bezpieczne wakacje na wsi - Lubuski Ośrodek Doradztwa Rolniczego

Opracowanie, zdjęcia: mgr inŜ. Janusz Pawlak
Projekt okładki: Małgorzata Tews-Janicka
Druk: Lubuski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Kalsku Oddział w
Lubniewicach tel. 0 68 385 20 91, tel. 0 95 755 71 67
Nakład: 1000 egz.
Nr zam. Opin 0520/1817/G/2007
www.lodr.pl
ISBN: 978-83-60196-50-2
WSTĘP
Większość gospodarstw rolnych w naszym kraju to gospodarstwa rodzinne,
w których zwyczajem jest praca wszystkich domowników, w tym niestety także
dzieci.
Dorośli bardzo często powierzają dzieciom prace ponad ich siły izyczne,
zdolności manualne, umiejętności, szczególnie w okresie wytężonych prac polowych, gdy każda para rąk do pracy jest potrzebna.
Liczba wypadków z udziałem dzieci jest przerażająca, corocznie około półtora tysiąca dzieci ulega wypadkom przy pracy w gospodarstwie rolnym, część
z nich w wyniku poniesionych urazów staje się inwalidami, kilkanaście ginie.
Gwałtowny wzrost wypadków notuje się latem (wakacje - czas żniw), dlatego właśnie w tym okresie należy zwrócić szczególną uwagę na dzieci. Dorośli
zapominają, że teren gospodarstwa to nie tylko budynki inwentarskie (obory,
chlewnie, stodoły), ale także miejsce dorastania i zabawy dzieci.
ZAGROŻENIA DLA DZIECI NA WSI
ORAZ SPOSOBY ICH ELIMINACJI
Ogromna liczba niebezpieczeństw czyhających na najmłodszych mieszkańców
wsi wynika ze znacznej liczby zagrożeń występujących na terenie gospodarstwa rolnego, są to przede wszystkim: maszyny, narzędzia, zwierzęta, chemikalia.
Istnieje wiele sposobów ograniczania możliwości wystąpienia nieszczęśliwego
wypadku, co ważne nie wymaga to znaczących nakładów inansowych tylko chęci
i staranności gospodarza.
Dzieci bardzo często do zabawy wynajdują sobie miejsca niebezpieczne, grożące upadkiem (silosy, strychy), przejechaniem (plac manewrowy). Aby nie dochodziło do takich tragedii, dobrze jest stworzyć w gospodarstwie miejsce przeznaczone
do zabawy dla dzieci, tzw. „plac zabaw”, ogrodzone i zlokalizowane w zacisznym
miejscu gospodarstwa.
Znaczący odsetek wypadków dzieci związany jest z maszynami i narzędziami
stosowanymi w gospodarstwie rolnym. Ważne jest aby każdy rolnik stale nadzorował stan techniczny maszyn i narzędzi używanych w swoim gospodarstwie, szczególnie stan osłon! Brakujące osłony należy zastąpić nowymi, wszelkie usterki, awarie
powinny być na bieżąco usuwane.
Prace manewrowe należą do prac bardzo niebezpiecznych, wymagają dużej
uwagi kierującego, dlatego też park maszynowy powinien być ogrodzony tak, aby
uniemożliwić wejście i przebywanie w nim dzieci.
Każdorazowo przed ruszeniem ciągnikiem z miejsca należy upewnić się czy
w pobliżu nie znajdują się osoby postronne, zwłaszcza dzieci, oraz zasygnalizować
sygnałem dźwiękowym zamiar ruszenia z miejsca.
Szczególnej uwagi operatora wymagają prace wykonywane rozrzutnikiem obornika i kosiarką rotacyjną. Pracę bezwzględnie należy przerwać gdy dziecko lub osoba postronna zbliży się na odległość mniejszą niż 50 metrów. Uszkodzone elementy
robocze maszyn czy pochwycone kamienie mogą razić jak pociski.
