Ustawa o zwalczaniu nielegalnej działalności w branży budowlanej

Ustawa o zwalczaniu nielegalnej działalności w branży budowlanej
Spis treści
1. Wstęp
2. podmioty podlegające obowiązkowi ustawy
3. definicja: usługi budowlane
4. Wykonawca usług (zleceniodawca)
5. Wysokość zaliczki
6. Czynności nie podlegające obowiązkom ustawy
7. Limity
8. Zwolnienia z obowiązku poboru zaliczki
9. Terminy podatkowe
10. Obowiązki dla zleceniodawcy
11. Zaświadczenie o zwolnieniu z pobrania zaliczki
12. Okres ważności zaświadczenia
13. Wskazówki dla przedsiębiorców zagranicznych
1. Wstęp
Ustawą z dnia 30.08.2001 r. o zapobieganiu nielegalnej działalności w branży
budowlanej (Gesetz zur Eindämmung illegaler Betätigung im Baugewebe)
wprowadzono od 01.01.2002 r. obowiązek poboru zaliczki podatku jako
zabezpieczenie przyszłych zobowiązań podatkowych z tytułu wykonywanych usług
budowlanych. Odnośne regulacje podatkowe w tym zakresie wprowadzono w rozdz.
VII ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych od § 48 do §48 d.
Z dniem 01.01.2002 r. określeni zleceniodawcy usług budowlanych na terenie
Niemiec zobowiązani są do dokonywania potrącenia zaliczki w wysokości 15 %
świadczenia wzajemnego (Gegenleistung) z rachunku przedsiębiorstwa realizującego
usługę budowlaną i wpłacenia jej do właściwego urzędu skarbowego na rachunek
przedsiębiorstwa. Jeżeli zostało przedstawione zaświadczenie o zwolnieniu z
obowiązku potrącenia
zaliczki (Freistellungbescheinigung) wystawione przez
właściwy urząd skarbowy zleceniodawca zwolniony jest z obowiązku pobrania
zaliczki.
2. Podmioty podlegające obowiązkom ustawy
Obowiązkom nałożonym przez ustawodawcę podlegają wszystkie osoby prawne oraz
wszyscy pozostali przedsiębiorcy w rozumieniu niemieckiej ustawy o podatku
obrotowym, czyli o podatku VAT.
1
Przedsiębiorcą, w myśl ustawy o zwalczaniu..., jest każdy ten, kto prowadzi
działalność gospodarczą lub zawodową w danym zakresie lub też wykonuje wolny
zawód.
Dla zastosowania ustawowego potrącenia bez znaczenia jest fakt, czy zleceniodawca
rozliczył się już z podatku obrotowego VAT, a także czy też był świadomy charakteru
prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Także przedsiębiorcy sektora
małego w rozumieniu § 19 ustawy o podatku obrotowym VAT (UstG) oraz ryczałtowo
opodatkowane gospodarstwa rolne i leśne (§ 24 UstG) lub przedsiębiorcy, których
świadczenia są zwolnione od podatku – jak np.: lekarze, osoby wynajmujące domy,
mieszkania, zobowiązani są do potrącenia zaliczki. Potrącenie zaliczki znajduje
zastosowanie tylko w takiej sytuacji, kiedy wykonana usługa budowlana służy
przedsięwzięciu nie należącym do sfery prywatnej np.: w mieszkaniu prywatnym.
Uwaga
Właściciel domu musi przestrzegać potrącenia, jeżeli usługi budowlane dotyczą
mieszkań wynajmowanych przez niego osobom trzecim.
Jeżeli prace wykonywane są w mieszkaniu służącym zarówno bezpośrednio
zleceniodawcy (np.: mieszka tam) jak i wynajmującym, właściciel mieszkania jest
zobowiązany podzielić powierzchnię mieszkania tak, aby następnie mógł w pracach w
wynajmowanej części mieszkania uwzględnić potracenie zaliczki.
3. Definicja: usługi budowlane
Przedmiotowo obowiązkowi dokonywania potrącenia zaliczki na podatek dochodowy
podlegają wszystkie usługi budowlane wykonywane na terenie Niemiec.
