SAGiK-IPP-003 - Postępowanie podziałowe

INTERPRETACJA PRZEPISÓW PRAWA
IPP-003
Przekazywanie operatu podziału
do zasobu g-k
8.11.2013
Zakres opracowania
Celem niniejszego opracowania jest odpowiedź na pytanie: „w jaki sposób należy prowadzić
czynności związane z przyjmowaniem operatu podziałowego do zasobu geodezyjnokartograficznego?”.
Przepisy prawa
W niniejszym opracowaniu wykorzystano wymienione niżej przepisy prawa oraz zastosowano
następujące skróty:
Skrót
Nazwa
Dz.U./Nr/Poz.
U-PGiK
Ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne
2010/193/1287
R-EGiB
Rozporządzenie MRRiB w sprawie ewidencji gruntów i budynków
2004/37/333
R-OPŁ
Rozporządzenie MI w sprawie wysokości opłat za czynności geodezyjne
i kartograficzne oraz udzielanie informacji, a także za wykonywanie
wyrysów i wypisów z operatu ewidencyjnego
2004/37/333
R-ZGŁ
Rozporządzenie MRRiB w sprawie zgłaszania prac geodezyjnych
i kartograficznych, ewidencjonowania systemów i przechowywania kopii
zabezpieczających bazy danych, a także ogólnych warunków umów
o udostępnianie tych baz
2001/78/837
R-STD
Rozporządzenie MSWiA w sprawie standardów technicznych
wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych
oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do
państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego
2011/263/1572
U-GN
Ustawa o gospodarce nieruchomościami
1997/115/741
R-PN
Rozporządzenie RM w sprawie sposobu i trybu dokonywania podziałów
nieruchomości
2004/261/2603
Interpretacja
Czynności związane z podziałem wykonywane są następująco:
1. Zgłoszenie prac podziałowych.
Jeżeli w ramach prac związanych z podziałem wykonane ma być także wyznaczenie i utrwalenie
punktów granicznych, praca powinna być zgłoszona jako dwuetapowa.
2. Wpłynięcie operatu zawierającego projekt podziału
rejestracja zmian wynikających
z niezgodności stanu rzeczywistego ze stanem w ewidencji, w zakresie istniejących działek.
strona 1/6
INTERPRETACJA PRZEPISÓW PRAWA
IPP-003
Przekazywanie operatu podziału
do zasobu g-k
8.11.2013
Po opracowaniu projektu podziału operat jest przyjmowany do zasobu. W przypadku zmian
danych ewidencyjnych dot. istniejących działek, do operatu dołącza się dodatkowy wykaz zmian
danych ewidencyjnych, na którego podstawie aktualizowana jest EGiB. Czynności ośrodka są
wykonywane w sposób standardowy (wpisywana jest data przyjęcia operatu do zasobu, opłata
zostaje naliczona i pobrana jak dotychczas).
Jeden egzemplarz wykazu zmian danych ewidencyjnych dot. podziału ośrodek przekazuje
do ewidencji gruntów (pozostałe geodeta przekazuje do organu prowadzącego postępowanie
podziałowe).
3. Wpłynięcie decyzji zatwierdzającej podział
rejestracja podziału.
Po wpłynięciu decyzji zatwierdzającej podział i dołączeniu wykazu zmian danych ewidencyjnych
dokonywany jest wpis do EGiB.
4. Wyznaczenie i utrwalenie nowych punktów, powstałych w wyniku podziału
numerycznego opisu granic.
aktualizacja
Wyznaczenie i utrwalenie nowych punktów granicznych wymaga złożenia operatu, który może
być wykonany jako kolejny etap prac związanych z podziałem, albo w ramach nowej pracy
geodezyjnej. W tym drugim przypadku naliczana jest odpowiednia opłata z tego tytułu. Za wykaz
zmian danych ewidencyjnych uznaje się dowolny dokument zawierający wykaz utrwalonych
punktów wraz z podaniem rodzaju stabilizacji, w formie tabeli bądź szkicu1.
