Wychowanie do pracy Poradnik dla nauczycieli WSTĘP Dlaczego

Wychowanie do pracy
Poradnik dla nauczycieli
WSTĘP
Dlaczego młodym ludziom tak trudno znaleźć pracę? Może podczas wieloletniej nauki
w szkole nic tak naprawdę ich nie zainteresowało? A może nie poznali swoich
możliwości?
Czy tylko nie potrafili odpowiednio zaprezentować się na castingu?
Z jakiego powodu wielu młodych ludzi nie może na dłużej zagrzać miejsca w żadnej
firmie?
W naszym „Poradniku” staramy się odpowiedzieć na te pytania.
Próbujemy też podpowiedzieć nauczycielom, jak przygotować młodzież do
wykonywania odpowiedzialnej, dobrej i pożytecznej pracy.
Do niektórych tematów dołączamy gotowe scenariusze zajęć, do innych podajemy
tylko pomysły oraz wskazówki, gdzie można znaleźć bardziej szczegółowe
opracowanie.
Z poradnika można korzystać wybiórczo, w dowolnej kolejności, dostosowując
tematykę zajęć jedynie do wieku uczniów.
Zachęcamy do współpracy w tworzeniu scenariuszy na stronach internetowych
www.praca.znak.com.pl.
Rozdział 1
Nauczanie problemowe
W tym rozdziale zajmiemy się kształceniem umiejętności analizowania,
wnioskowania, interpretowania danych, rozwijania zdolności twórczych oraz
odróżniania rzeczy ważnych od nieistotnych.
Podamy przykłady gier dydaktycznych oraz ćwiczeń umysłowych usprawniających
wyżej wymienione umiejętności i zdolności.
Rozdział 2
Praca w grupach
Praca w grupie daje okazję kształcenia wielu umiejętności koniecznych do
współdziałania w przyszłości z pracownikami wszystkich szczebli organizacyjnych
przedsiębiorstwa, a także do zespołowego opracowywania projektów.
Przeglądając oferty pracy widzimy, iż pracodawcy wymagają wielu umiejętności,
które uczniowie mogą nabyć właśnie w tej formie pracy. Są to: umiejętności
organizacyjne, odwaga w podejmowaniu decyzji, zmiana błędnego sposobu myślenia,
komunikatywność, orientacja na osiąganie celów1.
1
Patrz: ogłoszenia o zatrudnieniu umieszczane w prasie.
1
W dzisiejszych czasach projekt jako metoda pracy zyskuje coraz więcej
zwolenników. Angażuje on nie tylko jednostki, ale całe grupy ludzi, umożliwiając
stworzenie oryginalnego, dobrze przemyślanego modelu.
Czy można zaprojektować coś ważnego będąc jedynie uczniem? A gdybyśmy
pozwolili naszym wychowankom samodzielnie ułożyć plan wycieczki czy uroczystości
szkolnej? Niech samodzielnie znajdą temat, cel i sens swojej pracy.
A gdyby salę lekcyjną zamienić w przedsiębiorstwo?
Zaproponujemy teraz scenariusz lekcji pokazujący warsztat pracy urbanistów2.
Optymalny czas pracy: trzy jednostki lekcyjne.
Temat: W pracowni urbanistów
Uczniowie mają za zadanie przygotować pracownię, wykonać projekt osiedla
mieszkaniowego, a następnie zrealizować swój projekt.
Zajęcia 1 (jedna jednostka lekcyjna)
1. Ustalamy wspólnie z młodzieżą, co powinno znaleźć się w wyposażeniu
pracowni urbanistów. Wybieramy osobę odpowiedzialna za przygotowanie sali
lekcyjnej do pracy na następnych zajęciach.
2. Uczniowie tworzą listę obiektów, które będą wchodziły w skład osiedla
(budynki mieszkalne oraz infrastruktura – drogi, parkingi, zieleń miejska;
obiekty handlowe, kulturalne, sakralne, sportowe; szkoły, przedszkola,
placówki opieki zdrowotnej; oświetlenie itp.).
