EGZAMIN MATURALNY Z BIOLOGII POZIOM
Transkrypt
EGZAMIN MATURALNY Z BIOLOGII POZIOM
sq lm ed ia. pl w. ww Ukáad graficzny © CKE 2013 po br an oz Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczĊcia egzaminu. UZUPEàNIA ZDAJĄCY KOD PESEL Miejsce na naklejkĊ z kodem EGZAMIN MATURALNY Z BIOLOGII POZIOM PODSTAWOWY Instrukcja dla zdającego 1. SprawdĨ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 13 stron (zadania 1–31). Ewentualny brak zgáoĞ przewodniczącemu zespoáu nadzorującego egzamin. 2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy kaĪdym zadaniu. 3. Pisz czytelnie. UĪywaj dáugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem. 4. Nie uĪywaj korektora, a báĊdne zapisy wyraĨnie przekreĞl. 5. PamiĊtaj, Īe zapisy w brudnopisie nie bĊdą oceniane. 6. Podczas egzaminu moĪesz korzystaü z linijki. 7. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejkĊ z kodem. 8. Nie wpisuj Īadnych znaków w czĊĞci przeznaczonej dla egzaminatora. 7 MAJA 2015 Godzina rozpoczĊcia: 14:00 Czas pracy: 120 minut Liczba punktów do uzyskania: 50 MBI-P1_1P-152 sq lm ed ia. pl po br an oz ww w. Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy Zadanie 1. (1 pkt) Wymienionym biaákom (A–C) przyporządkuj po jednej funkcji (1í4), jaką peánią one w organizmie czáowieka. A. kolagen 1. odpornoĞciowa B. gammaglobulina 2. receptorowa C. hemoglobina 3. strukturalna 4. transportowa A. ........................ B. .......................... C. ......................... Zadanie 2. (2 pkt) Na rysunku przedstawiono budowĊ jądra komórkowego. Na podstawie: A.J. Szweykowscy, Botanika, t. I., Morfologia, Warszawa 1999. a) Podaj nazwĊ struktury oznaczonej na rysunku literą X. ....................................................................................................................................................... b) OkreĞl, czy jest to jądro komórki bĊdące w trakcie podziaáu, czy – znajdujące siĊ w stadium miĊdzypodziaáowym. OdpowiedĨ uzasadnij. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 3. (1 pkt) Nabáonek wyĞcielający tchawicĊ i oskrzela zbudowany jest z komórek mających na powierzchni rzĊski oraz z komórek wydzielających Ğluz. Szkodliwe substancje, które wystĊpują w dymie tytoniowym, powodują miĊdzy innymi zahamowanie ruchu rzĊsek nabáonka. U naáogowych palaczy, którzy palili przez wiele lat, stwierdza siĊ duĪe obszary nabáonka, na których rzĊski są zupeánie zniszczone. WyjaĞnij, uwzglĊdniając funkcjĊ rzĊsek nabáonka, dlaczego ich brak jest przyczyną czĊstego wystĊpowania chorób ukáadu oddechowego u naáogowych palaczy. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... MBI_1P Strona 2 z 13 sq lm ed ia. pl w. ww po br an oz Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy Zadanie 4. (2 pkt) Na rysunku w sposób schematyczny przedstawiono maáy i duĪy obieg krwi w organizmie czáowieka. Uwaga: nie oznaczono kierunku przepáywu krwi. Na podstawie: B. Sawicka-Janczarek, Biologia, Warszawa 1982. a) Wpisz po dwa oznaczenia literowe naczyĔ krwionoĞnych (AíD), które: doprowadzają krew do serca ....................., wyprowadzają krew z serca ........................ . b) Wpisz literĊ, którą na rysunku oznaczono aortĊ. ............................ Zadanie 5. (1 pkt) KrąĪenie wieĔcowe zaopatruje w tlen miĊsieĔ sercowy. TĊtnice wieĔcowe (prawa i lewa) odchodzą od aorty. Ich coraz drobniejsze rozgaáĊzienia doprowadzają krew do naczyĔ wáosowatych w róĪnych czĊĞciach miĊĞnia sercowego. ĩyáy krąĪenia wieĔcowego zbierają krew z wáosowatych naczyĔ wieĔcowych i doprowadzają ją przez zatokĊ Īylną lub bezpoĞrednio do prawego przedsionka. PodkreĞl – w nawiasie poniĪszego zdania – poprawne okreĞlenie dotyczące obiegu krwi, do którego naleĪy krąĪenie wieĔcowe. Z podanego opisu wynika, Īe krąĪenie wieĔcowe jest czĊĞcią (maáego / duĪego) obiegu krwi. Zadanie 6. (2 pkt) W utrzymaniu przez organizm czáowieka staáej temperatury ciaáa uczestniczą róĪne mechanizmy, które polegają na regulowaniu utraty energii cieplnej z organizmu lub niedopuszczeniu do jego nadmiernego wycháodzenia. W procesach tych uczestniczy równieĪ skóra, która jest takĪe narządem czucia powierzchniowego. a) Procesom (A i B) wymienionym poniĪej, zapewniającym utrzymanie staáej temperatury ciaáa, przyporządkuj wszystkie elementy budowy (1–3), które w tym procesie uczestniczą. 1. gruczoáy potowe 2. naczynia krwionoĞne 3. tkanka táuszczowa A. termoregulacja: ........................................ B. termoizolacja: ......................................... b) Podaj dwa przykáady receptorów znajdujących siĊ w skórze wáaĞciwej, dziĊki którym skóra jest narządem czucia powierzchniowego. ...................................................................................................................................................... Nr zadania Wypeánia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt 1. 1 2a) 1 2b) 1 MBI_1P Strona 3 z 13 3. 1 4a) 1 4b) 1 5. 1 6a) 1 6b) 1 sq lm ed ia. pl po br an oz ww w. Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy Zadanie 7. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono, w sposób uproszczony, zmiany w tempie zuĪywania substratów i wytwarzania produktów w przebiegu nastĊpujących po sobie dwóch procesów (I i II), dostarczających energii z utleniania glukozy w komórkach intensywnie pracujących miĊĞni szkieletowych. Na podstawie: www.tqa.tas.go.au/biology a) Podaj nazwĊ kaĪdego z przedstawionych procesów. I. ................................................................. II. .................................................................. b) Podaj nazwĊ związku chemicznego powstającego w przebiegu procesu II w komórce miĊĞniowej i oznaczonego na schemacie literą X. ....................................................................................................................................................... Zadanie 8. (1 pkt) KoĞci budujące szkielet czáowieka są poáączone ze sobą za pomocą róĪnych rodzajów stawów, mających róĪny zakres ruchów. Na przykáad staw barkowy (ramienny) umoĪliwia ruchy koĔczyny górnej w wielu páaszczyznach. Zaznacz poniĪej rodzaj stawu, do którego naleĪy staw barkowy. A. eliptyczny B. kulisty C. zawiasowy D. siodeákowaty Zadanie 9. (2 pkt) U kobiet w wieku 40–50 lat, z powodu zachodzących zmian hormonalnych, zaczyna siĊ powolny spadek masy kostnej na skutek odwapnienia. Po piĊüdziesiątym roku Īycia spadek ten jest u wiĊkszoĞci kobiet doĞü gwaátowny i moĪe prowadziü do osteoporozy. Zaproponuj dwa dziaáania, które pomogą kobietom zapobiegaü ubytkowi masy kostnej prowadzącemu do osteoporozy. Uzasadnij proponowane dziaáania. Dziaáanie 1. .................................................................................................................................. Uzasadnienie: ............................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Dziaáanie 2. .................................................................................................................................. Uzasadnienie: ............................