Nadmierny rozwój chemizacji stwarza niebezpieczeństwo zatrucia pestycydami, dlatego środki ochrony roślin należy przechowywać w oryginalnych, szczelnych
opakowaniach, zawierających etykietę instrukcję stosowania. Niedopuszczalne jest
używanie opakowań zastępczych - po środkach spożywczych np. soku dziecka, może
to doprowadzić do fatalnej w skutkach pomyłki. Środki ochrony roślin należy składować w pomieszczeniu niedostępnym (zamykanym) dla osób postronnych, szczególnie dzieci.
Znaczącą grupę wypadków dzieci w gospodarstwach rolnych stanowią upadki
(na tym samym poziomie i z wysokości). Ich główną przyczyną jest brak dbałości
o porządek w obrębie gospodarstwa, brak prawidłowego zabezpieczenia kanałów,
studzienek, zbiorników, otworów do zrzucania siana lub słomy, brak poręczy schodów. Istnieje wiele sposobów zmniejszających ryzyko niebezpiecznego upadku we
własnym obejściu: wyrównanie, utwardzenie nawierzchni placów i przejść, usunięcie przedmiotów pozostawionych w przejściach, oświetlenie podwórzy, chodników,
przykrycie studzienek, kanałów odpowiednimi pokrywami.
Otwory zrzutowe i włazy stropowe powinny być zabezpieczone solidnymi barierkami na wysokości 110cm oraz przypodłogowymi listwami zaporowymi o szerokości
15cm. Wszystkie schody znajdujące się w gospodarstwie rolnym należy wyposażyć
w solidne poręcze, oświetlić oraz nie zastawiać.
Znaczna liczba urządzeń (śrutowniki, przenośniki ślimakowe) napędzanych
energią elektryczną stanowi zagrożenie dla dzieci (porażenie prądem elektrycznym,
pochwycenie przez ruchome elementy robocze), dlatego należy zabronić przebywanie dzieciom w pobliżu urządzeń będących pod napięciem. Wszystkie gniazda
wtyczkowe, z których się nie korzysta, należy zaślepić odpowiednimi zatyczkami.
Podłączanie urządzeń za pośrednictwem przedłużaczy leżących na ziemi jest niedopuszczalne. Leżące przedłużacze, zwłaszcza na drogach komunikacyjnych, chodnikach są bardzo podatne na uszkodzenia mechaniczne, powstałe wskutek ciągłego
przejeżdżania, co może doprowadzić do porażenia prądem. Dla uniknięcia wypadku wszystkie przewody powinny być przeprowadzone „górą”.
LISTA KONTROLNA BEZPIECZEŃSTWA DZIECI
W GOSPODARSTWIE ROLNYM
Każdy rolnik może sam ocenić stan bezpieczeństwa swojego gospodarstwa,
posłużyć temu może przedstawiona poniżej lista kontrolna. Pytania znajdujące się
na tej liście dotyczą najczęściej występujących zagrożeń w obrębie gospodarstwa.
Na pytania można odpowiedzieć TAK lub NIE. Jeśli odpowiedź brzmi TAK normy
bezpieczeństwa są spełnione i nie wymagają poprawy, jeśli odpowiedź brzmi NIE,
należy natychmiast poprawić istniejący stan rzeczy, tak aby zminimalizować zagrożenia. Dzięki niej rolnik w łatwy i przejrzysty sposób może przeanalizować stan bezpieczeństwa we własnym gospodarstwie.
Opieka nad dziećmi
Czy dzieci wiedzą o zagro eniach podczas pracy w gospodarstwie?
Czy dzieci mają zapewnioną opiekę w okresie pilnych prac polowych, takich jak siewy, niwa
i inne?
Czy Państwa dzieci mają bezpieczne miejsce zabaw – z dala od budynków inwentarskich, tras
przepędu zwierząt, pracujących i przeje d ających maszyn itp.?
