profesor uam dr hab. jan tamulewicz 18.02.1945–5.03.2008

BADANIA FIZJOGRAFICZNE NAD POLSK¥ ZACHODNI¥
Seria A – Geografia Fizyczna, Tom 59: 7–9
2008
PROFESOR UAM DR HAB. JAN TAMULEWICZ
18.02.1945–5.03.2008
Profesor Jan Tamulewicz urodzi³ siê
18 lutego 1945 roku w Zawykach ko³o
Bia³egostoku, w rodzinie robotniczej. W po³owie 1948 roku wraz z rodzicami zamieszka³ w Barlinku. Tam uczêszcza³ do
szko³y podstawowej i liceum ogólnokszta³c¹cego. W roku 1965 rozpocz¹³ studia na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi
UAM. Po studiach geograficznych odbytych w latach 1965–1970 zosta³ przyjêty na sta¿ asystencki w Zak³adzie Meteorologii i Klimatologii UAM. W roku
1971 zosta³ zatrudniony na stanowisku
asystenta. Po uzyskaniu stopnia doktora
nauk geograficznych w zakresie geografii fizycznej 1 czerwca 1978 roku zosta³
powo³any na stanowisko adiunkta w Zak³adzie Klimatologii Instytutu Geografii
UAM. W 1993 roku uzyska³ stopieñ naukowy doktora habilitowanego i by³ mianowany na stanowisko profesora nadzwyczajnego UAM.
Dorobek naukowy dr. Jana Tamulewicza jest znaczny – obejmuje 86 pozycji
bibliograficznych w formie artyku³ów,
rozpraw i monografii naukowych oraz
ksi¹¿ek popularnonaukowych. Szeœæ opracowañ zosta³o opublikowanych w jêzyku angielskim.
Dzia³alnoœæ naukowo-badawcza Profesora Jana Tamulewicza koncentrowa³a
siê przede wszystkim na kompleksowej
analizie opadów atmosferycznych. Dziêki Jego badaniom zosta³y rozpoznane
cechy struktury pola opadów atmosferycznych na obszarze Polski. W opracowaniach zawarto nowe spojrzenie na zagadnienie struktury czasowej i przestrzennej opadów atmosferycznych w Polsce.
DociekliwoϾ i pasja badawcza Profesora
Tamulewicza sprawi³y, i¿ opracowania poœwiêcone tak wnikliwej i wszechstronnej
analizie zagadnienia opadów atmosferycznych w Polsce mo¿na zaliczyæ do
pionierskich.
Bardzo aktywne by³o w³¹czenie siê
Profesora Tamulewicza w nurt badañ
w ramach podprogramu CPBP 04.10.03,
8
Prof. UAM dr hab. Jan Tamulewicz
realizowanego w Zak³adzie Klimatologii. Te badania zaowocowa³y w postaci
licznych, wykonanych na wysokim poziomie naukowym, opracowañ samodzielnych i przez zespó³ pracowników Zak³adu Klimatologii. Badania dotyczy³y zagadnieñ struktury bilansu radiacyjnego
ró¿nych powierzchni objêtych pojêciem
krajobrazu rolniczego. Profesor Tamulewicz dokona³ tak¿e próby adaptacji do
warunków przyrodniczych Niziny Wielkopolskiej formu³ empirycznych umo¿liwiaj¹cych szacowanie wielkoœci natê¿enia sk³adowych bilansu promieniowania
na podstawie danych wybranych elementów meteorologicznych. W ostatnich
latach Profesor wiele uwagi poœwiêca³
badaniom topoklimatycznym obszarów
o zró¿nicowanym u¿ytkowaniu.
Udzia³ Profesora Jana Tamulewicza
w roku 1977 w ekspedycji naukowej do
Mongolii, zorganizowanej przez Instytut
Geografii PAN i Instytut Geografii UAM,
zaowocowa³ kilkoma opracowaniami dotycz¹cymi parowania potencjalnego w warunkach klimatu kontynentalnego oraz
oceny dynamiki dobowego przebiegu wybranych elementów meteorologicznych
i ich miêdzydobowej zmiennoœci. Profesor Tamulewicz odby³ sta¿e naukowe
w: Zak³adzie Klimatologii Uniwersytetu Jagielloñskiego, Katedrze Klimatologii Uniwersytetu Masaryka w Brnie oraz Katedrze Geografii Fizycznej Uniwersytetu
Gorkiego w Charkowie.
Wielokrotne organizowanie badañ terenowych w ramach praktyk studenckich
z zakresu meteorologii oraz badañ meteorologicznych na studenckich obozach
naukowych by³o impulsem do znacznego
rozszerzenia Jego problematyki badawczej. Sta³ siê Profesor znawc¹ zagadnieñ
wchodz¹cych w zakres topoklimatologii. W ramach umowy o wspó³pracy
miêdzy Katedr¹ Geografii Fizycznej Uniwersytetu w Charkowie a Zak³adem Klimatologii UAM bra³ udzia³ w badaniach
klimatu obszarów zurbanizowanych. W ramach tej problematyki wykona³ liczne
opracowania opublikowane w periodykach naukowych b¹dŸ wykonane dla
konkretnych u¿ytkowników.