Do usług budowlanych stosownie do przepisów ustawy o zwalczaniu..... wraz z § 48
ust.1 zd. 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (EstG) oraz
rozporządzeniem o zakładach budowlanych (Baubetrieb-Verordnung) zaliczane są
wszystkie usługi, które służą tworzeniu, zmianie, naprawie lub usunięciu
przeprowadzone na terenie budowy. Definicję tę ustawodawca wiąże także
bezpośrednio z wymogami budownictwa zimowego zawartego w Kodeksie Karnym.
Reasumując:
- Usługi budowlane muszą być związane z istotą budowy i powodować w niej
zmiany.
- Pojęcie „budowa” jest interpretowane nie tylko jako budynek, lecz także za budowę
uznaje się ulice, drogi, rowery, mosty i pasów zieleni.
Należy zauważyć, że do obiektów budowlanych należą oprócz budynków także okna,
drzwi, instalacje grzewcze, wykładziny podłogowe, na stałe wmontowane elementy
budowlane takie jak: witryny, elementy sklepowe, kuchnie, wyposażenie placówek
gastronomicznych.
Odpowiednio ulegają wyłączeniu z definicji usługi a zarazem i obowiązku z pobrania
zaliczki takie usługi związane z projektowaniem jak np. usługi architektów, statystów,
2
inżynierów budowlanych i pomiarowych.
Wyłączeniu podlegają
czynności
oczyszczania jak i szlifowanie lub piaskowanie powierzchni, pod warunkiem, że nie
powodują trwałych zmian w tych powierzchniach. Przykładowo usługi mycia,
oczyszczania okien nie są zaliczane do usług budowlanych. Usługą budowlaną będzie
natomiast szlifowanie powierzchni zewnętrznej powodujące trwałe zmiany.
Czyste prace konserwacyjne nie są zaliczane do usług budowlanych, jeżeli w trakcie
ich wykonywania, części te będą obrabiane, wymieniane lub zmieniane i nie powodują
trwałych zmian.
Sprzedaż i dostawa materiałów budowlanych oraz gotowych części przez sprzedawcę
nie jest w żadnym wypadku traktowana jako usługa budowlana, gdyż dostawca nie
dokonuje żadnych zmian w budowli.
Procedura potrącenia zaliczki na podatek na poczet przyszłych zobowiązań
podatkowych nie ogranicza się tylko do umów o dzieło (Werkvertäge). Należy ją
stosować również wtedy, gdy według niemieckiego prawa cywilnego umowa
stanowiąca podstawę realizacji usługi budowlanej kwalifikowana jest jako umowa o
dostawę dzieła wykonanego z materiału powierzonego (Werklieferungsvertrag) przez
zleceniodawcę.
Nie jest również decydujące, czy wykonanie danej usługi budowlanej jest
przedmiotem działalności przedsiębiorstwa lub też, czy przedsiębiorstwo w głównej
mierze wykonuje usługi budowlane.
Procedura potrącenia zaliczki (jako zabezpieczenia) ma zastosowanie również wtedy,
gdy dana osoba sama wykonuje usługi budowlane.
Przykład:
Instalator ogrzewania „H” konserwuje instalację cieplną, którą instalował przed
rokiem i wymienia w niej grzejnik.
Dopóki pierwotna instalacja jak i grzejnik stanowią całość instalacji grzewczej, ich
wymiana (zamiana starego grzejnika na nowy) i konserwacja należy do usług
budowlanych. Same czyste prace naprawcze im nie podlegają (np. wymiana śruby).
Uwaga
Ponieważ nie zawsze jednoznacznie można stwierdzić, czy w świetle ustawy daną
usługę można uznać za usługę budowlaną czy też nie, zaleca się w razie wątpliwości
profilaktycznie złożenie wniosku i w związku z tym doręczenie zaświadczenia o
zwolnieniu.
4. Wykonawca usług (zleceniobiorca)
Przy potrąceniu zaliczki na podatek nie jest istotne, czy wnioskodawca rezyduje za
granicą czy w kraju. Jest także bez znaczenia, czy jest on pracownikiem, czy też
3
wykonuje pracę w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zarejestrowanej dla
celów podatkowych.
