Ichtiobiologia

Załącznik nr 1
do zarządzenia Rektora nr 97/2012
SYLABUS (KARTA PRZEDMIOTU/MODUŁU)
Nazwa przedmiotu/modułu (zgodna z zatwierdzonym programem
studiów na kierunku)
Punkty
ECTS
Ichtiobiologia
Numer
katalogowy
6.0
Nazwa w j. angielskim
Ichthyobiology
Jednostka(i) realizująca(e) przedmiot/moduł (instytut/katedra)
Zakład Rybactwa Śródlądowego i Akwakultury / Wydział Medycyny Weterynaryjnej i Nauk o Zwierzętach
Kierownik przedmiotu/modułu
dr hab. Jan Mazurkiewicz
Kierunek studiów
Poziom
Profil
Semestr
Biologia
II stopień
ogólnoakademicki
1
Specjalność Biologia stosowana
Specjalizacja magisterska Biologia zwierząt
RODZAJE ZAJĘĆ I ICH WYMIAR GODZINOWY
(zajęcia zorganizowane i praca własna studenta)
Forma studiów: stacjonarne
Forma studiów: niestacjonarne
­ wykłady
­ wykłady
30
­ ćwiczenia laboratoryjne
­ ćwiczenia …
30
­ inne z udziałem nauczyciela razem
­
35
konsultacje
25
­
egzamin
5
­
­ praca własna studenta
razem
­
90
przygotowanie do ćwiczeń laboratoryjnych
50
­
przygotowanie do kolokwiów
20
­
przygotowanie do egzaminu
20
­
Łączna liczba godzin: 185
Łączna liczba godzin:
CEL PRZEDMIOTU/MODUŁU
Zdobycie wiedzy z zakresu biologii ryb oraz umiejętności opisywania i wyjaśniania procesów zachodzących w ich życiu.
Przedstawienie biologicznej charakterystyki ekosystemów wodnych oraz przystosowania ryb do życia w tych
środowiskach. Poznanie i zrozumienie budowy i funkcjonowania ryb na podstawie podobieństwa cech
przystosowawczych. Prezentacja podstaw filogenezy i systematyki ryb, klasyfikowanie najważniejszych taksonów do
szczebla rodziny oraz praktyczne oznaczanie wybranych gatunków ryb słodkowodnych Polski.
METODY DYDAKTYCZNE
Wykłady , ćwiczenia
EFEKTY KSZTAŁCENIA
Wiedza
E1 zna zasady klasyfikacji systematycznej ryb
E2 zna i interpretuje zjawiska zachodzące w życiu ryb
Odniesienie
do efektów
kierunkowych
B2_W05
B2_W06
B2_W07
B2_W08
B2_W09
B2_W10
B2_W12
Odniesienie
do efektów
obszarowych
P2A_W02
P2A_W04
P2A_W07
P2A_W06
P2A_W01
R2A_W05
R2A_W06
Umiejętności
Kompetencje
społeczne
E3 rozumie zależności zachodzące w populacjach ryb
mające znaczenie w gospodarce
E4 potrafi określić przynależność gatunkową ryb
występujących w Polsce
E5 dokonuje ich charakterystyki biologicznej
E6 wykonuje pomiary biometryczne ryb, określa ich
wiek,
E6 rozumie potrzebę ciągłego uczenia się i podnoszenia
kwalifikacji
E7 pracuje w zespole wykonując obserwacje i pomiary
ichtiologiczne
Metody weryfikacji efektów kształcenia
kolokwium (2x)
egzamin ustny
B2_U09
B2_U10
B2_U12
P2A_U06
R2A_U05
B2_K01
B2_K02
P2A_K01
P2A_K02
Numery efektów
E3, E4, E5, E6
E1, E2, E3, E6, E7
TREŚCI KSZTAŁCENIA
Wykłady: Definicje podstawowe: hydrobiologia, limnologia, ichtiologia. Typy wód śródlądowych Polski. Krainy rybne
rzek oraz rybacka typologia jezior. Przegląd rodzin ryb słodkowodnych Polski. Tarło i strategie tarłowe ryb. Ekologiczne
grupy rozrodcze. Rozród ryb pod kontrolą człowieka. Gynogeneza, androgeneza, strowanie płcią. Cykl życiowy ryb.
Organogeneza. Okres larwalny. Przeobrażenie. Metody określania wieku ryb. Metody oznaczania tempa wzrostu. Cechy
wymierzalne (plastyczne) i policzalne (merystyczne). Cechy biologiczne. Metody oznaczania cech biometrycznych.