Uzasadnienie
Określenie problemu
Wiele powiatów stosuje następującą praktykę związana z postępowaniem podziałowym:
Operat podziału nie jest przyjmowany do zasobu po wydaniu decyzji zatwierdzającej podział,
a dopiero po wyznaczeniu i utrwaleniu (stabilizacji) nowych punktów granicznych.
Po opracowaniu projektu podziału operat czeka „na półce” w ośrodku do czasu, aż geodeta
dostarczy dokumentację dotyczącą wyznaczenia i utrwalenia punktów.
Praktyka powyższa, polegająca na opóźnionym wprowadzaniu zmian w ewidencji gruntów, rodzi
szereg problemów:
1. Do czasu aktualizacji ewidencji gruntów informacje wydawane z EGiB interesantom i instytucjom,
a także materiały wydawane geodetom do prac geodezyjnych, są niezgodne z rzeczywistym
stanem na gruncie (podział następuje z chwilą uprawomocnienia się decyzji, a nie z chwilą
wyznaczenia i utrwalenia punktów). Należy zauważyć, że w przypadku gdy czas, który upływa
do wyznaczenia i utrwalenia punktów granicznych jest znaczny, rośnie prawdopodobieństwo
1
W przypadku szkicu należy na nim podać całkowitą ilość utrwalonych punktów.
strona 2/6
INTERPRETACJA PRZEPISÓW PRAWA
IPP-003
Przekazywanie operatu podziału
do zasobu g-k
8.11.2013
wydania z ewidencji gruntów i budynków nieprawidłowej (nieaktualnej) informacji.
Wykorzystanie nieaktualnej informacji często wiąże się z problemami dla interesanta
i w skrajnych sytuacjach może spowodować uzasadnione roszczenia wobec urzędu.
2. Analogiczny problem powstaje wówczas, gdy w operacie podziałowym stwierdzone zostały
różnice pomiędzy stanem rzeczywistym na gruncie, a stanem zarejestrowanym w ewidencji
gruntów. Geodeta po złożeniu operatu w ośrodku otrzymuje podpieczętowane przez ośrodek
dokumenty (np. mapę do celów projektowych), które używane są w dalszych postępowaniach.
Tymczasem brak niezwłocznego przyjęcia operatu do zasobu powoduje, że przez pewien czas
informacje w dokumentach wydanych przez ośrodek są niezgodne z informacjami zawartymi
w ewidencji gruntów i budynków, rodząc problemy analogiczne do opisanych wyżej.
3. Wyznaczenie i utrwalenie punktów granicznych nie jest obligatoryjne i w niektórych sytuacjach
może nigdy nie nastąpić. Urząd jednak przyjmuje, że utrwalenie nastąpi niebawem i wskutek tego
w ośrodku mogą zalegać operaty, które nigdy nie zostaną przyjęte do zasobu. Urząd wprawdzie
może po pewnym czasie podjąć arbitralną decyzję o przyjęciu takiego operatu do zasobu, ale
wówczas trudno uzasadnić przyjęcie tego operatu z tak znaczną zwłoką.
Ponadto opisana na wstępie praktyka postępowania wydaje się być niezgodna z obowiązującymi
przepisami.
Przesłanki występowania problemu
Do 1998 roku obowiązywały przepisy, na mocy których podział działki kończył się stabilizacją nowych
punktów znakami granicznymi. Operat podziału zawierał zarówno decyzję zatwierdzającą podział, jak
i dokumentację z czynności stabilizacji nowych punktów granicznych. Tak opracowana dokumentacja
przekazana do zasobu dawała podstawę do zmian w ewidencji gruntów.