3. Dokonujemy podziału na grupy, które zajmą się realizacją poszczególnych
elementów osiedla.
4. Wybieramy kierownika pracowni i audytora (dobrze, gdyby nie był to
nauczyciel, gdyż tego typu zajęcia stwarzają idealną okazję do nauki
podejmowania decyzji)3.
5. Ustalamy osoby odpowiedzialne za znalezienie sponsora na zakup niezbędnych
materiałów: kolorowy papier, karton, sklejka, farby, klej, patyczki, plastelina
itp. (uczniowie mogą przynieść wszystkie materiały z domu, jednak tracimy
wówczas wspaniałą okazję uświadomienia im, jak ważna jest umiejętność
zdobywania środków zewnętrznych na realizację przedsięwzięć).
6. Określamy kolejność wykonywania zadań przez poszczególne grupy na
następnych zajęciach.
Zajęcia 2 (dwie jednostki lekcyjne)
1.
2.
Przygotowanie sali lekcyjnej do realizacji projektu (ustawienie stolików,
rozłożenie podkładów4 pod makietę oraz pozostałych materiałów).
Przystąpienie do wykonywania poszczególnych elementów osiedla. Kierownik
koordynuje prace poszczególnych grup pamiętając, aby w pierwszej
kolejności wyznaczyć główny plac oraz układ ulic.
2
Równie dobrze mógłby to być sklep, bank, gabinet lekarski, kancelaria prawnicza, firma ubezpieczeniowa
itp..
3
Kierownik pracowni koordynuje prace, podejmuje decyzje; audytor projektu jest odpowiedzialny za
jakość i poprawność jego realizacji.
4
Za podkład może służyć tektura, ale najlepsza byłaby sklejka.
2
3.
4.
5.
Audytor sprawdza poprawność i jakość wykonywanych prac; po uzgodnieniu z
kierownikiem zaleca nanoszenie poprawek.
Nadanie nazwy osiedla – można to uczynić drogą konkursu klasowego.
Prezentacja projektu na forum szkoły.
Ilustracja – przykładowa makieta
Proponujemy zabawny charakter rysunku.
Rozdział 3
Praca jest powołaniem
Nasi wychowankowie nazbyt często spotykają się z niechętnym stosunkiem do pracy.
Praca jest karą, po odbyciu, której można wreszcie zasiąść przed telewizorem i
odpocząć. Może też ona służyć za przykrywkę do załatwiania różnych ciemnych
interesów, czego dowody widzimy w mediach.
Jak zatem zmienić w świadomości młodzieży ten negatywny obraz?
Pamiętajmy, iż w dzisiejszych czasach zło jest bardziej „medialne”: ma większą
„oglądalność” i lepiej się sprzedaje niż dobro.
Tymczasem ludzi dobrze i uczciwie pracujących jest znacznie więcej. Dla wielu z
nich praca jest powołaniem.
Proponujemy zapraszanie takich właśnie osób do szkoły oraz organizowanie
wycieczek do firm, które mogłyby pokazać pracę od jej dobrej strony.
Gdzie znaleźć takich ludzi, czy takie firmy?
Postaramy się dać odpowiedź popartą konkretnymi przykładami. Podpowiemy także,
jak przygotować młodzież na takie spotkania.
Rozdział 4
Do czego służą pieniądze?
Czy godząc pracę z powołaniem należy pominąć znaczenie pieniędzy?
Nie! Podpisując umowę o pracę uzgadniamy przecież warunki: my dajemy komuś
swoją pracę w zamian za odpowiednie do niej wynagrodzenie5.
W tym rozdziale pokażemy, jak przygotować młodzież do zarządzania pieniędzmi
własnymi oraz finansami firmy.
Ludzie z reguły boją się podejmowania decyzji finansowych, postaramy się więc
przedstawić sposoby wdrażania naszych wychowanków do sprawnego zarządzania
pieniędzmi oraz do poznania korzyści płynących z tej umiejętności.
„Pieniądz jest dobrym sługą, ale złym panem.” – Francis Bacon – motto tego
rozdziału.
