Dach nadaje kształt i charakter budynkowi. A że

12
konstrukcje
Dach nadaje kształt
i charakter budynkowi.
A że chcielibyśmy,
aby w niezmienionym
stanie służył nam przez
długie lata, to przed
podjęciem ostatecznej
decyzji o jego wyglądzie,
dobrze zastanówmy się
i przyjrzyjmy okolicznym
dachom, aby nasz dom
wkomponował się
w otoczenie.
1
Forma dachu
Joanna Szot
awet jeśli mamy już gotowy
projekt domu, to prawdopodobnie
nic ani nikt nie będzie stał na przeszkodzie, aby zmienić kształt dachu.
Oczywiście nie oczekujmy rzeczy
niemożliwych i pamiętajmy, że każda
zmiana projektu wiąże się z dodatkowymi kosztami.
Kształt i wielkość dachu to nasz
indywidualny wybór, zależy od naszych
upodobań, potrzeb, a także możliwości
finansowych. Najważniejsze, aby nam
się podobał i spełniał nasze oczekiwania. W naszym kraju przeważają dachy
strome, ale dach płaski ma coraz więcej
zwolenników.
Wybierając dach musimy uwzględnić
warunki klimatyczne, ponieważ najważniejszą funkcją dachu jest skuteczna
ochrona przed opadami atmosferycznymi.
Powinniśmy budować zgodnie z obo-
wiązującymi zasadami, które w każdym
regionie kraju są różne. Warunki zabudowy i zagospodarowania przestrzennego
działki regulowane są bezpośrednio przez
obowiązujący miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego gminy. Warto
więc je sprawdzić już na samym początku
(przed zakupem działki, a na pewno przed
wybraniem projektu domu), ponieważ
może się okazać, że projekt nie zostanie
dopuszczony do realizacji, bo kąt nachylenia połaci jest zbyt mały lub zbyt duży
w stosunku do obowiązujących w tym
rejonie wymogów.
Przyjrzyjmy się panującemu krajobrazowi, otaczającym domom i rzemiosłu
budowlanemu danego terenu, materiałom wykończeniowym, ponieważ architektura budynku, a w tym i forma dachu
są nierozerwalnie z nimi związane.
Zastanówmy się czy poddasze ma być
użytkowe czy nie, czy w przyszłości nie
będziemy rozbudowywać domu, przeanalizujmy wszystkie wady i zalety każdego
rodzaju dachu podczas budowy i eksploatacji, przeliczmy wszystkie koszty.
A na koniec jeszcze raz przyjrzyjmy
się projektowi, ponieważ nawet najładniejszy i najlepiej wykonany dach, ale
źle dobrany może zepsuć cały projekt
i wygląd domu. I nie pomogą już wtedy
żadne poprawki i zabiegi upiększające.
Dach płaski
(stropodach)
Pełni podwójną funkcję: dachu i stropu
nad ostatnią kondygnacją. Jego powierzchnia nie jest idealnie pozioma
– pochylenie połaci dachowej (spadek
połaci) wynosi od 2o do 20o, aby woda
z dachu swobodnie spływała do rynien
i studzienek dachowych. Jeśli zdecydujemy się na taki dach, pamiętajmy, że
musi być on bardzo starannie zaizolowany – termicznie i przeciwwilgociowo.
Wykonany prawidłowo nie przecieka,
jest wytrzymały na obciążenia spowodowane zalegającym śniegiem, odporny
2
3
na utratę ciepła, nadmierne nagrzewanie oraz uszkodzenia mechaniczne
powstałe podczas eksploatacji.
Dach płaski ma prostą konstrukcję,
która nie sprawia kłopotów, ma mniejszą
powierzchnię od dachu stromego, więc
potrzeba mniej materiałów do jego pokrycia, a co za tym idzie jest tańszy w wykonaniu i wygodniej go naprawiać. Powierz-
chnię dachu można zaadaptować np. na
taras lub ogród. Ma jeszcze jedną, ważną
zaletę: zapewnia jednakową wysokość
pomieszczeń na ostatniej kondygnacji.
Dach stromy
Ma różne odmiany – może mieć prostą
lub bardzo skomplikowaną konstrukcję,
co decyduje nie tylko o wyglądzie domu,
ale także o ilości miejsca na poddaszu.
