PRL historia

Początek roku 1944
Armia Czerwona zwyciężając Niemców przekroczyła przed wojenną
wschodnią granicę Polski i zaczęła w szybkim tempie przesuwać się na zachód
by w lipcu osiągnąć linię Wisły. Na zajętym przez siebie terenie zaczęto
prześladować polskie organizacje wojskowe walczące na terenie całego kraju w
oddziałach partyzanckich. Główną Polską strukturę wojskową była Armia
Krajowa (AK). Wkraczający Sowieci często podstępnie udając współpracę
aresztowali w całym kraju Akowców. Często mordując ich lub wywożąc ich do
obozów pracy do łagrów na Sybir. Część z nich już nigdy nie powróciło do
ojczyzny. W lipcu 1944 roku Stalin utworzył w Lublinie podległy sobie rząd
aby stworzyć wrażenie, że jest to jedyny legalny rząd w Polsce. W skład tego
rządu wchodzili przysłani przez niego komuniści całkowicie mu posłuszni
skupieni w Polskiej Partii Robotniczej czyli PPR. W tej sytuacji dowództwo
armii krajowej z generałem Borem Komorowskim widząc zbliżające się
wojska Sowieckie od strony Pragi na tajnym posiedzeniu w dniu 31 lipca 1944
roku podjęto decyzję o wybuchu powstania w Warszawie. Decyzja o
wybuchu powstania była podjęta aby pokonać Niemców w Warszawie i
wystąpić w roli gospodarza wobec zbliżającej się Armii Czerwonej. Stalin
jednak zatrzymał swoje wojska na linii prawego brzegu Wisły czekając aż
powstańcy się wykrwawią w walce z Niemcami. Tak też się stało. Mimo
ogromnego bohaterstwa i poświęcenia powstańców oraz mieszkańców stolicy
po 62 dniach wobec przewagi niemieckiej powstanie upadło. Lewobrzeżna
część stolicy prawie w całości legła w gruzach, ale stało się to nie tylko w czasie
walk ale już po kapitulacji powstania. Niemcy mszcząc się na Warszawie i na
Polakach na rozkaz Hitlera burzyli dom po domu. Zniszczeniu uległy
gromadzone przez stulecia zabytki ( w tym liczne kościoły, Zamek Królewski
wraz z całą zabudową starówki, biblioteki, oraz prywatny dobytek ludności).
Poległo około 25 000 tys. Powstańców oraz ponad 200 000 mieszkańców
Warszawy- masowo mordowanych i rozstrzeliwanych w częściach miasta
zajmowanych przez Niemców. Po kapitulacji powstania Niemcy
wyprowadziły całą ludność z Warszawy do obozów przejściowych min. w
Pruszkowie. Dowództwo Armii Krajowej i powstańcy zostali umieszczeni w
obozach jenieckich dla wojskowych głównie w Niemczech. W ten sposób do
niewoli dostał się dowódca Armii Krajowej generał Tadeusz Bór Komorowski.
W połowie stycznia 1945 roku na rozkaz Stalina Armia Czerwona rozpoczęła
tzw. ofensywę styczniową. Gdy wojska sowieckie wkraczały do lewobrzeżnej
Warszawy witały ich już tylko ruiny i zgliszcza, dymy pożarów i nieme krzyże
postawione na mogiłach powstańców. Stalin nie udzielił pomocy walczącej z
Niemcami Warszawy ponieważ chciał na gruzach stolicy wprowadzić w
Polsce nowy porządek polityczny poprzez zainstalowanie podległego sobie
rządu, dlatego też Armia Krajowa, która podlegała polskiemu
emigracyjnemu rządowi w Londynie była postrzegana przez Stalina jako
wróg polityczny numer 1. W pierwszych miesiącach 1945 roku Armia
Czerwona szybko przesuwała się w stronę Berlina zajmując całe terytorium
Polski. Na zajętym przez siebie terenie siły sowieckie poprzez specjalne
NKWD zwalczały pozostałą podległą rządowi Londyńskiemu partyzantkę
polską. Akowców albo rozstrzeliwano albo wywożono do łagrów sowieckich
daleko na wschód. Ważnym wydarzeniem było Podstępne aresztowanie w
marcu 1945 roku w Pruszkowie pod pozorem rozmów i negocjacji 16
przywódców Polski Podziemnej . Byli to politycy reprezentujący różne partie
polityczne opozycyjne wobec komunistów. Między nimi był ostatni dowódca
Armii Krajowej generał Leopold Okulicki. Sowieci stosując fałszywe
oskarżenia skazali ich w tzw. procesie szesnastu. W początkach 1945 roku
jeszcze w czasie działań wojennych doszło do bardzo ważnego wydarzenia
politycznego, które przesądziło o kształcie i losie powojennej Europy na wiele
lat w szczególności dotyczy to nas Polaków. Wydarzeniem tym była tzw.
