Jak rozmawiać o dialogu?... - Stołeczne Centrum Współpracy

Michał Bargielski
Jak rozmawiać o dialogu?
Działalność Komisji Dialogu Społecznego w Warszawie
Projekt „Stołeczne Centrum Współpracy Obywatelskiej 2010-2012” jest realizowany, dzięki
dofinansowaniu ze środków m.st. Warszawy.
Centrum zarządzane jest przez Stowarzyszenie BORIS.
www.centrumwspolpracy.org.pl
WARSZAWA 2010
0. Podsumowanie
Prezentowane opracowanie stanowi opis działania Komisji Dialogu Społecznego
w Warszawie – organów konsultacyjnych, które realizują ideę dialogu obywatelskiego
w stolicy.
Dokument przygotowano, wykorzystując prace badawcze, które zdefiniowały
kategorie opisu KDS. Kategoryzacji poddane zostały trzy grupy instytucji i osób:
Komisje Dialogu Społecznego, organizacje pozarządowe - będące członkami komisji
oraz przedstawiciele organizacji - reprezentujący je na posiedzeniach.
Taki podział pozwala na dalsze prace badawcze i sporządzenie pełnego opisu
codziennej pracy KDS. W niniejszym opracowaniu porównane zostały przede
wszystkim formalne obowiązki komisji, zapisane w powołującym je akcie prawa
miejscowego, z tym, czym rzeczywiście zajmują się komisje. Służy temu czwarta
kategoryzacja, dotycząca opisu funkcji, jakie pełnią komisje.
Analizując
warszawskie KDS z perspektywy czterech proponowanych typologii,
można prowadzić dalsze rozważania nad samą ideą komisji. Początkiem takiej
dyskusji mogą stać się prezentowane na końcu: tezy/pytania. Mają one charakter
ogólny, pozwalający na szeroką interpretację i swobodną wymianę myśli. Dyskusja
powinna odbywać się jednak przy skupieniu uwagi na samej idei dialogu
obywatelskiego i refleksji nad jego naturą. Odnosić się musi również do zasad
współpracy międzysektorowej zapisanych w polskim prawie.
I. Podstawa przeprowadzonej analizy
METODOLOGIA. Niniejsze opracowanie zostało oparte na danych dokumentarnych
oraz zebranych w trakcie badania terenowego prowadzonego w listopadzie i grudniu
2010 r. Przeanalizowane zostały dokumenty Komisji Dialogu Społecznego
udostępniane w serwisach: Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy1 i Stowarzyszenia
Zielone Mazowsze2 oraz programy współpracy urzędu miasta z organizacjami
pozarządowymi na rok 2010 i 2011.
Terenowa faza badania objęła obserwację uczestniczącą prac wybranych komisji
oraz wywiady swobodne z ich przedstawicielami oraz pracownikami biur urzędu
miasta, odpowiedzialnymi za współpracę z KDS. Obserwowane było także
listopadowe posiedzenie Forum Dialogu Społecznego. Przeprowadzone zostały
również wywiady konwersacyjne z byłymi członkami komisji i osobami śledzącymi
dialog obywatelski w Warszawie.
CELE BADAWCZE. Kluczowym celem opracowania jest wskazanie obszarów do
ewentualnej dyskusji nad pracą i obecnym systemem, w jakim działają Komisje
Dialogu Społecznego. Zadaniem wyjściowym było porównanie wizji KDS - idealnych
założeń ich funkcjonowania - z praktyką. Służy temu lektura i porównanie
podstawowego dla funkcjonowania komisji dokumentu, czyli „Programu współpracy
m.st. Warszawy z organizacjami pozarządowymi i podmiotami, o których mowa w art.
3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i
o wolontariacie”(dalej: Program Współpracy). W związku ze zmianami w systemie
dialogu obywatelskiego w Warszawie, spowodowanymi przez nowelizację Ustawy
1 www.um.warszawa.pl/ngo [dostęp z dnia 16 grudnia 2010 r.]
2 http://www.zm.org.pl/?t=kds_transport [dostęp z dnia 30 grudnia 2010 r.]
o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (dalej: UDPPiW) i powołaniem
Warszawskiej Rady Działalności Pożytku Publicznego, analizowane były dokumenty
z dwóch lat (2010 i 2011).