5
Jako pracodawca należy pamiętać, by to ostatnie zdanie zawsze pokrywało się z prawdą.
3
Rozdział 5
Koła zainteresowań
Naszym zdaniem ten typ zajęć daje nieocenione możliwości wdrażania dziecka do
przyszłej pracy. Z przykrością obserwujemy, jak wiele samorządów lokalnych coraz
częściej ogranicza finanse na dodatkowe zajęcia w szkołach.
Uczestnictwo w dobrze prowadzonym kole wzbudza entuzjazm do podejmowanej
pracy, gotowość do podjęcia nowych wyzwań. Wdraża do samodzielnego myślenia oraz
uczy poszukiwania odpowiednich informacji, danych itp. we wszystkich dostępnych
źródłach.
Pokażemy, w jaki sposób można wykorzystać prace powstające w kołach
zainteresowań do zorganizowania na terenie szkoły lub nawet osiedla corocznego
Festiwalu Nauki.
Na stronach internetowych www.praca.znak.com.pl podamy przykładowy projekt
prowadzenia koła zainteresowań.
Rozdział 6
Kluby dyskusyjne
Optymalnym wariantem tego typu klubu jest prowadzenie go w formie zajęć
pozalekcyjnych. Jeśli jednak z powodów finansowych byłoby to niemożliwe
proponujemy raz w miesiącu przeznaczyć jedną godzinę wychowawczą na forum
dyskusyjne.
Korzyści będą ogromne: kształtowanie umiejętności prowadzenia dyskusji i
negocjacji, wdrażanie do zrozumiałego wysławiania się oraz do słuchania innych.
W takich krajach jak USA, Australia i Wielka Brytania tego typu kluby są w szkołach
codziennością.
Nasz poradnik będzie zawierał zbiór tematów do dyskusji, przykładowy scenariusz
zajęć oraz konkretny przykład prowadzenia klubu dyskusyjnego w szkole australijskiej.
Rozdział 7
Etyka zawodowa
Proponujemy prowadzenie zajęć z etyki okazjonalnie, podczas lekcji na wszystkich
przedmiotach. Gdy uczniowie stykają się z takimi pojęciami jak: nienaganna postawa
moralna, obowiązkowość, sumienność, uczciwość, rzetelność, solidarność czy
odpowiedzialność, natychmiast wykorzystajmy te sytuację.
Pragniemy zaproponować scenariusz godziny wychowawczej, na której uczniowie
będą mieli okazję zrozumieć cel nauki szkolnej. Jak to zrobić, by młodzież przyjęła
przekazany przez nas sens nauki jako własny? Podamy kilka pomysłów, gotowych
recept.
W podobny sposób nasi wychowankowie będą mogli przyswoić i uznać jako własne
zasady etyczne, niezbędne nie tylko w przyszłej pracy, ale także w codziennym życiu.
4
Rozdział 8
Drużyny sportowe
Jaki związek z wykonywaniem zawodu, np. handlowca, ma szkolna drużyna
sportowa? Okazuje się, że ogromny.
Najważniejsze to: pobudzenie do aktywności, wyrabianie odporności na stres,
dbałość o właściwy rozwój fizyczny, troska o zdrowie.
Nie mniej ważne jest poczucie przynależności do określonej grupy społecznej,
zdrowa rywalizacja.
Poczucie dumy z własnej szkoły przeniesie się na poczucie dumy z firmy, którą w
przyszłości nasi wychowankowie mogą reprezentować.
Bardzo ważne! Szkolna drużyna sportowa musi być traktowana przez wszystkich
(dyrekcję, nauczycieli, uczniów i ich rodziców) bardzo serio. Nie chodzi tu o
przypadkowe mecze piłki nożnej, w których uczestniczą coraz to inne osoby i nikt poza
nauczycielem wychowania fizycznego oraz samymi zawodnikami nie interesuje się
tym.