konferencja Jałtańska. W Jałcie na Krymie spotkali się przywódcy wielkich
mocarstw- Stalin spotkał się z prezydentem Stanów Zjednoczonych
Franklinem Delano Rooseveltem i premierem Wielkiej Brytanii Winstonem
Churchillem. Alianci Zachodni na tej konferencji zgodzili się włączyć Polskę do
Sowieckiej strefy wpływów. Podobny los spotkał inne kraje Europy ŚrodkowoWschodniej jak: Czechosłowacja, Węgry, Rumunia i Bułgaria. Dla nas Polaków
zdrada aliantów była bardziej bolesna ponieważ ponieśliśmy jako kraj
sprzymierzony bardzo duże straty w walce z Niemcami walcząc ofiarnie na
wszystkich frontach w 2 wojnie światowej, a w czasie trwania konferencji na
zachodzie walczyły przecież jeszcze o wolną i niepodległą Polskę kilkuset
tysięczna Armia Polska. Dodatkową stratą była utrata polskich kresów
wschodnich czyli około 1/3 terytorium Polski co wiązało się z utratą takich
miast jak Wilno i Lwów zamieszkałych przez Polaków. W ramach
rekompensaty przyznano Polsce ziemie zachodnie i północne, które przed
wojną były częścią Niemiec chociaż kilkaset lat wcześniej zwłaszcza w okresie
Polski piastowskiej należały do książąt polskich. Tak więc zachodnia granica
Polski została ustalona na linii Odry i Nysy Łużyckiej. Na ziemiach polskich w
tym czasie przy wsparciu Armii Czerwonej a zwłaszcza jej wojsk
bezpieczeństwa czyli NKWD trwało ustalanie komunistycznego systemu w
Polsce. Wiązało się to z prześladowaniami polityków i wojskowych ciągle
walczących o niepodległość. Więzienia zapełniały się Akowcami i wszystkimi
którzy przeciwstawiali się nowym porządkom. Zdarzało się często, że w jednej
celi więziennej byli umieszczani polscy bohaterowie razem z hitlerowcami.
Wielu bohaterskich przywódców Polski Podziemnej straciło życie. Nie sposób
nie wspomnieć tutaj o bohaterskim generale Armii Krajowej generale Auguście
Fieldorfie ‘’Nilu’’, który odmówił współpracy z komunistami. W 1946 roku
komuniści chcąc oficjalnie przejąć i ugruntować swoją władzę w Polsce
sfałszowali wyniki referendum w tej sprawie. Okres od 1944 roku czyli od
momentu wkroczenia Armii Czerwonej do roku 1956 nazywamy okresem
stalinowskim w powojennej historii Polski. Był to okres dużej aktywności
komunistycznych sił policyjnych. Za małą sprawę np. ustną krytykę
istniejącego systemu można było dostać się do więzienia, stracić zdrowie a
nawet życie. Stalinizm w Polsce rozwinął się na dużą skalę. Dotyczył on
zarówno oświaty, jak i postaw społecznych. Połowę wydawanych książek
stanowiły tłumaczenia radzieckie, źródła historyczne preparowano
opuszczając lub dopisując słowa oraz zmieniano ich sens. Dokonano czystki w
bibliotekach. Program radiowy zdominowały prymitywne reportaże
propagandowe, a w kinach wyświetlano wyłączne propagandowe kroniki o
„wielkich budowlach socjalizmu”, prymitywne „produkcyjniaki” i tandetne
filmy radzieckie.
W życiu społecznym, politycznym, gospodarczym i kulturalnym kluczowe
znaczenie odgrywała propaganda, mająca na celu „wytresowanie”
społeczeństwa tak, by wielbiło władzę.
Ukształtowały się i ugruntowały istotne zmiany w Świadomości ludzi.
Społeczeństwo było zmęczone panującą sytuacją i padło ofiarą wewnętrznej
degradacji. Zdawało się być pozbawione chęci i siły buntowania się i stawienia
oporu systemowi stalinowskiemu, który to z czasem zyskał miano znośnego.
