EGZAMIN MATURALNY Z BIOLOGII POZIOM

Centralna Komisja Egzaminacyjna
Ukáad graficzny © CKE 2010
Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczĊcia egzaminu.
WPISUJE ZDAJĄCY
KOD
PESEL
Miejsce
na naklejkĊ
z kodem
EGZAMIN MATURALNY
Z BIOLOGII
POZIOM PODSTAWOWY
CZERWIEC 2011
Instrukcja dla zdającego
1. SprawdĨ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 13 stron
(zadania
1 – 30).
Ewentualny
brak
zgáoĞ
przewodniczącemu zespoáu nadzorującego egzamin.
2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy
kaĪdym zadaniu.
3. Pisz czytelnie. UĪywaj dáugopisu/pióra tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
4. Nie uĪywaj korektora, a báĊdne zapisy wyraĨnie przekreĞl.
5. PamiĊtaj, Īe zapisy w brudnopisie nie bĊdą oceniane.
6. Podczas egzaminu moĪesz korzystaü z linijki.
7. Na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej
naklejkĊ z kodem.
8. Nie wpisuj Īadnych znaków w czĊĞci przeznaczonej
dla egzaminatora.
Czas pracy:
120 minut
Liczba punktów
do uzyskania: 50
MBI-P1_1P-113
Egzamin maturalny z biologii
Poziom podstawowy
2
Zadanie 1. (2 pkt)
Makrocząsteczki wystĊpujące w komórce zbudowane są w podobny sposób. Skáadają siĊ
z poáączonych ze sobą maáych cząsteczek, jednego lub niewielu rodzajów, nazywanych
monomerami.
a) Zaznacz poniĪej przykáad makrocząsteczki, która zbudowana jest z takich samych
monomerów.
A. DNA
B. Biaáka
C. Glikogen
D. RNA
b) Podaj nazwĊ związku chemicznego, który jest monomerem tej makrocząsteczki.
.......................................................................................
Zadanie 2. (1 pkt)
OceĔ prawdziwoĞü stwierdzeĔ dotyczących roli táuszczów w organizmie czáowieka.
Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli literĊ P, jeĞli stwierdzenie jest prawdziwe, lub
literĊ F, jeĞli stwierdzenie jest faászywe.
P/F
1. Táuszcze mogą wspomagaü funkcjĊ obronną przeciwciaá.
2. Táuszcze uczestniczą w trawieniu biaáek w przewodzie pokarmowym.
3. Táuszcze są wykorzystywane do syntezy fosfolipidów i hormonów steroidowych.
Zadanie 3. (1 pkt)
PoniĪsze zdania dotyczą tkanek nabáonkowych. Zaznacz to, które jest nieprawdziwe.
A. Nabáonki są zbudowane z komórek ĞciĞle do siebie przylegających.
B. Nabáonki mają dwie gáówne powierzchnie: wierzchoákową i podstawną.
C. Nabáonki zapewniają rusztowanie i sztywnoĞü caáego organizmu, nadają spoistoĞü jego
tkankom.
D. Nabáonki pokrywają powierzchniĊ ciaáa, wyĞcieáają narządy wewnĊtrzne, peánią teĪ
funkcje wydzielnicze.
Zadanie 4. (1 pkt)
PoniĪej przedstawiono niektóre skutki niedoboru witamin w organizmie czáowieka.
Zaznacz literĊ, którą oznaczono skutki niedoboru witaminy D.
A.
B.
C.
D.
ĝlepota zmierzchowa, zmiany skórne.
Krzywica u dzieci, odwapnienie koĞci u dorosáych.
Sáaba krzepliwoĞü krwi, skazy krwotoczne.
PĊkanie drobnych naczyĔ krwionoĞnych, podatnoĞü na infekcje.