W trakcie analizy zebranych danych, zaistniała potrzeba skonstruowania kategorii
opisujących rzeczywistość pracy komisji w trzech aspektach. Pierwsza kategoryzacja
dotyczy samych komisji. Należy podkreślić ich zróżnicowanie wynikające zarówno
z historii, dziedziny jaką się zajmują, jak i innych czynników, które wpływają na
jakość pracy i jej kierunki. Kolejnym wyzwaniem był podział reprezentantów NGO
w komisjach. Ich cechy osobowościowe, doświadczenie, pozycja w sektorze
pozarządowym (lub innej branży) mają ogromny wpływ na prace KDS. Proponuję
również podział samych organizacji – ich cele, styl pracy, dorobek i zasięg działania
mają niebagatelny wpływ na potencjał komisji.
Zaprezentowane kategorie mają charakter otwartych propozycji. Ich granice nie są
ostre. W dodatku zakres badania nie pozwala na jednoznaczną deklarację
o wysyceniu teoretycznym kategorii3 w myśl założeń teorii ugruntowanej. Jest to
jednak świadoma decyzja, wynikająca z naczelnego celu badania – wskazania
możliwych ram dyskusji i pokazania wielu wątków działalności KDS, bez
dodatkowych rozważań o ich powszechności. Ewentualne dalsze, pogłębione studia
nad
działalnością
komisji
mogłyby
dostarczyć
takich
informacji.
Jednak
uwzględniając dynamikę prac KDS-ów, musiałby to być prowadzony systematycznie
długotrwały projekt badawczy, który jest realizowany z perspektywy urzędu miasta
i połączony z głębokim namysłem nad rolą dialogu obywatelskiego w strategicznym
zarządzaniu polityką publiczną władz Warszawy.
3 Por. Glaser, B., Strauss, A., Odkrywanie teorii ugruntowanej Nomos, Kraków 2009 r. W szczególności ss. 5253
II. Dialog Społeczny i Dialog Obywatelski - konsekwencje
rozróżnień terminologicznych
ROZRÓŻNIENIE. W wyniku prowadzonych badań okazuje się, że z pozoru
nieistotne, teoretyczne rozróżnienie na dialog społeczny i obywatelski stwarza
interesującą perspektywę dla analizy form współpracy warszawskiego samorządu
z
III
sektorem.
ustawodawstwie,
Pierwszy
jak
i
z
terminów
opracowaniach
używany
jest
teoretycznych
zarówno
w
w
polskim
odniesieniu
do
zinstytucjonalizowanych form dialogu pomiędzy władzami, a przedstawicielami
organizacji pracowniczych oraz pracodawcami.4 Drugi natomiast odnosi się do
szeroko
pojmowanego
obszaru
współpracy
międzysektorowej
i
partycypacji
obywatelskiej.5
Właśnie to drugie podejście wydaje się oddawać istotę działań KDS, powoływanych
jako ciała inicjatywno - doradcze. Jednym z głównych zadań KDS jest bowiem
konsultacja i doradztwo w czasie powstawania dokumentów opracowywanych przez
miejskich urzędników z poszczególnych biur. Należy zastrzec, że - zgodnie
z założeniami teoretycznymi - nieobecne w tej formie dialogu jest przekazywanie
przez administrację formalnych narzędzi wywierania wpływu na ostateczny kształt
przedmiotu konsultacji. Zgodnie z tą ideą, również Program Współpracy nie daje
takiej możliwości. Widoczna jest tu więc zasadniczo różna sytuacja niż w dialogu
4 Por. Rymsza, M., Wprowadzenie [w:] G. Makowski, T. Shimanek (red.) Organizacje pozarządowe i włądza
publiczna. Drogi do partnerstwa. ISP, Warszawa 2008
5 Por. np. Grosse, T. G., Dialog społeczny i obywatelski w Unii Europejskiej [w:] R. Towalski (red.) Dialog
społeczny. Najnowsze dyskusje i koncepcje. CENTRUM PARTNERSTWA SPOŁECZNEGO DIALOG, WARSZAWA
2007 r.
społecznym, który opiera się na silnej instytucjonalizacji strony społecznej oraz na
swoistym prawie weta, czy też możliwościach nacisku wynikających z rozwiązań
prawnych. Należy tu również podkreślić kwestie związane z użyciem przemocy – nie
tylko symbolicznej i medialnej, ale także czysto fizycznej, demonstrowanej na ulicach
(najczęściej stołecznych). W dialogu obywatelskim nie istnieje groźba użycia siły
przez partnerów pozarządowych. Dopuszczenie do głosu strony obywatelskiej jest
więc wynikiem przyjęcia przez obie strony zasad zapisanych w prawie, a ich
przestrzeganie sankcjonowane jest jedynie obyczajem i dobrą wolą stron. To właśnie
spowodowało, iż w tym opracowaniu prezentowane są niemalże etnograficzne opisy
poszczególnych kategorii komisji oraz ich członków.