Czy zachowujecie Państwo specjalne rodki ostro no ci przy korzystaniu z ciągników i maszyn,
je li w pobli u znajdują się dzieci?
Zagroda
Czy studnie, szamba, wykopy, zbiorniki na gnojownicę i inne niebezpieczne zagłębienia są
zabezpieczone przed mo liwo cią dostania się do nich dzieci?
Czy z podwórza uprzątane są kawałki drutu, stłuczone szkło, inne niebezpieczne odpady mogące
być przyczyną skaleczeń bawiących się na podwórzu dzieci?
Czy maszyny, zwłaszcza brony, sprzęt do oprysków, ostre narzędzia (np. widły, no e, kosy,
siekiery), przechowywane są z dala od miejsc zabaw i przebywania dzieci?
Czy maszyny i dwukołowe przyczepy odłączone od ciągnika pozostawiacie Państwo w pozycji,
tak aby nie przewróciły się, nawet je li wejdą tam dzieci?
Pomieszczenia gospodarskie
Czy zapewnione są bezpieczne wej cia na poddasza i strychy gospodarcze (wytrzymałe drabiny,
schody z poręczami, wła ciwe o wietlenie)?
Czy drabiny usytuowane są tak by nie mogły wspinać się na nie dzieci?
Czy cienne i stropowe otwory do przyjmowania i zrzucania siana i słomy są odpowiednio
zabezpieczone (zamykane drzwi, pokrywy, barierki ochronne)?
Czy drzwi i wrota do pomieszczeń gospodarczych są zabezpieczone przed mo liwo cią
samoczynnego zamykania i uderzania lub przygniecenia dziecka?
Czy bele słomy i siana uło one są w sposób wykluczający ich przypadkowy upadek z wysoko ci?
TAK
NIE
Prace transportowe
Czy uruchamiając samochód, kombajn, przyczepę lub inną maszynę, upewniacie się Państwo,
e w bezpo rednim sąsiedztwie nie przebywają dzieci?
Czy ruszając z miejsca ciągnikiem, samochodem bąd kombajnem, zawsze dajecie Państwo
sygnał d więkowy?
Czy zawsze wyłączacie Państwo silnik ciągnika, wychodząc z niego nawet na krótką chwilę?
Czy parkując ciągnik, zostawiacie go Państwo na biegu i z zaciągniętym hamulcem ręcznym?
Czy kluczyki są wyjmowane ze stacyjki ciągnika podczas Państwa w nim nieobecno ci, aby nie
dopu cić do uruchomienia maszyny przez dzieci?
Czy dzieci nie są przewo one w kabinach ciągników, na pomostach kombajnów oraz na wozach
i przyczepach załadowanych słomą lub sianem?
Czy przeno niki limakowe i ta mowe, je eli są u ywane w gospodarstwie, posiadają odpowiednie
osłony ochronne?
Maszyny
Czy zabraniacie Państwo nieletnim samodzielnej obsługi kombajnów oraz ciągników
z doczepionymi lub zawieszonymi maszynami współpracującymi?
Czy stosowane są ochrony wału przegubowo-teleskopowego i czy znajdują się one
w odpowiednim stanie technicznym?
Czy zabraniacie Państwo dzieciom przebywanie na pomostach siewników, kombajnów oraz
sadzarek podczas pracy tych maszyn?
Obsługa zwierząt
Czy zabraniacie Państwo dzieciom pracy przy obsłudze rozpłodników, załadunku i rozładunku
zwierząt oraz przy ich uboju?
Czy kiedy zrzucane są bele słomy, zawsze zwracacie Państwo uwagę, aby pod otworem
zrzutowym lub obok sterty nie znajdowało się dziecko?
Czy ograniczacie Państwo obecno ć dzieci w chlewniach, pomieszczeniach chowu drobiu,
zadawania pasz zwierzętom – z uwagi na zapylenie i mo liwo ć wywołania u dzieci uczuleń?
