Zagrożenia i techniki ochrony pedosfery

IV. Opis modułu kształcenia/przedmiotu (sylabus).
Opis modułu kształcenia / przedmiotu (sylabus)
Rok akademicki:
Grupa przedmiotów:
Numer katalogowy:
Zagrożenia i Techniki Ochrony Pedosfery
Nazwa przedmiotu1):
Tłumaczenie nazwy na jęz. angielski3):
4)
ECTS 2)
4
Hazards and Technigues of the pedosphere protection
Ochrona Środowiska
Kierunek studiów :
5)
Prof. dr hab. Jerzy Pracz
Koordynator przedmiotu :
6)
Prowadzący zajęcia :
Pracownicy Katedr
Jednostka realizująca7):
Zakład Gleboznawstwa, Katedra Nauk o Środowisku Glebowym, Wydział Rolnictwa i Biologii
Katedra Kształtowania Środowiska, Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska
Wydział, dla którego przedmiot jest
realizowany8):
Międzywydziałowe Studium Ochrony Środowiska
Status przedmiotu9):
a) przedmiot kierunkowy
10)
Semestr zimowy
Cykl dydaktyczny :
12)
Założenia i cele przedmiotu :
Metody dydaktyczne14):
Pełny opis przedmiotu15):
rok …2…
c) stacjonarne / niestacjonarne
11)
Jęz. wykładowy :Język polski
Zapoznanie studentów z czynnikami degradującymi gleby, charakterystyka deformacji jakie
powodują one w glebach oraz związanych z tym zagrożeń dla środowiska, a także przedstawienie
sposobów ochrony gleb i technicznych metod przeciwdziałania czynnikom zniekształcającym
właściwości gleb.
a)
Formy dydaktyczne, liczba godzin13):
b) stopień …I….
Wykład …………………………………………………………………………; liczba godzin 15
b)
Ćwiczenia laboratoryjne ………………………………………………………; liczba godzin 30
c)
……………………………………………………………………………………; liczba godzin .......;
d)
……………………………………………………………………………………; liczba godzin .......;
Prezentacja komputerowa; indywidualne projekty studenckie; analiza i interpretacja wyników
eksperymentów; konsultacje.
Wykłady: Pedosfera jako element środowiska przyrodniczego. Zjawiska degradacji i dewastacji gleb. Formy
przekształceń i czynniki degradujące. Identyfikacja przyczyn degradacji. Ocena stanu gleb – monitoring
glebowy. Wyłączenia gleb z produkcji rolniczej. . Ochrona gleb przed nadmiernym lub nieracjonalnym
wyłączaniem z produkcji rolniczej zgodnie z zasadami Europejskiej Karty Gleby. Degradacja gleb na skutek
zabudowy i przekształceń geotechnicznych. Ekonomiczne, techniczne i środowiskowe skutki erozji wodnej.
Klasyfikacje zjawisk erozyjnych. Czynniki wpływające na natężenie erozji wodnej. Prognozowanie strat
glebowych. Określanie stopnia pilności inwestycji przeciwerozyjnych. Ogólny podział metod ochrony gleb
przed erozją. Zasady prawidłowego zagospodarowania zlewni. Fitomelioracyjne i agrotechniczne metody
ochrony gleb przed erozją. Techniczne środki przeciwerozyjne. Erozja wodna na obszarach leśnych. Rola
mikroretencji w ograniczaniu erozji wodnej. Mechanizm i formy erozji wietrznej. Zasady i metody ochrony
przed erozją wietrzną. Oddziaływanie ochronne zadrzewień. Ochrona przed pyleniem na wysypiskach
przemysłowych. Mechanizm i formy erozji wietrznej. Zasady i metody ochrony przed erozją wietrzną.
Oddziaływanie ochronne zadrzewień. Ochrona przed pyleniem na wysypiskach przemysłowych. Zagrożenia
związane z funkcjonowaniem systemów odwadniających. Procesy degradacji gleb hydrogenicznych wskutek
ich odwadniania Oddziaływanie nawodnień na roślinność, glebę i jakość wód powierzchniowych i
podziemnych.. Rola nawodnień podsiąkowych w ochronie gleb hydrogenicznych. Zagrożenia związane z
systemami nawadniającymi. Zasady technologii nawadniania ograniczające negatywne oddziaływanie na
glebę. Degradacja struktury i tekstury gleb. Degradacja gleb na skutek nadmiernego ubytku próchnicy.