Uwaga:
Za wykonawcę uważana jest nie tylko osoba, która samodzielnie prowadzi budowę,
lecz także osoba, która we własnym imieniu rozlicza się z usług budowlanych.
Zabezpieczenie należności podatkowych następuje w systemie: inwestor budowy jako
główny wykonawca i podwykonawca:
Wyróżniamy dwa elementy.:
1) Wykonawca generalny w związku z usługami budowlanym podwykonawcy
powinien uwzględnić potrącenie jak również
2) Inwestor powinien uważać wykonawcę generalnego zgodnie z umową jako
odpowiedzialnego za całe dzieło i za jego rozliczenie.
5. Wysokość zaliczki.
Suma potrącenia zaliczki jako zabezpieczenia wynosi 15% wartości świadczenia
wzajemnego. Przy tym można z kwoty brutto na rachunku wyłączyć podatek obrotowy
(VAT). Zasady potrącenia należy przestrzegać przy każdej pojedynczej przedpłacie,
częściowej zapłacie, ratalnej spłacie czy zapłacie końcowej. Do kwoty potrącenia nie
dolicza się podatku (dodatku) solidarnościowego (Solidaritätszuschlag).
Przykład:
Detalista „D” zdecydował się na gruntowny remont swojego sklepu. Wykonawca
„W” po przyjęciu środków na budowę wystawia rachunek o wartości 100 000 €,
dodatkowo należne 16 000 € (podatek VAT) razem 116.000 €.
„D” ma prawo przekazać tylko 85% sumy z kwoty brutto na rachunek „W”, więc
98.600 €.
6. Czynności nie podlegające obowiązkom ustawy
Ustawa przewiduje dwa wyjątki, do których powyższe potrącenie nie ma
zastosowania. Pierwszy przypadek dotyczy sytuacji, gdy w odpowiednim czasie
zostanie przez wykonawcę przedstawione (odbiorcy usługi) zaświadczenie o
zwolnieniu od potrącenia. W drugim przypadku potrącenia nie stosuje się, gdy usługa
wzajemna w bieżącym roku kalendarzowym w widoczny sposób nie przekraczała
ustalonych progów granicznych- limitów.
7. Limity
4
Potrącenie zaliczki na podatek nie jest stosowane, w przypadku gdy przewidywane
świadczenie wzajemne należne poszczególnemu zleceniodawcy (w liczbach) nie
przekracza w bieżącym roku kwoty 5.000 €.
W przewidywanym rachunku liczone są razem wykonane świadczenia jak i
planowane jeszcze do wykonania w tym roku. Przekroczenie limitu wolnej kwoty od
podatku powoduje zastosowanie potrącenia w stosunku do całej sumy.
Limit kwoty zwalniający z obowiązku dokonania potrącenia ulega podwyższeniu do
15 000 €, jeżeli zleceniodawca prowadzi wyłącznie działalność zwolnioną z podatku
VAT, z tytułu wynajmu lub dzierżawy § 4 pkt. 12 zd.1 ustawy o podatku VAT (UstG).
W przypadku, gdy niewielka część działalności podlega innemu opodatkowaniu,
suma ta wynosi 5 000 €.
Przykład:
Wynajmujący „W” posiada mieszkanie własnościowe, które wynajmuje osobom
trzecim w celach mieszkaniowych. Nie prowadzi on żadnej innej działalność
gospodarczej. „W” postanowił w związku ze zmianą najemcy mieszkania wymienić
parkiet . Pracę wykonywał przedsiębiorca budowlany „P”. Koszty powyższej usługi
wyniosły 10 000 €, dodatkowo 1600 € podatku obrotowego VAT. „P” nie przedłożył
zaświadczenia o zwolnieniu od potrącenia. Prawdopodobnie „W” nie będzie w tym
roku kalendarzowym korzystał więcej z usług „P”.
„W” może całą sumę wynagrodzenia w wysokości 11600 € przekazać w pełnej
wysokości „P” i nie jest zobowiązany do brania pod uwagę obowiązku dokonania
potrącenia, gdyż „W” wykonuje usługi i otrzymuje przychody, które są w całości
zwolnione z podatku VAT.
