Opcje finansowe, w tym opcje egzotyczne, zbywalne strategie

OPCJE FINANSOWE,
W TYM OPCJE EGZOTYCZNE,
ZBYWALNE STRATEGIE OPCYJNE I
ICH ZASTOSOWANIA
DARIA LITEWKA I ALEKSANDRA KOŁODZIEJCZYK
OPCJE
Opcja jest umową, która daje posiadaczowi prawo do kupna lub
sprzedaży określonego instrumentu bazowego po z góry określonej
cenie przed upływem określonego terminu.
W JAKIM CELU JE STOSUJEMY?
 zabezpieczenia przed niekorzystnymi zmianami cen instrumentu
bazowego
 spekulacji na spadku lub wzroście instrumentu bazowego
 arbitrażu między rynkiem instrumentów pochodnych a rynkiem
instrumentów bazowych
PODSTAWOWE DEFINICJE

Cena wykonania - jest to cena, po której opcja zostanie wykonana,
jest niezmienna, ustalana w momencie wystawienia opcji

Premia - jest to cena opcji, cena prawa, które nabywa posiadacz
opcji; inaczej wartość rynkowa opcji zmieniająca się w czasie

Cena instrumentu bazowego - to rynkowa wartość instrumentu, na
który wystawiona jest opcja

Termin wykonania - jest to termin, w którym opcja może zostać
wykonana

Data wygaśnięcia - jest to termin, po którym opcja traci ważność, nie
może już zostać wykonana.
TYPY KONTRAKTÓW OPCYJNYCH
 Różne instrumenty: towary, papiery wartościowe, indeksy i inne,
w tym instrumenty terminowe
 Giełdowe lub pozagiełdowe
 Opcje kupna (call option) – dają posiadaczowi prawo do kupna instrumentu
bazowego
 Opcje sprzedaży (put option) – dają posiadaczowi prawo do sprzedaży
instrumentu bazowego
OPCJE KUPNA I OPCJE SPRZEDAŻY

Mogą być zarówno kupowane, jak i sprzedawane

Nabywca i sprzedawca zajmują określone pozycje:
•
•

Opcja kupna (call):
•
Kupno – nabywca zajmuje pozycję długą (long call)
•
Sprzedaż – sprzedający zajmuje pozycję krótką (short call)
Opcja sprzedaży (put):
•
Kupno – nabywca zajmuje długą pozycję (long put)
•
Sprzedaż – sprzedający zajmuje krótką pozycję (short put)
Każda pozycja ma określony profil zysku
RODZAJE OPCJI
OPCJE
INSTRUMENT
KASOWE
BAZOWY
OPCJE
TERMINOWE
OPCJE
STANDARDOWE
PROFIL WYPŁATY
OPCJE
OPCJE
EGZOTYCZNE
AMERYKAŃSKIE
SPOSÓB
OPCJE
WYKONANIA
EUROPEJSKIE
OPCJE
OPCJE
PRZENASZALNE
PRZENASZALNOŚĆ
BERMUDZKIE
OPCJE
NIEPRZENASZALNE
OPCJE
ZBYWALNOŚĆ
ZBYWALNE
OPCJE
NIEZBYWALNE
CENA OPCJI
WARTOŚĆ
OPCJI
=
WARTOŚĆ
WEWNĘTRZNA
+
WARTOŚĆ
CZASOWA
Wartość wewnętrzna - wartość jaką inwestor dostaje
wykonując opcje
Wartość czasowa - wynika z możliwości korzystnej zmiany
ceny instrumentu bazowego dla posiadacza opcji
OPCJE IN, AT, OUT OF THE MONEY
 in-the-money (opcja z wartością wewnętrzną)
opcja kupna : cena wykonania < cena instrumentu bazowego
opcja sprzedaży : cena wykonania > cena instrumentu bazowego
Opcja kupna
Opcja sprzedaży
 at-the-money (opcja z 0 wartością wewnętrzną)
opcja kupna : cena wykonania  cena instrumentu bazowego
opcja sprzedaży : cena wykonania  cena instrumentu bazowego
Opcja kupna
Opcja sprzedaży
 out-of-the-money (opcja bez wartości wewnętrznej)
opcja kupna : cena wykonania > cena instrumentu bazowego
opcja sprzedaży : cena wykonania < cena instrumentu bazowego
Opcja kupna
Opcja sprzedaży
OPCJE EGZOTYCZNE