Rodzaje wędrówek ryb: Orientacja podczas wędrówek. Pokarm i podział ryb ze względu na rodzaj zjadanego pokarmu.
Zmienność pokarmu. Wybiórczość pokarmowa. Metody badania składu pokarmu. Ilość zjadanego pokarmu. Stosunki
pokarmowe. Aklimatyzacja i introdukcja. Biologiczne znaczenie ławic. Użytkowanie populacji przez człowieka.
Zarybianie wód otwartych. Technologie chowu i hodowli ryb słodkowodnych.
Ćwiczenia: Przedstawienie podstaw budowy morfologicznej i anatomicznej ryb kostnoszkieletowych pod kątem
przystosowania do funkcjonowania w środowisku wodnym. Charakterystyka wybranych narządów: pęcherz pławny, aparat
Webera, oko, serce i układ krwionośny. Cechy charakterystyczne służące rozpoznawaniu i odróżnianiu gatunków. Ryby
spokojnego żeru drapieżne, roślinożerne i planktonożerne. Oznaczanie cech mierzalnych (plastycznych) metodami:
Prawdina oraz truss-network. Oznaczanie cech przeliczalnych (merystycznych). Konstruowanie wzorów: budowy płetw i
łuskowego. Obliczanie współczynnika kondycji Fultona. Pomiar cech biometrycznych ryb łososiowatych netodą Reist.
Oznaczenie cech biologicznych: długość standardowa, długość rozwidlenia, ciężar ciała, płeć i dojrzałość, masa gonad,
wiek. Oznaczanie wieku ryb metodą skalimetryczną. Obliczanie tempa wzrostu ryb metodą odczytów wstecznych Dal-Lea.
Oznaczanie płodności ryb metodą wagową. Obliczanie płodności absolutnej (osobniczej) i względnej. Obliczanie indeksu
gonadosomatycznego ryb (GSI). Budowa układu pokarmowego ryb spokojnego żeru na przykładzie karpia.
Charakterystyczne elementy budowy wewnętrznej. Budowa układu pokarmowego ryb drapieżnych na przykładzie pstrąga
tęczowego. Różnice w budowie i funkcjonowaniu układu pokarmowego ryb drapieżnych i spokojnego żeru. Metodyka
badania odżywiania się ryb: metody liczbowe, wagowe i objętościowe. Określenie składu pokarmu ryb planktonożernych i
bentofagów. Szacowanie racji dobowej. Zbieżność i wybiórczość pokarmowa. Charakterystyka gatunków raków
występujących w Polsce. Rozpoznawanie gatunków. Wykonanie szkicu z natury raka błotnego, zaznaczenie i opis
charakterystycznych elementów ciała. Wykonanie pomiarów biometrycznych raka błotnego. Wykonanie charakterystyki
wybranych potoków północnej Polski w oparciu o elementy morfometrii cieku oraz badania ichtiologiczne (skład
gatunkowy, zagęszczenie i biomasa gatunków, liczebność gatunków litofilnych i litofilnych, indeks Shannona-Wienera).
Obliczanie dawek zarybieniowych metodami Légéra, Embody’ego i Otterströema dla wybranych potoków północnej
Polski.
Formy i kryteria zaliczenia przedmiotu/modułu
Kolokwium (minimum 60% prawidłowych odpowiedzi)
Egzamin ustny (minimum 60% prawidłowych odpowiedzi)
Procentowy udział w końcowej ocenie
40%
60%
WYKAZ LITERATURY
Podstawowa
1. Brylińska M (red.), Ryby słodkowodne Polski. PWN, Warszawa 1991, 2000.
2. Nikolski G, Ichtiologia szczegółowa. PWRiL, Warszawa 1970.
3. Pliszka F, Biologia ryb. PWRiL, Warszawa 1964.
4. Puszyński K, Podstawy biologii ryb. PWRiL, Warszawa 1983.
Uzupełniająca
1. Bieniarz K, Kownacki A, Epler P, Biologia stawów rybnych. IRS, Olsztyn 2003.
2. Grodziński Z, Anatomia i embriologia ryb. PWRiL, Warszawa 1981.
3. Heese T, Przybyszewski C, Życie ryb. Wyższa Szkoła Inżynierska, Koszalin 1993.
4. Mikulski JS, Biologia wód śródlądowych. PWN, Warszawa 1982.
5. Rolik H, Rembiszewski JM, Ryby i Krągłouste. PWN, Warszawa 1987.
6. Rudnicki A, Atlas - Ryby Wód Polskich.