Dla przeciętnego człowieka zwykła praca zawodowa, nawet w atmosferze
hałaśliwej propagandy i przy ciągłych żądaniach dowodów lojalności,
przyniosła minimum środków do życia i poczucie stabilizacji materialnej.
Stwarzano wrażenie, że właśnie katastrofa niepodległej Polski i ujarzmienie jej
przez ZSRR w formie „demokracji ludowej” jest szczytem szczęścia Polaków.
Rozbicie struktur społecznych i terror powodowały zanik więzi
międzyludzkich, poczucia solidarności grupowej, bezinteresowności i
życzliwości. Pod wpływem brutalnych form dyscypliny nasilała się pogarda dla
rzetelnej pracy, rozszerzał się alkoholizm. Wzrastał stopień mig-racji
społeczeństwa: w latach 50-tych tylko 1/3 ludności Mieszkała tam, gdzie przed
wojną. Okres Stalinizmu to czas represji w postaci licznych egzekucji,
wykonywania wyroków bez poprzedzających je procesów, aresztowań i
czystek. Coraz częściej dochodziło do aresztowań księży oskarżonych o
sprzyjanie zbrojnemu podziemiu. Dla skompromitowania Kościoła
przystąpiono do nagonki na charytatywną organizację kościelną – Caritas.
Wszczęto szereg pokazowych procesów sądowych przeciwko księżom,
oskarżonym o rzekome kradzieże, nielegalny handel, przekupstwo itp.
Stalin był jednym z twórców systemu totalitarnego. Skupił w swym ręku
ogromną władzę i starannie ten fakt wykorzystywał. Głównym sposobem na
zatrzymanie jej [władzy] przy sobie był stosowany powszechnie terror.
Dokonał zmiany życia wielu ludzkich istnień i degradacji ich świadomości:
„Jeżeli ludzie przez długie lata żyli w poniżeniu, nie będąc w stanie
przeciwstawić się samowoli i okrucieństwu stosowanym przez kręgi rządowe,
gotowi są wówczas zacząć wielbić zło”.
Stalin dążył do rozbicia jedności ludzi, masowe przesiedlenia doprowadziły do
wymieszania się narodowości. To z kolei uniemożliwiało wspólny zryw, bunt,
walkę narodowowyzwoleńczą. Z cała pewnością można stwierdzić, że bardzo
skuteczną i owocną prowadził politykę. Tak skuteczną, że nawet po jego
śmierci, przez wiele lat społeczeństwo [ szczególnie rosyjskie] odczuwało
dotkliwe skutki władzy Stalina. Kontynuowali ją bowiem ci, w których
zaszczepił on kult dla swojej osoby i wierności komunizmowi. Za koniec
stalinizmu uważa się wystąpienie Nikity Chruszczowa na XX zjeździe KPZR
w 1956 roku, gdzie poddał on ostrej krytyce okres władzy Stalina. W okresie
stalinizmu komuniści wprowadzili nowy porządek społeczno- gospodarczy.
Likwidacji uległy prywatne zakłady pracy . Na wsiach tworzono państwowe
gospodarstwa rolne. Komuniści od samego początku po przejęciu władzy
zaczęli zwalczać i prześladować kościół katolicki, propagując wszędzie
ateizm. W szkołach zaczęto zakłamywać historię Polski. Całość władzy
centralnej i terenowej pozostawała w rękach rządzącej partii komunistycznej (
PZPR). Nie istniała żadna opozycja. Chcąc awansować w jakiejkolwiek
dziedzinie życia trzeba było należeć do tej partii komunistycznej. Osoby
bezpartyjne były więc traktowane jako osoby drugiej kategorii. Sytuacja
polityczna w Polsce uległa złagodzeniu po śmierci Stalina a zwłaszcza od 1956
roku kiedy do władzy w Polsce doszedł Władysław Gomółka. W tym też roku
został uwolniony z więzienia po 3 latach niewoli wielki duchowy przywódca
narodu kardynał Stefan Wyszyński- Prymas Polski. Prymas Stefan Wyszyński
był wybitną osobistością w najnowszej historii Polski. W tym trudnym okresie
przez wiele lat w kontaktach z władzą komunistyczną w sposób twardy i
zdecydowany upominał się o zagrożone prawa swojego narodu i o każdego
człowieka. Jego popularność w społeczeństwie była bardzo duża. To on był
autorem przygotowania narodu do obchodów tysiąclecia Polski w roku 1966.