Egzamin maturalny z biologii
Poziom podstawowy
3
Zadanie 5. (1 pkt)
W miĊĞniach czáowieka wyróĪniamy wáókna miĊĞniowe typu I i typu II. Wáókna miĊĞniowe
typu I kurczą siĊ wolno, ale mogą pracowaü nieprzerwanie przez dáugi czas i nie ulegają
zmĊczeniu. Wáókna miĊĞniowe typu II są zdolne do szybkich i silnych skurczów, ale skurcze
te są krótkotrwaáe i miĊĞnie szybko ulegają zmĊczeniu. ZawartoĞü wáókien obu typów
w miĊĞniach czáowieka jest róĪna i zaleĪy od rodzaju jego aktywnoĞci fizycznej.
W tabeli przedstawiono procentową zawartoĞü wáókien miĊĞniowych typu I oraz typu II
w miĊĞniu poĞladkowym ludzi o róĪnej aktywnoĞci fizycznej.
Ludzie o róĪnej aktywnoĞci fizycznej
ZawartoĞü wáókien
miĊĞniowych
A (%)
B (%)
Czáowiek przeciĊtnie wysportowany
53
47
Sprinter
24
76
ĝredniodystansowiec
62
38
Dáugodystansowiec (maratoĔczyk)
79
21
Na podstawie: Biologia. JednoĞü i róĪnorodnoĞü, pod red. M. Maükowiak, A. Michalak, PWN, Warszawa 2008
Podaj, którą literą (A czy B) oznaczono kolumnĊ tabeli ilustrującą zawartoĞü wáókien
typu I w miĊĞniu poĞladkowym. Uzasadnij wybór.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 6. (1 pkt)
Uporządkuj we wáaĞciwej kolejnoĞci wymienione poniĪej etapy procesu krzepniĊcia
krwi. Zapisz ich numery w odpowiednich miejscach tabeli.
Etapy procesu krzepniĊcia krwi
Naczynie krwionoĞne ulega uszkodzeniu i wypáywa z niego krew.
Czynniki krzepniĊcia, zawarte w osoczu, powodują wytworzenie skrzepu.
Uszkodzone naczynie krwionoĞne i páytki krwi uwalniają substancje aktywujące
inne czynniki biorące udziaá w procesie krzepniĊcia.
Naczynie krwionoĞne obkurcza siĊ, przez co spowalnia siĊ krwawienie.
Páytki krwi (trombocyty) czopują powstaáe uszkodzenie – powstaje czop páytkowy.
Numer
etapu
1
Egzamin maturalny z biologii
Poziom podstawowy
4
Zadanie 7. (1 pkt)
Badania przesiewowe to zorganizowane masowe badania diagnostyczne osób bez objawów
okreĞlonej choroby. Celem badania jest wykrycie choroby w okresie bezobjawowym,
co umoĪliwia skuteczne jej leczenie. Badania przesiewowe są szeroko stosowane
w programach zdrowia publicznego i prewencji nowotworów.
Zaznacz poniĪej opis, który dotyczy badania przesiewowego.
A.
B.
C.
D.
Badanie poziomu cukru wykonywane trzy razy dziennie u pacjentów z cukrzycą.
USG wykonywane u kobiet, u których lekarz stwierdziá zmiany w piersiach.
Kontrolne przeĞwietlenia klatki piersiowej u pacjentów po przebytym zapaleniu páuc.
Badanie mammograficzne obejmujące wszystkie kobiety w okreĞlonym przedziale
wiekowym.
Zadanie 8. (3 pkt)
Na schemacie przedstawiono kolejne etapy (I, II, III) przewodzenia impulsu nerwowego przez
báonĊ aksonu nagiego (bez osáonki mielinowej).
I
II
III
Na podstawie: Biologia. JednoĞü i róĪnorodnoĞü, pod red. M. Maükowiak, A. Michalak, PWN, Warszawa 2008
a) Podaj, która ze stref oznaczonych na schemacie literami A, B lub C jest strefą
repolaryzacji báony komórkowej.
...........................................................................................
b) WyjaĞnij, jakie znaczenie ma proces repolaryzacji w przewodzeniu impulsów
nerwowych przez báonĊ aksonu.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
c) Zaznacz poprawne dokoĔczenie zdania.
