Alicja Kopeü 3. UDZIAŕ SPOŕECZNY W PLANOWANIU

Alicja Kopeü
3. UDZIAà SPOàECZNY W PLANOWANIU PRZESTRZENNYM –
UWARUNKOWANIA PRAWNE A PRAKTYKA PLANISTYCZNA
3.1. Wprowadzenie
Wielu mieszkaĔców danej miejscowoĞci lub osób posiadających w niej
jakąĞ formĊ wáasnoĞci wyraĪa chĊü wspóátworzenia studium uwarunkowaĔ
i kierunków zagospodarowania przestrzennego lub miejscowego planu
zagospodarowania przestrzennego. ChĊü ta jest podyktowana ĞwiadomoĞcią,
Īe ustalenia studium, a póĨniej planu są wiąĪące dla moĪliwoĞci zagospodarowania terenu i ĞciĞle wyznaczają ramy w jakich moĪe przebiegaü proces
inwestycyjny. CzĊsto jednak chĊü wspóátworzenia ustaleĔ dokumentów
planistycznych przybiera formĊ uzurpacji prawa do samodecydowania
o ksztaácie i funkcji „swojej” przestrzeni.
3.2. Udziaá obywateli w planowaniu przestrzennym
Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym w art. 6 pkt 2
stanowi, Īe „kaĪdy ma prawo, w granicach okreĞlonych ustawą, do zagospodarowania terenu, do którego ma tytuá prawny, zgodnie z warunkami
ustalonymi w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego albo
decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, jeĪeli nie narusza
to chronionego prawem interesu publicznego oraz osób trzecich”. Jednak
patrząc na ksztaát otaczającej nas przestrzeni, czĊsto moĪna odnieĞü wraĪenie, Īe znajomoĞü tego zapisu ogranicza siĊ do jego pierwszej czĊĞci, i jest
rozumiana tak, Īe kaĪdy ma prawo do zagospodarowania terenu, do którego
posiada tytuá prawny. ZauwaĪalne jest postĊpowanie wedáug tzw. „ĞwiĊtego
prawa wáasnoĞci”, w myĞl którego wáaĞciciel daje sobie prawo do dziaáaĔ
przestrzennych na wáasnym terenie, których skutki wykraczają jednak poza
ten teren (Zawadzka 2007). Próba wprowadzenia w zapisach planów
miejscowych szczegóáowych ustaleĔ dotyczących np. rodzaju uĪywanych
materiaáów wykoĔczeniowych czy stosowania spójnej kolorystyki obiektów
osiedli mieszkaniowych, spotyka siĊ z zarzutami ze strony wáaĞcicieli
36
Alicja Kopeü
terenów áamania konstytucyjnych praw wolnoĞci i wáasnoĞci. Obiekcje
mieszkaĔców dotyczą takĪe uzurpowania przez urbanistów prawa do
narzucania „wáasnych” wizji i ograniczania dziaáaĔ na terenach, bĊdących ich
wáasnoĞcią. A przecieĪ „planista dawno juĪ przestaá byü demiurgiem (jeĞli
kiedykolwiek nim byá)” (Parteka 2001, s. 249). Rola urbanisty polega na
koordynowaniu procesu planistycznego. Ustalenia projektu studium czy
planu powinny byü kompromisem pomiĊdzy záoĪonymi wnioskami podmiotów indywidualnych a oczekiwaniami caáej spoáecznoĞci, przy równoczesnym uwzglĊdnieniu uwarunkowaĔ kulturowych, przyrodniczych, spoáecznych i ekonomicznych czĊsto wzajemnie siĊ wykluczających. Dobre studium
czy plan miejscowy jest wynikiem szerokiej wspóápracy przedstawicieli
samorządu gminnego, czáonków zespoáu projektowego, reprezentantów
instytucji uprawnionych do opiniowania czy uzgadniania dokumentów
i wreszcie spoáecznoĞci lokalnej.
