Wakacyjne utrapienia: kleszcze, komary, meszki, muchy… KLESZCZE
Transkrypt
Wakacyjne utrapienia: kleszcze, komary, meszki, muchy… KLESZCZE
Wakacyjne utrapienia: kleszcze, komary, meszki, muchy… - WyjeŜdŜając na wakacje nie zapomnijmy dołoŜyć do naszej apteczki podstawowej odpowiedniego środka chroniącego przed światłem słonecznym, preparatu łagodzącego oparzenia słoneczne, repelenta dla ochrony przed stawonogami oraz preparatu działającego przeciwzapalnie i przeciwświądowo – radzi Agnieszka Prusinowska z Oddziału Epidemiologii WSSE w Gorzowie Wlkp. - Dzięki temu zwiększymy szansę uniknięcia powszechnych latem zagroŜeń dla zdrowia. KLESZCZE Najbardziej naraŜeni na atak kleszczy są amatorzy leśnych spacerów, grzybiarze oraz dzieci. Kleszcze wbijają się w ciało najczęściej w liściastym lesie, szczególnie porośniętym paprociami, jeŜynami lub czarnym bzem. Upodobały sobie takŜe brzegi lasów polany, zarośla w pobliŜu stawów i rzek oraz łąki. Na całym świecie występuje około 800 gatunków kleszczy, osiem moŜe nam zagraŜać. Sezon ich największej aktywności to maj i czerwiec oraz wrzesień i październik. Ukąszenia kleszcza moŜemy nie poczuć, poniewaŜ znieczula on miejsce, w którym przekłuwa skórę. Odkrywamy go najczęściej przez przypadek. Dlatego po spacerze naleŜy obejrzeć dokładnie całe ciało, zwłaszcza pod pachami, w pachwinach, u kobiet pod piersiami, w zgięciach kolan i za uszami. NaleŜy takŜe dokładnie przejrzeć ubranie. Jeśli przynieśliśmy kleszcza, trzeba go usunąć. Do czasu odpadnięcia kleszcze Ŝywią się naszą krwią przeciętnie od 2 godzin do 7 dni. Pierwsze 24 godziny od momentu ukąszenia są najwaŜniejsze, w tym czasie nie dochodzi jeszcze do zakaŜenia. Jeśli jednak w ciągu kilkunastu dni pojawi się wokół miejsca ukąszenia choćby niewielki odczyn zapalny, naleŜy zasięgnąć porady lekarza. Co nam mogą zrobić? Kleszcz przenosi choroby zakaźne - moŜe spowodować kleszczowe zapalenie mózgu i boreliozę. Przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu opracowano bardzo skuteczną szczepionkę (trzyetapowe szczepienie wykonane w odstępie kilku miesięcy daje gwarancję na trzy lata). Przeciwko boreliozie nie ma, niestety, podobnej ochrony, wymaga ona długotrwałego leczenia antybiotykami. Objawem boreliozy jest zaczerwienienie, które powstaje w miejscu ukąszenia i stopniowo się powiększa, moŜe osiągnąć średnicę kilkunastu centymetrów. Inne objawy, które powinny nas zaniepokoić, to: wysoka gorączka, bardzo silne bóle głowy, wymioty i sztywność karku. Groźne są zwłaszcza powikłania - głównie neurologiczne i psychiatryczne. Zaniedbana borelioza moŜe spowodować zmiany w układzie krąŜenia, wywołać zapalenie stawów. JeŜeli zauwaŜymy, Ŝe kleszcz usadowił się w skórze, chwyćmy go pincetą między tułowiem a głową i wykręćmy zgodnie z ruchem wskazówek zegara (w całości). Smarowanie tłuszczem nie jest wskazane - moŜe pobudzać kleszcza do wydzielania zakaźnej śliny. Dostępne w aptekach są teŜ specjalne strzykawki, które pozwalają odessać kleszcza metodą podciśnieniową. JeŜeli nie moŜemy go usunąć, powinniśmy zgłosić się do najbliŜszej przychodni. KOMARY W upalne letnie popołudnie wszędzie tam, gdzie pojawia się człowiek pojawiają się teŜ komary, znakomicie uprzykrzając nam Ŝycie. Wilgotna wiosna i deszczowe lato sprzyjają ich wylęgowi. Najwięcej komarów jest w pobliŜu zbiorników wodnych i rowów napełnionych deszczówką. W Polsce występuje około 50 gatunków tych owadów, kaŜda samica komara składa kilkaset jaj. Komary mają niezwykle czuły narząd termolokacyjny, którym bezbłędnie lokalizują obiekty cieplejsze od otoczenia, a dzięki receptorowi węchowemu bezbłędnie docierają do spoconej skóry. Drogowskazem ułatwiającym