W porównaniu z aksonem posiadającym osáonkĊ mielinową przedstawiony na schemacie
akson przewodzi impulsy nerwowe
A.
B.
C.
D.
wolniej i w sposób ciągáy.
wolniej i w sposób skokowy.
szybciej i w sposób skokowy.
szybciej i w sposób ciągáy.
Egzamin maturalny z biologii
Poziom podstawowy
5
Zadanie 9. (3 pkt)
Siatkówka oka zawiera liczne komórki receptorowe czopkonoĞne i prĊcikonoĞne, których
wypustki cytoplazmatyczne – czopki i prĊciki są wáaĞciwymi receptorami wzrokowymi.
Czopki odpowiadają za widzenie barwne i ostre w peánym Ğwietle. PrĊciki umoĪliwiają
widzenie w sáabym Ğwietle lub w ciemnoĞci, ale widziane obrazy nie są ani barwne, ani ostre.
Miejsce na siatkówce na osi widzenia to punkt ostrego widzenia (tzw. plamka Īóáta),
a miejsce, z którego wychodzą wáókna nerwu wzrokowego to tarcza nerwu wzrokowego
(tzw. plamka Ğlepa).
a) Zaznacz poniĪej miejsce A lub B, w którym znajdują siĊ komórki receptorowe,
i podaj, który rodzaj komórek w nich przewaĪa.
A. Punkt ostrego widzenia
B. Tarcza nerwu wzrokowego
Rodzaj komórek ...........................................................................................................................
b) „W nocy wszystkie koty są szare” – na podstawie powyĪszego tekstu wyjaĞnij
przyczynĊ tego zjawiska.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
c) Zwyrodnienie plamki Īóátej, tzw. AMD, związane z wiekiem, dotyczy zmian
centralnej czĊĞci siatkówki. Zaznacz poniĪej czynnoĞü, z którą moĪe mieü najwiĊkszy
problem osoba dotkniĊta tą chorobą.
A.
B.
C.
D.
Odczytywanie wiadomoĞci SMS na ekranie telefonu komórkowego.
RozróĪnianie czerwonego i zielonego Ğwiatáa na przejĞciu dla pieszych.
Dobór koloru farby do pomalowania Ğcian.
Prowadzenie samochodu o zmroku.
Zadanie 10. (1 pkt)
Na schemacie przedstawiono rolĊ kalcytoniny i parathormonu w utrzymaniu odpowiedniego
poziomu jonów wapnia w osoczu krwi.
PoniĪej podano przykáady procesów, które regulowane są przez hormony przedstawione
na schemacie. Zaznacz ten, który jest przykáadem dziaáania kalcytoniny.
A.
B.
C.
D.
Uwalnianie wapnia z koĞci.
Zmniejszenie wcháaniania wapnia w jelicie.
Wzrost absorpcji wapnia w nerkach.
ZwiĊkszenie wcháaniania wapnia w jelicie.
Egzamin maturalny z biologii
Poziom podstawowy
6
Zadanie 11. (2 pkt)
PoniĪej przedstawiono róĪne sposoby nabywania odpornoĞci przez organizm czáowieka.
A. Przebyte zakaĪenia lub choroby.
B. Uzyskanie przez páód przeciwciaá od matki.
C. Podanie odpowiedniej surowicy.
D. Szczepienia ochronne.
WskaĪ sposób (A–D), który umoĪliwia uzyskanie:
1. odpornoĞci czynnej naturalnej ..............................................................
2. odpornoĞci czynnej sztucznej ................................................................
Zadanie 12. (1 pkt)
OceĔ podane stwierdzenia dotyczące budowy oraz dziaáania nerki czáowieka i wpisz
w odpowiednie miejsca tabeli literĊ P, jeĞli stwierdzenie jest prawdziwe, lub literĊ F, jeĞli
stwierdzenie jest faászywe.
P/F
1.
