Wadą uŜytkowania akumulatorów jest fakt iŜ po pewnym czasie uŜytkowanie tracą
moŜliwość przechowywania energii elektrycznej w takiej ilość jak miało miejsce od nowości
jednakŜe okres gwarancji przedstawionych akumulatorów wynosi 12lat.
Dom znajduje się w trzeciej strefie występowania wiatrów oznaczonej jako korzystna i
dająca średnią roczną prędkość wiatru na poziomie 4 m/s.
Instalacja prosumencka będzie cały czas połączona z siecią, Ŝeby razie wystąpienia
awarii dom nie został bez zasilania a takŜe po to Ŝeby nadwyŜka energii mogła być
odprowadzana do sieci. Rozliczenie z dostawcą energii będzie prowadzone za pomocą
cyfrowego licznika energii. Zasady i taryfy rozliczeń są ustalane przez dostawcę energii na
podstawie obowiązujących przepisów.
5. Samochód elektryczny.
Ze względu na rosnące ceny ropy naftowej oraz fakt, Ŝe zasoby surowca do produkcji
paliw wykorzystywanych w samochodach – są ograniczone, a większość złóŜ ropy występuje
na terenach niestabilnych politycznie do instalacji prosumenckiej postanowiłem dołączyć
samochód elektryczny, który staje się coraz popularniejszym środkiem transportu.
Wybrany pojazd mechaniczny z napędem elektrycznym jest idealny do wykorzystania w
warunkach miejskich. Ranault ZOE PREVIEW pozwala na szybkie ładowanie akumulatorów
w ciągu 10minut co pozwoli na pokonanie dystansu 50km, natomiast ładowanie przez okres
30min pozwoli naładować baterie akumulatorów do poziomu 80% całkowitego zasięgu który
dla tego modelu wynosi 160km i Ŝeby móc pokonać taki dystans samochód elektryczny
naleŜy ładować przez 6 – 8 godzin.
12
W samochodzie zostały zastosowane baterie litowo-jonowe, które są lŜejsze, posiadają
bardziej kompaktową budowę, mogą pomieścić 2 do 3 razy więcej energii na kilogram swojej
masy od poprzednich generacji akumulatorów. Nie emituje on CO2,
substancji
rakotwórczych, ani gazów powodujących kwaśne deszcze. Bardzo waŜne jest równieŜ to, Ŝe
silnik wykorzystuje kaŜdą jazdę w dół oraz kaŜde hamowanie do ponownego przekształcania
energii
kinetycznej
w
elektryczną,
doładowując
tym
sposobem
akumulator.
Jego stały moment obrotowy pozwala wykorzystać pełną moc silnika juŜ od najniŜszych
obrotów, tak wiec pojazd elektryczny zuŜywa mniej energii nawet o 80%.
Rys. 6. Samochód elektryczny Renault ZOE Prewiev [6]
6. Pomiar energii elektrycznej
W projekcie zastosowany został dwukierunkowy licznik energii elektrycznej, który
pozwala mierzyć zuŜywaną oraz dostarczaną do sieci energię elektryczną. Urządzenie to jest
niezbędne do bieŜącego pomiaru energii elektrycznej zarówno produkowanej z urządzeń
OZE/URE jak i pobieranej z sieci energii elektrycznej.
Wybrany licznik to Landis & Gyr Dialog ZMD300/400CT to urządzenie, które pozwala
mierzyć zuŜywaną oraz dostarczaną do sieci energię. Taka funkcja ma szczególne
zastosowanie podczas produkcji własnej energii i sprzedaŜy jej swojemu dostawcy energii.
13
Rys. 7. Licznik Landis & Gyr Dialog ZMD300/400CT [8]
Licznik posiada moŜliwość pomiaru energii elektrycznej (czynnej, biernej i pozornej) we
wszystkich 4-kwadrantach, elastyczne i swobodnie parametryzowalne funkcje taryfowe
(rozliczenia taryfowe energii i mocy, zamykanie okresu obrachunkowego i archiwizacja
wartości poprzednich, zegar kalendarzowy z przełącznikiem stref, profil danych). Licznik
umoŜliwia wymianę danych za pomocą interfejsów komunikacyjnych które są wymienne :
CS, RS232, RS485, M-Bus, Ethernet i modemów: PSTN, GSM, GPRS. Ciekawymi
funkcjami są takŜe: kontrola instalacji, nadzór wielkości sieciowych oraz pobieranej mocy i
cosφ, alarmy, dziennik zdarzeń prawidłowy pomiar takŜe przy zaniku poszczególnych faz,
moŜliwość awaryjnego zasilania z dodatkowego źródła napięcia.
