Ochrona_domu_PND1

inteligentny budynek
ochrona domu w systemie
inteligentnego budynku opartego na
technologii KNX/EIB
­© Berker
I reneusz
R zeczkowski
Grzegorz
Stępniewski
www.inteligentnybudynek.eu
wykorzystano zdjęcia
i opracowania firm:
• Berker Polska
• Inteligentny Budynek
• LCN Polska
• Marten Polska
• Tema-Gira
16
­© Berker
W dzisiejszych czasach każde miejsce, w którym przebywamy czy to zawodowo (np. biuro, hotel, lotnisko)
czy też prywatnie (np. mieszkanie, dom, centrum
handlowe) ma nam zapewnić bezpieczeństwo oraz
swobodę poruszania się. Jest to podyktowane przede
wszystkim dbałością o nasze zdrowie i życie oraz troską o zabezpieczenie posiadanego mienia.
Zapewnienie ludziom należytej ochrony w miejscach,
w których pracują i odpoczywają jest obecnie sprawą
nadrzędną, bez której pracownik, użytkownik, właściciel czy inwestor nie będzie czuł się bezpiecznie,
a tym samym nie będzie efektywnie żyć i pracować.
Rozważając zatem sposób, w jaki obecnie dokonuje się
analizy i doboru systemu zabezpieczeń adekwatnego
do rodzaju obiektu, należy zwrócić uwagę na postęp
w takich dziedzinach, jak elektronika, elektrotechnika
i automatyka. Nasze zainteresowanie dotyczy przede
wszystkim zmian zachodzących w obszarze instalacji
elektrycznych, teletechnicznych i alarmowych.
Niniejszy artykuł analizuje wybrane aspekty ochrony na
przykładzie domu, w którym instalacja sterująca oparta
została na technologii magistralnej KNX/EIB. Zakres zastosowania technologii KNX/EIB w sterowaniu różnymi
mediami technicznymi budynku obejmuje m.in. stero-
wanie oświetleniem, żaluzjami i roletami, HVAC (ogrzewaniem, wentylacją, klimatyzacją), integrację z systemami alarmowymi, a także obsługę instalacji poprzez
sieć LAN oraz Internet. Technologia ta może być wykorzystywana praktycznie w każdym rodzaju nieruchomości: mieszkaniach i apartamentach, domach mieszkalnych, szkołach, salach gimnastycznych, czy hotelach
i budynkach biurowych. Każdy z tych obiektów ma indywidualne potrzeby i wymagania, do których system
może zostać odpowiednio dopasowany.
Planując system ochrony swojej posesji warto rozważyć
wszystkie potencjalne czynniki zagrażające bezpieczeństwu mieszkańców oraz mienia. Najczęstszym naruszeniem granicy prywatności jest kradzież. Dlatego należy
wziąć pod uwagę zagrożenie spowodowane możliwością wtargnięcia intruza na tereny przylegające do budynku, jak i do jego wnętrza. Przypadek kradzieży – jedno
z pierwszych założeń, które umożliwi nam lepsze zobrazowanie idei systemu podwyższającego bezpieczeństwo
oraz opisanie ciekawych możliwości wykorzystania standardu KNX/EIB do zapewnienia ochrony domu przed tego
typu sytuacjami. Następnie załóżmy, że właściciel domu
posiadającego parter i piętro, otoczonego terenem zielonym, pragnie ustrzec się przed włamaniem stosując
inteligentny budynek
technologię KNX/EIB. Zanim omówimy możliwe zabezpieczenia stosowane wewnątrz budynku, przedstawimy
sposoby ochrony przestrzeni wokół domu. Wśród nich
należy wymienić, oprócz typowych instalacji domofonowych czy wideodomofonowych, (pełniących raczej funkcję pasywną, a używanych do celów komunikacji z osobą
dzwoniącą, otwarcia furtki lub bramy niż do celów ochrony) należy wyróżnić instalację CCTV z kamerami stale
monitorującymi wyznaczony obszar oraz urządzeniami
rejestrującymi obraz w sposób ciągły lub rozpoczynające
nagrywanie dopiero po wykryciu ruchu w danej strefie.