Pierwszym etapem powstawania moczu jest proces filtracji káĊbuszkowej.
2.
Produktem filtracji káĊbuszkowej jest mocz pierwotny nieróĪniący siĊ skáadem
od osocza krwi.
3.
Mocz pierwotny zostaje przeksztaácony w mocz ostateczny po procesach
resorpcji i sekrecji kanalikowej.
Zadanie 13. (2 pkt)
W tabeli przedstawiono zrównowaĪony bilans wodny w organizmie czáowieka
przebywającego w optymalnej temperaturze otoczenia i pobierającego w ciągu doby
przeciĊtne iloĞci pokarmów i páynów.
ħródáa wody ml/24 h
Páyny
1200
Pokarm staáy
900
Woda metaboliczna
300
Razem
2400
Wydalanie wody ml/24 h
Parowanie:
– przez skórĊ
– przez ukáad oddechowy
Z moczem
Z kaáem
Razem
300
600
1400
100
2400
ħródáo: Fizjologia czáowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej, pod. red. W. Traczyka,
A. Trzebskiego, PZWL, Warszawa 2007
a) PodkreĞl nazwĊ ukáadu, który ma najwiĊkszy udziaá w wydalaniu wody z organizmu.
ukáad oddechowy
ukáad wydalniczy
ukáad pokarmowy
b) OceĔ, czy przedstawione sytuacje mogą doprowadziü do wystąpienia ujemnego bilansu
wodnego organizmu, i wpisz w odpowiednie miejsca tabeli stwierdzenia tak lub nie.
tak/nie
1. Intensywny trening sportowy w upalny dzieĔ.
2. Biegunka spowodowana zatruciem pokarmowym.
3. Przyjmowanie zgodnie z zaleceniem leków zwiĊkszających wydalanie
moczu.
Egzamin maturalny z biologii
Poziom podstawowy
7
Informacja do zadaĔ 14. i 15.
U czáowieka wystĊpują zĊby mleczne i zĊby staáe. W obu áukach zĊbowych znajdują siĊ
te same rodzaje zĊbów. ZĊby zróĪnicowane są na przednie (siekacze i káy) oraz tylne
(przedtrzonowe i trzonowe). PoniĪej przedstawiono zapis wzorów zĊbowych uzĊbienia
mlecznego (A) i uzĊbienia staáego (B) czáowieka.
A. 2.1.0.2
B. 2.1.2.3
Zadanie 14. (2 pkt)
a) Na podstawie wzorów zĊbowych podaj liczbĊ zĊbów w peánym uzĊbieniu mlecznym
i liczbĊ zĊbów w peánym uzĊbieniu staáym.
Liczba zĊbów w uzĊbieniu mlecznym ..............................................
Liczba zĊbów w uzĊbieniu staáym ....................................................
b) Podaj nazwĊ rodzaju zĊbów wystĊpujących w uzĊbieniu staáym, których brakuje
w peánym uzĊbieniu mlecznym.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 15. (2 pkt)
Podaj funkcje zĊbów przednich oraz zĊbów tylnych w procesie pobierania i obróbki
pokarmu w jamie ustnej.
ZĊby przednie ...............................................................................................................................
ZĊby tylne .....................................................................................................................................
Zadanie 16. (1 pkt)
Na schemacie I i II przedstawiono skáad dwóch diet dorosáych osób prowadzących
umiarkowanie aktywny tryb Īycia.
Na podstawie: Materiaáy Servier Polska Sp. z o.o. zawierajace fragmenty publikacji The Medicine Group
(Education) Ltd, Dieta w cukrzycy. Co to oznacza dla Ciebie?
Podaj numer schematu przedstawiającego wáaĞciwy skáad diety dla tych osób i uzasadnij
wybór.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Egzamin maturalny z biologii
Poziom podstawowy
8
Zadanie 17. (3 pkt)
W racjonalnym odĪywianiu zaleca siĊ stosowanie zasady 4 x 4 x 4, czyli cztery posiáki
dziennie, spoĪywane co cztery godziny i zawierające cztery rodzaje skáadników
pokarmowych.
a) Podaj nazwy czterech rodzajów skáadników pokarmowych, które powinna zawieraü
prawidáowa dieta czáowieka.