Gwarantują strukturę dochodu odmienną niż standardowe opcje kupna i sprzedaży

Charakter indywidualny, dostosowany do potrzeb konkretnych klientów na rynku

Handel poza obrotem giełdowym

Brak standaryzacji

Tańsze od opcji standardowych

Wyższa stopa zwrotu

Mogą być wykonane tylko w ściśle określonych warunkach i przy zachowaniu
szeregu warunków
OPCJE AZJATYCKIE

Uzależnienie osiąganego zysku od średniej ceny instrumentu bazowego w okresie
ważności opcji

Zmniejszenie ryzyka manipulacji ceną instrumentu bazowego

Duża skuteczność w operacjach hedgingowych

Zabezpieczenie podmiotów nabywających określona aktywa bazowe w sposób ciągły
typ 1 - zapłata różnicy między ceną wykonania i średnią ceną z jakiegoś okresu
typ 2 - zapłata różnicy między końcową ceną kasową i ceną średnią
OPCJE AZJATYCKIE - PRZYKŁAD

Opcja azjatycka z ostatniego roku struktury z liczeniem co 3 miesiące.

Wyniki zmiany indeksu w ostatnim roku względem wartości początkowej
na dzień startu struktury +11%, +15%, +13%, +17%.

Z opcji azjatyckiej wychodzi +14% z europejskiej +17%.

Opcja azjatycka jest tańsza dla tworzącego strukturę (przy podobnej
partycypacji co europejska) i przy stabilnym wzroście indeksu daję mniejszą
stopę zwrotu.
OPCJE BARIEROWE

Wykonywane automatycznie, gdy cena instrumentu bazowego osiągnie pewien poziom w
określonym przedziale czasu.
•
Opcje wejścia - mogą być wykonane tylko pod warunkiem osiągnięcia poziomu
bariery
•
Opcje wyjścia - wygasają, gdy opcja bazowa osiągnie poziom bariery

Ograniczenie odpowiedzialności wystawcy opcji do pewnego poziomu cenowego.

Można skonstruować różne typy opcji barierowych - stosunkowo duże możliwości dobrania
odpowiedniej opcji do potrzeb klienta

Cztery odmiany zależne od kierunku zmiany ceny:
•
•
•
•
Down-and-out
Down-and-in
Up-and-out
Up-and-in
OPCJE BINARNE

Typy:
•
Cash-or-nothing - wypłacają określoną wartość po przekroczeniu przez cenę
rynkową danej ceny wykonania
•
Asset-or-nothing - wydają aktywa bazowe po przekroczeniu przez cenę
rynkową danej ceny wykonania

Mogą występować w połączeniu z barierą (american-one-touch)

Realizacja od razu lub w terminie wygaśnięcia opcji

Wysokość zysku dla nabywcy opcji jest ściśle ustalona

Nie jest istotne o jaką wartość cena przekroczy wyznaczony limit, a jedynie to
czy zostanie on osiągnięty
OPCJE WSTECZNE
Zapłata lub uzyskanie płatności następuje po najlepszej cenie z całego
okresu między wystawieniem a datą wykonania opcji.
 Dla opcji kupna cena najniższa, zysk inwestora stanowi różnicę
pomiędzy maksimum cenowym i poziomem wykonania
 Dla opcji sprzedaży cena najwyższa, zyskiem inwestora jest różnica
pomiędzy poziomem wykonania i minimum cenowym.
OPCJE WSTECZNE - PRZYKŁAD

Inwestor oczekuje, że cena baryłki ropy w przeciągu najbliższych trzech miesięcy może
znacząco spaść. Obawia się jednak, że w ciągu najbliższego miesiąca cena może się jeszcze
podwyższyć.

Obecna cena ropy: 120 USD za baryłkę, opcja waniliowa PUT z ceną wykonania na poziomie
120 USD: 5 USD za baryłkę, opcja wsteczna PUT z terminem zapadalności za 3 miesiące: 10
USD.

Aby opcja wsteczna dla inwestora była korzystniejsza od opcji waniliowej: cena instrumentu
bazowego w czasie trwania opcji musi wzrosnąć co najmniej do poziomu 125 USD i w dniu
zapadalności spaść poniżej 120 USD. Spadek mniejszy niż. 5 USD poniżej 120 USD
spowoduje, ze inwestor będzie stratny tak na opcji waniliowej jak i na opcji wstecznej.

Po trzech miesiącach okazało się że cena opcji w przeciągu pierwszego miesiąca odnotowała
maksimum cenowe na poziomie 148 USD za baryłkę, aby potem spaść do poziomu 118 USD za
baryłkę.