W Polsce kwestia udziaáu obywateli w planowaniu przestrzennym jest
szczególnie trudna ze wzglĊdu na chĊü odreagowania przez nich 45 lat
negacji przez wáadze paĔstwowe prawa wáasnoĞci. Stąd wszelkie próby
nawet niewielkiego ograniczenia obecnego absolutyzmu rozumienia tego
prawa natrafiają na opór (JĊdraszko 2005). Brakuje zrozumienia, Īe pewne
dziaáania sáuĪące interesowi publicznemu wymagają ingerencji we wáasnoĞü
prywatną. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
definiuje interes publiczny jako „uogólniony cel dąĪeĔ i dziaáaĔ, uwzglĊdniających zobiektywizowane potrzeby ogóáu spoáeczeĔstwa lub lokalnych
spoáecznoĞci, związanych z zagospodarowaniem przestrzennym”. I choü
powyĪsza definicja pozostawia to pojĊcie na duĪym poziomie ogólnoĞci to
intencje zdają siĊ byü klarowne.
MieszkaĔcy oczekują rozbudowy infrastruktury technicznej i spoáecznej,
jednak gdyby miaáo to dokonywaü siĊ kosztem ich wáasnoĞci, pojawia siĊ
czĊsto ostry sprzeciw. ĝwiadczą o tym uwagi skáadane do projektów planów,
z których treĞci wynika, Īe gmina ma prawo wskazywaü tereny sáuĪące
w przyszáoĞci spoáeczeĔstwu, ale nie kosztem ograniczeĔ na terenach
prywatnych. Tym bardziej wiĊc cieszą postawy tych, którzy wykazują daleko
idące zrozumienie zasad Īycia w lokalnej wspólnocie.
3.3. Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego oraz studium
uwarunkowaĔ i kierunków zagospodarowania przestrzennego
Jakie są podstawy prawne udziaáu spoáeczeĔstwa w procesie planistycznym? W Ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym są
okreĞlone kolejne etapy sporządzania studium i planu. W przypadku studium
dwa z czternastu etapów, a w przypadku planu miejscowego dwa z dwunastu
etapów formuáują warunki udziaáu spoáeczeĔstwa w procesie planistycznym.
Udziaá spoáeczny w planowaniu przestrzennym…
37
Najogólniej rzecz ujmując odnoszą siĊ one do záoĪenia wniosków, a póĨniej
uwag do sporządzanego studium lub planu. I tak odpowiednio art. 11 pkt 1
oraz art. 17 pkt 1 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
stanowi Īe wójt, burmistrz albo prezydent miasta ogáasza w prasie miejscowej oraz przez ogáoszenia, a takĪe w sposób zwyczajowo przyjĊty w danej
miejscowoĞci uchwaáy o przystąpieniu do sporządzania odpowiednio studium
lub planu, okreĞlając formĊ, miejsce i termin skáadania wniosków dotyczących tych dokumentów.
Tak sformuáowane prawo zakáada, Īe mieszkaĔcy sami biorą czynny
udziaá w Īyciu danej miejscowoĞci. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nakáada wymóg, aby ogáoszenie o podjĊciu uchwaáy
o przystąpieniu do sporządzania studium lub planu, ukazaáo siĊ w prasie
miejscowej, ale nie okreĞla profilu tej prasy. Zdarza siĊ wiĊc, Īe ogáoszenia te
publikowane są w prasie o tematyce sportowej. Obwieszczenia umieszczane
są na tablicach ogáoszeĔ w budynkach urzĊdów miasta lub gminy. Zwyczajowe informowanie o przystąpieniu do sporządzenia studium lub planu
praktykuje siĊ poprzez umieszczenie stosownej informacji na gminnej stronie
internetowej w Biuletynie Informacji Publicznej. Ale juĪ inne formy
zwyczajowego przekazywania informacji spotkane są raczej tylko
w mniejszych miejscowoĞciach. Tam o rozpoczĊtym procesie planistycznym
moĪna dowiedzieü siĊ od znajomych lub usáyszeü od ksiĊdza podczas
odczytywanych ogáoszeĔ parafialnych.
Zainteresowani obszarami objĊtymi granicami opracowania studium lub
planu wyraĪają swoje Īyczenia w formie wniosków do studium lub planu
i czekają na rozstrzygniĊcie wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.
