plik w formacie pdf

KOD: …………..
KONKURS BIOLOGICZNY
dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego
13 marca 2009r. - zawody III stopnia (finał)
Przed Tobą test, który składa się z zadań otwartych. Udzielaj odpowiedzi
w miejscach do tego przeznaczonych w taki sposób, by Komisja bez przeszkód
mogła odczytać zawarte w nich informacje.
Pracuj bardzo spokojnie i uwaŜnie. Na rozwiązanie wszystkich zadań
masz 90 minut.
Powodzenia!
Zadanie 1.
Przebieg i natęŜenie procesu fotosyntezy zaleŜy od wielu czynników. Podaj po
dwa przykłady czynników zewnętrznych i wewnętrznych wpływających na
natęŜenie tego procesu.
a/ czynniki zewnętrzne:
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………….
b/ czynniki wewnętrzne:
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………….
Zadanie 2.
Zjedzenie mięsa wieprzowego, które nie było badanie przez weterynarza, jest
często groźne w skutkach dla człowieka. Podaj nazwę gatunkową tasiemca
i nicienia, którym moŜe zarazić się człowiek przez zjedzenie zakaŜonego mięsa
wieprzowego.
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………….
1
Zadanie 3.
Schemat przedstawia dwie wiązki przewodzące.
a/ Który schemat – A czy B – przedstawia wiązkę przewodzącą
charakterystyczną dla roślin jednoliściennych?
…………………………………………………………………………………….
b/ Na podstawie porównania schematów podaj jedną róŜnicę w budowie tych
wiązek.
RóŜnica:
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………….
Zadanie 4.
Ze względu na rodzaj odbieranego bodźca receptory dzielimy na następujące
grupy:
a/ fotoreceptory;
c/ mechanoreceptory;
b/ chemoreceptory;
d/ elektroreceptory.
Określ, do których z wymienionych grup naleŜą receptory umoŜliwiające
funkcjonowanie:
I
– narządów smaku i węchu,
II
– narządów słuchu i równowagi.
I
– ……………………………………………………………………
II
– …..………………………………………………………………..
2
Zadanie 5.
Na rysunkach I i II przedstawiono zmodyfikowane organy ziemniaka i marchwi.
Podaj nazwy organów, które uległy modyfikacji, i określ, jakie funkcje
pełnią.
Rysunek I - ............................................................................................................
................................................................................................................................
Rysunek II - ...........................................................................................................
................................................................................................................................
Zadanie 6.
Piegowatość jest cechą dominującą w stosunku do braku piegów. JeŜeli
małŜeństwo heterozygotycznych piegowatych rodziców ma juŜ trójkę
piegowatych dzieci, to czwarte dziecko nie będzie miało piegów.
Oceń prawdziwość powyŜszego stwierdzenia i jednym argumentem
uzasadnij swoje stanowisko.
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
Zadanie 7.
Dokonaj przyporządkowania.
Nazwa witaminy
1. witamina A
2. witamina K
3. witamina C
4. witamina D
5. witamina B1
Skutki awitaminozy
A. beri-beri
B. krzywica u dzieci
C. jaskra
D. kurza ślepota
E. szkorbut
F. podatność na krwotoki
1 - …………… 2 - …………... 3 - …………… 4 - …………. 5 - …………...
3
Zadanie 8.
Na rysunku przedstawiono wtórną tkankę okrywającą – korek wraz z innymi
tkankami. Korek chroni pędy drzew m.in. przed duŜymi wahaniami temperatur
powietrza i przed nadmiernym parowaniem.
Wymień dwie cechy budowy korka widoczne na rysunku, które świadczą
o jego przystosowaniu do pełnienia tych funkcji.
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Zadanie 9.
Przyjrzyj się schematowi przedstawiającemu wzór zębowy dorosłego człowieka.
3
3
2
2
1
1
2
2
2
2
1
1
2
2
3
3
Określ liczbę:
a/ zębów przedtrzonowych w jamie ustnej: ..........
b/ siekaczy w Ŝuchwie: ……....
c/ zębów trzonowych w szczęce górnej: ……...
4
Zadanie 10.
Na rysunku przedstawiono dwa typy tkanki mięśniowej.
a/ Wypełnij tabelę, wykazując róŜnicę między prezentowanymi tkankami.
Obszary róŜnic
A
B
a/ kształt komórek
b/ liczba jąder
komórkowych
w komórce
c/ obecność prąŜkowania
b/ Podaj po jednym przykładzie narządów, w których występują tkanki
przedstawione na rysunku A i B.
A ………………………………………………………………………………….