7. Wielofunkcyjny miernik mocy i licznik energii UPM215.
UPM215 jest wielofunkcyjnym przyrządem z zaawansowanymi moŜliwościami
funkcjonalnymi,
jest
przeznaczony
do
pomiarów
parametrów
elektrycznych.
UPM215 uzyskuje dokładne wartości True RMS i prezentuje je na graficznym wyświetlaczu
LCD lub wysyła poprzez port komunikacyjny. Cztery, lub więcej parametrów wyświetlanych
14
jednocześnie, dają pełen wgląd na sytuację systemu juŜ na pierwszy rzut oka.
Przyrząd wykonuje czysto graficzne funkcje: prezentację spektrum harmonicznych, wykresy
wskazowe, etc. UPM215 zapamiętuje wartości minimalne, maksymalne oraz średnie dla
ośmiu
wybranych
parametrów
oraz
wartości
dziennego
zuŜycia
energii.
Prosta struktura menu czyni przyrząd łatwym w obsłudze i pozwala na szybkie sprawdzenie
ustawień przyrządu oraz statusu pamięci. Podświetlany wyświetlacz LCD jest bardzo
efektywny i gwarantuje doskonałą czytelność we wszystkich warunkach oświetlenia.
Przyrząd zastępuje wiele istniejących mierników analogowych, jak równieŜ mierniki
jednofunkcyjne. MoŜliwości oferowane przez przyrząd czynią go idealnym dla pracy
samodzielnej lub w systemie do zarządzania energią.
Główne funkcje pomiarowe
•
Jedno- oraz trójfazowe trzy- lub czteroprzewodowe niesymetryczne obciąŜenia
•
Pomiar True RMS zapewnia dokładny pomiar nawet dla odkształconych przebiegów
•
W pełni dwukierunkowe pomiary (czterokwadrantowe).
•
Napięcia, prądy, współczynniki mocy, częstotliwość, energie, wartości Min/Max,
zapotrzebowania i inne.
•
Indywidualne oraz całkowite odkształcenia napięć i prądów do 31 składowej.
•
Bezpośredni pomiar napięcia do 600Vac.
•
Programowane wartości przekładni przekładników prądowych i napięciowych.
Główne funkcje
Pomiary
•
Jedno- oraz trójfazowe trzy- lub czteroprzewodowe niesymetryczne obciąŜenia
•
Pomiar True RMS zapewnia dokładny pomiar nawet dla odkształconych przebiegów
15
•
W pełni dwukierunkowe pomiary (czterokwadrantowe).
•
Napięcia, prądy, współczynniki mocy, częstotliwość, energie, wartości Min/Max,
zapotrzebowania i inne.
•
Indywidualne oraz całkowite odkształcenia napięć i prądów do 31 składowej.
•
Bezpośredni pomiar napięcia do 600Vac.
•
Programowane wartości przekładni przekładników prądowych i napięciowych.
Rys. 8. Wielofunkcyjny miernik mocy i licznik energii UPM215[12].
16
8. Zarządzanie energią za pomocą sterownika PLC.
Jednostką sterującą pracą całego obiektu będzie sterownik PLC firmy WAGO/ELWAG
model KNXnet/IP 750-849. Jego zadanie polegać będzie na zbieraniu informacji z liczników
energii elektrycznej, wymianie danych z przekształtnikiem energoelektronicznym oraz na
sterowaniu dopływem napięcia do poszczególnych urządzeń znajdujących się w instalacji
prosumenckiej. Takie działanie ma na celu sprostać chwilowym wzrostom obciąŜenia
powstałym w przypadku załączenia urządzenia o znacznym zapotrzebowaniu mocy
np. suszarka.
Wybrany sterownik PLC posiada moduł komunikacyjny KNX/EIN/TP1. Sterownik ten
naleŜy zaopatrzyć w moduły wejść i wyjść cyfrowych (750-430; 750-53) oraz zasilacz np.
787-602 równieŜ rodukcji WAGO. Całość jest montowana na szynie przez co zajmują mało
miejsca i mogą być umieszczone w obudowie naściennej lub wtynkowej co nie wpłynie na
estetykę domu.
Programowanie odbywa się przy wykorzystaniu aplikacji CoDeSys, która z kolei pozwala
na tworzenie programów w językach IL, ST, SFC, FBD i LD.
Parametry techniczne.
17
Rys. 9. Moduł sterownika programowalnego KNXnet/IP 750-849 [5]
Połączenie sterownika KNXnet/IP oraz modułu KNX/EIB/TP1 tworzą router
KNX/IP-TP1, który łączy klasyczną sieć przez Ethernet, pozwali znacznie zwiększyć
wydajność transmisji w złoŜonej instalacji KNX/EIB.