RozstrzygniĊcie te, zgodnie z art. 7 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nie podlegają zaskarĪeniu do sądu administracyjnego. Po
kilku miesiącach sporządzania, opiniowania i uzgadniania projektu planu ma
miejsce drugi i ostatni etap udziaáu spoáeczeĔstwa w procesie planistycznym.
Jest nim wyáoĪenie projektu planu do publicznego wglądu i zorganizowana
w tym czasie debata publiczna nad rozwiązaniami przyjĊtymi w dokumencie.
KaĪdy moĪe zapoznaü siĊ z wyáoĪonym w urzĊdzie gminy lub miasta
projektem studium lub planu. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym nie precyzuje czy dni wyáoĪenia są dniami kalendarzowymi
czy roboczymi. ZwaĪywszy jednak na to, Īe w ciągu caáego czasu trwania
wyáoĪenia projektów musi byü zapewniona moĪliwoĞü zapoznania siĊ z tymi
projektami, przyjmuje siĊ, Īe wyáoĪenie studium trwa minimum 30 dni
roboczych a planu minimum 21 dni roboczych. KaĪdy moĪe teĪ uczestniczyü
w debacie publicznej. Poprzednia nieobowiązująca juĪ Ustawa z dnia 7 lipca
1994 r. o zagospodarowaniu przestrzennym nakáadaáa na sporządzającego
plan obowiązek zawiadamiania na piĞmie o terminie wyáoĪenia projektu
planu wáaĞcicieli lub wáadających nieruchomoĞciami, których interes prawny
mógá byü naruszony ustaleniami planu, wáaĞcicieli nieruchomoĞci, od
38
Alicja Kopeü
których mogáa byü pobrana opáata w związku ze wzrostem wartoĞci nieruchomoĞci po uchwaleniu planu a takĪe osoby, których wnioski nie zostaáy
uwzglĊdnione w projekcie planu, uzasadniając odmowĊ ich uwzglĊdnienia.
Obowiązująca Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
stanowi, Īe o wyáoĪeniu studium lub planu, terminie debaty oraz terminie,
formie i miejscu skáadania uwag do projektu studium lub planu spoáeczeĔstwo zostaje powiadomione w taki sam sposób, w jaki o podjĊciu uchwaáy
o przystąpieniu do sporządzenia projektu studium lub planu i moĪliwoĞci
skáadania wniosków. Czyli nastĊpuje to w drodze ogáoszenia, obwieszczenia
i w sposób zwyczajowo przyjĊty.
Dobrą praktyką wielu gmin jest pozaustawowe informowanie wáaĞcicieli,
na terenie których są sporządzane plany miejscowe i mieszkaĔców,
o trwającej procedurze planistycznej. Jest to jednak praktykowane gáównie
w mniejszych miejscowoĞciach ze wzglĊdu na niĪszy poziom anonimowoĞci
mieszkaĔców. Wáodarze tych miejscowoĞci osobiĞcie lub poprzez swoich
urzĊdników zapoznają mieszkaĔców z projektami opracowywanych dokumentów. Ma to miejsce bezpoĞrednio w urzĊdzie miasta lub gminy albo
poprzez zamieszczania projektów studium lub planów na gminnych stronach
internetowych. Odbywa siĊ jeszcze przed etapem przekazania projektów
dokumentów do zaopiniowania i uzgodnienia. JeĪeli uwagi zgáoszone przez
zainteresowanych nie stoją w sprzecznoĞci z interesem spoáecznym lub
interesem osób trzecich i są zgodne z zasadami urbanistyki, mogą byü
uwzglĊdnione w sporządzanym dokumencie. I chociaĪ te pozaustawowe
konsultacje spoáeczne mogą przyczyniaü siĊ do zwiĊkszenia kosztów, to
korzyĞci páynących z bieĪącej wymiany informacji jest znaczenie wiĊcej. Po
pierwsze, skraca siĊ czas caáego procesu planistycznego. Bowiem ta sama
uwaga záoĪona w trakcie wyáoĪenia czyli po zaopiniowaniu i uzgodnieniu
projektu planu, jeĪeli zostanie uwzglĊdniona, moĪe skutkowaü ponowieniem
opinii i uzgodnieĔ, a takĪe ponownym wyáoĪeniem. Po drugie, informowani
mieszkaĔcy, Ğwiadomi swojego realnego wpáywu na ksztaát przestrzeni mają
lepsze nastawienie do wáodarzy, wykazujących wolĊ wspóápracy. Po trzecie,
przy takiej wspóápracy zaciera siĊ przekonanie, Īe projekty dokumentów
tworzone są przez „ludzi z zewnątrz” nie znających lokalnych problemów.