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... MBI_1P Strona 4 z 13 sq lm ed ia. pl w. ww po br an oz Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy Zadanie 10. (2 pkt) Obwodowy ukáad nerwowy skáada siĊ z nerwów czaszkowych i nerwów rdzeniowych. Nerwy te mogą peániü funkcje czuciowe, ruchowe lub mieszane (peánią funkcje zarówno czuciowe, jak i ruchowe). Na podstawie podanych informacji okreĞl, jakie funkcje peánią wymienione nerwy czaszkowe. Wybierz je spoĞród funkcji podanych w tekĞcie i wpisz w wyznaczone miejsca. 1. Nerw jĊzykowo-gardáowy: czĊĞü nerwu unerwia miĊĞnie gardáa odpowiadające za poáykanie, a czĊĞü tworzy wáókna smakowe jĊzyka – funkcja ......................................... . 2. Nerw wĊchowy: przewodzi impulsy nerwowe z jamy nosowej do mózgu – funkcja ................................................. . 3. Nerw bloczkowy: unerwia miĊĞnie gaáki ocznej, jego uszkodzenie jest przyczyną zeza – funkcja ................................................. . Zadanie 11. (1 pkt) Odruchy są to utrwalone, automatyczne reakcje organizmu na róĪnego rodzaju bodĨce. OkreĞl rodzaj kaĪdego z odruchów wymienionych w tabeli. Zaznacz B (bezwarunkowy), jeĞli dany odruch jest przykáadem odruchu bezwarunkowego, albo W (warunkowy) – jeĞli jest to przykáad odruchu warunkowego. 1. Cofanie rĊki po ukáuciu igáą. B W 2. Wydzielanie Ğliny po dotkniĊciu jĊzyka. B W 3. Wydzielanie Ğliny na widok czekolady. B W Zadanie 12. (3 pkt) Na schemacie przedstawiono elementy áuku odruchowego. a) Narysuj, przy pogrubionych kreskach na schemacie, strzaáki ilustrujące kierunek przepáywu impulsu nerwowego w kaĪdym neuronie. b) Podaj nazwĊ neuronu oznaczonego na schemacie literą X. .............................................. c) OkreĞl, dlaczego przedstawiony schemat nie moĪe ilustrowaü odruchu kolanowego. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Nr zadania Wypeánia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt 7a) 1 7b) 1 8. 1 MBI_1P Strona 5 z 13 9. 2 10. 2 11. 1 12a) 1 12b) 1 12c) 1 sq lm ed ia. pl po br an oz ww w. Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy Informacja do zadaĔ 13.í15. Czerniak záoĞliwy jest u ludzi jednym z najgroĨniejszych schorzeĔ nowotworowych skóry. W tabeli przedstawiono dane dotyczące zachorowalnoĞci na czerniaka záoĞliwego w Polsce w latach 2000–2010. Liczba zachorowaĔ na czerniaka záoĞliwego Rok kobiety mĊĪczyĨni 961 770 2000 1205 984 2005 1350 1195 2010 Na podstawie: www. onkologia.org.pl Zadanie 13. (2 pkt) Na podstawie danych zamieszczonych w tabeli narysuj wykres porównujący czĊstoĞü wystĊpowania czerniaka záoĞliwego u kobiet i mĊĪczyzn w latach 2000–2010. Zadanie 14. (1 pkt) Na podstawie przedstawionych danych sformuáuj wniosek dotyczący zmian liczby zachorowaĔ na czerniaka w latach 2000–2010, uwzglĊdniający róĪnice bądĨ podobieĔstwa w zachorowalnoĞci kobiet i mĊĪczyzn. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... MBI_1P Strona 6 z 13 sq lm ed ia. pl w. ww po br an oz Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy Zadanie 15. (2 pkt) Przedstaw dwa róĪne przykáady dziaáaĔ profilaktycznych, zmniejszających ryzyko zachorowania na czerniaka skóry u ludzi. 1. .................................................................................................................................................. ...................................................................................................................................................... 