Instalacje - Inteligentny Budynek

PORADY
FIRMA
Nadzór domu - standard KNX
Instalacje
sterujące
część
V
W poprzednim numerze „Fachowego Elektryka” przedstawione
zostały przykłady wykorzystania standardu KNX/EIB do sterowania
ogrzewaniem w analizowanym domu. W artykule tym zostały
ukazane zalety, jakie oprócz zastosowania oświetlenia i zaciemnienia
uzyskuje inwestor, dołączając do systemu instalację grzewczą. Czas
na inteligentne sterowanie nadzorem domu.
W poprzednim artykule pokazaliśmy, że decydując się na realizację ogrzewania w technologii
magistralnej, w aspekcie ekonomicznym, podczas pracy instalacji użytkownik zyskuje na
oszczędności kosztów energii,
a w aspekcie obsługi - otrzymuje komfort nieporównywalnie
większy, niż gdyby instalacja
pracowała autonomicznie. System KNX/EIB umożliwia użytkownikowi lokalne, grupowe
oraz centralne sterowanie ogrzewaniem. Przy sterowaniu lokalnym oznacza to, że w każdej
chwili, np. z sensora przyciskowego z wbudowanym regulatorem temperatury i wyświetlaczem, który jednocześnie służy
do obsługi oświetlenia, żaluzji
i funkcji centralnych, można
wygodnie zmienić nastawę temperatury w pomieszczeniu. Dla
funkcji grupowej, czyli sterowania kilkoma strefami jednocześnie, algorytm działania może
wynikać z uśrednienia temperatur wybranych stref, a dla wersji
centralnej polegać na zadawania
16
cyklu pracy całej instalacji, np.
przejściu instalacji grzewczej
w tryb oczekiwania (standby)
przy tymczasowej nieobecności
mieszkańców. Dostępne tryby
ogrzewania (dzienny, standby
oraz nocny) z nastawami temperatury innymi dla każdego
trybu, załączane w zależności
od pory dnia oraz dostosowanie
temperatury pomieszczeń, do
obecności osób są dodatkowym
atutem wyboru systemu przez
inwestora. Jeżeli w programie
pracy instalacji uwzględni się
również wykorzystanie funkcji
czasowych, to rola użytkownika do obsługi ogrzewania może
zostać znacznie ograniczona,
zapewniając mu tym samym
wysoki komfort.
W dzisiejszych czasach praktycznie każde miejsce, w którym przebywamy, czy to zawodowo (np. biuro, hotel,
lotnisko), czy też prywatnie
(np. mieszkanie, dom, centrum
handlowe) ma nam zapewnić
swobodę bezpiecznego przebywania i poruszania się. Jest to
Fachowy Elektryk
przede wszystkim uwarunkowane dbałością o nasze zdrowie
i życie oraz bezpieczeństwem
posiadanego mienia. Zapewnienie należytej ochrony w miejscach, w których pożądana jest
swoboda działania, jest obecnie
sprawą nadrzędną, bez której
pracownik, użytkownik, właściciel czy inwestor nie będzie czuł
się bezpiecznie, a tym samym
nie będzie mógł normalnie żyć
i pracować. Stąd też, aby przyjrzeć się temu, jak dzisiaj dokonywana jest analiza, a następnie
dobór systemu zabezpieczeń
adekwatny do rodzaju obiektu,
należy zwrócić uwagę na postęp,
jaki dokonał się w ostatnich latach w dziedzinie elektroniki
i automatyki zabezpieczeń.
W przedostatnim artykule
z cyklu sześciu omawiających
ogólne aspekty technologii
KNX/EIB omawiać będziemy
wybrane aspekty ochrony przykładowego domu, w którym
instalacja sterująca oparta została na technologii magistralnej
KNX/EIB.
Ochrona na zewnątrz domu
Planując system ochrony swojej
posesji, warto jest przewidzieć
potencjalnie wszystkie zagrożenia, które mogą mieć wpływ na
bezpieczeństwo jej mieszkańców oraz posiadanego mienia.
Należy wziąć pod uwagę zagrożenie związane z naruszeniem
tylko terenu posesji w celu np.
kradzieży zaparkowanego przed
domem samochodu, jak również
możliwość wtargnięcia bezpośrednio do jej wnętrza. Nim jednak przejdziemy do opisu funkcji zabezpieczeń domu, warto
jest wymienić kilka bardzo często stosowanych metod ochrony
terenu wokół posesji. Wśród
nich, oprócz typowych instalacji
domofonowych czy wideodomofonowych (pełniących raczej
funkcję pasywną, a używanych
do celów komunikacji z osobą dzwoniącą, otwarcia furtki
lub bramy niż do celów ochrony), należy wyróżnić instalację
CCTV z kamerami stale monitorującymi wyznaczony obszar
PORADY
FIRMA
Coraz popularniejsze staje się wykorzystanie
systemu wczesnego ostrzegania poprzez niewidoczną instalację alarmową umieszczoną
na określonej głębokości pod ziemią. Wtedy
to naruszanie terenu w wybranej strefie zostaje zlokalizowane poprzez zmianę siły nacisku na określonej powierzchni, co skutkuje
załączeniem albo cichego alarmu, gdy chcemy tylko wiedzieć, że pojawił się nieproszony
gość, albo alarmu głośnego, który będzie miał
szybszy wpływ na opuszczenie przez intruza
terenu posesji.
oraz urządzeniami rejestrującymi obraz w sposób ciągły
lub po wykryciu przez kamerę
w danej strefie ruchu. Kamery
takie mogą być widoczne, co
z założenia może odstraszać potencjalnych intruzów, lub ukryte
tak, aby do końca nie było wiadomo, gdzie właściwie i czy na
pewno są one zainstalowane.