Bezpieczeństwo elektryczne oraz pożarowe
Czy obwody elektryczne na tablicy rozdzielczej zabezpieczone są wyłącznikami ró nicowoprądowymi (lub fabrycznymi, a nie naprawianymi), a tablice rozdzielcze prądu elektrycznego
zabezpieczone są przed dostępem dzieci?
Czy kończąc pracę z narzędziami elektrycznymi, takimi jak wiertarki, szlifierki tarczowe, pilarki,
nitownice, zawsze odłączacie je Państwo od ródeł zasilania?
Czy przewody elektryczne, przełączniki i inne urządzenia pod napięciem umieszczone są
wystarczająco wysoko, tak aby były poza zasięgiem dzieci?
Czy instalacja elektryczna znajduje się w dobrym stanie?
Chemikalia
Czy przechowujecie Państwo rodki ochrony ro lin, zaprawy do nasion i zaprawione ju nasiona,
oleje i smary oraz konserwanty do kiszonki w pomieszczeniu zabezpieczonym przed dostępem
dzieci?
Czy przechowujecie Państwo lekarstwa, rodki czyszczące i dezynfekujące, rodki ochrony ro lin
w ich oryginalnych opakowaniach oraz w zamknięciu, tak aby dzieci nie miały do nich dostępu?
Czy przestrzegacie Państwo zasady, aby nie przechowywać rodków toksycznych, rących,
dezynfekcyjnych oraz preparatów do ochrony ro lin w butelkach i innych opakowaniach po
napojach i rodkach od ywczych?
Czy zawsze upewniacie się Państwo, e dzieci znajdują się w bezpiecznej odległo ci, kiedy
prowadzone są prace z wykorzystaniem niebezpiecznych substancji, takich jak rodki ochrony
ro lin bąd kwasy?
Czy przechowujecie Państwo zapałki, zapalniczki, detergenty, tytoń i alkohol poza zasięgiem dzieci
– szczególnie wtedy, gdy dzieci zostają same?
Bezpieczne praktyki i pierwsza pomoc
Czy w gospodarstwie znajduje się apteczka pierwszej pomocy?
Czy potraficie Państwo, w razie konieczno ci, udzielić pierwszej pomocy?
Czy starsze dzieci znają zasady udzielania pierwszej pomocy?
Czy w gospodarstwie znajduje się zestaw rodków ochrony przed po arem?
Czy Państwa dzieci znają zasady zapobiegania po arom i u ywania sprzętu ochrony
przeciwpo arowej?
Czy przy aparacie telefonicznym jest umieszczony w widoczny sposób numer pogotowia
ratunkowego oraz stra y po arnej; czy dzieci wiedzą, jak z niego korzystać?
LISTA PRAC WZBRONIONYCH DZIECIOM PONI EJ 15 ROKU YCIA
Dla zwiększenia bezpieczeństwa wiejskich dzieci Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi
w porozumieniu z Państwową Inspekcją Pracy oraz Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego ogłosiły listę prac oraz czynności zabronionych dzieciom poniżej 15 lat. Oto ona:
1.
Kierowanie ciągnikami rolniczymi i innymi maszynami samobieżnymi.
Samodzielne kierowanie ciągnikami i samobieżnymi maszynami wymaga kwaliikacji
i doświadczenia. Przy wykonywaniu tej czynności występuje duże zagrożenie najechania, wywrócenia, a także wyrządzenia krzywdy innym osobom.
2.
Obsługa kombajnów do zbioru zbóż, zielonek i okopowych, maszyn żniwnych,
kosiarek rolniczych, pras do słomy i siana, kopaczek do zbioru okopowych.
Są to maszyny z urządzeniami tnącymi lub gniotącymi, z wieloma wirującymi częściami, przeważnie o dużej masie. Ich bezpośrednia obsługa w warunkach polowych stwarza wiele zagrożeń przejechania, przewrócenia maszyny, przygniecenia, pochwycenia
przez pracujące mechanizmy, skaleczenia, obcięcia kończyn – tak osób obsługujących, jak i postronnych.