Degradacja gleb na skutek zakwaszenia. Sposoby przeciwdziałania tym formom degradacji. Skutki skażenia
gleb substancjami chemicznymi. Degradacja chemiczna związkami pochodzącymi z przemysłu, motoryzacji i
gospodarki komunalnej. Sposoby oceny zanieczyszczenia gleb substancjami chemicznymi. Zalecany sposób
użytkowania gleb zanieczyszczonych. Degradacja chemiczna gleb związkami stosowanymi w rolnictwie.
Zanieczyszczenia obszarowe. Rolnicza utylizacja odpadów komunalnych i przemysłowych. Sposoby
przeciwdziałania chemicznej degradacji środowiska przez rolnictwo. Degradacja biologiczna gleb. Ogólne
metody rekultywacji gleb zdegradowanych. Ochrona gleb w przepisach prawnych.
Ćwiczenia:
- Modelowanie procesów erozyjnych. Prognozowanie strat glebowych za pomocą USLE oraz WEEP. Projekt
własny studentów dla praktycznego przypadku: identyfikacja zagrożeń, analiza przyczyn, wariantowa
koncepcja rozwiązania.
- Degradacja gleb na skutek zasolenia. Kryteria do oceny stopnia zasolenia. Metodyka analiz gleb zasolonych.
Toksyczne dla roślin składników soli w glebach. Projekt dla zespołów 2-3 osobowych: oznaczanie
przewodności elektrycznej próbek glebowych; składu jonowego soli rozpuszczalnych; ogólnego zasolenia
gleb; określanie typu chemicznego roztworów glebowych. Interpretacja i ocena wyników oznaczeń. Metody
ograniczania degradacji gleb i roślin w wyniku zasolenia przez przemysł i gospodarkę komunalną. Problemy z
zasoleniem gleb uprawnych na świecie.
- Degradacja gleb metalami ciężkimi. Kryteria do oceny stopnia zanieczyszczenia gleb tymi metalami.
Metodyka analiz zawartości w glebach metali ciężkich. Projekt dla zespołów 2-3 osobowych: oznaczanie
zawartości łatwo rozpuszczalnych form ołowiu i cynku metodą ASA w próbkach gleb miejskich i
przemysłowych. Interpretacja i ocena wyników oznaczeń. Ochrona gleb przed zanieczyszczeniem metalami.
- Sposoby analizy gleb i ich zanieczyszczenie innymi związkami chemicznymi. Monitoring glebowy.
Wymagania formalne (przedmioty
wprowadzające)16):
Gleboznawstwo
17)
Założenia wstępne :
Wiadomości podstawowe z zakresu gleboznawstwa, geologii i chemii.
Efekty kształcenia18):
01 - wiedza
K_W01, K_W02, K_W04, K_W12, K_W18
02 - umiejętności
K_U01, K_U03, K_U04,
03 – kompetencje społeczne
K_S01, K_S02, K_S03, K_S09,
…Sposób weryfikacji efektów
kształcenia19):
01, 02, 03 – bieżąca ocena wyników eksperymentów i zadań ćwiczeniowych, kolokwium na zajęciach
ćwiczeniowych, egzamin pisemny
Forma dokumentacji osiągniętych
efektów kształcenia 20):
Elementy i wagi mające wpływ na ocenę
końcową21):
22)
Miejsce realizacji zajęć :
Okresowe prace pisemne, treść pytań egzaminacyjnych z oceną uzyskaną przez studenta
Praca studenta na zajęciach – 20%, prace pisemne 40%, egzamin 40%
Laboratorium – ćwiczenia, sala dydaktyczna - wykłady
23)
Literatura podstawowa i uzupełniająca :
1. Dębicki R., Gliński J.: Międzynarodowa Konwencja o ochronie gleb (projekt). Inst. Agrofizyki, Lublin 1999.
2. Józefaciuk Cz, Józefaciuk A.,1999: Ochrona gruntów przed erozją. IUNG, Puławy
3. Maciak F.: Ochrona i rekultywacja środowiska. SGGW Warszawa 2003.
4. Praca zbiorowa, red. S. Bieszczada i J. Sobota: Zagrożenia, ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczo - rolniczego. AR Wrocław 1993.
