Czy banki nadal finansują innowacyjne przedsięwzięcia MŚP?

Czy banki nadal finansują
innowacyjne przedsięwzięcia
MŚP?
Norbert Jeziolowicz
Dyrektor
Związek Banków Polskich
Konferencja „Rozwój innowacyjnych firm w Polsce. Szanse i bariery”
Warszawa, 12 maja 2009 roku
1
Czy banki nadal finansują innowacyjne przedsięwzięcia MŚP?
•
Polskie banki są w niezagrożonej kondycji finansowej. Jednak nasz kraj jest
częścią światowego systemu i odczuwamy wpływ dekoniunktury i u nas. Banki
odczuwają brak kapitału wystarczającego do prowadzenia adekwatnej do
zapotrzebowania rynku akcji kredytowej. Banki oczekują wsparcia rządu w
tym zakresie.
•
Klienci sektora MŚP powinni się do tej sytuacji odpowiednio przygotować –
zwiększyć nacisk na ocenę ryzyka podejmowanych
inwestycji, optymalizować koszty i jak najwcześniej rozpocząć rozmowy z
bankami w sprawie zapotrzebowania na zewnętrzne finansowanie
planowanych projektów (w tym także unijnych).
•
Należy pamiętać, że kryzys jest dla jednych porażką, a dla innych – tych
lepiej przygotowanych – szansą. Jest to naturalną konsekwencją
funkcjonowania w globalnej gospodarce – z czego nasze firmy korzystały w
ostatnich latach.
•
Polskie przedsiębiorstwa, w okresie ogólnego zmniejszenia płynności na
rynkach finansowych, mając do dyspozycji znaczne środki zagraniczne
mogą wykorzystać ten atut do uzyskania realnych przewag
konkurencyjnych na rynku unijnym.
2
Czy banki nadal finansują innowacyjne przedsięwzięcia MŚP?
•
Polskie banki, m.in. w trosce o depozyty obywateli, podjęły stosowne
działania dostosowawcze do nowych warunków.
•
Należy jednak stanowczo podkreślić, że banki nadal udzielają kredytów i
gwarancji na projekty MŚP, w tym na projekty „unijne” (tym bardziej, że
te ostatnie są projektami o mniejszym ryzyku niż projekty, w których nie
uczestniczą instytucje publiczne).
•
Natomiast na pewno sytuacja na rynkach finansowych wpłynie na wzrost
ceny pieniądza w Polsce, zwiększenie wymagań ostrożnościowych, w tym
wydłużenie czasu oczekiwania na decyzje kredytowe.
•
Tym bardziej zachęcamy przedsiębiorców do jak najwcześniejszego
rozpoczęcia rozmów z bankiem, w celu optymalnego przygotowania
projektu i wspólnego rozważenia wszystkich możliwych scenariuszy, w tym
awaryjnych.
3
Czy banki nadal finansują innowacyjne przedsięwzięcia MŚP?
4
Źródło: „Informacja o kondycji sektora przedsiębiorstw …” NBP, kwiecień 2009 rok.
Czy banki nadal finansują innowacyjne przedsięwzięcia MŚP?
Kredyty dla podmiotów sektora niefinansowego w mld PLN
700
16
642
600
15,8
500
300
200
100
367
14,7
400
9,2
86,1
117,9
10,7
98,1
120,4
11
109,6
116
11,9
136
119,1
254
182,9
136,5
171,2
216
0
2002
2003
2004
samorządy terytorialne
2005
2006
2007 12/2008 2009
dla gospodarstw domowych
dla przedsiebiorstw
Przewidywany wynik za 2009 rok dla całego sektora niefinansowego
5
Źródło: Komisja Nadzoru Finansowego, 2008 rok; dane za 2009 rok – symulacja ZBP.
Czy banki nadal finansują innowacyjne przedsięwzięcia MŚP?