Wyprzedził też swoją epokę słynnym listem biskupów polskich do biskupów
niemieckich wzywającym do pojednania, które w sferze działalności polityków
miało miejsce prawie 30 lat później. Za ten list ksiądz prymas był bardzo
atakowany i szkalowany w propagandzie komunistycznej. W całym okresie
istnienia PRL, a trwało to 45 lat życie społeczne i gospodarcze w Polsce było
odczuwane negatywnie przez mieszkańców. Źle organizowana, sterowana
centralnie gospodarka kraju powodowała ciągłe niedobory rynkowe. W
okresach ciągłych kryzysów często brakowało podstawowych artykułów.
Polska będąc krajem uzależnionym od ZSRR ponosiła koszty podtrzymywania
systemu komunistycznego na świecie. W kontaktach handlowych z Sowietami
nieustannie traciliśmy. W odczuciu obywateli produkowana w Polsce żywność
była wywożona na wschód. Tanio sprzedawaliśmy też Sowietom nasze
produkty przemysłowe np. statki i surowce (węgiel). Swobody obywatelskie
były ograniczone. Nie można było uzyskać paszportu by wyjechać za granicę.
Uległo to złagodzeniu w latach 70-dziesiątych. Do końca istnienia Polski jako
państwa komunistycznego nie można było się dowolnie organizować i
zrzeszać. Istniał zakaz organizowania publicznych demonstracji, które były
brutalnie rozpędzane przez milicję komunistyczną, a organizatorzy trafiali do
więzień. Kościołowi katolickiemu uniemożliwiano prowadzenie tradycyjnej
działalności charytatywno- opiekuńczej i społeczno- edukacyjnej. Polacy
rzetelną informację o tym co dzieję się na świecie a nawet we własnym kraju
dowiadywali się głównie za pośrednictwem audycji radiowych emitowanych
do Polski z zachodu. Najbardziej znaną byłą Rozgłośnia Radia Wolna Europa
nadawana do Polski z Niemiec zachodnich i już od roku 1952. Niestety była ona
bardzo zagłuszana co bardzo utrudniało odbiór. Inne rozgłośnie nadawane w
języku polskim to Radio BBC z Londynu i Głos Ameryki z Waszyngtonu. Prasa
krajowa, czasopisma i wszelkie publikacje książkowe podlegały surowej
cenzurze komunistycznej.
Podsumowanie i wnioski końcowe:
1. Polska wyszła z drugiej wojny światowej jako państwo pozbawione
suwerenności całkowicie podległe Związkowi Radzieckiemu.
2. Rządzący w Polsce Komuniści spełniali polecenia i dyrektywy, które
podejmowano w Moskwie.
3. Istniejący w Polsce system policyjny- represyjny uniemożliwiał prowadzenie
działalności opozycyjnej.
4. System gospodarki komunistycznej uniemożliwiał prowadzenie i rozwijanie
indywidualnej przedsiębiorczości.
5. Oficjalnie ceniono Lojalność wobec rządzących komunistów.
6. Zwalczano kościół katolicki w wszelki możliwy sposób ze względu na to, że
był on jedyną siłą nie zależną od państwa i jedyną nadzieją Polaków:
- uroczystości religijne gromadziły często wielosettysięczne tłumy rodaków- w
szczególności dotyczy to uroczystości kościelnych związanych z obchodami
tysiąclecia chrztu polski które przypadły w roku 1966, a także z
uroczystościami religijnymi związanymi z pielgrzymkami Ojca Św. Jana Pawła
2 – 1979, 1983, 1987.
7. Elementy pozytywne na tle sytuacji w Europie Środkowo- Wschodniej czyli
na tle innych krajów podlegających dominacji Związku Sowieckiego:
- zachowanie prywatnej struktury własności rolnej mimo istnienia sektora
państwowego w rolnictwie (co poprawiało sytuację żywnościową w kraju),
- względna swoboda wypowiedzi w kontaktach prywatnych dotycząca
sytuacji w kraju,
- zachowanie niezależności od władzy i silnego poparcia ze strony
społeczeństwa przez kościół katolicki,
- powszechność zatrudnienia- brak bezrobocia,
- objęcie całego społeczeństwa powszechną bezpłatną opieką zdrowotną,
powszechność tanich wczasów pracowniczych,
- stosunkowo niska przestępczość kryminalna, brak włóczęgostwa, żebractwa,
- tanie koszty komunikacji publicznej.