5. Praca zbiorowa: Raport. Stan środowiska w Polsce. Państwowa Inspekcja Ochrony Środowiska. Warszawa 1998.
6. Prochal P.(red.), 1986: Podstawy melioracji rolnych. PWRiL, Warszawa
7. Prochal P. 1987: Melioracje przeciwerozyjne. Wyd. Akademii Rolniczej w Krakowie
8. Prochal P.,Maślanka K.,Koreleski K., 2005: Ochrona środowiska przed erozją wodną, Wyd. Akademii Rolniczej w Krakowie.
9. Pyłka-Gutowska E.: Ekologia i ochrona środowiska. Wyd. Oświata.
10. Rozporządzeniem MOŚZNiL z dnia 11.08.1999r w sprawie warunków jakie muszą być spełnione przy wykorzystaniu osadów ściekowych na cele
nieprzemysłowe, czyli stosowania ich do rekultywacji i nawożenia gleb.
11. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9.09.2002r. w sprawie standardów jakości gleby oraz standardów jakości ziemi.
12. Siuta J., Kucharska A.: Wieloczynnikowa degradacja środowiska - Komentarz do mapy w skali 1:750.000. Państw. Insp. Ochr. Środ., Instytut Ochr.
Środ.. Biblioteka Monitoringu Środowiska. Warszawa.
13. Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych z 3.02.95r. (Dz. U. nr 16 z 1995r., poz. 78).
14. Ziemnicki S., 1978: Ochrona gleb przed erozją. PWRiL, Warszawa
UWAGI24):
Wskaźniki ilościowe charakteryzujące moduł/przedmiot25) :
Szacunkowa sumaryczna liczba godzin pracy studenta (kontaktowych i pracy własnej) niezbędna dla osiągnięcia zakładanych efektów
kształcenia18) - na tej podstawie należy wypełnić pole ECTS2:
Wykłady
Ćwiczenia
Wykończenie ćwiczeń w ramach pracy własnej
Udział w konsultacjach
Obecność na egzaminie
Przygotowanie do kolokwium
Przygotowanie do egzaminu
Razem
Łączna liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje na zajęciach wymagających bezpośredniego udziału nauczycieli akademickich:
Wykłady
Ćwiczenia
Udział w konsultacjach
Obecność na egzaminie
Razem
Łączna liczba punktów ECTS, którą student uzyskuje w ramach zajęć o charakterze praktycznym, takich jak zajęcia laboratoryjne,
projektowe, itp.:
Ćwiczenia laboratoryjne
Wykończenie zadań w ramach pracy własnej
Udział w konsultacjach
Razem
15 h
30 h
15 h
5h
2h
8h
15 h
90h
3,6 ECTS
15 h
30 h
2h
5h
52 h
2,1 ECTS
30 h
15 h
5h
50 h
2,0 ECTS
Tabela zgodności kierunkowych efektów kształcenia efektami przedmiotu 26)
Nr /symbol
efektu
01
Wymienione w wierszu efekty kształcenia:
Opisuje podstawowe zjawiska i procesy zachodzące w glebach pod wpływem człowieka.
Odniesienie do efektów dla programu
kształcenia na kierunku
K_W01++, K_W02++, K_W04++
Ma wiedzę pozwalającą zrozumieć zagrożenia gleb antropogenizacją. Zna techniki
ochrony gleb. Zna metody i aparaturę do badania gleb zdegradowanych
02
Wykonuje obserwacje i pomiary oraz formułuje oceny dotyczące właściwości gleb
zdegradowanych. Umie wykonać proste zadania badawcze. Potrafi identyfikować
K_U01++, K_U03+++, K_U04+++,
zagrożenia gleb i ustalać techniki ich ochrony.
03
Jest wrażliwy na zachowanie dobrostanu gleb. Ma świadomość konieczności racjonalnego
K_S01+++, K_S02+++, K_S03+++,
użytkowania zasobów glebowych i ochrony ich przed degradacją. Rozumie globalne
K_S09++
zagrożenia środowiskowe i potrafi postępować w stanach zarożenia. Posiada umiejętność
pracy samodzielnej i zespołowej.
04
05