Posługując się terminem Komisja Dialogu Społecznego, należy mieć na uwadze
faktyczną „obywatelskość” współpracy i idące za tym konsekwencje.
ZASADY. Program Współpracy powtarza za UDPPiW zapisy regulujące wzajemne
zobowiązania i kształtujące współdziałanie administracji samorządowej z sektorem
pozarządowym. Są to zasady pomocniczości, suwerenności stron, partnerstwa,
efektywności i uczciwej konkurencji oraz transparentności.6
Spośród nich kluczowe dla dialogu i jego jakości pozostaje partnerstwo. Wyróżnić
należy jego dwa wymiary: wzajemność oraz tożsamość organizacyjną7. W przypadku
warszawskich komisji oba aspekty są bardzo ważne. W komisjach branżowych
istnieje silna identyfikacja sektorowa i wyraźna różnica pomiędzy przedstawicielami
miasta i organizacji. Może ona przejawiać się w dwojaki sposób: przedstawiciele
organizacji zapominają (lub nie chcą pamiętać) o potrzebie legalności decyzji
6 Por. § 5 pkt. 1 Programu Współpracy 2011 oraz Art. 5 pkt. 3 UDPPiW
7 Brinkerhoff, J. M., Ramy definicyjne partnerstwa pomiędzy sektorem rządowym a organizacjami non-profit
[w:] J. Wygnański (wyb.) Trzeci sektor dla zaawansowanych – wybór tekstów, Stowarzyszenie Klon/Jawor,
Warszawa 2006
podejmowanych przez urzędników oraz ich odpowiedzialności za realizację
niektórych działań. Z drugiej strony urzędnicy nie zawsze są w stanie pogodzić się
z bardzo elastycznym podejściem III sektora. W KDS prowadzić to może do
konfliktów oraz podejmowania przez komisję takich prób działania, które
daleko
wykraczają poza rolę ciała inicjatywno-doradczego. Niektórzy członkowie komisji
potrafią zapomnieć, że ich obecność w KDS nie pochodzi z wyboru, a silne
utożsamianie się z sektorem pozarządowym i wynikającym z tego poczuciem misji,
może skutkować w skrajnych wypadkach chęcią wpływania na decyzje personalne
w ratuszu lub wymaganiem uznania głosu komisji za głos całego społeczeństwa. Co
do wzajemności, komisje stają się głównie przestrzenią otwartego dialogu i wymiany
informacji pomiędzy miastem a organizacjami. Nawet gdy dochodzi do konfliktu
pomiędzy członkami komisji a urzędnikami któregoś z biur ratusza, w ramach KDS
powstaje przestrzeń do, jeśli nie wyjaśnienia, to przynajmniej rzucenia nowego
światła na spór.
III. Komisje Dialogu Społecznego w Programie Współpracy
ZAŁOŻENIA. Komisja Dialogu Społecznego to: powstające na wniosek co najmniej
10
organizacji
pozarządowych
ciało
inicjatywno-doradcze,
kierowane
przez
przewodniczącego i prezydium, w którym praca nie może być odpłatna w żadnej
formie, działające przy jednym z Biur Urzędu m. st. Warszawy i przy jego
organizacyjnym wsparciu, którego członkowie spotykają się regularnie oraz
upubliczniają efekty swojej pracy na stronach internetowych Urzędu Miasta‫٭‬.
‫ ٭‬Definicja wykorzystująca analizę Programu współpracy 2011
ZADANIA. W § 25 Programu Współpracy 2011 zapisano wprost, że organizacje
pozarządowe uczestniczą w kształtowaniu polityki publicznej miasta. Jedną z form
tego uczestnictwa jest właśnie udział w pracach KDS.
Do podstawowych zadań komisji należy konsultowanie i udział w opracowywaniu
treści aktów prawnych, programów i innych dokumentów, dotyczących przedmiotu
działania komisji lub jednego ze wskazanych w Programie Współpracy obszarów
priorytetowych.
Najbardziej w pracach komisji widocznymi (zgodnie z zapisami Programu
Współpracy) są konsultacje dotyczące konkursów, w ramach których organizacjom
powierzana jest realizacja zadań publicznych.
KDS przekazują również urzędnikom ratusza informacje o aktualnych w danej
dziedzinie potrzebach i wyzwaniach. Zadanie to wydaje się bardzo istotne, nie jest
jednak wykorzystywane w pełni. W skład części komisji wchodzą głównie eksperci,
osoby doskonale znające daną branżę, jej problemy i stojące przed nią wyzwania.
Ich potencjał nie wydaje się być obecnie wykorzystywany przez miasto w pełni.
Mechanizm pozyskiwania takich informacji opiera się na nieformalnych kontaktach
członków komisji i współpracującego z nimi przedstawiciela urzędu. Nie funkcjonuje
klarowny system zarządzania wiedzą pozyskiwaną od NGO. W znaczący sposób
pomniejsza to oddziaływanie KDS, a co za tym idzie także organizacji
pozarządowych, na realizowaną przez miasto politykę publiczną.
Ponadto należy rozważyć tak istotny element działalności – jak realne możliwości
oddziaływania KDS na politykę miasta oraz faktyczną reprezentatywność głosu
komisji.
Dodatkowo
uwzględnić
należy
odpowiedzialność
urzędników
samorządowych za podejmowane decyzje. Pewną formą rozwiązania problemu
byłoby inspirowanie współpracy miejskich i dzielnicowych radnych z komisjami oraz
biurami urzędu miasta. Rodzi to pytanie o pozarządowość komisji, jednak może
mieścić się w szerokich ramach dialogu obywatelskiego. Dotychczasowe praktyki
współpracy mogą być zilustrowane przypadkiem Komisji Dialogu Społecznego ds.
Niepełnosprawności i konfliktu jej przedstawicieli z przewodniczącym Komisji Polityki
Społecznej i Przeciwdziałania Patologiom Rady m. st. Warszaw8. Był to przykład
próby współpracy KDS z komisją Rady Miasta
przy pracy nad dokumentem
strategicznym. O ile współpraca KDS z urzędnikami przebiegała prawidłowo, o tyle
podczas kontaktów z radnymi pojawiały się problemy.
IV. Kategorie 3 typów podmiotów: KDS, organizacji
członkowskich oraz osób, które w imieniu organizacji
zasiadają w komisjach
W Warszawie istnieje 28 Komisji Dialogu Społecznego9, działających przy 11 biurach
urzędu miasta. Prezentowane poniżej kategoryzacje nie są w pełni rozłączne. Cechy
niektórych opisanych typów mogą się pojawiać w różnych sytuacjach i występować
z różnym nasileniem. Proponowany opis służy oddaniu charakterystycznych zjawisk
występujących w komisjach. Może być pomocny w zdefiniowaniu i wyjaśnianiu
niektórych zdarzeń oraz procesów zachodzących w KDS. Każda z komisji,
organizacja czy uczestnik posiedzenia mogą nosić w sobie cechy kilku typów.
8 Por. Skarga Komisji Dialogu Społecznego ds. Niepełnosprawności [na:]
http://www.um.warszawa.pl/ngo/files/File/kds_niepelnosprawnosci_skarga_16_06_10.pdf
9 W okresie realizacji badania pojawiały się informacje o prawdopodobnym zakończeniu pracy KDS ds.
Ochrony i Promocji Zdrowia
KOMISJE
„Grupy focusowe” - komisje działające jak małe grupy ekspertów, specjalistów
i interesariuszy, mających głęboką i wieloaspektową wiedzą w danej dziedzinie. Na
posiedzeniach wymieniają się poglądami, poszukują konkretnych informacji.
Podobny stosunek mają do współpracy z ratuszem.
Chcą uzyskać wiadomości
o ważnych dla siebie sprawach, rozumiejąc jednocześnie podział kompetencji.