Teren wokół samego domu może
być chroniony poprzez zastosowanie zewnętrznych czujek ru-
Fot. 1. Zewnętrzna czujka ruchu
ARGUS
chu (fot. 1) umieszczonych na
ścianach budynku. Ważne jest,
aby obszar widzenia sąsiednich
czujek zachodził na siebie celem
uniknięcia przestrzeni bez nadzoru. Te same czujki, które przy
zapadaniu zmroku, po wykryciu
ruchu, zapalają wybrane obwody oświetleniowe, po załączeniu
alarmu mogą pełnić rolę czujek
alarmowych i wówczas po wykryciu ruchu oprócz załączenia
oświetlenia mogą np. załączyć
sygnały dźwiękowe.
Ochrona wewnątrz domu
Niedozwolony dostęp do wnętrza domu zazwyczaj odbywa
się przez wyważenie drzwi
(nie biorąc pod uwagę podrobienia kluczy i naturalnego
otwarcia zamka), zbicia szyby, wycięcia otworu w szybie
i otwarcie okna. W sytuacji,
kiedy w domu zostanie w któryś z wymienionych powyżej
sposobów naruszona określona
strefa ochrony, należy spodziewać się, że zadziałają określone
czujki alarmowe. Efektem tego
może być załączenie wewnętrznych i zewnętrznych syren
emitujących sygnały dźwiękowe i świetlne. Zazwyczaj
w takiej sytuacji zostaje wysłana do służb monitorujących, bezpośrednio z systemu alarmowego, informacja
o zaistniałym zdarzeniu. Czas
do przyjazdu patrolu ochrony,
choć powinien być krótki, może
z różnych względów się wydłużyć. Stąd też, aby pomóc m.in.
wizualnie zlokalizować miejsce
zdarzenia oraz zaskoczyć wła-
mywacza, można zastosować
odpowiednie elementy technologii KNX/EIB w postaci wejść
binarnych ze stykami bezpotencjałowymi (fot. 2). Wtedy to
informacje od czujek instalacji
alarmowej zamienione na telegramy sterujące pozwolą na
identyfikację miejsca zdarzenia oraz spowodują cykl zdarzeń. Oświetlenie w naruszonej
strefie może zacząć cyklicznie
załączać się i wyłączać, żaluzje mogą zacząć się podnosić
i opuszczać, a jeśli użytkownik zechce, jednocześnie może
włączyć się oświetlenie ogrodu
wraz z uruchomieniem systemu
nawadniania.
W przypadku ochrony przez dostęp drogą okienną można wykorzystać zastosowanie rolet antywłamaniowych. Przyjmijmy,
że każde z pomieszczeń posiada
swoje zaciemnienie (żaluzja, roleta), które oprócz ograniczenia
widoku od zewnątrz i ochrony
przeciwsłonecznej, przy określonym doborze elementów zaciemnienia, może również pełnić rolę zabezpieczenia wnętrza
przed potencjalnymi intruzami.
Oczywiście w każdej chwili
można podejść do sensora przyciskowego przycisku umieszczonego w pomieszczeniu
i ręcznie podnieść bądź opuścić
roletę. Dodatkowo, wychodząc
z domu poprzez wybór i naciśnięcie funkcji centralnej, zdefiniowanej na wyświetlaczu
Fot. 2. Wejście binarne,
czterokanałowe
informacyjnym, można opuścić
jednocześnie wszystkie żaluzje
i rolety zamontowane w domu.
Oprócz wygodnej obsługi (nie
trzeba pamiętać o tym, czy jest
gdzieś jeszcze nieopuszczona
roleta) system umożliwia wyświetlanie informacji, czy faktycznie wszystkie wymagane
okna zostały zasłonięte, czy nie
(np. blokada zaciemnienia związana z otwarciem okna celem
przewietrzenia pomieszczenia).
W takiej sytuacji, w zależności
od przyjętego schematu działania, instalacja alarmowa może
dopuścić lub nie do akceptacji
takiej sytuacji i albo poprzez
tzw. bypass pozwoli na załączenie alarmu, albo odrzuci żądanie jego załączenia. Oprócz
klawiatury, z której wprowadza
się kod włączenia i wyłączenia
alarmu, do aktywacji bądź dezaktywacji alarmu można wykorzystać przycisk wielofunkcyjny KNX/EIB. Aby załączenie
lub wyłączenie alarmu nie było
W zależności od pory dnia system KNX/EIB
wykonuje określone czynności. Rankiem,
kiedy światło naturalne przekroczony nastawiony wcześniej próg, rolety antywłamaniowe mogą zostać podniesione częściowo lub
całkowicie – zależy to od funkcji, jaką sobie
zażyczył użytkownik. Z kolei wieczorem,
w czasie zapadania zmroku, kiedy jest już
wystarczająco ciemno, system spowoduje
opuszczenie rolet.