Kredyty dla podmiotów sektora niefinansowego w mld PLN
700
600
500
400
300
200
100
213,2 229,2 236,6 267
334,1
599
642
2008
2009
441,1
0
2002
2003
2004
2005
2006
2007
6
Źródło: Komisja Nadzoru Finansowego, 2008 rok; dane za 2009 rok – symulacja ZBP.
Czy banki nadal finansują innowacyjne przedsięwzięcia MŚP?
Dynamika wzrostu akcji kredytowej dla podmiotów
sektora niefinansowego (%)
125,13
140
120
100
107,50 103,23
132,03 135,80
112,85
107,18
100
80
60
40
20
0
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
7
Źródło: Komisja Nadzoru Finansowego, 2008 rok; dane za 2009 rok – symulacja ZBP.
Czy banki nadal finansują innowacyjne przedsięwzięcia MŚP?
Jakość portfela kredytowego – należności zagrożone w latach 1993-2008
To odzwierciedlenie kondycji gospodarki i stanu obrotu gospodarczego
Wysoki udział należności zagrożonych przyczyną niższej rentowności w niektórych
okresach i trudności w oferowaniu bardziej atrakcyjnych warunków świadczenia usług.
8
Źródło: Narodowy Bank Polski, 2008 rok.
Czy banki nadal finansują innowacyjne przedsięwzięcia MŚP?
Współczynnik wypłacalności (%)
16
14,1
14
13,5
13,2
12,5
12,4
12
11,8
12,1
11
10,8
08-mar
08-cze
11,5
10,8
10
8
6
4
2
0
06-2006
06-wrz
06-gru
07-mar
07-cze
07-wrz
07-gru
08-wrz
08-gru
9
Czy banki nadal finansują innowacyjne przedsięwzięcia MŚP?
Źródła finansowania MŚP
I.
Kapitał własny – trudniej dostępny
Spowolnienie gospodarcze pogorszy wyniki finansowe przedsiębiorstw, a tym
samym ograniczy możliwości wewnętrznego finansowania inwestycji.
II.
Finansowanie zewnętrzne
- kredyt nadal pozostanie istotnym źródłem finansowania zewnętrznego,
- wzrośnie rola leasingu, gwarancji bankowych oraz funduszy
pożyczkowych (pod warunkiem realnego udziału Państwa i JST),
- mniejsze zasoby pieniężne na kredytowanie projektów inwestycyjnych będą
skutkowały naturalną, większą selekcją,
- wzrost liczby projektów i kredytów zagrożonych,
- wzrost wagi rzetelnej informacji gospodarczej i kredytowej o
beneficjentach – kredytobiorcach.
10
Podstawowe bariery zaangażowania banków
w proces absorpcji funduszy strukturalnych
0
0,5
1
1,5
2
2,5
3
3,5
s ła b a k on d y c ja f ina n s owa p o t e n c ja lny c h b e ne f ic je nt ów
ry zy k o n ie s p łac e n ia k re d y t u po m o s t o weg o w wy nik u nie
d ot rzy m a nia p rze z be n e f ic je n t a wa ru nk ó w u m owy o do t a c ję
ry zy k o wy nik a ją c e ze zm ie n no ś c i i n ie je d n ozn ac zno ś c i
prze pis ó w d o t y c zą c y c h a p lik o wa n ia i o c e n y wn io s k ó w
n is k a jak o ś ć s k ła da n y c h p rze z b e n ef ic je n t ó w wn io s k ów o
d o t a c ję s k ut k u jąc a wy s o k im o d s et k ie m o drzu c o n y c h
wn io s k ó w
k o n iec zno ś ć zn a jo m o ś c i p rzep is ów do t y c ząc y c h a plik owan ia o
d o t a c ję o ra z f in a n s o wa n ia i ro zlic za n ia p ro jek t ó w
s t ru k t u ra ln y c h p rzez p ra c o wn ik ów ba n k u
inn e , p ro s im y p o d ać ja k ie . O pó źnie n ia we wd ra ża n iu
p ro g ram ó w
K o n iec zn o ś ć po s ia da n ia s p e c ja ln y c h p ro c e du r k re d y t o wy c h
d o t y c zą c y c h p ro jek t ó w s t ru k t u raln y c h
n is k ie wy k o rzy s t a n ie zab e zp ie c ze ń F u nd u s zu P o rę c ze ń
U n ijn y c h
n ie o p ła c a lno ś ć f in an s o wa nia p ro je k t ó w u n ijn y c h
Rap ort Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową w
zakresie projektu „Badanie barier zaangażowania banków w
proces absorpcji funduszy strukturalnych”
współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej
11 MRR, 2009r.
realizowanego na zlecenie
*średnia liczba punktów przyznana przez poszczególne banki (suma punktów przyznanych przez pojedynczy bank nie mogła przekroczyć 10)
Czy banki nadal finansują innowacyjne przedsięwzięcia MŚP?
Przykład udziału banków w finansowaniu innowacyjnych przedsięwzięć MŚP:
Działanie 4.4 Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007-2013
(działanie skierowane na innowacyjne projekty przedsiębiorców) – banki krajowe
wsparły prawie 70% projektów, kwotą ponad 3 mld zł.
12
Źródło: Opracowanie własne ZBP na podstawie danych PARP, 2008 rok.
Czy banki nadal finansują innowacyjne przedsięwzięcia MŚP?
Porównanie skuteczności wnioskowania o dotację w dz. 4.4 PO IG wg grup
wniosków z udziałem kredytu i bez finansowania zewnętrznego (wg
wybranych kategorii)
50,0%
49,2%
46,7%
48,8%
46,1%
45,6%
39,5%
40,0%
38,7%
Krajowe Banki Komercyjne
38,0%
Banki Spółdzielcze i
Zrzeszające
30,0%
Wnioski bez
współfinansowania kredytem
21,0%
21,4%
20,0%
16,4%
16,8%
16,7%
16,5%
18,1%
18,0%
Podmioty Zagraniczne
10,0%
13
0,0%
Czy banki nadal finansują innowacyjne przedsięwzięcia MŚP?
Usługi świadczone przez banki w związku z absorpcją środków unijnych
zostały ocenione stosunkowo wysoko przez MŚP, którzy z nich skorzystali
– przykład: Działanie 2.3 Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrost
Konkurencyjności Przedsiębiorstw 2004-2006.
Ocena dzialalności banku komercyjnego,
związanej z Działaniem 2.3 SPO-WKP
[N = 133]
7,8
Ogólne zadowolenie
Wiedza o Działaniu 2.3
7,2
Szybkość usług
7,7
Bezbłędność usług
8
Atrakcyjność finansowa oferty
7,3
Przejrzystość procedur
7,1
średnia ocena na skali od 1 (ocena najniższa) do 10 (ocena najwyższa)
14
Źródło: Raport ewaluacyjny ABR OPINIA, MRR, czerwiec 2007 rok.
Czy banki nadal finansują innowacyjne przedsięwzięcia MŚP?
Propozycje działań doraźnych mogących
sukcesywnie zwiększać rozmiar akcji kredytowej dla gospodarki
Wsparcie w obszarze płynnościowym ze strony NBP, MF, KNF
Obniżenie ryzyka kredytowego poprzez wdrożenie systemu poręczeń i
gwarancji z wykorzystaniem możliwości BGK w zakresie udzielania poręczeń
portfelowych
Wprowadzenie rozwiązań zabezpieczających interes klientów w trakcie
procesu inwestycyjnego z deweloperami (rachunek powierniczy,
uwłaszczenie klientów w razie upadłości dewelopera)
Poszerzenie zakresu działania programu "Rodzina na swoim"
Usprawnienia w procesie restrukturyzacji majątkowej i finansowej
przedsiębiorstw
Zwiększanie bezpieczeństwa obrotu gospodarczego, w tym także poprzez
upowszechnienie możliwości korzystania z systemów informacji
gospodarczej
Rezygnacja ze szkodliwych propozycji, które wprowadzają niepewność w
stosunkach gospodarczych, obniżają zaufanie do Polski na świecie i
15
niepotrzebnie zwiększają ryzyko inwestycyjne dla podmiotów zagranicznych
Czy banki nadal finansują innowacyjne przedsięwzięcia MŚP?
