Materiały dla protetyki

Materiały dla protetyki
Część ludzi w ciągu życia traci zęby, a niektórzy wszystkie. Przyczyny tego zjawiska
są złożone; urazy, nadmierne spożycie słodyczy, zaniedbania higieniczne to tylko niektóre z
nich. Konsekwencje utraty uzębienia są nieprzyjemne i dotyczą nie tylko estetyki ale także –
co oczywiste - komfortu życia.
Od wieków stomatologia poszukiwała najlepszych metod uzupełniania brakujących
zębów.
Klasyczne postępowanie protetyczne pozwala uzupełnić za pomocą mostu braki w
uzębieniu pod warunkiem, że istnieją zęby, które po oszlifowaniu będą stanowić filary mostu,
a ich korzenie przejmą funkcję utraconych zębów. Okupione jest to jednak koniecznością
nieodwracalnej ingerencji w pozostałe uzębienie tak by na nich udało się zamocować most.
Sytuacja komplikuje się kiedy nie ma możliwości wykonania stałej protetyki klasycznej.
Przykładem są braki skrzydłowe jedno lub dwustronne ( gdy brakuje tylnych zębów ). W
takiej sytuacji pozostaje wykonanie ruchomej protezy.
Ekstremalną sytuacją jest całkowite bezzębie, zwłaszcza w żuchwie ( szczęce dolnej),
gdyż wtedy pomimo prawidłowego, a nawet "brylantowego" wykonania protezy pacjent
odczuwa dyskomfort i może nie być w stanie jej używać. Nawet bardzo skomplikowane
metody, jak technika przestrzeni neutralnej niekoniecznie kończą się sukcesem. Na szczęście
nie jest to sytuacja bez wyjścia. Problem ten da się rozwiązać za pomocą wszczepów (
implantów) stomatologicznych.
Przełomu dokonano w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku w Szwecji gdzie
ortopeda prof. Per Invar Branemark opracował pierwszy system wykorzystujący czysty tytan
(rys.1) - metal całkowicie obojętny dla organizmu. Tytan okazał się być doskonałym
materiałem. Organizm nie rozpoznaje go jako ciała obcego, a kość łączy się z nim bardzo
mocno. Proces ten nazywamy osteointegracją. Dzięki temu dentyści są w stanie rozwiązać
problemy braków zębowych opierając się na tytanowych korzeniach, które są funkcjonalnie
bardzo podobne do tego w co wyposażyła nas natura [1].
W konwencjonalnych metodach niezbędne jest nacinanie błony śluzowej,
odwarstwianie
okostnej
i
wiercenie
w
kościach
wiertłami
o
coraz
większej
średnicy
aż
do
uzyskania
średnicy
implantu.
W następstwie tych zabiegów, pacjent po ustąpieniu znieczulenia czuje się i wygląda jakby
zszedł z ringu bokserskiego.
W
nowoczesnej
technice
nie
trzeba
rozcinać
i
rozwarstwiać,
a przygotowanie łoża implantu ogranicza się do użycia jednego cienkiego wiertła, którym
nawet nie musimy osiągnąć głębokości, na której chcemy umieścić implant, ponieważ
nowoczesny implant jest samotnącą, samogwintującą śrubą, która oczekiwaną przez lekarza
głębokość osiągnie za pomocą ruchów wkręcających kluczem.
Kompresyjna technika wprowadzenia implantu przezdziąsłowo eliminuje
wszechobecne w innych systemach zjawisko "stożka resorpcji", wywołanego podczas zabiegu
rozmaitymi narzędziami, które zamiast otwierać drogę dla wszczepu, powodują ranę
szarpano-tłuczoną,
przenikanie
rozmaitych
substancji
(bakterii)
do
obszaru
okołowszczepowego, oraz przegrzanie czego konsekwencją jest martwica komórek kostnych
(rys.2) [3].
Dzięki
cechom
żywej
tkanki
kostnej,
takim
jak
elastyczność
i pamięć, implant ten, uzyskuje taką stabilizację pierwotną, której nie może uzyskać implant
przy stosowaniu starych metod.
Rys.1 Nowoczesny tytanowy implant [2]
Rys.2 Wypełnianie ubytków implantami
Protetyka stomatologiczna (rys.3) jest to dział stomatologii, którego celem jest
rehabilitacja, czyli odtworzenie utraconych funkcji żucia spowodowanych utratą zębów lub
ich masywnym uszkodzeniem. Do odtworzenia wykorzystuje się uzupełnienie protetyczne.
Mogą one być stałe (nie dające się usunąć z ust) lub ruchome (dające się wyjąć z ust).
Jeżeli doszło do utraty zębów, konieczne jest ich uzupełnienie. Każda nawet pojedyncza luka
stwarza bowiem zagrożenie dla sąsiadujących z nią zębów. Mają one tendencję do pochylania
się, a nawet przesuwania w kierunku wolnej przestrzeni. Ząb przeciwstawny wysuwa się z
zębodołu, staje się "dłuższy", a to z biegiem czasu może doprowadzić do jego utraty.
Większe braki w uzębieniu często są przyczyną patologicznego starcia pozostałych zębów,
ich rozchwiania, a także schorzeń stawów skroniowo -żuchwowych. Dlatego, im wcześniej
zostanie wykonana proteza, tym lepiej.
W zależności od istniejących warunków w jamie ustnej, stosowane są różne rodzaje
uzupełnień protetycznych.
Rodzaje protez stomatologicznych. Wśród protez zębowych można wyróżnić dwie
zasadnicze grupy:
- protezy stałe są to uzupełnienia trwale umocowane na zębach własnych pacjenta,
najczęściej za pomocą cementów. Do protez stałych należą: wkłady koronowe i koronowo korzeniowe, korony i mosty protetyczne.
- protezy ruchome to uzupełnienia wprowadzane do jamy ustnej i wyjmowane z niej
przez pacjenta. Są to: protezy szkieletowe, protezy nakładowe, częściowe i całkowite protezy
osiadające.
Korony i mosty porcelanowe to stałe uzupełnienia protetyczne. Mówiąc w dużym
uproszczeniu, korona to zębowa "czapka", którą nakłada się na resztki prawdziwego zęba
(uszkodzonego, złamanego, martwego - ale po dokładnym wyleczeniu) i pokrywa
odpowiednio dobraną pod kolor warstwą porcelany. Jeśli korona odbiegałaby choć trochę
barwą od pozostałych zębów, można ją odpowiednio pomalować, nanieść naturalnie
wyglądające przebarwienia.
Koronę można wykonać na pojedynczym zębie, można za jej pomocą także uzupełnić
brakujący ząb - wykonując tzw. most. Most to dwa filary i przęsło - czyli dwie korony na
istniejących
zębach
i
korona
w
miejscu
brakującego
Nazwa most protetyczny jest blisko skojarzona z mostem nad rzeką, lecz w tym wypadku
filarami właśnie są zęby naturalne pacjenta, wkłady koronowo-korzeniowe lub implanty, zaś
przęsło stanowią odbudowane teraz, a usunięte wcześniej zęby. Dzięki najnowszym
technologiom i materiałom korony i mosty porcelanowe są najlepiej tolerowane przez
pacjentów, którzy po pewnym czasie "zapominają" o takim uzupełnieniu noszonym w ustach.
Wkłady koronowo-korzeniowe -są to najczęściej metalowe elementy, na których w
przyszłości będą osadzone korony lub mosty. Zacementowane są na stałe w kanale korzenia
zęba. Wykonuje się je w przypadku znacznego zniszczenia części koronowej zęba, jako trzon
późniejszej odbudowy. Warunkiem koniecznym do ich wykonania jest ocena stanu
klinicznego korzeni zębów, a także ich leczenie kanałowe. Mając zatem zachowane korzenie
zębów, zawsze istnieje szansa, nawet przy niewielkiej ilości zębów, na lepszą i bardziej
komfortową protezę. Wkłady koronowo-korzeniowe mogą być wykorzystane również do
wykonania na nich tzw. zatrzasków - doskonale mocujących protezy w ustach, a przy tym
całkowicie niewidocznych.
Licówki porcelanowe - są cienkimi nakładami, bez podbudowy metalowej na zęby
własne (najczęściej przednie) pacjenta. Licówki są uzupełnieniem typowo kosmetycznym.
Wykonuje się je, aby poprawić wygląd estetyczny, na przykład ze względu na:
- przebarwienie zębów martwych lub reakcję na antybiotyki;
- ubytki typu ułamania brzegów zębów;
- diastemy między zębami;
- wydłużenie zębów;
- zdecydowaną zmianę koloru
- wprowadzenie do łuku
Wkłady/nakłady - Często alternatywą dla korony protetycznej, mającej na celu
odbudowanie zniszczonej części koronowej zęba pacjenta mogą być właśnie wkłady lub
nakłady.
Korzystnymi cechami tych uzupełnień są:
- wysoka zgodność biologiczna, podobieństwo do szkliwa;
- indywidualny wzór anatomiczny;
- kolor z zachowaną przeziernością zęba;
Protezy szkieletowe - są to protezy wyjmowane, których konstrukcja oparta jest o
metalowy szkielet, wykonany ze stopów dentystycznych (najczęściej opartych głównie na
bazie chromu, kobaltu o molibdenu). Aby można było wykonać taką protezę, konieczne jest
zachowanie odpowiedniej liczby własnych zębów pacjenta. W klasycznym przypadku do
utrzymania takiej protezy na właściwym miejscu niezbędne jest wykonanie klamer na zębach
filarowych. Istnieje również wariant "bezklamrowy" tejże protezy, lecz w tym wypadku
zachodzi konieczność zamontowania specjalnych zasuw lub zatrzasków, zamaskowanych pod
protezą w połączeniu z koronami na zębach.
Protezy akrylowe - dzielą się na częściowe i całkowite, co jest uzależnione od tego,
czy pacjent posiada jeszcze własne uzębienie, czy też nie. Wykonane są z tworzywa
akrylowego (polimeru), w którym osadzone są sztuczne zęby oraz klamry (protezy całkowite
nie posiadają klamer). Charakteryzują się rozległą płytą bazową, przykrywającą prawie całe
podniebienie (twarde). Protezy tego typu zaliczane są do grupy protez osiadających, czyli
takich, które po pewnym czasie mogą wykazywać oznaki "zapadania się" w błonie śluzowej.
Protezy całkowite utrzymują się na miejscu na zasadzie "przyssania się", zaś protezy
częściowe utrzymują się przy pomocy klamer. Protezy akrylowe stosunkowo łatwo się
modyfikuje, szczególnie jeśli zachodzi potrzeba dostawienia do nich zęba, klamry czy też
ewentualnej naprawy.
Efektów pracy dobrego protetyka nie sposób odróżnić od własnych zdrowych zębów.
Naturalność jest zresztą obowiązująca. Przecież 32 olśniewająco białe, identyczne i
równiutkie zęby w ustach emeryta wyglądają po prostu żałośnie i nie dodają uroku. Warto
zgodzić się na sugestie protetyka, który proponuje nam "drugie" zęby lekko zażółcone i
przebarwione.
Protezy stomatologiczne są więc aparatami leczniczo-rehabilitacyjnymi. W ciągu ostatnich
dziesięcioleci protetyka osiągnęła bardzo wysoki poziom. Nie może być on jednak
usprawiedliwieniem dla zaniechania leczenia, a w konsekwencji usuwania zębów. Należy
pamiętać jednak, że proteza jest i bez względu na postęp technologiczny pozostanie ciałem
obcym w jamie ustnej. Można się do niej przyzwyczaić, ale nie wolno zapominać, że należy
ją czyścić jak własne zęby. Wprawdzie nie boli, ale często nieprawidłowo wykonana jest
przyczyną zaburzeń czynnościowych, prowadzących do zmian w przyzębiu i stawach
skroniowo - żuchwowych. Należy również pamiętać o tym, że proteza nie jest wieczna i po
pewnym czasie wymaga wymiany na nową [4].
Rys. 3 Wyposażenie gabinetu stomatologicznego
Rys.4 Przykład leczenia protetycznego [5]
LITERATURA
[1] http://stomatolog.com.pl/index.php/implanty-dentystyczne
[2] http://www.dental-tomaszow.pl/
[3] http://www.implamed.pl/
[4] http://www.medserwis.pl/?p=4097,600,10
[5] http://www.bdclinic.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=107&Itemid=67