Fachowy Elektryk
17
PORADY
FIRMA
Fot. 3. Sterownik internetowy IC1
Ciekawą funkcją do realizacji w systemie
KNX/EIB jest funkcja „Paniki” zaprogramowana dla przycisku umieszczonego przy łóżku. Kiedy w nocy zdają się słyszeć nienaturalne odgłosy dochodzące z wnętrza domu czy
terenu wokół niego, jedno dłuższe naciśnięcie klawisza przycisku spowoduje, że cały
dom zostanie niespodziewanie rozświetlony,
przez co z dużym prawdopodobieństwem wypłoszy włamywaczy.
przypadkowe, można przygotować sekwencję czynności,
że instalacja alarmowa zmieni
swój stan np. po jednoczesnym
naciśnięciu dwóch dolnych
klawiszy przez czas nie krótszy
niż 5 sekund. Jak więc widać,
odpowiednio dobrane i zainstalowane elementy sterowanego
automatycznie przez system
KNX/EIB systemu zaciemnienia antywłamaniowego dają
użytkownikowi wyższy stopień
bezpieczeństwa niż w przypadku gdyby sterowanie to odbywało się ręcznie.
System KNX/EIB umożliwia
również zaprogramowanie funkcji symulacji obecności podczas
czasowej nieobecności domowników. Poprzez zastosowanie urządzeń takich jak zegary sterujące
czy moduł symulacji obecności,
można np. przez miesiąc czasu
nagrywać w systemie widziane z zewnątrz, a wykonywane
przez użytkowników czynności
sterowania oświetleniem czy
18
żaluzjami, a następnie przed
opuszczeniem domu na dłuższy
czas załączyć z przycisku zdefiniowaną wcześniej funkcję,
którą można nazwać „Wyjazd”.
Po wybraniu tej funkcji dom realizuje w sposób losowy zarejestrowane wcześniej funkcje, sprawiając wrażenie zamieszkałego.
Oczywiście ogrzewanie, które
może być również obsługiwane
przez system KNX/EIB, nie będzie się załączało, aby nie tracić
cennej i kosztownej energii.
Coraz częściej do zapewnienia
obsługi zdalnej oraz komunikacji z systemem sterowania
KNX/EIB wykorzystywany jest
Internet. Dlatego też interesującym rozwiązaniem wydaje
się być możliwość wykorzystania sterownika internetowego
z wizualizacją systemu (fot.
3). Sterownik ten, oprócz tego,
że zapewnia obsługę systemu
KNX/EIB
ogólnoświatowo
przez Internet, posiada również
bardzo ciekawe funkcje, które
Fachowy Elektryk
wykorzystane mogą być jako
alarmowe. Będąc więc np. w delegacji zagranicznej, można zalogować się do swojej instalacji
i poprzez dowolną przeglądarkę
stron www obejrzeć widok z kamer zainstalowanych wewnątrz
lub na zewnątrz domu. Urządzenie to rejestruje, co pewien,
określony wcześniej czas, obrazy z kamer, podając ich nazwę
oraz datę i godzinę wykonania
zdjęcia. Funkcja wysyłania
wiadomości przez sterownik
w przypadku zaistnienia zdarzenia, np. informacja z dowolnej
czujki alarmowej o naruszeniu
strefy, powoduje, że użytkownik
niezwłocznie jest informowany
o zdarzeniu, gdzie w wiadomości oprócz informacji tekstowej
może być zamieszczone zdjęcie
z kamery oraz stan pracy systemu KNX/EIB w chwili zaistnienia zdarzenia (fot. 4).
Ostatni, szósty artykuł zawierać
będzie opis możliwości wykonania wizualizacji pracy systemu oraz przykładowe narzędzia
służące do jej wykonania.
Ireneusz Rzeczkowski
Merten Polska Sp. z o.o.
Grzegorz Stępniewski
Inteligentny Budynek
tel. (022) 35 36 049
www.inteligentny-budynek.eu
Kończąc powyższy opis przykładowych i możliwych do realizacji funkcji zabezpieczających
posesję w technologii KNX/EIB, warto zwrócić
uwagę na zalety, jakie daje ona użytkownikowi. System ten, oprócz tego, że efektywnie integruje się z instalacją alarmową, umożliwia
użytkownikowi sterowanie innymi mediami
technicznymi budynku, realizując zadania,
jakie nie wypełni tradycyjna instalacja elektryczna. Rola użytkownika sprowadza się do
określenia zadań dla systemu. System ten jest
typu otwartego, a liczba urządzeń, jakie można wykorzystać do obsługi różnych aplikacji,
wynosi kilka tysięcy i stale rośnie.