Drużyna reprezentuje szkołę na zewnątrz, rozgrywa zawody międzyszkolne, ma
swoich kibiców (przy okazji uczymy młodzież wypełniania roli prawdziwego kibica), a
na ważniejsze rozgrywki zapraszani są nauczyciele i rodzice. Po ukończeniu szkoły były
zawodnik nadal kibicuje „swojej” drużynie6.
Postaramy się pokazać przykłady tak właśnie działających drużyn na świecie.
Czy tylko drużyna sportowa? W szkole nie powinno zabraknąć dobrze prowadzonego
chóru oraz zespołu tanecznego.
Rozdział 9
Prezentowanie własnej osoby
„Osoby zainteresowane pracą proszone są o przesłanie swojego CV oraz listu
motywacyjnego...”, „Aplikacje prosimy przesyłać na adres e-mail...”, „Osoby
zainteresowane proszone są o kontakt osobisty...” – w taki lub podobny sposób kończą
się wszystkie oferty pracy.
W poradniku lub na stronach internetowych www.praca.znak.com.pl znajdą się
wzory CV oraz listów motywacyjnych. Podamy także źródła, w których można znaleźć
znacznie więcej przykładów.
Pracodawcy zasypywani są podaniami o pracę. Czy na pewno czytają wszystkie CV?
Nie! Znakomita większość podań trafia prosto do kosza.
Podobnie dzieje się z osobami stawiającymi się bezpośrednio przed pracodawcą:
większość z nich odpada po pierwszym spotkaniu. Dlaczego tak się dzieje?
Jeśli podanie o pracę napisane jest byle jak, wówczas można się spodziewać, iż jego
autor w podobny sposób będzie traktował swoje przyszłe obowiązki.
Czy my sami zatrudnilibyśmy osobę, która na pierwsze spotkanie przychodzi
nieodpowiednio ubrana, niedomyta i racząca nas przy każdym słowie nieświeżym
oddechem?
6
Przykład – szkoły w Stanach Zjednoczonych.
5
Równie ważny jak wygląd jest sposób zachowania i wysławiania się na pierwszym
spotkaniu. Pamiętajmy, że osoba starająca się o posadę pokazuje nam siebie ze swej
najlepszej strony. Potem może być tylko gorzej7.
Proponujemy przeprowadzenie z młodzieżą zajęć, uczących odpowiedniej
prezentacji własnej osoby8.
Zajęcia 1 (jedna jednostka lekcyjna)
Temat: Znam swoją wartość
1. Na te zajęcia uczniowie przynoszą wyszukane w prasie oferty pracy. Każdy
wybiera sobie takie, które najbardziej pasowałyby do jego własnych
zainteresowań i dokładnie je studiuje (ok. 5 minut).
Przykład: Specjalista do spraw marketingu
Zakres obowiązków:
Planowanie badań rynkowych
Współpraca z agencjami reklamowymi i kreatywnymi
Przygotowywanie i kontrolowanie budżetu
Opracowywanie i wdrażanie planów marketingowych
Wymagania:
Wykształcenie wyższe
Bardzo dobra znajomość języka angielskiego
Umiejętność samodzielnego realizowania projektów marketingowych
Znajomość obsługi komputera
Komunikatywność i łatwość w nawiązywaniu nowych kontaktów
Odporność na stres
Zdolności negocjacyjne
Zdolności analitycznego myślenia
Miła aparycja
Prawo jazdy kat. B
Po dokładnym zapoznaniu się z wymaganiami pracodawcy, uczniowie będą
przerażeni własną niedoskonałością. Jak w takiej sytuacji mogliby dobrze wypaść na
castingu?
2. Każdy uczeń, po otrząśnięciu się z porażki, bierze do ręki długopis i podkreśla w
ofercie te wymagania, którym umiałby bez problemu sprostać.
W naszym przykładzie będą to: znajomość języka angielskiego i obsługi komputera,
łatwość w nawiązywaniu kontaktów oraz miła aparycja. Podkreślone warunki
uczniowie przepisują wielkimi literami na dużych kartkach, aby zwiększyć ich
ważność. W ten sposób pozostałe wymagania stają się jakby mało istotne – i tak w
przyszłości, już będąc pracownikami firm, na pewno je sobie przyswoją.