Trzeba pamiętać, że im bardziej rozrzeźbiony dach, tym więcej słabych punktów
(większe ryzyko uszkodzeń) oraz więcej
materiałów potrzeba do jego wykonania
(będzie droższy). Za to wybór materiałów, którymi można wykończyć dach
jest o wiele większy niż dachu płaskiego.
Po stromym dachu deszcz szybko spływa,
a śnieg nie zalega. Zagrożeniem są natomiast silne wiatry, które mogą zrywać
elementy przykrycia, a nawet cały dach.
wentylacyjną. Konstrukcja dachu należy
do prostszych w wykonaniu.
Rodzaje dachów
stromych
jednospadowy (jednopołaciowy, pulpitowy) – wyglądem przypomina dach
płaski. Wydawałoby się, że jest prosty
do wykonania, ale jeśli poddasze ma być
użytkowe, to konstrukcja połaci staje
się wielopłaszczyznowa. Najczęściej
dach jednospadowy wykonywany jest
na przybudówkach, budynkach gospodarczych lub długich i wąskich budynkach, w których rozpiętość między
ścianami wynosi maksymalnie 6 m.
dwuspadowy (dwupołaciowy) – ma
dwie połacie dachu nachylone pod kątem. Jeśli pod takim dachem zaplanowaliśmy poddasze użytkowe, to trzeba
pamiętać o zachowaniu szczeliny wentylacyjnej między izolacją a pokryciem
dachu. Poddasze nieużytkowe stanowi
samą w sobie, jedną wielką przestrzeń
czterospadowy (kopertowy)
– konstrukcję takiego dachu tworzą
cztery skośne połacie (przeważnie o tym
samym kącie nachylenia): dwie większe
mają kształt trapezu, dwie mniejsze
trójkąta. Połacie tworzą poddasze
z większą ilością skosów i mniejszą
powierzchnią użytkową.
14
konstrukcje
mansardowy – ma dwie lub cztery
połacie dachowe, gdzie każda z połaci
jest „załamana” – dolna część jest nieznacznie odchylona od pionu i w zasadzie zastępuje ścianę zewnętrzną. Dach
mansardowy pozwala na maksymalne
wykorzystanie powierzchni poddasza,
ponieważ w pomieszczeniach jest
bardzo mało „niskiej przestrzeni”.
7
5
wielospadowy (wielopołaciowy)
– to wiele połaci w kształcie trapezów,
trójkątów lub równoległoboków, które
powinny mieć ten sam kąt nachylenia.
Tego typu dach stosowany jest w domach o dużym metrażu i z dużą ilością
pomieszczeń. Jeśli chcemy, aby przestrzenie pod dachem były użyteczne,
połacie powinny opierać się na ścianach
kolankowych o wysokości minimum
115 cm. Jest to jeden z trudniejszych
i droższych typów dachu do wykonania.
1, 2. Kształt dachu określa
możliwości zagospodarowania pod nim przestrzeni.
(fot. RuppCeramika)
3. Im bardziej skomplikowany dach, tym większe jest
zużycie drewna do jego
konstrukcji, więcej jest
też obróbek blacharskich.
(fot. RuppCeramika)
4, 5, 6. Na kształt dachu ma
wpływ panująca w architekturze moda. (fot. Ahi
Roofing – Artur Melanowicz, Braas, Decra®)
7. Współczesne technologie
umożliwają wykonanie
dachu o dowolnej formie.
(fot. Ahi Roofing – Artur
Melanowicz)
6
namiotowy – przypomina piramidę,
ponieważ zbudowany jest z trójkątów
– wszystkie połacie dachu są równe,
nachylone pod tym samym kątem
i zbiegają się w jednym punkcie. Dachem
tym przykrywa się budynek o rzucie
poziomym – kwadratowym lub wielobocznym. Zalicza się go do dachów
prostszych w budowie.
naczółkowy – dach dwuspadowy
z dodatkowymi, krótkimi połaciami na
ścianach szczytowych, które tworzą tzw.
naczółki (stąd nazwa dachu). W zależności od kąta nachylenia połaci, dach
naczółkowy może tworzyć poddasze
użytkowe lub nieużytkowe. c
rys. Artur Balcerzak
4