namierzenie ofiary w ciemności jest wydychany przez nas dwutlenek węgla. Komarzyce preferują młodych męŜczyzn, dzieci i kobiety w okresie owulacji ze względu na wyŜszą od przeciętnej temperaturę ich skóry. Co nam mogą zrobić? W Polsce komary nie przenoszą chorób. Jednak ofiary komarzego nalotu skarŜą się na bąble, świąd, odczyny zapalne powstające w miejscu pokąsania. Drapiąc moŜna je zainfekować. Aby temu zapobiec naleŜy zdezynfekować miejsce wkłucia wyjałowionym gazikiem (nie watą) i spirytusem, wodą utlenioną, rivanolem lub wódką. Spotkanie z komarami moŜe być groźne dla osób szczególnie wraŜliwych, zwłaszcza dzieci, osób starszych i alergików. MoŜe u nich dojść do wstrząsu toksycznego zaczynającego się od obrzęku np. wargi górnej czy dolnej, później obrzęku przełyku i tchawicy z towarzyszącymi trudnościami w oddychaniu, gwałtownym spadkiem ciśnienia, zaburzeniami akcji serca. Objawy te oznaczają zagroŜenie Ŝycia – konieczna jest szybka pomoc medyczna. U osób pogryzionych przez komary mogą wystąpić takŜe objawy ogólne w postaci wysypki na całym ciele i świądu. śeby uniknąć tych przykrych skutków ataku komarów, warto - gdy wybieramy się w rejony, gdzie jest ich duŜo - stosować na ciało środki odstraszające owady tzw. repelenty. Stosuje się je na odsłonięte części ciała: nogi, ramiona, szyję, nawet twarz. • Jedną z chorób przenoszonych przez komary przede wszystkim w krajach tropikalnych jest malaria. W Polsce notuje się pojedyncze przypadki tej choroby zawleczone z krajów występowania. Malaria jest chorobą wywoływaną przez cztery gatunki zarodźców: Plasmodium vivax, Plasmodium malariae, Plasmodium falciparum, Plasmodium ovale. Są to pierwotniaki pasoŜytujące w wątrobie (hepatocyty, komórki siateczki, komórki śródbłonka) oraz w krwinkach czerwonych krwi obwodowej. Malaria występuje między 60° szerokości geograficznej północnej a 30° szerokości geograficznej południowej. W krajach europejskich spotykana jest w Turcji i w Grecji. Rys. Rejony występowania malarii (źródło - Virtual Naval Hospital) Na zimnicę rocznie zapada 300 - 500 mln ludzi, z czego 1,5 - 2,7 mln umiera (w tym do 1 mln dzieci poniŜej 5 roku Ŝycia). Najczęstszą przyczyną zachorowania jest P. falciparum i P. vivax (80 - 95 %). Malaria przenoszona jest przez samice 70 z 422 gatunków komarów z rodzaju Anopheles (widliszek), występujących głównie w rejonie klimatu gorącego i umiarkowanego, ale równieŜ w Arktyce w okresie letnim. Naturalne sposoby na komary. Kawałek świecy włoŜyć w mały fajansowy lichtarzyk lub kubeczek i ustawić na środku głębokiego talerza. Nalać 10 łyŜek wody, dodać jedną łyŜkę formaliny i zapalić świecę. Zwabione jej światełkiem komary topią się w wodzie. W pomieszczeniu zamknąć okna. Nalać na spodeczek trochę terpentyny i wyjść zamykając drzwi. W ciągu 15-20 minut opary z terpentyny uśpią fruwające w pokoju komary, które spadną na podłogę (trzeba je zabić). Na parapetach okien ustawić doniczki z kwitnącą pelargonią lub zawieszać zielone liście pomidorów. W pokojach ustawić spodeczki z plasterkami świeŜej cebuli. Części ciała najbardziej naraŜone na ukąszenia (twarz, ręce, nogi) posmarować octem, w którym przez 10 minut gotowały się liście orzecha włoskiego. Podobnie odstraszające działanie ma teŜ sok z liści bazylii. MoŜna teŜ: posmarować skórę sokiem z cytryny, olejkiem eukaliptusowym lub goździkami, jeść duŜe ilości czosnku i cebuli, uŜyć wyciągu z geranium, mięty, liści laurowych, pietruszki, pelargonii, czeremchy, smarować się rozcieńczonym octem - zapach odstrasza komary, a ocet łagodzi ukąszenia, zaŜywać witaminę B (uwaga: jej nadmiar moŜe być szkodliwy dla organizmu, a poza tym niektórym komarom jej zapach zupełnie