3.
Sprzęgania i rozprzęgania maszyn i narzędzi rolniczych, przyczep i wozów
z ciągnikami rolniczymi, a także pomaganie przy tych czynnościach.
Przy tych pracach występuje wysokie zagrożenie przygniecenia i przejechania, urazów
rąk i nóg.
4.
Przebywanie na pomostach sadzarek do ziemniaków oraz siewników i korygowania ich pracy poprzez strącanie nadmiaru sadzeniaków lub przegarnianie
ziarna w skrzyni nasiennej.
Przy tych czynnościach występują bardzo często obcięcia palców i dłoni.
5.
Obsługa maszyn do przygotowywania pasz – sieczkarni, śrutowników, gniotowników, mieszalników, rozdrabniaczy.
Występuje wysokie zagrożenie urazów dłoni przez wirujące noże, topory, walce i bębny,
pochwycenia przez wały napędowe i pasy transmisyjne.
6.
Obsługa młocarni, a zwłaszcza praca na górnym pomoście młocarni oraz przy
współpracującej prasie do słomy.
Pracy towarzyszy duże zapylenie i hałas. Występuje duże zagrożenie pochwyceniem
i uderzeniem pasami transmisyjnymi, niebezpieczeństwo pochwycenie ręki, zagrożenie
upadkiem z pomostu, pochwyceniem przez elementy prasy.
7.
Przerzynanie drewna przy użyciu pilarki tarczowej „krajzegi” oraz wykonywanie czynności pomocniczych przy tej pracy: podawanie i odbieranie materiału,
usuwanie trocin i inne prace porządkowe.
Pilarka tarczowa to jedna z najniebezpieczniejszych maszyn, przy której występuje
najwięcej okaleczeń, amputacji oraz wypadków śmiertelnych. Każdy kontakt z tarczą
piły kończy się poważnym urazem. Występuje często odrzut materiału, zakleszczenia,
odpryski. Zagrożenie wzrasta, gdy pilarka nie ma osłon klina rozszczepiającego, urządzenia podającego materiał do cięcia poprzecznego.
8.
Wszelkie prace przy użyciu opiły łańcuchowej (przecinanie pni, okrzesywanie
gałęzi).
Posługiwanie się piłą łańcuchową wymaga siły i sprawności dorosłego mężczyzny,
kwaliikacji i wprawy. Występuje wysokie zagrożenie bardzo ciężkimi urazami łańcuchem tnącym przy manewrowaniu piłą, „odbiciu” piły, opuszczeniu na nogę itp.
9.
Ścinanie drzew, ściąganie, załadunek i rozładunek drewna o średnicy większej niż
15 cm.
Są to prace wymagające specjalistycznych umiejętności, siły izycznej i doświadczenia.
Występuje wysokie zagrożenie przygnieceniem osób pracujących.
10. Obsługa dmuchaw, przenośników taśmowych i ślimakowych.
Występuje duże zagrożenie pochwyceniem przez wirujące lub przesuwające się elementy oraz znaczne zapylenie przy odbiorze słomy i siana transportowanego dmuchawą.
11. Załadunek, wyładunek i wysiew tlenkowego wapna nawozowego (wapna palonego).
Jest to substancja o silnych właściwościach pylących, żrących i parzących, powodująca poparzenia błon śluzowych, oczu i skóry.
12. Wszelkie prace z chemicznymi środkami ochrony roślin.
Środki chemiczne I i II klasy toksyczności to trucizny, środki III klasy są szkodliwe dla
zdrowia. Występuje niebezpieczeństwo zatrucia.