Z tego powodu ważny jest tutaj limit kwoty wolnej od pobrania zaliczki na podatek w
wysokości – 15 000 € na rok.
Uwaga:
1. Kwoty graniczne - limity powinny być sprawdzane dla każdego przedsiębiorcy
oddzielnie.
2. Prognozy dotyczące przestrzegania limitu kwoty wolnej od podatku są bardzo
niepewne. Przekroczenie tej sumy w ciągu roku kalendarzowego powoduje dla
zleceniobiorcy odpowiedzialność względem wszystkich,
także wcześniejszych
wypłat.
Przykład:
W trakcie dokonywania zapłaty częściowej w wysokości 10 000 € zleceniodawca
porównał je z kwotą graniczną 15 000 €. Zaniechał pobrania kwoty 1.500 €.
Rachunek końcowy wystawiony przez zleceniobiorcę dla tego zleceniodawcy w tym
samym roku wynosił 16 000 €.
Inwestor powinien dokonać potrącenia kwoty 15% nie tylko z reszty sumy 6000 €,
lecz także zobowiązany jest do zapłaty pozostałej części zaliczki z kwoty końcowej
5
czyli 16 000 € i potrącenia tej kwoty przy regulowaniu należności za rachunek
końcowy.
Z tego też powodu zleceniodawca zamiast sięgać po takie rozwiązanie, powinien
postarać się, aby zleceniobiorca przedłożył mu ważne zaświadczenia o zwolnieniu z
obowiązku pobrania zaliczki na podatki.
8. Zwolnienie z obowiązku poboru zaliczki
Zleceniodawca nie jest zobowiązany do dokonania potrącenia, jeżeli w czasie
wykonywania usługi, przedsiębiorca przedłoży mu ważne zaświadczenie o zwolnieniu
obowiązku dokonania potrącenia zaliczki (Freistellungsbescheinigung), wydane przez
właściwy urząd skarbowy. W przypadku, gdy zwolnienie nie jest ograniczone do
konkretnej budowy, czy do określonej usługi, wystarcza przekazanie kopii dokumentu.
9. Terminy podatkowe
O ile granice limitu zwalniające zleceniodawcę od dokonania potrącenia zostaną
przekroczone i nie zostanie przedłożone zleceniodawcy ważne zaświadczenie o
zwolnieniu z obowiązku pobrania zaliczki od niego, zleceniodawca zobowiązany jest
do dokonania potrącenia 15% z sumy rachunku.
W ciągu 10 dni po upływie miesiąca, w którym została wykonana usługa powinien on
dokonać zgłoszenia podatkowego, na właściwym formularzu i we właściwym
miejscowo dla wykonującego usługę przedsiębiorcy, urzędzie skarbowym. Wraz z
dokonaniem takiego zgłoszenia zobowiązany jest zleceniodawca do samodzielnego
obliczenia sumy potrącenia i odprowadzenia jej na właściwe konto urzędu
skarbowego.
Zleceniodawca zobowiązany jest, w każdym osobnym przypadku, do ustalenia, jaki
urząd skarbowy właściwy jest miejscowo dla danego zleceniobiorcy, czyli
przedsiębiorstwa wykonującego usługę.
Uwaga:
Przy opóźnieniach w zgłoszeniu lub dokonaniu wpłaty na konto urzędu skarbowego
urząd może nałożyć dodatkowe opłaty karne i obciążyć zleceniodawcę odsetkami za
zwłokę.
Zleceniodawca zobowiązany jest do przedstawienia przedsiębiorcy (zleceniobiorcy)
pisemnego wyliczenia potracenia.
Dokument powinien zawierać:
- Nazwisko lub nazwę firmy i adres przedsiębiorcy wykonującego usługę,
- Data wystawienia rachunku, kwota i suma przypadająca do wypłaty,
- Wysokość dokonanego potrącenia
- urząd skarbowy, na konto którego zostały wpłacone potrącone sumy
10. Obowiązki zleceniodawcy
6
10.1. Odpowiedzialność
Zleceniodawca ponosi odpowiedzialność za nie odprowadzenie lub też odprowadzenie
potrącenia w mniejszej kwocie niż jest wymagana.