nie przeszkadza).. Po ukąszeniu moŜna sobie pomóc smarując miejsce ukłucia papką mentolową, zrobić kompres z rozcieńczonego amoniaku lub okład z surowych kartofli czy plasterków cebuli, podać wapno. MESZKI W Polsce specjaliści doliczyli się około 50 odmian meszek. Są nieco mniejsze od komarów, Ŝywią się krwią. Meszki najczęściej występują na podmokłych terenach. Atakują chmarami krowy, konie, świnie, owce, drób i ludzi. Wciskają się wszędzie - do uszu, nosa, wpadają pod powieki i do gardła. Lubią miejsca pokryte cieńszą i delikatniejszą skórą. Nie przenoszą chorób, ale wydzielają silnie toksyczną ślinę, a ich ukąszenia mogą powodować - częściej niŜ w przypadku komarów - obrzęki, zaczerwienienia i wysoką gorączkę. Groźne są tylko samice meszek i tylko w dzień, zwłaszcza po południu i wieczorem. Jeszcze gorsze są kuczmany, czyli ,,miniaturowe kopie komarów’’, które tną przez ubranie, a ropne ślady po ukłuciach pozostają przez kilka dni. U niektórych osób szczególnie wraŜliwych czy mających wysokie ciśnienie nawet delikatne pokąsanie moŜe spowodować reakcję alergiczną. MoŜna wtedy zastosować Ŝel łagodzący i zaŜyć wapno, które ma właściwości odczulające. Najbardziej naraŜone są niemowlęta, które matki pozostawiają w słoneczne dni na dworze. MUCHA DOMOWA Owad ten tworzy olbrzymie zagroŜenie epidemiologiczne: badania dowiodły, Ŝe na powierzchni swego drobnego ciała mucha moŜe przenieść do 6 milionów, a w jelicie prawie 30 milionów mikroorganizmów - w tym powodujących tak groźne choroby jak: dur brzuszny, paratyfus, dyzenterię, cholerę, gruźlicę, polio, czerwonkę, salmonellozę - oraz stadia przetrwalnikowe pasoŜytów. Muchy są aktywne w dzień, lubią ciepłe nasłonecznione powierzchnie. W budynkach podczas nocy lub w chłodne dni muchy zazwyczaj odpoczywają na podłogach, ścianach, sufitach. Na zewnątrz na roślinach, na ziemi, płotach, puszkach i innych tym podobnych elementach. Muchy wybierają załamania ścian i ich krawędzie oraz cienkie przedmioty, kable, struny, najchętniej ukrywają się blisko źródła poŜywienia na wysokości 150–450 cm od podłoŜa. Zwalczanie much Zwalczanie much jest bardzo uciąŜliwe. Profilaktyka to nic innego jak przestrzeganie ogólnych zasad higieny w pomieszczeniach mieszkalnych, inwentarskich, gospodarczych i produkcyjnych. Szczególnie waŜne jest ograniczenie dostępu much do pokarmu lub miejsc, w których moŜe nastąpić ich rozwój. W związku z tym naleŜy zwrócić uwagę na stan sanitarny śmietników, dołów kloacznych i gnojowników. Z obiektów inwentarskich naleŜy ciągle usuwać zalegającą gnojowicę i obornik. NaleŜy teŜ często zmieniać ściółkę dla zwierząt, a usuwany obornik przechowywać w wybetonowanych gnojownikach. Wilgotny nawóz powinno się przykrywać plandekami, aby uniemoŜliwić muchom składanie jaj. Przykryty obornik fermentuje, a powstająca w czasie tego procesu wysoka temperatura niszczy larwy. W oknach naleŜy zakładać siatki o oczkach 1,2 mm, a w drzwiach zamontować zasłony. Niestety, z reguły profilaktyka nie jest wystarczająco skuteczna i do zwalczania much naleŜy stosować środki chemiczne. Jednocześnie naleŜy zwalczać muchy i ich larwy. Na rynku istnieje wiele preparatów działających na larwy much oraz na formy latające. Wszystkie preparaty naleŜy stosować ściśle według zaleceń producenta. Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia plagi much w pomieszczeniach inwentarskich naleŜy utrzymywać czystość oraz prowadzić jednoczesne niszczenie form rozwojowych (jaja, larwy) i latających much tuŜ po ich pojawieniu się wiosną. Więcej informacji: Agnieszka Prusinowska, Oddział Epidemiologii Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gorzowie Wlkp., tel. tel. 095 722 60 57.