W roku 1998 wprowadzone zostały przepisy wykonawcze regulujące podziały nieruchomości, które
wprowadziły obowiązek przekazywania operatu do zasobu przed wydaniem decyzji zatwierdzającej
podział, a więc także przed wyznaczeniem i stabilizacją punktów granicznych. Jednakże
w świadomości zarówno geodetów, jak i ośrodków dokumentacji, poprzednio obowiązujące regulacje
były rozsądne i powszechnie akceptowane. W praktyce do dziś zarówno właściciele gruntów jak
i geodeci uznają, że bez utrwalenia w terenie nowych punktów granicznych podział działki nie jest
dokończony.
Aktualna praktyka ośrodków dokumentacji wynika z próby pogodzenia zakorzenionych
w świadomości wieloletnich zasad i aktualnych przepisów prawa.
Analiza przepisów prawa
Operat podziału nieruchomości jest przyjmowany do zasobu przed wydaniem decyzji o podziale.
R-PN §5 2. Operat podziału nieruchomości [...] podlega przyjęciu do państwowego zasobu
geodezyjnego i kartograficznego przed wydaniem decyzji zatwierdzającej podział nieruchomości.
strona 3/6
INTERPRETACJA PRZEPISÓW PRAWA
IPP-003
Przekazywanie operatu podziału
do zasobu g-k
8.11.2013
Przyjmowany do zasobu operat podziału nieruchomości nie zawiera decyzji zatwierdzającej podział,
ani też dokumentów z czynności utrwalania nowych punktów granicznych.
R-PN §5 1. Dołączane do wniosku o podział nieruchomości dokumenty geodezyjne i kartograficzne,
o których mowa w art. 97 ust. 1a pkt 5-8, zamieszcza się w operacie podziału nieruchomości.
U-GN Art. 97 1. Podziału nieruchomości dokonuje się na wniosek i koszt osoby, która ma w tym interes
prawny.
1a. Do wniosku, o którym mowa w ust. 1, należy dołączyć następujące dokumenty: [...]
5) protokół z przyjęcia granic nieruchomości;
6) wykaz zmian gruntowych;
7) wykaz synchronizacyjny, jeżeli oznaczenie działek gruntu w katastrze nieruchomości jest
inne niż w księdze wieczystej;
8) mapę z projektem podziału.
1b. [...] dokumenty wymienione w ust. 1a pkt 5–8 dołącza się do wniosku o podział nieruchomości po
uzyskaniu pozytywnej opinii lub pozwolenia. Dokumenty te podlegają przyjęciu do państwowego
zasobu geodezyjnego i kartograficznego.
W trakcie prac nad projektem podziału mogą zostać stwierdzone niezgodności stanu rzeczywistego
ze stanem w ewidencji gruntów i budynków. W takim przypadku niezgodności te powinny zostać
umieszczone w wykazie zmian danych ewidencyjnych wchodzącego w skład operatu podziału.
R-EGiB §85 2. Dokumentacja geodezyjna i kartograficzna, określająca dane ewidencyjne, przyjmowana
do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego, powinna [...] zawierać wykaz zmian danych
ewidencyjnych [...].
Operat przyjęty do zasobu jest podstawą do wprowadzenia tych zmian (zmian dotyczących stanu
istniejącego) w operacie ewidencji gruntów i budynków.
R-EGiB §46 2. Z urzędu wprowadza się zmiany wynikające z: [...]
2) opracowań geodezyjnych i kartograficznych, przyjętych do państwowego zasobu geodezyjnego
i kartograficznego, zawierających wykazy zmian danych ewidencyjnych, [...]
A zatem, wprowadzenie zmian w ewidencji gruntów i budynków na podstawie operatu podziału
nieruchomości – w zakresie stanu istniejącego – dokonywane jest po przyjęciu operatu do ośrodka,
przed wpłynięciem decyzji zatwierdzającej projekt podziału.
Wprowadzenie podziału do ewidencji gruntów i budynków dokonuje się niezwłocznie po otrzymaniu
decyzji o zatwierdzeniu projektu podziału przez organ prowadzący ewidencję gruntów.