2. .................................................................................................................................................. ...................................................................................................................................................... Zadanie 16. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono klasyfikacjĊ rodzajów odpornoĞci swoistej. PoniĪej wymieniono róĪne przyczyny (1–4) nabywania odpornoĞci swoistej przez organizm czáowieka. 1. ZakaĪenie bakteriami chorobotwórczymi. 2. Przekazanie przeciwciaá wytworzonych w ciele matki przez áoĪysko do páodu. 3. Podanie choremu gotowych przeciwciaá w surowicy odpornoĞciowej. 4. Podanie szczepionki ochronnej. Uzupeánij schemat, wpisując w wyznaczone kropkami miejsca numery (1–4), odpowiadające sposobom nabywania odpornoĞci danego typu. odpornoĞü swoista czynna bierna naturalna sztuczna naturalna sztuczna ................ .............. ................. .............. Zadanie 17. (1 pkt) Antybiotyki, stosowane doustnie, hamują rozwój symbiotycznych bakterii jelitowych, produkujących niektóre witaminy. WskaĪ witaminĊ, która jest produkowana przez bakterie w jelicie czáowieka – podkreĞl jej nazwĊ. witamina A, witamina C, witamina D, witamina E, witamina K Zadanie 18. (2 pkt) Po wziĊciu do ust niewielkiej szczypty mąki ziemniaczanej, zawierającej gáównie skrobiĊ, początkowo nie odczuwamy Īadnego smaku. Po krótkim czasie i wymieszaniu skrobi ze Ğliną zaczynamy odczuwaü smak sáodki. WyjaĞnij, uwzglĊdniając procesy, które zachodzą w jamie ustnej, w jaki sposób dochodzi do opisanej zmiany smaków. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Nr zadania Wypeánia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt 13. 2 14. 1 MBI_1P Strona 7 z 13 15. 2 16. 2 17. 1 18. 2 sq lm ed ia. pl po br an oz ww w. Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy Zadanie 19. (2 pkt) Wątroba jest silnie ukrwiona, w jej komórkach zachodzą róĪnorodne procesy, waĪne dla prawidáowego funkcjonowania organizmu. Podaj dwie funkcje wątroby, inne niĪ wydzielanie Īóáci. 1. ................................................................................................................................................... 2. ................................................................................................................................................... Zadanie 20. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono iloĞci wody pobieranej, wcháanianej, wydzielanej i wydalanej w ukáadzie pokarmowym czáowieka w ciągu doby. Na podstawie: W. Traczyk, A. Trzebski, Fizjologia czáowieka, Warszawa 1990. a) Podaj nazwy wydzielin oznaczonych na schemacie literami A i B. A. ........................................................ B. ........................................................... b) Na podstawie informacji przedstawionych na schemacie okreĞl, w którym odcinku ukáadu pokarmowego wcháaniana jest najwiĊksza iloĞü wody. ....................................................................................................................................................... Zadanie 21. (1 pkt) Przeprowadzono badania dotyczące przyswajalnoĞci Īelaza z pokarmu na dwóch grupach ochotników. Osobom z pierwszej grupy zastąpiono w poĪywieniu biaáko zwierzĊce biaákiem sojowym. Druga grupa ochotników zachowaáa w