Kamery takie mogą być widoczne, co z założenia może
odstraszać potencjalnych intruzów, lub ukryte tak, aby do
końca nie było wiadomo, gdzie właściwie i czy na pewno
są one zainstalowane. Coraz popularniejsze staje się również wykorzystanie systemu wczesnego ostrzegania poprzez niewidoczną instalację
alarmową umieszczoną na
­© Merten
określonej głębokości pod
ziemią. Wtedy to naruszanie
zewnetrzna czujka
terenu w wybranej strefie
ruchu ARGUS
zostaje zlokalizowane poprzez zmianę siły nacisku na
danej powierzchni, co skutkuje załączeniem albo cichego alarmu – gdy chcemy
tylko wiedzieć, że pojawił się
nieproszony gość lub alarmu
głośnego, który powinien go
skłonić do szybkiego opuszczenia terenu posesji. Teren
wokół domu może być chroniony poprzez zastosowanie zewnętrznych czujek ruchu
umieszczonych na ścianach budynku. Ważne jest, aby obszar widzenia
sąsiednich czujek zachodził na siebie,
by nie pozostawiać żadnego fragmentu przestrzeni bez
nadzoru. Te same czujki, które przy zapadaniu zmroku,
po rejestracji ruchu zapalają wybrane obwody oświetleniowe, po załączeniu alarmu mogą pełnić rolę czujek alarmowych i wówczas po wykryciu ruchu oprócz załączenia
oświetlenia mogą np. włączyć sygnały dźwiękowe.
Po omówieniu zabezpieczeń terenu wokół domu,
przejdźmy do przedstawienia sposoby ochrony wnętrza
budynku. Przypomnijmy, że nasz dom posiada parter
oraz piętro.
W każdym z pomieszczeń na parterze – salonie, gabinecie, kuchni połączonej z jadalnią oraz na piętrze – w pokojach mieszkalnych i sypialni umieszczono przycisk
wielofunkcyjny 4-klawiszowy z regulatorem temperatury
i wyświetlaczem. Funkcję realizowaną przez każdy z klawiszy określa użytkownik. Każdy klawisz może włączać
­© Merten
przycisk serii ARTEC z regulatorem
temaperatury i wyświetlaczem
i wyłączać oświetlenie z funkcją ściemniania bądź
np. podnosić i opuszczać żaluzje, załączać sprzęt
Audio-Video etc. Urządzenia wykonawcze włączające odpowiednie obwody oświetleniowe, żaluzjowe czy
grzewcze umieszczone są w rozdzielni elektrycznej, która
razem ze skrzynką alarmową może znajdować się w pomieszczeniu gospodarczym.
wideounifon
głośnomówiący
­© Tema-Gira
­© LCN
17
inteligentny budynek
­© Tema-Gira
czujnik ruchu
Złodziej zazwyczaj włamuje się przez wyważenie drzwi
(nie bierzemy tu pod uwagę włamania przy pomocy
podrobienia kluczy i zwykłego otwarcia zamka), zbicie
szyby, wycięcie otworu w szybie, otwarcie okna. W sytuacji, kiedy w trakcie włamania zostanie naruszona określona strefa ochrony, powinny zadziałać dane czujki alarmowe, powodujące włączenie wewnętrznych i zewnętrznych syren emitujących sygnały dźwiękowe i świetlne.