Zysk inwestora: 148 – 118 – 10 = 20

Stopa zwrotu z zainwestowanych 10 USD za każdą baryłkę = 200%.
OPCJE ZŁOŻONE

Dają posiadaczowi prawo zakupu (call) lub sprzedaży (put) innej opcji, zwanej opcją
podstawową.


Występują więc cztery główne typy opcji złożonych:
•
opcja zakupu opcji zakupu – daje prawo do kupna opcji kupna,
•
opcja zakupu opcji sprzedaży – daje prawo do kupna opcji sprzedaży,
•
opcja sprzedaży opcji zakupu – daje prawo sprzedaży opcji kupna,
•
opcja sprzedaży opcji sprzedaży – daje prawo sprzedaży opcji sprzedaży.
Opcja złożona ma dwie ceny wykonania i dwa terminy wykonania, koszt opcji
złożonej jest sumą premii płaconych w obu etapach kontraktu.

Zabezpieczenie przed zapłatą zbyt wysokiej premii opcyjnej.
OPCJE TĘCZOWE

Obejmują kilka rodzajów aktywów

Wykonanie jeśli dla wszystkie aktywów spełniony jest określony warunek, np. mogą wypłacać:

•
Najwyższą z kilku wartości lub ustaloną kwotę pieniędzy,
•
Większą z kilku wartości, jeśli tylko nie są one ujemne,
•
Mniejszą z kilku wartości, jeśli nie są one ujemne
•
Maksimum z kilku wartości, jeśli przekraczają one określone poziomy itd.
Zastosowanie: wycena bogactw naturalnych - wartość takich zasobów zależy od odpowiedniej
ilości surowca i jego ceny, czyli opcji odkrycia wielkości złoża i ceny umożliwiającej
eksploatację.
OPCJE WYBORU, OPCJE WYMIANY

Opcje wyboru:
•
W pewnym momencie czasu w przyszłości nabywca decyduje czy opcja jest opcją kupna
czy sprzedaży
•