W przypadku, gdy zaistniał obowiązek do dokonania potrącenia zaliczki od rachunku
zleceniobiorcy i zleceniodawca w sposób nieprawidłowy uregulował jemu pełną
kwotę wynikającą z rachunku lub nieprawidłowo wyliczył zaliczkę, obowiązany jest
on do wyrównania sumy potrącenia.
Taka sytuacja występuje wówczas, gdy zleceniodawca pomylił się co do charakteru
działalności przedsiębiorcy usługi budowlanej, czy też co do wysokości limitu
zwalniającego z obowiązku potrącenia. Określenie winy nie jest tutaj konieczne.
Przy przedłożeniu autentycznego, ale wystawionego niezgodnie z prawem
zaświadczenia o zwolnieniu od potrącenia, zleceniodawca odpowiada tylko w tym
przypadku, gdy znane mu były nieprawidłowości związane uzyskaniem zaświadczenia
lub gdy z powodu znacznego zaniedbania nie potrafił rozpoznać, że zaświadczenie
takie uzyskane było w sposób nieprawidłowy i zawiera niezgodne z rzeczywistością
dane.
Zleceniodawca zobowiązany jest do sprawdzenia autentyczności doręczonego
zaświadczenia o zwolnieniu. Każde zwolnienie jest zaopatrzone przez urząd
skarbowy w numer identyfikacyjny. W centralnym zbiorze danych Federalnego
Urzędu Skarbowego znajdują się informacje, jakie i komu zostały udzielone
zaświadczenia o zwolnieniu dla wykonawców usług budowlanych. Informacje te
można także uzyskać korzystając ze stron internetowych Federalnego Urzędu
Skarbowego. ( www.bff-online.de)
10.2.
Kara grzywny
Każdy ten kto uchyla się od obowiązku, lub narusza w jakikolwiek inny sposób,
obowiązek dokonania potrącenia zaliczki podatku może być ukarany grzywną w
wysokości do 25 000 €
10.3. Wydatki związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa
Jeżeli odbiorca świadczenia wywiązał się z nałożonego obowiązku dokonania
potrącenia lub zostało przedłożone zaświadczenie o zwolnieniu z obowiązku
dokonania potrącenia , to nie ma zastosowania § 160 ust. 1 zd.1 Ordynacji Podatkowej
(AO), a tym samym nie stosuje się do odnośnej usługi odmowy odliczenia zaliczki
jako wydatku związanego z prowadzeniem przedsiębiorstwa.
7
11. Zaświadczenie o zwolnieniu z pobrania zaliczki
Każdy wykonawca usługi może ubiegać się w swoim urzędzie skarbowym o
wystawienie zaświadczenia o zwolnieniu z obowiązku dokonania pobrania zaliczki na
podatki, aby móc w ten sposób zainkasować całość sumy wystawionej na rachunku.
Wniosek może zostać złożony bez szczególnej formy urzędowej, pisemnie w urzędzie
skarbowym, właściwym ze względu na miejsce siedziby firmy lub miejsce
zamieszkania.
Nie ujęte jeszcze w ewidencji podatkowej zakłady powinny zgłaszać się na
specjalnych formularzach, rozprowadzanych przez Federalne Ministerstwo Finansów
(BMF).
Przy składaniu wniosku nie wolno zapomnieć o numerze ewidencji podatkowej. Urząd
skarbowy wyrazi zgodę na zwolnienie od potrącenia, gdy nie zachodzi
niebezpieczeństwo uchylania się od wywiązywania się z obowiązku zapłaty podatku.
To założenie uwidacznia charakter powyższego potracenia podatkowego.
Fiskus chce się zabezpieczyć tak, że zysk z konkretnych wykonanych usług
budowlanych będzie rzeczywiście opodatkowany.
Najważniejsze okoliczności, które prowadzą do odmowy wydania zwolnienia od
potrącenia:
1. Niewypełnienie obowiązku zawiadomienia zgodnie z § 138 ordynacji
podatkowej (AO)
2. Zaniechanie obowiązku informacji i powiadomienia § 90 ordynacji (AO)
3. W pozostałych istotnych przypadkach, gdy urząd skarbowy wychodzi z
założenia, iż istnieje niebezpieczeństwo nie wywiązania się podmiotu z
ciążącego na nim zobowiązania podatkowego.