13. Prace z użyciem rozpuszczalników organicznych (farby, lakiery).
Rozpuszczalniki organiczne (benzyny, rozpuszczalniki nitro, chlorokauczukowe i inne)
– składniki farb, lakierów, klejów – są szkodliwe dla zdrowia, niektóre są rakotwórcze,
mają właściwości narkotyczne, ulegają rozpuszczeniu w tkance mózgowej, powodując
trwałe szkody. Ich pary tworzą z powietrzem mieszaniny wybuchowe.
14. Topienie i podgrzewanie lepiku i smoły.
Występuje zagrożenie wybuchem, pożarem, poparzeniem. Opary lepiku i smoły zawierają rozpuszczalniki organiczne.
15. Rozpalanie i obsługa pieców centralnego ogrzewania.
Występuje niebezpieczeństwo wybuchu i pożaru, groźba poparzeń twarzy i rąk.
16. Obsługa parników, kotłów do gotowania.
Występuje niebezpieczeństwo groźnych oparzeń dzieci.
10
17. Obsługa rozpłodników (buhajów, ogierów, knurów, tryków).
Dorosłe rozpłodniki są zwykle agresywne i wymagają stałej obsługi przez sprawnego
mężczyznę ze względu na zagrożenie agresją: kopnięciem, uderzeniem, przygnieceniem, pogryzieniem.
18. Załadunek i rozładunek zwierząt, prace przy uboju i rozbiorze zwierząt.
Występuje duże zagrożenie urazami ze strony broniących się zwierząt oraz obciążenie
psychiczne młodego człowieka.
19. Opróżnianie zbiorników i wywóz gnojówki, gnojowicy i szamba.
Istnieje duże niebezpieczeństwo urazów mechanicznych oraz zatrucia siarkowodorem.
20. Wykonywanie wykopów ziemnych i praca w wykopach.
Występuje niebezpieczeństwo oberwania i obsunięcia się ścian wykopu i zasypania
pracującego.
21. Obsługa ładowaczy i mechanicznych podnośników.
Prace te wymagają uprawnień i odpowiedzialności.
22. Praca w silosach zamkniętych. Zbiornikach i pojemnikach.
Występuje zagrożenie uduszeniem na skutek spadku zawartości tlenu powietrzu, zasypaniem i uduszeniem w silosach zbożowych.
23. Wszelkie prace na wysokości ponad 3 metry na: pomostach, drabinach.
Występuje zagrożenie upadkiem.
Zapewnienie bezpiecznego dzieciństwa jest obowiązkiem nadrzędnym każdego rodzica. Dorośli nie powinni prowokować wypadków (np. ciągnik rolniczy pozostawiony z pracującym silnikiem, bałagan). To na nich spoczywa obowiązek dbania
o bezpieczeństwo dzieci. Zróbmy wszystko aby nie dochodziło do tragicznych wypadków, aby każde dziecko szczęśliwe, wypoczęte i zdrowe, 1 września zasiadło
do szkolnej ławki.
W ulotce wykorzystałem materiały informacyjne Państwowej Inspekcji Pracy oraz
Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.
11
Wypadek spowodowany brakiem osłon elementów maszyny mo e się
zakończyć trwałym kalectwem, a nawet miercią dziecka
Bałagan występujący na terenie gospodarstwa mo e doprowadzić do
nieszczę liwego upadku oraz zatrucia resztkami rodków ochrony ro lin
12
Plac zabaw stworzony
w gospodarstwie zapewni dzieciom bezpieczną
zabawę
Wszelkie kanały, studnie
znajdujące się
w obrębie gospodarstwa,
pozbawione zabezpieczeń (pokryw) stwarzają
niebezpieczeństwo wystąpienia tragicznego
w skutkach wypadku
1
Brak prawidłowego zabezpieczenia elementów
instalacji elektrycznej
mo e doprowadzić do
pora enia prądem
Pestycydy przechowywane w sposób nieodpowiedni mogą przyciągnąć uwagę dziecka
(kolorowe opakowania)
i zostać wykorzystane
do zabawy, co w konsekwencji mo e doprowadzić do cię kich zatruć
1