Wówczas zazwyczaj bezpośrednio z systemu alarmowego, zostaje wysłana do służb monitorujących, informacja o zaistniałym zdarzeniu. Patrol ochrony powinien się
zjawić w krótkim czasie od zgłoszenia włamania, jednak
niekiedy z różnych względów ten czas może ulec wydłużeniu. Dlatego też, aby skrócić czas dotarcia na miejsce,
trzeba udoskonalić system wizualnego zlokalizowania
miejsca zdarzenia oraz system zaskoczenia, stosując
odpowiednie elementy technologii KNX/EIB w postaci
wejść binarnych ze stykami bezpotencjałowymi. Wtedy
to informacje od czujek instalacji alarmowej zamienione
na telegramy sterujące pozwolą na identyfikację miejsca
zdarzenia oraz spowodują szybkie uruchomienie cyklu
zdarzeń. Oświetlenie w naruszonej strefie może zacząć
się cyklicznie włączać i wyłączać, żaluzje mogą zacząć
się podnosić i opuszczać, a jeśli użytkownik zechce, jednocześnie może włączyć się oświetlenie ogrodu wraz
z uruchomieniem systemu nawadniania. Te i wiele innych funkcji możliwe jest dzięki zintegrowaniu instalacji
alarmowej z inteligentną instalacją elektryczną.
określone czynności. Rankiem, kiedy światło naturalne
przekroczony nastawiony wcześniej próg, rolety antywłamaniowe mogą zostać podniesione częściowo lub
całkowicie – zależy to od ustawienia, jakiego sobie zażyczył użytkownik. Z kolei wieczorem, w czasie zapadania
zmroku, kiedy jest już wystarczająco ciemno, system spowoduje opuszczenie rolet. Oczywiście w każdej chwili
można podejść do przycisku umieszczonego w pomieszczeniu i ręcznie podnieść bądź opuścić roletę. Dodatko­© Merten
Wyświetlacz informacyjny serii M-Plan
stacja pogodowa
­© Inteligentny Budynek
Natomiast, by uniemożliwić wejście do budynku przez
okno można zastosować rolety antywłamaniowe. Przyjmijmy, że każde z pomieszczeń posiada swoje zaciemnienie (żaluzja, roleta), które oprócz ograniczenia widoku od
zewnątrz i ochrony przeciwsłonecznej przy określonym
doborze elementów zaciemnienia, może również pełnić
rolę zabezpieczenia wnętrza przed potencjalnymi intruzami. W zależności od pory dnia system KNX/EIB wykona
wo, wychodząc z domu, można opuścić jednocześnie
wszystkie żaluzje i rolety uruchamiając funkcję centralną,
zdefiniowaną na wyświetlaczu informacyjnym. Oprócz
wygodnej obsługi (nie trzeba pamiętać o tym, czy jest
gdzieś jeszcze nie opuszczona roleta) system umożliwia
wyświetlanie informacji, czy faktycznie wszystkie wymagane okna zostały zasłonięte czy nie. Oprócz klawiatury,
z której wprowadza się kod włączenia i wyłączenia alarmu, do aktywacji bądź dezaktywacji alarmu można wykorzystać prezentowany powyżej przycisk wielofunkcyjny
KNX/EIB. Jak więc widać, odpowiednio dobrane i zainstalowane elementy sterowanego automatycznie przez system KNX/EIB systemu zaciemnienia antywłamaniowego
dają użytkownikowi wyższy stopień bezpieczeństwa niż
w przypadku, gdyby sterowanie to odbywało się ręcznie.
Dodatkowo, instalacja magistralna KNX/EIB może być
wyposażona w zewnętrzną stację pogodową zawierającą czujniki pomiaru siły wiatru, natężenia oświetlenia,
temperatury, wilgotności oraz mgły. Czujniki rejestrując
zbyt duże natężenie siły wiatru, automatycznie włączają
mechanizm zwinięcia się markizy lub mechanizm powstrzymujący jej rozwinięcie. Dzięki temu przy mocnych
długotrwałych podmuchach sama nie ulegnie zniszczeniu i nie uszkodzi np. elewacji budynku.