Kolejną dobrą praktyką jest zapoznawanie czáonków Rady Miasta lub
Gminy z projektowanym dokumentem w trakcie procesu planistycznego,
a nie w jego koĔcowej fazie. Zgodnie z Ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym radni pierwszy raz zapoznają siĊ projektem planu lub
studium dopiero wtedy, gdy rozstrzygają nieuwzglĊdnione przez wójta,
burmistrza lub prezydenta uwagi záoĪone do projektów dokumentów
wyáoĪonych do publicznego wglądu i uchwalają te dokumenty.
Poddanie projektów studium czy planów tylko ustawowej procedurze
informowania spoáeczeĔstwa, czĊsto jest skutkiem burzliwych debat
publicznych i wielostronicowych uwag, zgáaszanych do projektów dokumen-
Udziaá spoáeczny w planowaniu przestrzennym…
39
tów, równieĪ o zabarwieniu emocjonalnym. Debaty publiczne w wiĊkszoĞci
przypadków nie są bowiem platformą wymiany poglądów, szukania kompromisu i wypracowywania rozwiązaĔ alternatywnych. SáuĪą raczej krytyce,
natomiast rzadko wyraĪeniu akceptacji czy pochwaáy. Dzieje siĊ tak dlatego,
Īe osoby usatysfakcjonowane ksztaátem projektów dokumentów nie uczestniczą w debatach publicznych. Ponadto napiĊcie spoáeczne rodzi maáa moc
sprawcza záoĪonych uwag do projektu studium czy planu. Bo mimo, iĪ uwagi
záoĪone do wyáoĪonego projektu planu lub studium podlegają rozstrzygniĊciu
to jednak rozstrzygniĊcie nie podlega zaskarĪeniu do sądu administracyjnego
podobnie jak rozstrzygniĊcia nieuwzglĊdniające záoĪonych wczeĞniej
wniosków. Nie bez znaczenia jest teĪ fakt, Īe projekt wykáadany do publicznego wglądu uzyskaá juĪ wszystkie wymagane opinie i uzgodnienia, dlatego
teĪ przyjĊcie uwag záoĪonych do tego projektu, w wiĊkszoĞci przypadków
wiąĪe siĊ z konsekwencją powtórzenia kolejnych etapów procedury. Są to
ponowne zaopiniowanie i uzgodnienie projektów w niezbĊdnym zakresie,
a co za tym idzie ponownego wyáoĪenia i zorganizowania debaty publicznej.
àatwo sobie wyobraziü jak dáugo mógáby trwaü proces planistyczny, gdyby
podczas drugiego wyáoĪenia, zostaáa záoĪona uwaga, dotycząca terenu, do
którego w pierwszym wyáoĪeniu nie záoĪono uwag. Dlatego tak waĪne są
wspomniane wczeĞniej konsultacje spoáeczne nie okreĞlone w Ustawie
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.