U-GN Art. 96 4. Decyzja lub orzeczenie sądu, o których mowa w ust. 1 i 2, stanowią podstawę
do dokonania wpisów w księdze wieczystej oraz w katastrze nieruchomości.
R-EGiB § 47. 1. Aktualizacji operatu ewidencyjnego dokonuje się niezwłocznie po uzyskaniu przez
starostę odpowiednich dokumentów określających zmiany danych ewidencyjnych.
Wyznaczenie i utrwalenie nowych punktów następuje po zakończeniu prac związanych
z opracowaniem projektu podziału, po terminie, w którym decyzja zatwierdzająca podział stanie się
ostateczna.
strona 4/6
INTERPRETACJA PRZEPISÓW PRAWA
IPP-003
Przekazywanie operatu podziału
do zasobu g-k
8.11.2013
R-PN §14 2. Ostateczna decyzja zatwierdzająca podział nieruchomości stanowi podstawę do: [...]
2) wyznaczenia i utrwalenia na gruncie nowych punktów granicznych znakami granicznymi,
według zasad określonych w przepisach dotyczących geodezji i kartografii, na wniosek
właściciela lub użytkownika wieczystego nieruchomości.
Ponieważ wyznaczenie i utrwalenie nowych punktów granicznych odbywa się później niż
sporządzenie operatu podziału, a także z racji tego, że odbywa się to na wniosek właściciela, należy
traktować te czynności jako odrębną pracę geodezyjną. Może ona być zrealizowana w ramach
jednego zgłoszenia (razem ze zgłoszeniem podziału), jednak konieczne jest w takim przypadku
realizowanie całości prac jako prac etapowych, gdzie wyznaczenie i utrwalenie punktów jest
elementem drugiego etapu.
R-ZGŁ §7 2. Jeżeli praca ma charakter złożony i długotrwały, dokumentacja stanowiąca wynik
wyodrębnionych etapów pracy jest przekazywana do ośrodka sukcesywnie po zakończeniu każdego z jej
etapów. [...]
Należy zauważyć, że prace związane z podziałem oraz wyznaczeniem nowych punktów granicznych
mają zarówno charakter złożony (z mocy przepisów składają się z dwóch etapów), jak i długotrwały
(dalsze etapy mogą być dowolnie rozciągnięte w czasie). A zatem w naturalny sposób mogą być
traktowane jako wieloetapowe w rozumieniu R-ZGŁ.
Jeśli wyznaczenie i utrwalenie nowych punktów granicznych wykonywane jest jako drugi etap pracy
wieloetapowej (pierwszym etapem jest podział działki), wówczas czynności te wykonywane są
warunkach, gdy punkty graniczne nie były uprzednio ujawnione w ewidencji gruntów. A zatem, nie
ma w tym przypadku zastosowania art. 39 U-PGiK:
U-PGiK Art. 39 5. Przepisy ust. 1-4 stosuje się odpowiednio przy wyznaczaniu punktów granicznych
ujawnionych uprzednio w ewidencji gruntów i budynków.
Inna sytuacja występuje, jeśli wyznaczenie i utrwalenie punktów jest realizowane jako odrębna praca
geodezyjna. Wówczas czynności związane z wyznaczeniem nowych znaków granicznych wykonywane
są po ujawnieniu tych punktów w EGiB i z tego powodu odnosi się do nich wprost art. 39 ust.5
U-PGiK. A zatem, przy czynnościach tych zawiadomieni musza być właściciele sąsiednich działek,
zgodnie z art.39 U-PGiK, a także dla czynności tych musi zostać naliczona dodatkowa opłata.
R-OPŁ Załącznik nr 1 W przypadku […]
5. wyznaczania punktów granicznych ujawnionych w ewidencji gruntów i budynków w trybie art. 39
ust. 5 ustawy, wysokość opłaty ustala się według Tabeli I, lp. 9 i 10, [...]