1. .........................................................
2. ...............................................................
3. .........................................................
4. ...............................................................
b) OkreĞl miejsce/miejsca trawienia jednego wybranego skáadnika pokarmowego.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 18. (2 pkt)
BezpoĞrednią przyczyną otyáoĞci jest dodatni bilans energetyczny, tzn. nadmiar energii
pobranej w pokarmie w stosunku do potrzeb energetycznych organizmu. Aby schudnąü,
naleĪy przez odpowiednio dáugi czas utrzymywaü deficyt energetyczny.
Podaj dwa przykáady dziaáaĔ, które mogą przyczyniü siĊ do utrzymania deficytu
energetycznego organizmu i w konsekwencji do schudniĊcia.
1. ...................................................................................................................................................
2. ...................................................................................................................................................
Zadanie 19. (1 pkt)
Na schematach przedstawiono dwa rodzaje ruchów jelita.
Ruch wahadáowy
Ruch perystaltyczny
Podaj, który z przedstawionych rodzajów ruchów jelita (I czy II) jest ruchem
mieszającym miazgĊ pokarmową, oraz wyjaĞnij, jakie znaczenie ma mieszanie miazgi
pokarmowej dla dalszych procesów w przewodzie pokarmowym.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Egzamin maturalny z biologii
Poziom podstawowy
9
Zadanie 20. (2 pkt)
Celiakia jest chorobą spowodowaną nadwraĪliwoĞcią organizmu na gluten – gáówne biaáko
ziaren pszenicy lub jego analogi zawarte w innych zboĪach, np. w Īycie i jĊczmieniu. Pewną
rolĊ w wystąpieniu choroby odgrywają predyspozycje genetyczne oraz zaburzenia
prawidáowej budowy jelita cienkiego. U osób ze skáonnoĞcią do celiakii gluten obecny
w diecie aktywuje komórki ukáadu odpornoĞciowego, czego przejawem jest stan zapalny
i niszczenie nabáonka jelita. Utrudnia to wcháanianie substancji odĪywczych.
Na podstawie: A. Fasano, Zaskakująca celiakia, ĝwiat Nauki 2009, nr 9
a) Na podstawie tekstu wykaĪ, Īe celiakia moĪe byü chorobą autoimmunizacyjną.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
b) Sformuáuj zalecenie dietetyczne dla osób chorych na tĊ chorobĊ.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 21. (2 pkt)
Na schemacie przedstawiono dziaáanie polirybosomu (polisomu) w procesie biosyntezy biaáka.
Na podstawie: Podstawy biologii komórki. Wprowadzenie do biologii molekularnej, przekáad pod red.
J. Michejdy i J. Augustyniaka, PWN, Warszawa 1999
a) Zaznacz poniĪej nazwĊ cząsteczki kwasu nukleinowego oznaczonego na schemacie
literą X.
A. rRNA
B. tRNA
C. mRNA
D. DNA
b) OkreĞl funkcjĊ, jaką peáni ten kwas w przedstawionym procesie.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Egzamin maturalny z biologii
Poziom podstawowy
10
Zadanie 22. (3 pkt)
Osoby dotkniĊte pewną chorobą genetyczną wykazują ogromną wraĪliwoĞü na oparzenia
sáoneczne. Cechuje je równieĪ wysokie ryzyko wystąpienia raka skóry. WĞród trojga dzieci
pewnego maáĪeĔstwa znajduje siĊ dziewczynka dotkniĊta tą chorobą. Rodzice i pozostaáe
rodzeĔstwo nie wykazują objawów choroby.
a) Zaznacz wáaĞciwe dokoĔczenie zdania (A lub B).
Choroba ta jest warunkowana przez allel autosomalny
A. recesywny.
B. dominujący.
b) Zapisz genotyp dziewczynki dotkniĊtej tą chorobą i genotypy jej rodziców.