Nabywca wybiera opcję, która ma wyższą oczekiwaną premię
Opcje wymiany
•
Pozwalają na otrzymanie różnicy wartości przy wymianie dwóch aktywów w przyszłości
•
Wymagają uwzględnienia korelacji między aktywami bazowymi
STRATEGIE OPCYJNE
Są to transakcje polegające na jednoczesnym nabywaniu i/lub
sprzedaży opcji różniące się rodzajem prawa (put,call),
kursem wykonania, kwotą czy datą wygaśnięcia
UMOŻLIWIAJĄ :
 kształtowanie profilu ryzyka w sposób dowolny
 redukcje płaconej premii do zera
 uczestnictwo w korzystnych zmianach kursu rynkowego
BULL CALL SPREAD
Strategia Bull Call Spread stosowana jest gdy inwestor oczekuje, że ceny akcji
będą umiarkowanie wzrastać w najbliższym czasie.
1. Kupno opcji kupna (po kursie wyk. X)
2. Wystawienie opcji kupna na ten sam instrument i czas (po kursie wyk.Y)
Relacja kursów wykonania: (Y>X)
Maksymalną stratę ponosimy, jeżeli indeks ukształtuje się na poziomie
poniżej kursu X, natomiast maksymalny zysk jeżeli indeks znajduje się
powyżej kursu Y.
BULL CALL SPREAD
zysk/strata
Maksymalny
zysk
Próg
opłacalności
X
Y
Maksymalna
strata
Niebieski - kupno opcji kupna
Zielony - sprzedaż opcji kupna
Pomarańczowy - Bull Call Spread
BULL CALL SPREAD - PRZYKŁAD
Bieżący indeks WIG20: 2440 pkt, mnożnik 10 zł.
Oczekujemy wzrostu indeksu WIG20 o około 200 pkt.
1. Kupno serii opcji kupna po kursie wykonania 2400 pkt.
2. Wystawienie serii opcji kupna po kursie wykonania 2600 pkt.
3. Przykładowa premia zapłacona za opcje kupna 1000 zł (po 100 pkt.)
4. Przykładowa premia otrzymana za opcje kupna 300 zł (po 30 pkt.)
5. Koszt kupna Bull Call Spread: 1000-300=700 zł
Zysk maksymalny = (Y – X) – (PX – PY) = 2600-2400-(100-30)=130 pkt.
Strata maksymalna = PX – PY = 100-30=70 pkt.
Próg opłacalności = X + (PX - PY) = 2400 + 70 = 2470 pkt.
BULL CALL SPREAD - PRZYKŁAD
zysk/strata
Maksymalny
zysk
130
2470
Próg
opłacalności
0
70
2400
Maksymalna
strata
2600
Indeks
WIG20
Niebieski - kupno opcji kupna
Zielony - sprzedaż opcji kupna
Pomarańczowy - Bull Call Spread
BULL PUT SPREAD
Strategia Bull Put Spread stosowana jest gdy inwestor oczekuje, że
cena akcji będzie tracić na wartości w najbliższym czasie.
1. Kupno opcji sprzedaży (po kursie wykonania X)
2. Wystawienie opcji sprzedaży (po kursie wykonania Y)
Relacja kursów wykonania: (X>Y)
Maksymalny zysk ponosimy, jeżeli indeks ukształtuje się na poziomie
poniżej kursu Y, natomiast maksymalną stratę jeżeli indeks znajduje się
powyżej kursu X
BULL PUT SPREAD
zysk/strata
Maksymalny
zysk
Próg
opłacalności
Y
X
Maksymalna
strata
Zielony - kupno opcji sprzedaży
Niebieski - sprzedaż opcji sprzedaży
Pomarańczowy - Bull Put Spread
BULL PUT SPREAD - PRZYKŁAD
Bieżący indeks WIG20: 2440 pkt, mnożnik 10 zł.
Oczekujemy spadku indeksu WIG20 o około 100 pkt.
1. Kupno serii opcji sprzedaży po kursie wykonania 2400 pkt.
2. Wystawienie serii opcji sprzedaży po kursie wykonania 2300 pkt.
3. Przykładowa premia zapłacona za opcje sprzedaży 600 zł (po 60 pkt.)
4. Przykładowa premia otrzymana za opcje sprzedaży 300 zł (po 30 pkt.)
5. Koszt kupna Bull Call Spread: 600-300=300 zł
Zysk maksymalny = (Y – X) – (PX – PY) = 2400-2300-(60-30)= 70 pkt.
Strata maksymalna = PX – PY = 60-30= 30 pkt.
Próg opłacalności = Y - (PX - PY) = 2400 - (60-30) = 2370 pkt.
BULL PUT SPREAD - PRZYKŁAD
zysk/strata
70
Maksymalny
zysk
2370
0
30
2300
Próg
opłacalności
2400
Maksymalna
strata
Indeks
WIG20
Zielony - kupno opcji sprzedaży
Niebieski - sprzedaż opcji sprzedaży
Pomarańczowy - Bull Put Spread
LONG STRANGLE
Strategia Long Strangle stosowana jest gdy inwestor nie jest pewny
odnośnie kierunku zmiany ceny, natomiast jest spodziewana znaczna
zmiana.
1. Kupno opcji kupna (po kursie wykonania Y)
2. Kupno opcji sprzedaży (po kursie wykonania X)
Relacja kursów wykonania: (Y>X)
LONG STRANGLE
zysk/strata
X
Y
Niebieski - kupno opcji kupna
Zielony - kupno opcji sprzedaży
Pomarańczowy- Long Strangle
LONG STRANGLE - PRZYKŁAD
Bieżący indeks WIG20: 2320 pkt, mnożnik 10 zł.
Oczekujemy zmiany WIG20 ale nie wiemy, w którą stronę
1. Kupno serii opcji kupna po kursie wykonania 2300 pkt.
2. Kupno serii opcji sprzedaży po kursie wykonania 2200 pkt.
3. Przykładowa premia zapłacona za opcje kupna 930 zł (po 93 pkt.)
4. Przykładowa premia zapłacona za opcje sprzedaży 500 zł (po 50 pkt.)
5. Maksymalny zysk = nieograniczony
6. Maksymalna strata = 93 + 50 = 143 pkt. Odpowiada 1430 zł
LONG STRANGLE
A: WIG20 = 2100 zysk: 100-143= -43 pkt.
B: WIG20 = 2300 zysk: -143 pkt.
zysk/strata
C: WIG20 = 2550 zysk: 250-143=107 pkt.
0
2100
2200
2300
2550
Indeks
WIG20
143
Niebieski - kupno opcji kupna
Zielony - kupno opcji sprzedaży
Pomarańczowy- Long Strangle
DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ
DARIA LITEWKA I ALEKSANDRA KOŁODZIEJCZYK