Loże – liczniejsze, posiadające lidera, który stara się organizować prace w komisji
dla realizacji konkretnego celu. W komisji dominuje określony punkt widzenia na
przedmiot jej zainteresowania i poglądy innych grup. Większość tematów czy
prowadzonych prac będzie wracać do zagadnień najważniejszych dla lidera. Nawet,
jeśli nie są to prace bezpośrednio związane z tym zagadnieniem.
Pola bitwy – Komisje, w których ścierają się różne podejścia, a organizacje - biorące
udział w pracach komisji - mają sprzeczne interesy lub bezpośrednio ze sobą
konkurują. Pojawiają się również elementy lobbingu, niekoniecznie na rzecz
przedstawicieli sektora pozarządowego.
Agory – Komisje o dużej liczbie organizacji członkowskich i dużej frekwencji,
zajmujące się całą dziedziną, a nie konkretnym zagadnieniem. W ich pracach
uczestniczą osoby o autorytecie umożliwiającym odsiewanie pomysłów nierealnych
lub zbyt daleko idących, które takim działaniem bronią KDS przed utratą
wiarygodności.
ORGANIZACJE
Usługowe – najczęściej zajmujące się działalnością pomocową, reprezentujące
interesy dużych grup beneficjentów, o wyspecjalizowanym profilu, rozwiązujące
dobrze zdiagnozowane problemy.
Misyjne – organizacje działające w celu osiągnięcia jasno określonych celów, których
realizacja wydaje się być ogólnie akceptowanym działaniem dla dobra wspólnego.
W tym przypadku nie jest istotna skala działalności, ale waga tematu.
Lobbyingowe – reprezentujące interes wąskiej, wybranej grupy. Dążące do
przeforsowania konkretnych rozwiązań lub zapisów.
Komanda – organizacje podobne do typu „misyjnego”, jednak cele oraz sposoby ich
realizacji są niezrozumiałe lub nieakceptowalne dla ogółu. Najczęściej wysoko
wyspecjalizowane.
Uniwersalne – organizacje działające w wielu dziedzinach, elastyczne. Najczęściej
o mniejszym doświadczeniu i bez jasno określonej misji, chwytające się różnych
tematów, w zależności od dostępnego finansowania.
Sektorowe – organizacje infrastrukturalne, federacyjne, działające w zakresie dialogu
obywatelskiego, również organizacje strażnicze.
UCZESTNICY
Weterani sektora – osoby o dużym stażu w warszawskim sektorze pozarządowym,
będące
autorytetami ze
względu
na swoje
doświadczenie
i uznanie
dla
dotychczasowej działalności.
Sektorowi przedsiębiorcy – osoby wchodzące w świat sektora, często po
doświadczeniach
w
biznesie.
Próbują
przeszczepiać
swoje
dotychczasowe
doświadczenia do rzeczywistości pozarządowej i współpracy z administracją.
W pracach komisji uczestniczą często ze względu na rozwiązanie jakiegoś problemu,
który utrudnia pracę ich organizacji.
Misjonarze – osoby poświęcone rozwiązywaniu konkretnego problemu. Ich działania
skupione na jednym zagadnieniu, najczęściej prowadzone są w ramach jasno
określonych metod. Oddają się również pracy w komisjach, by skuteczniej realizować
swoją
misję.
Czasami bez względu
na
odmienne
opinie innych
osób
i
z przeświadczeniem o doniosłości realizowanych przez siebie zadań.
Eksperci
–
osoby
posiadające
odpowiednie
wykształcenie,
doświadczenie
i wrażliwość na problemy. Służą bardzo istotnymi informacjami, wskazują konkretne
rozwiązania i potrafią odszukać właściwe rozwiązanie problemu.
Maszyniści zmiany - najczęściej młodzi pracownicy lub wolontariusze organizacji
skupieni na swoich zadaniach. Udział w spotkaniach komisji stanowi dla nich rodzaj
„praktyki” i sposobu poznawania środowiska.
Praktycy – wizjonerzy – osoby pełne energii, pomysłów i idei, które wcielają w życie.
Często są najbardziej rozpoznawanymi członkami komisji. Ich autorytet nie wynika ze
stażu i wieloletnich doświadczeń, ale doniosłości działań lub ich innowacyjności.
Najczęściej są liderami reprezentowanych organizacji.