Genotyp dziewczynki ...............
Genotyp matki ...............
Genotyp ojca ...............
c) Zaznacz, jakie jest prawdopodobieĔstwo urodzenia w tej rodzinie nastĊpnego
dziecka dotkniĊtego opisaną chorobą.
A. 25%
B. 50%
C. 75%
D. 100%
Zadanie 23. (2 pkt)
Hemofilia jest chorobą genetyczną, na którą najczĊĞciej chorują mĊĪczyĨni, natomiast kobiety
są gáównie nosicielkami allelu warunkującego wystąpienie tej choroby. Hemofilia jest
chorobą dziedziczną, sprzĊĪoną z pácią.
a) WyjaĞnij, co oznacza stwierdzenie, Īe hemofilia jest sprzĊĪona z pácią.
.......................................................................................................................................................
b) Na podstawie podanego opisu i wáasnej wiedzy podaj, czy allel warunkujący
hemofiliĊ jest recesywny, czy dominujący. OdpowiedĨ uzasadnij.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 24. (2 pkt)
W kariotypie osób chorych na przewlekáą biaáaczkĊ szpikową czĊsto obserwuje siĊ tak zwany
chromosom Filadelfia. Jest to zmieniony chromosom 22, który zawiera fragment pochodzący
z chromosomu 9, natomiast na chromosomie 9 jest fragment pochodzący z chromosomu 22.
a) OkreĞl typ opisanej mutacji, zaznaczając poniĪej wáaĞciwą odpowiedĨ.
Jest to mutacja
A. genowa.
B. chromosomowa dotycząca liczby chromosomów.
C. chromosomowa dotycząca struktury chromosomów.
b) Podaj nazwĊ tej mutacji. .....................................................................................................
Zadanie 25. (1 pkt)
Czynniki powodujące wzrost czĊstoĞci mutacji nazywamy czynnikami mutagennymi. NaleĪą
do nich czynniki fizyczne oraz bardzo duĪo związków chemicznych, które ogólnie nazywamy
mutagennymi czynnikami chemicznymi.
SpoĞród wymienionych związków chemicznych zaznacz ten, który moĪe mieü dla
czáowieka dziaáanie mutagenne.
A. Kwas azotowy(III)
B. Metanol
C. Kwas octowy
D. Tryptofan
Egzamin maturalny z biologii
Poziom podstawowy
11
Zadanie 26. (1 pkt)
Wyhodowano transgeniczne Ğwinie z ludzkim genem kodującym enzym, który modyfikuje
áaĔcuchy cukrowe glikoprotein znajdujących siĊ w báonach komórkowych. Tym samym
enzym ten upodobnia glikoproteiny komórek Ğwini do glikoprotein znajdujących siĊ
na powierzchni komórek ludzkich narządów – antygenów ukáadu zgodnoĞci tkankowej
czáowieka. Naukowcy potrafią teĪ usunąü z genomu Ğwini geny, które warunkują
powstawanie glikoprotein charakterystycznych dla báon komórkowych komórek Ğwini.
Na podstawie: Biologia. JednoĞü i róĪnorodnoĞü, pod red. M. Maükowiak, A. Michalak, PWN, Warszawa 2008
Podaj, jakie znaczenie w transplantacji narządów czáowieka mogą mieü opisane badania.
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Zadanie 27. (1 pkt)
PoniĪej podano informacje na temat wpáywu czáowieka na ekosystem.
Zaznacz informacjĊ odnoszącą siĊ do ekosystemu naturalnego.
A. Ekosystem ten jest eksploatowany przez czáowieka, jest wiĊc zmieniony w stosunku
do ekosystemu pierwotnego, ale wciąĪ przypomina go wyglądem i skáadem gatunkowym.
B. Ekosystem zostaá wyraĨnie zmieniony przez czáowieka lub powstaá w wyniku jego
dziaáalnoĞci – zostaá uksztaátowany pod wpáywem nowych warunków ekologicznych.