Z miłą aparycją bardzo łatwo sobie poradzić. Wystarczy ubrać się stosownie do
miejsca, czyli w miarę elegancko i czysto. W żadnym przypadku nie wolno przesadzić z
ekstrawagancją ani skromnością!
7
Tak sądzą pracodawcy, a właściwie osoby wyznaczone do zatrudniania nowych pracowników. Czasami
mogą się mylić, tracąc bezpowrotnie wspaniałych ludzi.
8
Celowo pomijamy tu prezentację osobowości, bowiem jak uczy nas doświadczenie, w czasie dziesięcio
minutowego spotkania jest to niemożliwe.
6
Petent musi emanować pewnością siebie. Najważniejszy będzie więc odpowiedni
wyraz twarzy. Na przykład właściwy uśmiech. Uczniowie mają za zadanie wyćwiczyć
uśmiechy, stojąc parami naprzeciwko siebie, by móc od razu korygować błędy.
Uśmiech ma być niezmiernie delikatny; w żadnym wypadku nie wolno śmiać się na
głos! To ćwiczenie powinno trwać około 5 minut. (Praca domowa – trening uśmiechu
przed lustrem).
3. Każdy uczeń siada naprzeciwko drugiego, który nie jest jego najlepszym
przyjacielem. Osoby w parach wchodzą na przemian w rolę petenta i pracodawcy.
Próbują teraz kolejno, przynajmniej 10 razy każdy, podejść do krzesła normalnym
krokiem (ani zbyt sztywno, ani zbyt swobodnie) i elegancko usiąść.
Nie zakładamy nogi na nogę, nie chowamy nóg pod krzesło, a tym bardziej nie
wyciągamy ich przed siebie!
Jeśli komuś w takiej sytuacji przeszkadzają własne ręce, może trzymać w nich
długopis. Taka rzecz będzie przydatna potem do podpisania kontraktu, by nie trzeba
było nerwowo jej poszukiwać w obecności pracodawcy.
4. Gdy najgorsze mamy już za sobą, musimy odpowiedzieć jeszcze na kilka pytań.
Jakich pytań można się spodziewać?
Na pewno, „Dlaczego wybrał pan właśnie naszą firmę?”, czemu akurat to
stanowisko?”.
Jeśli właśnie ta praca jest naszą wymarzoną, nie będzie problemu z odpowiedzią,
zresztą uprzednio wielokrotnie przećwiczoną. Jeśli natomiast jedynym powodem jest
chęć znalezienia jakiejkolwiek pracy, żeby mieć, z czego żyć, musimy poprawne
odpowiedzi wymyślić. Aby tego dokonać trzeba, choć trochę znać ową firmę oraz
stanowiska, na jakich pracują zatrudnieni w niej ludzie.
Zadaniem uczniów jest, więc poszukać danej firmy w internecie, zdobyć na jej
temat jak najwięcej informacji (pary uczniowskie zapoznają się z dwiema firmami) i
dopiero teraz odpowiedzieć na pytania pracodawcy9.
5. Sprawdzianem nabytych umiejętności może być przyjęcie lub nie przyjęcie do
pracy.
6. Lekcję kończymy następującymi uwagami:
-
-
9
Powyższe ćwiczenia dobrze jest powtarzać raz w miesiącu, by nabrać
pewności siebie.
Można mieć zastrzeżenia, co do uczciwości proponowanego przez nas
postępowania. Spójrzmy jednak na casting jak na teatr: obie strony
odgrywają tutaj swoje role. Jeśli nie spełnimy oczekiwań, straciliśmy czas
swój i partnera (pracodawcy) oraz obniżyliśmy poczucie własnej wartości.
I najważniejsze – w dalszym ciągu pozostajemy bez pracy.
Ćwiczenie lekkiego, eleganckiego poruszania się kontynuujemy na
lekcjach wychowania fizycznego (może to być forma rozgrzewki).
Praca w parach nie związanych emocjonalnie daje większą obiektywność oceny kandydata.
7