V. Czym są i czym mogą być KDS?
Analizując dostępne narracje o Komisjach Dialogu Społecznego, zauważamy jak
wiele jest - bardzo różnych - wyobrażeń o tym, czym są KDS. Jakie cele
przyświecają organizacjom biorącym udział w ich pracach i co może z tego wynikać
dla realizacji wytyczonych zadań?
KDS jako droga do wyrobienia marki organizacji
Udział w pracach komisji zdaje się być drogą do poprawy wiarygodności organizacji,
w szczególności w kontaktach z miastem.
Zapisy Programu Współpracy sprowadzają komisje przede wszystkim do roli
instytucji wspierających tworzenie koncepcji i wyłanianie zwycięzców konkursów
dotacyjnych. Dla pewnej grupy organizacji – członków KDS - jest to rola bardzo
atrakcyjna. Bywa jednak przyczyną zmiennego zaangażowania w prace komisji.
Zainteresowanie działalnością ustaje po otrzymaniu dotacji dla własnej organizacji.
W niektórych przypadkach dochodzi do sytuacji, w których grupy zainteresowane
konkretnym rozwiązaniem dokonują zajazdu na komisję. Mechanizm ten polega na
pojawieniu się wielu przedstawicieli zaprzyjaźnionych/skupionych wokół wspólnego
celu organizacji, nie pracujących wcześniej w KDS, i wymuszaniu, lobbowaniu lub
przegłosowaniu korzystnych dla siebie rozwiązań. Po osiągnięciu swego celu,
przedstawiciele tych organizacji nie pojawiają się więcej na posiedzeniach.
KDS jako punkt informacyjny
Ta funkcja jest mocno powiązana z poprzednią. W przeciwieństwie do niej, stanowi
jednak o sile komisji i pokazuje ich prawdziwy potencjał we wzmacnianiu sektora
pozarządowego. Poprzez pracę w komisjach przedstawiciele organizacji mają dostęp
do najświeższych i najpewniejszych informacji dotyczących konkursów, zmian
w regulaminach czy formularzach wniosków. Szczególnie to ostatnie zagadnienie
budzi
wiele
emocji.
Zmieniane
wzory
formularzy
wymagają
nieustannego
weryfikowania i aktualizowania opisów projektów, budżetów, harmonogramów.
Nawet wtedy, jeśli charakter i sposób realizacji zadania publicznego nie ulega
zmianie. W trakcie współpracy przedstawicieli sektora i urzędu tworzy się swoisty
obyczaj informowania o zmianach i nowościach. Dotyczy to zarówno prawa oraz
działań urzędu, jak i funkcjonowania organizacji pozarządowych, czy zmian
zachodzących w problematyce, która jest przedmiotem ich działalności.
KDS jako grupa ekspercka
Przedstawiciele organizacji, którzy zasiadają w komisji i stale uczęszczają na
posiedzenia, to osoby dogłębnie znające zagadnienia, będące przedmiotem prac
KDS. Potrafią funkcjonować jako zespół ekspercki o kapitale wiedzy, który niestety
bywa nierozpoznany przez przedstawicieli urzędu. Przy niestałości i zmianach
w pracy ratusza nie wystarcza jedynie nieformalne rozpoznanie potencjału członków
KDS, aby w pełni wykorzystać możliwości całej komisji. Nie istnieje mechanizm
zarządzania wiedzą o potencjale merytorycznym KDS.
KDS jako pole konfliktu (jako Hyde Park?)
Komisje stają się również przestrzenią do prowadzenia sporów. Dochodzi wtedy do
sytuacji, w której, równolegle do realizacji działań komisji, podczas posiedzeń mogą
być prowadzone rozmowy pomiędzy przedstawicielem ratusza, a organizacji będącej
członkiem KDS. Niestety nie są to jedynie sytuacje, w których spór toczy się wokół
dokumentów i konkretnych zagadnień. Czasami dochodzi również do sytuacji
wspominanego już wcześniej „zapomnienia się” członków komisji, którzy chcą
wchodzić w rolę osób kierujących urzędem i decydować np. o rozwiązaniach
personalnych w biurach ratusza, czy też innych organach administracji publicznej.
Największym ryzykiem dla idei dialogu jest w tym wypadku uzasadnianie pozarządową identyfikacją wnioskodawców – propozycji, które nie mieszczą się
w kompetencjach KDS.