Aktywnoœæ badawcza Profesora Tamulewicza sprawi³a, ¿e bardzo czêsto
bra³ udzia³ w ¿yciu naukowym. By³ recenzentem oœmiu rozpraw doktorskich.
Uczestniczy³ w licznych konferencjach
krajowych, prezentuj¹c wyniki swoich
badañ, oraz konferencjach o zasiêgu miêdzynarodowym (W³ochy, Finlandia, Szwajcaria).
Tematyka badawcza Profesora Tamulewicza obejmowa³a szerokie spektrum
zagadnieñ klimatologicznych. W ostatnich latach pracowa³ nad nowatorskimi
sposobami analizy struktury pola opadów atmosferycznych, wykorzystuj¹c rastrow¹ bazê danych opadów atmosferycznych dla Polski i aplikuj¹c metodê
sk³adowych g³ównych powierzchni trendu.
Interdyscyplinarne spojrzenie Profesora
Tamulewicza na zagadnienie opadów
atmosferycznych zaowocowa³o opracowaniami dotycz¹cymi odczynu i przewodnictwa elektrolitycznego opadów w Wielkopolskim Parku Narodowym w kontekœcie kierunków nap³ywu mas powietrza. Profesor Tamulewicz kontynuowa³
tak¿e terenowe badania topoklimatyczne na terenie parków narodowych – S³owiñskiego i Wielkopolskiego. Wœród
wielu zagadnieñ naukowych, którymi zajmowa³ siê Profesor, znalaz³y siê tak¿e
antropogeniczne czynniki klimatu i cechy klimatu odczuwalnego Poznania.
Profesor Tamulewicz by³ wyró¿niaj¹cym siê dydaktykiem bardzo lubianym przez m³odzie¿. Wyspecjalizowa³
siê w prowadzeniu wyk³adów oraz æwiczeñ z zakresu meteorologii synoptycznej. Mia³ tak¿e wielkie doœwiadczenie
w prowadzeniu zajêæ terenowych z zakresu meteorologii oraz geografii regionalnej. Prowadzi³ seminaria i pracowniê
Prof. UAM dr hab. Jan Tamulewicz
magistersk¹ na studiach dziennych i zaocznych. Wykszta³ci³ ponad 200 magistrów. Pod kierunkiem Profesora Tamulewicza zosta³a przygotowana jedna rozprawa doktorska, jednak przedwczesna
œmieræ nie pozwoli³a Jemu na zakoñczenie przewodu doktorskiego.
Przez kilkanaœcie lat pe³ni³ funkcjê
zastêpcy dyrektora w Instytucie Geografii Fizycznej i Kszta³towania Œrodowiska Geograficznego. Pe³ni¹c funkcjê
sekretarza komitetu redakcyjnego Badañ
Fizjograficznych nad Polsk¹ Zachodni¹,
wydawanego przez PTPN, czuwa³ nad
regularnym ukazywaniem siê tego periodyku oraz przyczyni³ siê do zmiany
jego szaty graficznej. Wielokrotnie pe³ni³
funkcjê przewodnicz¹cego wydzia³owej
komisji ds. rekrutacji.
Profesor by³ cz³onkiem Poznañskiego
Towarzystwa Przyjació³ Nauk, Polskiego Towarzystwa Geograficznego, Polskiego Towarzystwa Geofizycznego oraz
Polskiego Towarzystwa Agrofizycznego.
9
Profesor Tamulewicz przez wiele lat
by³ opiekunem sekcji klimatyczno-meteorologicznej Studenckiego Ko³a Naukowego Geografów UAM, uczestniczy³
w wielu studenckich badaniach, seminariach oraz letnich obozach naukowych.
Przez wiele lat bra³ udzia³ w pracach
Okrêgowego Komitetu Olimpiad Geograficznych i by³ cz³onkiem jury.
Wyniki dociekañ naukowych oraz
osi¹gniêæ dydaktyczno-wychowawczych
Profesora by³y wielokrotnie wyró¿niane
nagrodami Rektora UAM.
Przedwczesna œmieræ Profesora Jana
Tamulewicza to wielki uszczerbek dla
dzia³alnoœci naukowej nie tylko Zak³adu
Klimatologii, ale równie¿ ca³ego Wydzia³u Nauk Geograficznych i Geologicznych.
Grono wspó³pracowników straci³o w osobie Profesora ¿yczliwego Kolegê i serdecznego Przyjaciela.
Czeœæ Jego Pamiêci.
Prof. zw. dr hab. Alojzy Woœ
Kierownik Zak³adu Klimatologii
Wydzia³u Nauk Geograficznych i Geologicznych
Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu