pieśni z pogranicza

Pieśni z Pogranicza
Warsztat filmu animowanego to świat stworzony dla dzieci, prawdziwe laboratorium
wyobraźni nie skażonej dorosłością. Przyzwyczajeni jesteśmy już do tego, że dzieci zanurzają
się w ten czarodziejski rewir rzeczywistości zasiadając przed ekranem. Ale równie
czarodziejska okazuje się być dla nich druga strona ekranu, wewnętrzna, gdzie mogą być
twórcami, więcej – strażnikami prawdy o świecie, w którym dorośli są już tylko przybyszami
z daleka. To trochę tak, jakby do udziału w filmie zaprosić świadków wydarzeń, o których on
opowiada. Ale tylko trochę tak…
W Sejnach powstało małe laboratorium animowania bajek, w którym najważniejszymi
twórcami są dzieci. Oczywiście ma ono swoich mistrzów i nauczycieli – Bożena Szroeder
zaprasza do współpracy wybitnych artystów z Polski, Rosji i innych krajów. Dzieci uczą się
warsztatu, różnych form i technik animacji, od rysunkowej poczynając, przez lalkową i
wycinankową, fotograficzną i animację solą, aż po cyfrową i komputerową. Jednocześnie są
współtwórcami bajek i ta ich rola ciągle rośnie. W pierwszej kolekcji pt. Opowieści
pogranicza uczestniczyły w pisaniu scenariuszy, tworzyły rysunki i inne materiały do
stopklatek, podkładały głos, podsuwały pomysły scenografii i reżyserii. W kolekcji Pieśni
pogranicza same wykonują też pieśni. Przede wszystkim jednak to już z nich wywodzą się
twórcy całościowych koncepcji niektórych bajek, jak Ola Kotarska i Dominika Turowicz.
Zmienia się też rozpiętość wieku i coraz młodsze dzieci czują się jak u siebie w domu w tym
laboratorium. Najmłodsi twórcy bajki O rebem mają trzy lata, wśród nich Antoś Mizio, który
przyłożył do papieru swoją rączkę, odrysował ją i tak powstały chmurki, na których śpią
Żydzi. Niewiele starszy od niego Piotr Fiedorowicz nauczył wszystkich pieśni o Trzech
indykach, którą usłyszał od urodzonego w 1928 roku Józefa Sinderewicza.
Fascynujące jest śledzić co się dzieje po wewnętrznej stronie ekranu tej filmowej kolekcji
bajek pogranicza, gdy twórczo gospodarują tam dzieci pod kierunkiem swoich mistrzów.
Żmudna, ciągnąca się wiele dni praca, która uczy cierpliwości, precyzji i uwagi dla każdego
detalu, co rusz przeplatana jest olśniewającymi pomysłami, odwagą wyobraźni, uniesieniami
marzeń wybiegającymi daleko poza horyzont świata dorosłych. Tradycyjne pieśni, opowieści
starców, ocalane pamięcią okruchy prawieku spotykają się tu z awangardową formą i
nowoczesną techniką. Trafiający do tego laboratorium młody człowiek musi wiedzieć skąd
przychodzi i co ma innym do darowania, a jednocześnie oczekuje się od niego otwartości na
nieznane i innowacyjności, jak w każdym królestwie dziecięcej wyobraźni. Mówią różnymi
językami, po polsku, litewsku, rosyjsku, czasem potrzebując do komunikacji też angielskiego.
Ale najważniejsze może jest tu pogranicze światów dziecka i dorosłego, na którym
szanowane są prawa tych, którzy nie stali się jeszcze tacy sami jak „oni”, nie przyjęli gorzkiej
wiedzy o koniecznościach życiowych i pozostają wierni swojej dziecięcej nieprzynależności.
KRZYSZTOF CZYŻEWSKI
O sierocie
Realizacja i animacja: Mark Skvortsov, Maurycy Leonik, Oliwia Radzewicz, Iza
Myszczyńska, Agata Kukolska, Monika Krupińska, Aneta Staśkiel, Dagmara
Nieszczerzewska, Anna Pawłowska
Zdjęcia: Maurycy Leonik
Montaż i reżyseria: Joanna Polak
Tłumaczenie: Aneta Staśkiel
Opieka artystyczna: Wiesław Szumiński
Opracowanie muzyczne: na podstawie pieśni Lėk sakalėli śpiewanej pod opieką litewskiego
zespołu folklorystycznego „Alna” z Puńska
Napisy: Mĺns Grebäck
Realizacja dźwięku: Marcin Lenarczyk
Postprodukcja: Marcin Pawlukiewicz
Czas: 4' 10''
O rebe
Realizacja i animacja: Marianna Popławska, Franciszka Popławska, Maria Pisera, Stanisław
Szroeder, Marcelina Szroeder, Mark Skvorcov, Antoni Miezio, Anastazja Nikitina,
Aleksandra Nikitina, Włodzimierz Moniuszko
Opieka artystyczna: Ola Kotarska, Dominika Turowicz
Montaż i reżyseria: Liza Skvorcova
Opracowanie muzyczne: na podstawie starej ludowej pieśni jidysz pt. "Und as de rebe…"
śpiewanej pod opieką Michała Moniuszki
Realizacja dźwięku: Marcin Lenarczyk
Postprodukcja: Marcin Pawlukiewicz
Czas: 3' 5''
O chlebie
Realizacja i animacja: Anna Zaborowska, Maksymilian Krawczyk, Marianna Popławska,
Franciszka Popławska, Maria Pisera, Tymon Butkiewicz, Stanisław Szroeder, Marcelina
Szroeder, Włodzimierz Moniuszko, Mark Skvorcov, Hanna Modzelewska, Gracjan
Cichanowicz
Opieka artystyczna: Ola Kotarska, Dominika Turowicz
Montaż i reżyseria: Liza Skvorcova
Opracowanie muzyczne: na podstawie starej pieśni z regionu Suwalszczyzny pt. Trzy indyki
byli śpiewanej pod opieką Piotra Fiedorowicza
Realizacja dźwięku: Marcin Lenarczyk
Postprodukcja: Marcin Pawlukiewicz
Czas: 2' 10''
O poduszeczce
Realizacja i animacja: Karolina Dzimitko, Iza Myszczyńska, Agata Kukolska, Monika
Krupińska, Aneta Staśkiel, Dagmara Nieszczerzewska, Anna Pawłowska, Aleksandra Szruba,
Piotr Szroeder, Piotr Myszczyński, Patryk Zubowicz, Robert Jedynasty
Montaż i reżyseria: Joanna Polak
Opieka artystyczna: Wiesław Szumiński, Bożena Szroeder
Opracowanie muzyczne: na podstawie pieśni pt. W doli pa morju śpiewanej pod opieką
zespołu „Riabina” z Gabowych Grądów
Realizacja dźwięku: Marcin Lenarczyk
Postprodukcja: Marcin Pawlukiewicz
czas: 3' 12''
O ślicznej dzieweczce
Realizacja i animacja: Aleksandra Tomal, Agata Kukolska, Monika Krupińska, Aneta
Staśkiel, Dagmara Nieszczerzewska, Anna Pawłowska, Karolina Dzimitko, Iza Myszczyńska,
Aleksandra Szruba
Opieka artystyczna: Ola Kotarska, Dominika Turowicz
Montaż i reżyseria: Liza Skvorcova
Opracowanie muzyczne: na podstawie starej pieśni ludowej pt. Wieczór blizieńko śpiewanej
pod opieką Bożeny Szroeder
Realizacja dźwięku: Marcin Lenarczyk
Postprodukcja: Marcin Pawlukiewicz
Czas: 1' 58''
O wędrowaniu
Realizacja i animacja: Iza Myszczyńska, Agata Kukolska, Monika Krupińska, Aneta Staśkiel,
Dagmara Nieszczerzewska, Anna Pawłowska, Karolina Dzimitko, Piotr Szroeder, Piotr
Myszczyński, Patryk Zubowicz, Robert Jedynasty, Szymon Anuszkiewicz
Montaż i reżyseria: Joanna Polak
Opieka artystyczna: Wiesław Szumiński, Bożena Szroeder
Opracowanie muzyczne: na podstawie pieśni cygańskiej pt. Traden Roma śpiewanej pod
opieką Adama Kozłowskiego
Realizacja dźwięku: Marcin Lenarczyk
Postprodukcja: Marcin Pawlukiewicz
Czas: 2' 17''
O lipeńce
Realizacja i animacja: Aleksandra Tomal, Agata Kukolska, Monika Krupińska, Aneta
Staśkiel, Dagmara Nieszczerzewska, Anna Pawłowska, Karolina Dzimitko, Iza Myszczyńska
Opieka artystyczna: Ola Kotarska, Dominika Turowicz
Montaż i reżyseria: Liza Skvorcova
Opracowanie muzyczne: na podstawie starej pieśni ludowej pt. Lipeńka
śpiewanej pod opieką Katarzyny i Pawła Winiarskich oraz Joanny Filarskiej
Realizacja dźwięku: Marcin Lenarczyk
Postprodukcja: Marcin Pawlukiewicz
Czas: 2' 16''
O tym, co najważniejsze
Montaż i reżyseria: Joanna Polak
Opieka artystyczna: Wiesław Szumiński
Opracowanie muzyczne: na podstawie pieśni pt. Było sonce śpiewanej przez Rosjan
staroobrzędowców
Postprodukcja: Marcin Pawlukiewicz
(W filmie wykorzystano prace malarskie Wiesława Szumińskiego z cyklu „Raskoł”)
Czas: 2' 27''