KDS jako forum branżowe organizacji
W czasie prac komisji powstaje przestrzeń dialogu i koordynacji działań nie tylko na
linii NGO – miasto. Komisje są polem do rozmów i koordynowania działań organizacji
pozarządowych. Dotyczy to głównie komisji wyspecjalizowanych, zajmujących się
tematami, które dotyczą niewielkiej grupy organizacji. Dochodzi do porozumienia
w
sprawie
wzajemnych
obowiązków,
czy
informowania
o
podejmowanych
inicjatywach tak, by nie dublować wysiłków innych.
KDS jako zespół projektowy
Podczas działalności komisji powstają również koncepcje projektów realizowanych
przez organizacje - członków danej KDS. Dyskusje na temat takich przedsięwzięć
mogą stać się głównym tematem prac komisji w trakcie posiedzeń. Skutkują również
rozwojem kanałów komunikacyjnych pomiędzy członkami.
VI. Tezy/pytania do dyskusji
Na podstawie zaprezentowanych powyżej badań i analiz chcę zaproponować tematy
do dyskusji. O przyszłości komisji, roli i formach,
jakie powinna przybierać ich
działalność należy rozmawiać, mając na uwadze specyfikę każdej z dziedzin, którymi
się zajmują. W zależności od charakteru komisji i poruszanej problematyki inaczej
należy rozkładać akcenty dyskusji i za każdym razem starać się dobrze ocenić, jaka
funkcja (por. część V) przeważa w danej KDS.
Patrząc jednak na całokształt pracy KDS, zauważyć należy kilka zagadnień, które
posłużyć mogą jako podstawa do dyskusji nad systemem i jakością dialogu
obywatelskiego w Warszawie.
1. Jak
miasto
może
wykorzystać
ekspercki
potencjał
Komisji
Dialogu
Społecznego, planując politykę publiczną?
2. Jakie narzędzia/rozwiązania systemowe należy wprowadzić, by KDS stały się
rozwiniętą formą realizacji postulatów demokracji deliberatywnej?
3. Jaka powinna być rola NGO w planowaniu warszawskiej polityki publicznej?
Czy obecnie funkcjonujące KDS mogą stać się zapleczem dla działania
WRDPP i czy ich udział (konsultacje) w planowaniu strategii sektorowych jest
wystarczający? Czy z punktu widzenia systemu prawnego takie rozwijanie
zaangażowania organizacji pozarządowych jest możliwe?
4. Gdzie przebiega granica pomiędzy organizacjami i biurami/urzędnikami
ratusza w planowaniu interwencji (rozwiązywaniu problemów społecznych)?
Czy dla obu stron dialogu granice takie są jasne/mogą być jasne?
5. Jak powinien wyglądać system informowania o pracach komisji jako ciał
konsultacyjnych. Dostęp do prac komisji jest otwarty dla wszystkich organizacji
przez co zagwarantowana jest formalna równość podmiotów.
Czy jest to
wystarczające zabezpieczenie? Czy spotkania komisji nie przerodzą się
w kuluarowe rozmowy w okolicznościach, które nie gwarantują równego
dostępu wszystkim potencjalnie zainteresowanym?
6. Czy jest możliwe i wartościowe wprowadzenie/wdrożenie wysłuchania
publicznego zamiast konsultacji w szczególnie ważnych lub uznawanych za
potencjalnie
konfliktowe
sprawach
(albo
np.
kwestiach
dotyczących
finansów)?
Prowadząc dyskusję o komisjach, należy pamiętać o dwóch źródłach powodzenia
innowacyjnego projektu, jakim jest funkcjonujący w Warszawie system dialogu
obywatelskiego. Wiele zależy od osób zasiadających w komisjach. To kompetencje,
wiedza i charaktery przedstawicieli organizacji umożliwiają lub torpedują prace KDS.
Z drugiej strony, konieczna jest bardzo jasna i przemyślana koncepcja ratusza.
Administracja powinna określić cele, z powodu których uczestniczy w
Konieczność współpracy rozumiemy wszyscy,
dialogu.
warto by szansa, jaką jest
zaangażowanie organizacji pozarządowych na taką skalę, jak ma to miejsce
w Warszawie, nie została zaprzepaszczona. Odpowiedzialność za kształt i jakość
Komisji Dialogu Społecznego zależy od obu stron dialogu.