Rys. 10. Moduł komunikacyjny KNX/EIN/TP1 753-646 [5]
18
Następnym elementem potrzebnym do komunikacji sterownika PLC z licznikami
energii jest moduł RS-232/485.
Rys. 11. Moduł interfejsu RS-232 / RS-485 [5]
Na końcu węzła magistrali naleŜy zawsze wstawić zacisk końcowy. Dzięki zaciskowi
końcowemu zamknięta zostanie wewnętrzna magistrala zacisków i zagwarantowana
prawidłowa transmisja danych.
Rys. 12. Moduł końcowy WAGO 750-600 [5]
19
Na rys. 13 została zaprezentowany schemat sieci zasilającej dom. Mamy urządzenia
OZE/URE takiej jak ogniwa fotowoltaiczne, mikrowiatrak, samochód elektryczny oraz
zestaw baterii akumulatorów. Dodatkowym awaryjnym źródłem zasilania jest klasyczna sieć.
Przepływ energii między poszczególnymi źródłami został przedstawiony na schemacie.
Przekształcona energia dostarczona do przekształtnika energoelektronicznego zostaje
poddana konwersji by następnie móc zasilić odpowiednie odbiorniki gospodarstwa
domowego.
Rys. 13. Schemat zasilania; na podstawie [13].
20
Na schemacie pomiarowym (rys. 14) moŜna dostrzec, iŜ energia mierzona jest za
pomocą liczników energii na kaŜdym z źródeł zasilania. Tak zebrane dane pomiarowe zostają
przesłane do wielofunkcyjnego miernika mocy i licznika energii UPM215, zostają porównane
tam z wartościami zmierzonymi na wyjściu przekształtnika. Tak
zgromadzone i
przetworzone dane zostają wysyłane są do sterownika PLC który na ich podstawie steruje
wytwarzaniem energii elektrycznej przez przekształtnik.
Rys. 14. Schemat układu pomiarowego; na podstawie [13].
21
Sterownik PLC na podstawie otrzymanych dany o stanie energii podejmuje
odpowiednie działanie polegające na załączeniu bądź odłączeniu danego urządzenia bądź
grupy
urządzeń
w
zaleŜności
od
przewidzianego
umiejscowienia
wyłączników.
Głównym priorytetem sterownika jest dostarczanie do oborników energii z urządzeń
OZE/URE i pozwala na zasilanie ich z sieci tylko w przypadku bardzo niekorzystnych
warunków pogodowych, które nie pozwolą na wytworzenie energii a baterie będą są
rozładowane.
Gdy odbiorniki domowe nie mają duŜego zapotrzebowania na moc to sterownik załącza
ładowanie baterii by móc w późniejszym czasie skorzystać z jej zasobów.
Czujniki pomiarowe dostarczają do PLC informacje, które pozwalają oczadzać energię
np. wiadomości z czujników takie jak zaciemnienie oraz informacje z czujnika ruchu
pozwalają odpowiednio dobrać potrzebną moc oświetlenia i wskazać miejsce gdzie znajdują
się domownicy by nie świeciło się światło w pomieszczeniu gdzie nikt się nie znajduje oraz
by dobrać odpowiednia moc oświetlenia.
Samochód elektryczny zostaje ładowany w czasie gdy w instalacji występuje nadwyŜka
energii. Gdy akumulatory oraz samochód są naładowane a w instalacji dalej występuje
nadwyŜka energii to zostaje ona przesłana do sieci zasilającej.
22
Rys. 15. Schemat sterowania; na podstawie [13].
23
9. Bibliografia.
[1] – www.eib.lodman.pl
[2] – www.inteligentnebudownictwo.com.pl/
[3] – www.ekoenergia.polska-droga.pl
[4] – www.konkursben.fpegda.pl/
[5] – www.wago.com
[6] – http://www.renault-ze.com/
[7] – T. Rudnicki Politechnika Śląska: Zeszyty Problemowe – Maszyny
Elektryczne Nr80/2008
[8] – www.landisgyr.com
[9] – www.wmae.pl
[10] – www.zaber.com.pl
[11] - www.akumulatory-zelowe.pl
[12] - www.tomtronix.pl
[13] - Dr inŜ. Marcin Fice Politechnika Śląska: VIII Konwersatorium „Inteligentna
Energetyka” pt: „Schemat technologiczny inteligentnego domu plus
energetycznego „max” w iLab EPRO”.
24