Zgodnie z Ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
spoáeczeĔstwo moĪe dwa razy (poza uczestnictwem w debacie publicznej)
wziąü aktywny tj. pisemny udziaá procesie planowania: záoĪyü wnioski
i uwagi do projektu studium lub planu. ZauwaĪalny jest jednak rozdĨwiĊk
pomiĊdzy nasyceniem treĞcią skáadanych wniosków i uwag. Wnioski
zawierają lakoniczne, czĊsto jednozdaniowe proĞby okreĞlające tylko funkcjĊ
terenu w projektowanym dokumencie np. zmianĊ przeznaczenia gruntów
rolnych na cele mieszkaniowe, a czasem nawet jeszcze ogólniej, na nierolnicze lub budowlane. Bez okreĞlania rodzaju zabudowy mieszkaniowej
(jednorodzinnej czy wielorodzinnej), bez okreĞlania formy zabudowy
mieszkaniowej jednorodzinnej (wolnostojącej, bliĨniaczej, szeregowej), bez
okreĞlania jej parametrów przestrzennych (wysokoĞci budynków, rodzaju
i ksztaát dachu, itp.). Natomiast uwagi (zwane czasem zarzutami), zawierają
proĞby (zwane czasem Īądaniami) o zmianĊ formy dachu z wielospadowego
na mansardowy, o zmianĊ kąta nachylania poáaci dachowych z 30º na 35º,
o zmianĊ wysokoĞci budynku z 10 m na 10,5 m, o zmianĊ procentu zabudowy z 30% na 35%. Mimo iĪ takie uwagi są wyrazem troski o partykularne
interesy to jednak Ğwiadczą o zrozumieniu koniecznoĞci ich okreĞlania
w dokumencie. Niestety są i takie uwagi, które wnoszą aby ustalone
w projekcie planu wymagane Ustawą o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym i aktami wykonawczymi parametry i wskaĨniki urbanistyczne
(tj. wskaĨnik intensywnoĞci zabudowy, minimalny procent powierzchni
Alicja Kopeü
40
biologicznie czynnej czy liczba miejsc postojowych) zmieniü na wyraĪenie
„nie okreĞla siĊ”. Problem ten jest mniejszy, gdy do publicznego wglądu
zostaje wyáoĪony projekt dokumentu skonsultowany wczeĞniej z mieszkaĔcami.
3.4. Decyzja o warunkach zabudowy
Poza planem miejscowym istnieje inna forma dokumentu okreĞlającego
zagospodarowanie terenu w danej miejscowoĞci. Jest nim decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz decyzja o ustaleniu lokalizacji inwestycji celu publicznego. Intencją ustawodawcy byáo, aby plan
miejscowy peániá rolĊ gáównego narzĊdzia planistycznego. Decyzje zaĞ miaáy
peániü funkcjĊ komplementarną w stosunku do planu miejscowego. Decyzje
o warunkach zabudowy wydaje siĊ w przypadku braku planu miejscowego.
Zgodnie z art. 61 Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
„wydanie decyzji o warunkach zabudowy jest moĪliwe jedynie w przypadku
áącznego speánienia nastĊpujących warunków:
– co najmniej jedna dziaáka sąsiednia, dostĊpna z tej samej drogi publicznej, jest zabudowana w sposób pozwalający na okreĞlenie wymagaĔ
dotyczących nowej zabudowy w zakresie kontynuacji funkcji, parametrów,
cech i wskaĨników ksztaátowania zabudowy oraz zagospodarowania terenu,
w tym gabarytów i formy architektonicznej obiektów budowlanych, linii
zabudowy oraz intensywnoĞci wykorzystania terenu;
– teren ma dostĊp do drogi publicznej;
– istniejące lub projektowane uzbrojenie terenu, (…) jest wystarczające
dla zamierzenia budowlanego;
– teren nie wymaga uzyskania zgody na zmianĊ przeznaczenia gruntów
rolnych i leĞnych na cele nierolnicze i nieleĞne (…);2
– decyzja jest zgodna z przepisami odrĊbnymi”.
Decyzje o warunkach zabudowy zazwyczaj sporządza siĊ dla maáego
obszaru, przewaĪnie jednej dziaáki. Nie jest to reguáą, gdyĪ Ustawa
o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym nie limituje powierzchni
terenu przeznaczonego do ustalenia na nim warunków zabudowy w drodze
decyzji. Ponadto akty wykonawcze do Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym okreĞlają minimalny obszar analizy obszaru. Nie
okreĞlają jednak maksymalnego obszaru analizy wiĊc taki obszar moĪe
2
Ustawa o zmianie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leĞnych z dnia 19 grudnia 2008 r. zliberalizowaáa ochronĊ gruntów rolnych w taki sposób, Īe tylko grunty
w klasach I–III o powierzchni powyĪej 0,5 ha zwartego obszaru i tylko w gminach
wiejskich są gruntami chronionymi. Decyzji o warunkach zabudowy nie moĪna
wydaü na gruntach leĞnych, w takich przypadkach pozostaje tylko sporządzenie
planu miejscowego.