diecie biaáko zwierzĊce. W obydwu przypadkach zapewniono w diecie taką samą iloĞü dostĊpnego Īelaza. Po pewnym czasie oznaczono w obu grupach stĊĪenie ferrytyny (biaáka magazynującego Īelazo w organizmie). Okazaáo siĊ, Īe w grupie z dietą tradycyjną (z biaákiem zwierzĊcym) stĊĪenie ferrytyny byáo dwukrotnie wyĪsze niĪ w grupie z dietą opartą na biaáku soi, mimo Īe zawartoĞü Īelaza w obu dietach byáa taka sama. Na podstawie: M.H. Borawska, M. Malinowska, Wegetarianizm. Zalety i wady, Warszawa 2009. Sformuáuj wniosek na podstawie wyników uzyskanych w tym doĞwiadczeniu. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... MBI_1P Strona 8 z 13 sq lm ed ia. pl w. ww po br an oz Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy Zadanie 22. (1 pkt) Poliembrionia to forma rozmnaĪania bezpáciowego, polegająca na podziale zygoty lub zarodka, powstaáych w wyniku rozmnaĪania páciowego, na kilka (dwa lub wiĊcej) rozwijających siĊ zarodków. Poliembrionia wystĊpuje równieĪ u ludzi. OkreĞl, który rodzaj bliĨniąt powstaje w wyniku poliembrionii. OdpowiedĨ uzasadnij. A. bliĨniĊta monozygotyczne (jednojajowe) B. bliĨniĊta dizygotyczne (dwujajowe) ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 23. (1 pkt) Na schemacie przedstawiono wyjĞciową sekwencjĊ nukleotydów w wybranym fragmencie cząsteczki DNA. GTATATCGTGGG CATATAGCACCC SpoĞród czterech sekwencji, w których doszáo do mutacji (A–D), wybierz i zaznacz tĊ, która powstaáa przez podstawienie pojedynczego nukleotydu w obrĊbie przedstawionego fragmentu DNA. C. A. GTAATCGTGGG CATTAGCACCC GTATATGGTGGG CATATACCACCC B. D. GTATACGTGGG CATATGCACCC GTATATACGTGGG CATATATGCACCC Zadanie 24. (1 pkt) Na schemacie przedstawiono dziedziczenie grup krwi w pewnej rodzinie. Ojciec dzieci ma grupĊ krwi B, jeden z jego synów ma równieĪ grupĊ krwi B, natomiast drugi syn – grupĊ krwi 0. Nie wiadomo, jaką grupĊ krwi mają: matka cháopców (oznaczona na schemacie numerem 1.) i trzeci syn (oznaczony na schemacie numerem 2.). Zaznacz zestaw grup krwi, które mogą mieü osoby oznaczone numerami 1. i 2. Osoba 1. Osoba 2. A. B AB B. AB B C. 0 A D. A B Nr zadania Wypeánia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt 19. 2 20a) 1 MBI_1P Strona 9 z 13 20b) 1 21. 1 22. 1 23. 1 24. 1 sq lm ed ia. pl po br an oz ww w. Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy Zadanie 25. (3 pkt) Klinowate uwypuklenie linii nasady wáosów na czole (tak zwany „wdowi ząbek”) jest warunkowane autosomalnym allelem dominującym (B). Z czwórki potomstwa rodziców, którzy oboje mają klinowate uwypuklenie linii nasady wáosów, dwoje dzieci ma równieĪ tĊ cechĊ, a dwoje – tej cechy nie ma. a) Zapisz genotypy rodziców. Genotyp matki: ................................. Genotyp ojca: .................................... b) Zapisz wszystkie prawdopodobne genotypy, które mogą wystąpiü u ich dzieci. ....................................................................................................................................................... c) Zapisz genotyp dziecka, którego caáe potomstwo (100%) bĊdzie miaáo klinowatą nasadĊ wáosów. ............................................................................................... Zadanie 26. (2 pkt) Na schemacie przedstawiono wystĊpowanie choroby genetycznej w pewnej rodzinie. Na podstawie: B.R. Korf, Genetyka czáowieka, Warszawa 2003. a) Na podstawie analizy schematu podkreĞl w A i B po jednym wáaĞciwym okreĞleniu, dotyczącym sposobu dziedziczenia tej choroby. A. allel dominujący / allel recesywny B. cecha autosomalna / cecha sprzĊĪona z pácią b) Zaznacz poniĪej (AíD), jakie jest prawdopodobieĔstwo, Īe osoba chora przekaĪe swojemu potomstwu allel warunkujący chorobĊ. OdpowiedĨ uzasadnij. A. 25% B. 50% C. 75% D. 100% Uzasadnienie: ............................