Propozycje bezpośrednio wpływające na ułatwienie dostępu do kredytu i
innych form finansowania zewnętrznego projektów unijnych (1/2)
Wprowadzenie nowego instrumentu: „kredytu unijnego” (umożliwiającego
wytworzenie efektu skali „prounijnej” akcji kredytowej i polegającego
na umorzeniu beneficjentowi części zobowiązania ze środków unijnych)
Modyfikacja instytucji „kredytu technologicznego” (zmiana przepisów
m.in.
umożliwiających dostosowanie oferty banku do oczekiwań
beneficjenta, warunków wypłaty premii, zwiększenia budżetu FKT)
Uwzględnianie przez administrację publiczną w procesie absorpcji
środków UE instrumentów stosowanych przez banki w procesie obsługi
projektów (np. promesy, zabezpieczenia pomostowe, raporty o informacji
gospodarczej)
Przyśpieszenie prac nad uruchomieniem i rozwojem krajowych
instrumentów inżynierii finansowej współfinansowanych środkami UE (np.
kredytu technologicznego, instrumentów kapitałowych, poręczeń
regionalnych i lokalnych, inicjatywy JEREMIE)
16
Czy banki nadal finansują innowacyjne przedsięwzięcia MŚP?
Propozycje bezpośrednio wpływające na ułatwienie dostępu do kredytu i
innych form finansowania zewnętrznego projektów unijnych (2/2)
Wsparcie rozwoju usług uzupełniających ofertę sektora bankowego,
istotnych dla beneficjentów (np. fundusze: pożyczkowe, seed i venture
capital,
szczególnie
pomocnych
dla
start
up-ów
oraz
mikroprzedsiębiorców)
Włączenie przez wszystkie Instytucje Zarządzające wybranych kosztów
obsługi bankowej (np. kosztów: obsługi rachunków, instrumentów
zabezpieczających, doradztwa finansowego) do katalogu kosztów
podlegających refundacji dla beneficjenta
zmiana statusu i wzmocnienie roli Banku Gospodarstwa Krajowego
(BGK) w procesie absorpcji poprzez zmianę statusu BGK z banku
komercyjnego na bank misyjny
rozwój i uproszczenie systemu poręczeń i gwarancji portfelowych
stosowanych przez BGK
udzielenie regwarancji Skarbu Państwa na część portfela poręczeń i
gwarancji udzielonych przez BGK
17
Czy banki nadal finansują innowacyjne przedsięwzięcia MŚP?
Propozycje pośrednio wpływające na ułatwienie dostępu do kredytu
i innych form finansowania zewnętrznego
(Rozwój good governance w procesie absorpcji środków UE)
Konieczność zmiany proporcji w aktualnej polskiej alokacji środków
unijnych na rzecz działań inwestycyjnych.
Likwidacja barier po stronie administracji publicznej w dostępie do
finansowania zewnętrznego
Podniesienie jakości koordynacji, zarządzania i wdrażania procesów
absorpcji środków UE w Polsce
Poprawa jakości partnerstwa z uwzględnieniem reprezentatywnych
przedstawicieli środowisk finansowych
Wsparcie informacyjne i szkoleniowe dla banków uczestniczących w
procesie absorpcji środków UE
Zwiększenie wymiany i zastosowania instrumentów informacji
gospodarczej sprzyjającej rozwojowi akcji kredytowej oraz monitoringu i
kontroli w projektach „unijnych”.
18
Dziękuję za uwagę !
Związek Banków Polskich
ul. Kruczkowskiego 8
00-380 Warszawa
tel. +48 22 48 68 180
fax. +48 22 48 68 100
Konferencja „Rozwój innowacyjnych firm w Polsce. Szanse i bariery”
Warszawa, 12 maja 2009 roku
19