C. Ekosystem ten zostaá utworzony przez czáowieka, którego dziaáalnoĞü bezpoĞrednio
wpáywa zarówno na warunki Ğrodowiska, jak i na skáad gatunkowy organizmów.
Zadanie 28. (1 pkt)
Organizmy tworzące biocenozĊ powiązane są ze sobą róĪnymi zaleĪnoĞciami. Mogą to byü
zaleĪnoĞci poĞrednie, polegające na oddziaáywaniu organizmów na siebie poprzez
modyfikacjĊ biotopu, np. zmianĊ mikroklimatu. Inny rodzaj zaleĪnoĞci to zaleĪnoĞci
bezpoĞrednie, np. kiedy organizmy konkurują lub wspóápracują ze sobą.
Allelopatia jest formą konkurencji miĊdzygatunkowej i polega na wydzielaniu przez roĞliny
i mikroorganizmy substancji ograniczających wzrost oraz rozwój innych gatunków,
np. korzenie owsa wytwarzają substancjĊ, która hamuje kieákowanie nasion pszenicy.
Na podstawie powyĪszych informacji zaznacz wáaĞciwe dokoĔczenie zdania opisującego
allelopatiĊ.
Allelopatia jest zaleĪnoĞcią
A.
B.
C.
D.
nieantagonistyczną poĞrednią.
antagonistyczną poĞrednią.
nieantagonistyczną bezpoĞrednią.
antagonistyczną bezpoĞrednią.
Egzamin maturalny z biologii
Poziom podstawowy
12
Zadanie 29. (2 pkt)
Warzucha polska (Cochlearia polonica) to roĞlina endemiczna, która w Polsce wystĊpowaáa
wyáącznie na obrzeĪach Pustyni BáĊdowskiej w pobliĪu Ĩródeá z zimną wodą. Warzucha
wyginĊáa na tym obszarze, kiedy zanikáy Ĩródáa wskutek obniĪenia poziomu wód gruntowych
spowodowanego dziaáalnoĞcią górniczą czáowieka. Botanicy, dostrzegając zagroĪenie,
przenieĞli okazy warzuchy na obszar Jury Krakowsko-CzĊstochowskiej, dziĊki czemu
zachowaáa siĊ do dziĞ.
Na podstawie: Gáówny Inspektorat Ochrony ĝrodowiska, Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych –
Natura 2000, www.gios.gov.pl
a) Zaznacz rodzaj opisanej w tekĞcie dziaáalnoĞci czáowieka, która spowodowaáa
wyginiĊcie warzuchy polskiej.
A. TĊpienie gatunków
B. Niszczenie naturalnych Ğrodowisk
C. Tworzenie nowych Ğrodowisk
b) Podaj, jakie warunki powinny speániaü siedliska, na które naleĪy przenieĞü okazy
warzuchy polskiej, aby zachowaü ten gatunek.
.......................................................................................................................................................
Zadanie 30. (2 pkt)
Zaobserwowano, Īe w ostatnich latach znacznie zwiĊkszyá siĊ udziaá gospodarstw domowych
w zanieczyszczaniu Ğrodowiska.
Podaj po jednym przykáadzie sposobu zmniejszenia poniĪszych zanieczyszczeĔ
Ğrodowiska naturalnego spowodowanych przez gospodarstwa domowe.
1. Zanieczyszczanie rzek Ğciekami komunalnymi .....................................................................
.......................................................................................................................................................
2. Zanieczyszczenie powietrza przez dymy z maáych kotáowni i pieców domowych
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Egzamin maturalny z biologii
Poziom podstawowy
BRUDNOPIS
13
PESEL
MBI-P1_1P-113
Miejsce na naklejkê
z nr PESEL
WYPE£NIA ZDAJ¥CY
WYPE£NIA EGZAMINATOR
Suma punktów
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
KOD EGZAMINATORA
KOD ZDAJ¥CEGO
Czytelny podpis egzaminatora