Niezależnie od tego, czy wyznaczenie nowych punktów granicznych odbywa się w ramach drugiego
etapu prac, czy też nowej pracy geodezyjnej, dokumenty z czynności wyznaczenia i utrwalenia
znaków granicznych muszą być włączone do zasobu.
R-PN §15 2. Dokumenty geodezyjne opracowane w toku czynności wyznaczenia i utrwalenia nowych
punktów granicznych podlegają włączeniu do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego.
Dokumenty te przekazywane są do ośrodka w formie odrębnego operatu, gdyż przepisy nie
przewidują innej możliwości włączenia ich do zasobu.
strona 5/6
INTERPRETACJA PRZEPISÓW PRAWA
IPP-003
Przekazywanie operatu podziału
do zasobu g-k
8.11.2013
U-PGiK Art. 12 Wykonawca prac geodezyjnych i kartograficznych jest obowiązany zgłosić do organów, o
których mowa w art. 40 ust. 3, prace przed przystąpieniem do ich wykonania, a po wykonaniu prac
przekazać powstałe materiały lub informacje o tych materiałach do państwowego zasobu geodezyjnego
i kartograficznego.
R-STD §71 1. Całość dokumentacji zawierającej rezultaty geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych
i wysokościowych oraz wyniki opracowania tych pomiarów kompletuje się w postaci operatu
technicznego i przekazuje się do PZGiK.
Ponadto z zapisów R-STD jasno wynika, że przed przekazaniem do zasobu całość dokumentacji musi
zostać skompletowana, a zatem niemożliwe jest przekazanie tylko części operatu i późniejsze jego
uzupełnienie. W konkluzji, uzupełnianie przyjętego do zasobu operatu podziału nieruchomości
dokumentami opracowanymi w toku czynności wyznaczenia i utrwalenia nowych punktów
granicznych jest niedopuszczalne, nawet jeśli prace te są realizowane jako drugi etap prac
wieloetapowych.
Podsumowanie
W świetle obecnie obowiązujących przepisów prawa należy skonstatować, iż w toku prac
geodezyjnych związanych z podziałem działki wykonywane są trzy czynności wywołujące skutki
prawne, istotne dla organu prowadzącego EGiB:
1. Sporządzenie operatu podziałowego.
2. Wydanie decyzji zatwierdzającej podział.
3. Wyznaczenie i utrwalenie punktów granicznych.
Czynności te, pomimo że są powiązane ze sobą i zazwyczaj następujące po sobie, w sensie prawnym
należy traktować odrębnie. Każda następna czynność może bowiem nie zostać nigdy wykonana, bądź
też może być wykonana w bliżej nieokreślonej przyszłości. Z tego względu organ administracji g-k nie
może zwlekać z podjęciem właściwych sobie czynności prawnych i musi wykonać je niezwłocznie
po zajściu odpowiedniego zdarzenia. A zatem:
•
Należy potraktować wyznaczenie i utrwalenie punktów jako oddzielne czynności geodezyjne,
które de facto nie muszą w ogóle wystąpić. Czynności te mogą być wykonane w ramach pracy
wieloetapowej, jako drugi etap prac związanych z podziałem, albo też jako odrębna praca
geodezyjna. W tym drugim przypadku należy naliczyć opłatę wynikającą z zastosowania art. 39
ust.5 U-PGiK.
•
Po przyjęciu operatu do zasobu, nie należy czekać na decyzję zatwierdzającą podział, lecz
niezwłocznie dokonać aktualizacji ewidencji, ale tylko w stosunku do istniejących punktów
i granic. Aktualizacja ewidencji gruntów w zakresie związanym z podziałem odbędzie się dopiero
po wpłynięciu do organu decyzji zatwierdzającej podział, która stanowi podstawę dokonania tego
typu zmian.
•
Analogicznie, aktualizację ewidencji gruntów należy wykonać niezwłocznie po wpłynięciu decyzji
zatwierdzającej podział nieruchomości i nie czekać na utrwalenie tych punktów w terenie, które
jest nieobligatoryjne.
strona 6/6