Dla przedsiębiorstw polskich właściwym miejscowo jest:
Finanzamt Oranienburg
Heinrich-Grüber-Platz 3
16515 Oranienburg
TEL. 03301 / 857-0
12. Okres ważności wystawionego zaświadczenia
Wystawione zaświadczenie o zwolnieniu przez właściwy miejscowo dla danego
przedsiębiorcy urząd skarbowy może być ważne maksymalnie przez 3 lata od daty
jego wystawienia. Urząd skarbowy może określić także krótszy czas ważności, jeżeli z
powodu zaistniałych okoliczności wydaje się to celowe. Zakres zwolnienia może być
8
ograniczony do określonych zleceń lub projektów. W tym celu wymagane jest
przedłużenie umowy o dzieło
Uwaga:
Zagraniczni przedsiębiorcy otrzymują zaświadczenie o zwolnieniu tylko przy
tymczasowej działalności w Niemczech i wyłącznie w zakresie określonego zlecenia.
Zaświadczenie jest zasadniczo wydawane z zastrzeżeniem o możliwości jego
odwołania.
Urząd skarbowy może je odwołać, w przypadku przyjęcia założenia, że jego dalsze
trwanie spowodowało by niebezpieczeństwo uchylania się od wykonywania
zobowiązań podatkowych. Jeżeli udzielenie zwolnienia odbyło się z naruszeniem
prawa np. dokument został wydany na podstawie fałszywych danych urząd skarbowy
uprawniony jest do cofnięcia wydanego zaświadczenia.
13. Ważne dla przedsiębiorców zagranicznych
Udzielenie zwolnienia od potrącenia dla zagranicznych przedsiębiorców jest możliwe
pod określonymi warunkami.
1.Przedsiębiorca powinien do swojego wniosku dołączyć kwestionariusz według
wzoru opublikowanego przez federalne ministerstwo finansów.
2. W dalszej kolejności powinien przedstawić zaświadczenie z urzędu skarbowego ze
swojego kraju potwierdzające o zarejestrowaniu podatnika i jego działalności w kraju
pochodzenia oraz o formach opodatkowania w swoim kraju.
Zaświadczenie takie musi mieć formę druku urzędowego i być wypełnione w języku
niemieckim.
3. Podmiot zagraniczny powinien ustanowić krajowego pełnomocnika na terenie
Niemiec, który będzie upoważniony do odbioru korespondencji z urzędu skarbowego–
w szczególności do odbioru decyzji i zaświadczeń o zwolnieniu z potrącenia lub też do
odbioru decyzji odmownej. Nie jest wymagane, aby pełnomocnikowi przekazane były
również inne uprawnienia .
4. Zagraniczni przedsiębiorcy mogą składać wnioski o takie zwolnienia we właściwym
urzędzie dla ich kraju.
5. Urząd skarbowy może odmówić także, oprócz wyżej wymienionych przypadków,
wystawienia zaświadczenia o zwolnieniu dla przedsiębiorcy posiadającego siedzibę
lub miejsce zamieszkania za granicą, jeżeli zostanie udowodnione że przedsiębiorca
ten posiada na terenie Niemiec oddział, które zarządzane są przez niezależnego
9
przedstawiciela lub który podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu.
Zaświadczenie takie może być udzielone na okres o wiele krótszy niżeli zwyczajowo.
6. Urząd skarbowy może także odmówić wydania takiego zaświadczenia, jeżeli okaże
się, że naruszono art. 5 umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania pomiędzy
Polską a RFN w zakresie określenia definicji „zakładu” podlegającego opodatkowaniu
według prawa niemieckiego.
Uwaga:
Jeżeli urząd skarbowy nie wyda zaświadczenia o udzieleniu zwolnienia, zobowiązany
jest on wtedy do wydania decyzji odmawiającej uzyskanie takiego zwolnienia wraz z
uzasadnieniem przyczyn odmowy. Przedsiębiorcy przysługuje prawo złożenia
odwołania od wydanej decyzji.
Opracowała: I.E.Cech, WEH-Berlin.
10