Ciekawą funkcją realizowaną w systemie KNX/EIB jest
funkcja „Paniki” zaprogramowana dla przycisku umieszczonego przy łóżku. Kiedy w nocy właściciele usłyszą
dziwne i niepokojące odgłosy dochodzące z wnętrza
domu czy z terenu przylegającego do niego, jednym
dłuższym naciśnięciem przycisku mogą włączyć mechanizm niespodziewanie rozświetlający cały budynek, odstraszając potencjalnego włamywacza.
Inteligentna instalacja umożliwia również zaprogramowanie funkcji symulacji obecności podczas czasowej
absencji domowników. Poprzez zastosowanie urządzeń
18
inteligentny budynek
­© Tema-Gira
­© Berker
czujnik przyciskowy
­© Tema-Gira
takich jak zegary sterujące czy moduł symulacji obecności można np. przez miesiąc czasu nagrywać wykonywane przez użytkowników czynności sterowania oświetleniem czy żaluzjami, a następnie przed opuszczeniem
domu na dłuższy czas włączyć zdefiniowaną wcześniej
funkcję, którą można nazwać „Wyjazd”. Po wybraniu tej
funkcji system zabezpieczeń realizuje w sposób losowy
zarejestrowane wcześniej zdarzenia, sprawiając wrażenie, że dom jest zamieszkały. Oczywiście ogrzewanie,
które może być również obsługiwane przez system KNX/
EIB nie będzie się wówczas uruchamiało, aby nie tracić
cennej i kosztownej energii.
Coraz częściej do zapewnienia zdalnej obsługi oraz komunikacji z systemem sterowania KNX/EIB wykorzystywany jest Internet. Właściciel może kontrolować system
zabezpieczeń używając komunikatora internetowego.
Sterownik ten, oprócz tego, że zapewnia obsługę systemu KNX/EIB przez Internet, posiada również bardzo
ciekawe funkcje, które mogą mieć także charakter alarmowy. Użytkownik przebywając z dala od domu, np.
wizualizacja systemu
­© Inteligentny Budynek
w delegacji zagranicznej, może
zalogować się do swojej instalacji i przez dowolną przeglądarkę
stron www, obejrzeć widok z kamer zainstalowanych wewnątrz
lub na zewnątrz budynku. Urządzenie to rejestruje co pewien,
określony wcześniej czas obrazy
z kamer podając nazwę kamery
oraz datę i godzinę wykonania
zdjęcia. Właściciel może też przez
sterownik uzyskać niezwłocznie
informację o wkroczeniu na jego
posesję. Gdy tylko czujka alarmowa zarejestruje naruszenie strefy
ochronnej, do użytkownika zostaje wysłana wiadomość
tekstowa. Istnieje także możliwość przekazania zamieszczone zdjęcia z kamery oraz danych o stanie pracy systemu KNX/EIB w chwili zaistnienia niebezpiecznej sytuacji.
Kończąc powyższy opis możliwych do realizacji funkcji
zabezpieczających posesję w technologii KNX/EIB, warto
jeszcze raz podkreślić zalety, jakie daje ona użytkownikowi. System ten, oprócz tego, że efektywnie integruje się
z instalacją alarmową, umożliwia użytkownikowi sterowanie innymi mediami technicznymi budynku realizując
zadania, jakich nie wypełni tradycyjna instalacja elektryczna.
Wychodząc z domu naciskamy tylko jeden przycisk i mamy pewność, że wyłączyło się to, co konieczne; oświetlenie, urządzenia, które powinny zostać odłączone od
zasilania, obniżyła się temperatura, opuściły rolety oraz
włączyła się instalacja alarmowa.
Rola użytkownika sprowadza się jedynie do określenia
zadań dla systemu. System ten ma charakter otwarty,
co oznacza, że można stosować w nim wiele kompatybilnych urządzeń oraz integrować wszystkie instalacje
w jeden spójny system inteligentnego domu.
czujnik przyciskowy
­© Berker
19