B ……………………………………………………………………………….....
5
Zadanie 11.
Tlen oraz dwutlenek węgla są substratami dwóch róŜnych procesów
zachodzących w komórkach liścia. Wpisz w miejsca kropek nazwy procesów,
do których przebiegu niezbędne są te gazy.
Zadanie 12.
Zdjęcie przedstawia dojrzałe erytrocyty człowieka. Podaj 3 cechy, które
umoŜliwiają i ułatwiają tym komórkom pełnienie ich funkcji.
• …………………………………………………………............................
• …………………………………………………………............................
• …………………………………………………………............................
6
Zadanie 13.
W pewnym doświadczeniu badano warunki, w jakich przebiega trawienie
skrobi. Do pięciu probówek zawierających po 1 cm3 roztworu skrobi dodano
po 0,1cm3 enzymu amylazy ślinowej. W kaŜdej z probówek roztwór miał
temperaturę 36oC oraz określone pH – odpowiednio 4, 5, 6, 7, 8. W odstępach
jednominutowych pobierano z mieszaniny reakcyjnej w kaŜdej probówce
po jednej kropli roztworu i badano, czy skrobia została juŜ rozłoŜona. Następnie
cały eksperyment powtórzono w temperaturze 37oC. Wyniki zebrano w tabeli.
pH roztworu skrobi i
amylazy
4
5
6
7
8
Czas całkowitego rozkładu skrobi [w min.]
W temperaturze 36oC
W temperaturze 37oC
15
12
12
9
7
4
5
3
6
4
Na podstawie wyników doświadczenia określ wartości dwóch czynników
(warunków), w jakich trawienie skrobi zachodzi najefektywniej.
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
Zadanie 14.
Dwa zespoły uczniów miały uporządkować organizmy, stosując kryteria
dotyczące zaleŜności międzygatunkowych. Oto zestaw tych organizmów:
bąkojad, rumianek, sikora bogatka, szakal, podnawka, gazela, krętek blady,
brudnica mniszka, rekin, świerk, bawół, lew, wieloryb, sikora modra, koniczyna,
sęp, antylopa, pąkle.
Spośród zamieszczonych powyŜej organizmów uczniowie wybrali takie, które
zestawili w pary:
Zespół I: rumianek – koniczyna, antylopa – gazela, sikora bogatka – sikora
modra.
Zespół II: lew – sęp, rekin – podnawka, wieloryb – pąkle.
Określ, jakie kryterium zastosował zespół I, a jakie zespół II, dobierając
organizmy w pary.
I..................................................................................................................
..................................................................................................................
II..................................................................................................................
..................................................................................................................
7
Zadanie 15.
W tabeli przedstawiono grupy krwi rodziców w trzech rodzinach.
Grupy krwi
Rodzina
Matka
Ojciec
1
B
A
2
0
AB
3
B
0
We wszystkich rodzinach moŜliwe jest urodzenie dzieci z pewną wspólną grupą
krwi.
Określ, jaka to grupa krwi, i zapisz jej genotyp.
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
Zadanie 16.
Przeanalizuj schemat przedstawiający emulgację, czyli rozbijanie kropli tłuszczu
na mikroskopijnej wielkości kulki, i odpowiedz na poniŜsze pytania.
a/ W którym miejscu układu pokarmowego zachodzi proces emulgacji?
................................................................................................................................
b/ Gdzie jest wytwarzana substancja, która emulguje tłuszcze?
................................................................................................................................
c/ Wyjaśnij, jakie jest znaczenie biologiczne procesu emulgacji?
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
8
Zadanie 17.
Przyporządkuj ilustracje odpowiednim zaleŜnościom przedstawionym w tabeli.
Przy zaleŜnościach, do których nie moŜna przypisać ilustracji, wstaw znak
minus.
ZaleŜność między
Ilustracja
stęŜeniami gazów
W<Z
W>Z
X>Y
X<Y
X – stęŜenie tlenu w pęcherzyku płucnym
Y – stęŜenie tlenu we krwi
W – stęŜenie dwutlenku węgla w pęcherzyku płucnym
Z – stęŜenie dwutlenku węgla we krwi
9
Zadanie 18.
Korzystając z mapy uzupełnij tabelę.
Nazwa parku narodowego
Numer na mapie
Drawieński Park Narodowy
3
Gorczański Park Narodowy
19
Magurski Park Narodowy
15
10
Zadanie 19.
Podaj nazwy rodzajowe drzew, których liście i owoce przedstawiono na
rysunkach.
A. ..................................................
B. ..................................................
C. ..................................................
D. ..................................................
11