Udziaá spoáeczny w planowaniu przestrzennym…
41
obejmowaü nawet teren caáej miejscowoĞci. Nie ma obowiązku zgodnoĞci
ustaleĔ decyzji o warunkach zabudowy z ustaleniami studium, podczas gdy
w przypadku planu, taki obowiązek istnieje. Czas opracowania decyzji
o warunkach zabudowy trwa okoáo trzech miesiĊcy, podczas gdy czas
potrzebny na sporządzenie planu miejscowego to minimum dwanaĞcie
miesiĊcy. Lista instytucji, z którymi istnieje obowiązek uzgodnienia decyzji
o warunkach zabudowy jest znacznie krótsza, niĪ ma to miejsce w przypadku
uzgadniania planu miejscowego. Czynniki te sprawiają, Īe czĊsto gáównym
narzĊdziem planistycznym w gminach stają siĊ decyzje o warunkach
zabudowy. Jest to zupeánie sprzecznie z intencją ustawodawcy.
Równie duĪe są róĪnice pomiĊdzy udziaáem spoáeczeĔstwa w procesie
sporządzania decyzji o warunkach zabudowy a planu miejscowego. Tylko
strony postĊpowania są zawiadamiane o toczącej siĊ procedurze sporządzania
decyzji o warunkach zabudowy. Wyklucza wiĊc to moĪliwoĞü informowania
o zamierzonej budowie (np. tzw. wieĪowców, stacji benzynowych czy ferm
drobiu) tych, których dziaáki nie graniczą z terenem planowanej inwestycji.
A przecieĪ charakter wymienionych wyĪej przedsiĊwziĊü swoim zasiĊgiem
bĊdzie oddziaáywaá poza teren, na którym bĊdzie zlokalizowany i tereny
graniczących z nim dziaáek. Ale w przypadku wydawania decyzji o warunkach zabudowy nie ma obowiązku ustawowego podania do prasy informacji
o planowanej inwestycji czy zorganizowania debaty publicznej. Tym samym
mieszkaĔcy (inni niĪ okreĞleni jako strony postĊpowania) nie mają moĪliwoĞci nie tylko záoĪenia uwag kwestionujących przyjĊte rozwiązania projektowe, ale nawet nie moją moĪliwoĞci pozyskania informacji o planowanych w
ich miejscowoĞci inwestycjach. Wymienione czynniki powodują, Īe decyzje
o warunkach zabudowy stają siĊ wygodnym bo niespoáecznym i nie budzącym wielu konfliktów narzĊdziem planistycznym.
3.5. Podsumowanie
Projekt nowej Ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym
zakáada likwidacjĊ decyzji o warunkach zabudowy. Akcentuje równie wagĊ
dostĊpu spoáeczeĔstwa do informacji o planowaniu przestrzennym. Niestety
moĪna siĊ spodziewaü, Īe szereg zawartych w nim obostrzeĔ spowoduje
wydáuĪenie i tak juĪ wielomiesiĊcznego procesu sporządzania planów
miejscowych. Pozostaje jednak mieü nadziejĊ, Īe taka forma prawa bĊdzie
sáuĪyáa Ğwiadomemu uczestnictwu spoáeczeĔstwa w planowaniu przestrzennym i przyczyni siĊ do zwiĊkszenia poziom edukacji urbanistycznej.
42
Alicja Kopeü
Abstract
Public Participation in the Spatial Planning – Law Regulations
and Practice Planning
The article presents importance of public participation in the spatial planning.
Many residents and owners want to participate in a process of creating the local law
in their neighborhood. The main reason of the public participation in the spatial
planning is knowledge that the local law is important and precisely shows the way
for further investments. But in many cases, a will of participation in the planning
becomes an usurpation of the right to decide themselves about the shape of the
environment. In Poland the public participation in the spatial planning is particularly
difficult because of earlier political system where there was almost no ownership.
The article describes the public participation in a process of creating different
planning tools e.g. study of preconditions and directions of spatial management, local
spatial management plan and shows the most important differences. Also discrepancies between law regulations and practice planning are shown in the article.