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 27. (1 pkt) Uporządkuj wymienione w tabeli poziomy organizacji ponadorganizmalnej w sposób rosnący (od najprostszego do najbardziej záoĪonego) – wpisz w tabeli numery 1–4. Poziom organizacji Numer biocenoza biosfera ekosystem populacja MBI_1P Strona 10 z 13 sq lm ed ia. pl w. ww po br an oz Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy Zadanie 28. (1 pkt) W tabeli przedstawiono zawartoĞü pestycydu DDT (dichlorodifenylotrichloroetanu) w wodzie i niektórych organizmach ekosystemu morza. Związek ten wycofano w wiĊkszoĞci krajów w II poáowie XX wieku, ale na pewnych terenach nadal wykorzystywany jest do zwalczania komarów tam, gdzie wystĊpuje malaria. Jego obecnoĞü wykrywana jest w róĪnych organizmach. Woda / organizmy woda morska plankton drobne ryby ptaki morskie ZawartoĞü DDT (ppm) 0,00005 0,04 1,0 75,0 Na podstawie: M. SiemiĔski, Fizyka zagroĪeĔ Ğrodowiska, Warszawa 1994. Na podstawie danych z tabeli sformuáuj wniosek dotyczący zaleĪnoĞci pomiĊdzy poziomem zajmowanym w piramidzie pokarmowej a zawartoĞcią DDT w organizmach tego ekosystemu. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Zadanie 29. (3 pkt) Dziura ozonowa to zjawisko zmniejszenia siĊ gruboĞci warstwy ozonu w stratosferze, spowodowane zmniejszaniem siĊ liczby cząsteczek ozonu na skutek zanieczyszczenia atmosfery związkami chemicznymi reagującymi z tym gazem. a) WĞród wymienionych związków (AíE) zaznacz dwa, które przyczyniają siĊ do niszczenia ozonosfery. A. CO2 B. CCl4 C. freony D. metan E. SO2 b) WyjaĞnij, dlaczego zmniejszenie gruboĞci warstwy ozonowej jest zagroĪeniem dla organizmu czáowieka. ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................... Nr zadania Wypeánia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt 25a) 1 25b) 1 25c) 1 MBI_1P Strona 11 z 13 26a) 1 26b) 1 27. 1 28. 1 29a) 2 29b) 1 sq lm ed ia. pl po br an oz ww w. Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy Zadanie 30. (1 pkt) Bóbr, gatunek przez wiele lat objĊty Ğcisáą ochroną, zostaá reintrodukowany po II wojnie Ğwiatowej w kilku miejscach Polski. Bobry zwiĊkszaáy swoją liczebnoĞü i czĊĞü z nich zostaáa równieĪ przesiedlona w kolejne miejsca, gdzie dawniej wystĊpowaáy, ale wyginĊáy. DziĊki staraniom ludzi gatunek ten przestaá byü zagroĪony i jest teraz objĊty ochroną czĊĞciową. Na podstawie tekstu okreĞl, jakim sposobem ochrony przyrody (czynnym czy biernym) byáo przesiedlanie bobrów na stanowiska, na których te ssaki wyginĊáy. OdpowiedĨ uzasadnij. ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................... Zadanie 31. (1 pkt) Okoáo 1,8 mln lat temu pierwsze hominidy opuĞciáy AfrykĊ i zasiedliáy EuropĊ i AzjĊ. ZnajdĨ wĞród wymienionych nazwĊ tych hominidów i ją zaznacz. A. czáowiek zrĊczny (Homo habilis) B. czáowiek wyprostowany (Homo erectus) C. neandertalczyk (Homo neanderthalensis) D. czáowiek myĞlący (Homo sapiens) Nr zadania Wypeánia Maks. liczba pkt egzaminator Uzyskana liczba pkt 30. 1 31. 1 MBI_1P Strona 12 z 13 sq lm ed ia. pl w. BRUDNOPIS (nie podlega ocenie) po br an oz ww Egzamin maturalny z biologii Poziom podstawowy MBI_1P Strona 13 z 13