plik pdf
Transkrypt
plik pdf
39 Propozycje scenariuszy lekcji chorobę!. . . Wasza niby to miłość rycersko-kościelno-romantyczna jest naprawdę obrzydliwym handlem, opartym na oszustwie, które bardzo słusznie karze się dożywotnimi galerami, zwanymi małżeństwem. . . Biada jednak tym, co na podobny jarmark przynoszą serca. . .” Następnie przechodzimy do fragmentu, w którym są przywołani Werter i Gustaw (t. II, rozdział 4.): „«Ile ja to razy czytałem!. . .» – westchnął, biorąc książkę do ręki. [. . .] «Teraz już wiem, przez kogo jestem tak zaczarowany. . .» Uczuł łzę pod powieką, lecz pohamował się i – nie splamiła mu twarzy. «Zmarnowaliście życie moje. . . Zatruliście dwa pokolenia!. . . – szepnął. – Oto skutki waszych sentymentalnych poglądów na miłość. . .» Złożył książkę i cisnął ją w kąt pokoju, aż rozleciały się kartki. Książka odbiła się od ściany, spadła na umywalnię i ze smutnym szelestem stoczyła się na podłogę. «Dobrze ci tak! tam twoje miejsce. . . [. . .] Bo któż to miłość przedstawił mi jako świętą tajemnicę? Kto nauczył mnie gardzić codziennymi kobietami, a szukać niepochwytnego ideału?. . . Miłość jest radością świata, słońcem życia, wesołą melodią w pustyni, a ty co z niej zrobiłeś?. . . Żałobny ołtarz, przed którym śpiewają się egzekwie nad zdeptanym sercem ludzkim!»”. Rozmyślania Wokulskiego można uzupełnić fragmentem książki Denisa de Rougemonta Miłość a świat kultury zachodniej (załącznik 1.). 4. Nasze poglądy na miłość – dyskusja z poglądami Wokulskiego. Rozważania o miłości proponujemy zakończyć dyskusją na temat tego, na ile romantyczny wzorzec miłości jest obecny wśród młodzieży. Czy bliższe jest im myślenie o miłości jako o ciężkiej pracy nad sobą, stałym doskonaleniu siebie (można posłużyć się książką Ericha Fromma O sztuce miłości), czy może jednak wierzą w miłość, która przydarza się nagle, jest uczuciem gwałtownym, przychodzącym z zewnątrz, niekontrolowanym itp.? Czy wierzą w tzw. miłość na całe życie, a jeśli tak, to co sprawia, że taka miłość jest możliwa? Czy czują się odpowiedzialni za kochaną osobę itp.? Na koniec można się pokusić o podsumowanie, w jakim stopniu współczesne myślenie o miłości jest nadal zakorzenione w romantyzmie i poezji trubadurów. Temat: Narracja w „Lalce”. (czas realizacji – 2 lekcje) Cele szczegółowe: poznanie różnych form narracyjnych występujących w Lalce dostrzeganie skutków stosowania różnych zabiegów narracyjnych (np. mowy pozornie zależnej) Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl 40 Propozycje scenariuszy lekcji Przygotowanie: Prosimy uczniów, by – biorąc pod uwagę czas akcji powieści – ustalili, jaki przedział czasu obejmuje narracja Rzeckiego („Pamiętnik starego subiekta”), a jaki poznajemy dzięki narratorowi odautorskiemu. Uczniowie powinni również przeczytać w domu pierwszy i ostatni rozdział powieści. Materiał: B. Prus, Lalka podręcznik: Powieść jako gatunek, s. 51–52 Tok lekcji: 1. Ustalenie kompetencji narratora, praca indywidualna. Prosimy uczniów o przeczytanie 1. rozdziału z tomu I Lalki i wynotowanie informacji wiarygodnych, tzn. podanych przez narratora odautorskiego, oraz tych pochodzących od bohaterów powieści. Uczniowie zauważą, że: Większość informacji pochodzi od radcy Węgrowicza, znającego co prawda Wokulskiego od lat, ale dostrzegającego w nim jedynie awanturnika, który się ożenił dla majątku, szczęśliwie owdowiał, po czym wplątał się w kolejną awanturę. Wokulski w oczach Węgrowicza przypomina bohatera powieści awanturniczych. Mimo że większość faktów, o których opowiada radca, potwierdza się w dalszej lekturze (jedynie historię śmierci żony Rzecki przedstawił inaczej), to portret Wokulskiego jako awanturnika nie okaże się prawdziwy. Narrator pojawia się na początku rozdziału, nakazując nam pewien dystans wobec opowieści radcy już w tytule rozdziału („Jak wygląda firma J. Mincel i S. Wokulski przez szkło butelek?”), a także na końcu rozdziału, gdy nieco ironicznie stwierdza: „Mimo posępne wróżby ludzi trzeźwo patrzących na rzeczy sklep galanteryjny pod firmą J. Mincel i S. Wokulski nie tylko nie upadał, ale nawet robił dobre interesa”. 2. Ustalenie, który z narratorów powieści „zagospodarowuje” więcej czasu powieściowego, praca w małych grupach. Prosimy uczniów, by podali, jaki przedział czasu obejmuje narracja Rzeckiego („Pamiętnik starego subiekta”), a jaki poznajemy dzięki narratorowi odautorskiemu. Uczniowie zauważą, że: Początkowo pamiętnik opowiada o wydarzeniach minionych, by włączyć się w tok bieżącej akcji, wreszcie przejąć pierwszeństwo w prowadzeniu narracji na temat wydarzeń w powieści (więcej niż połowa czasu akcji jest opowiedziana przez Rzeckiego). 3. Ponowne badanie kompetencji narratora – porównanie, praca indywidualna lub w małych grupach. Czytamy ostatni rozdział powieści od słów: „W końcu września wieczorem odwiedził pana Rzeckiego Szuman”. Uczniowie zauważą, że: Mimo odautorskiej narracji dowiadujemy się o losie Wokulskiego mniej niż w pierwszym rozdziale. Narrator ujawnia opinie różnych osób, lecz żadnej z tych opinii nie potwierdza ani nie zaprzecza, jak w rozdziale pierwszym. Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl 41 Propozycje scenariuszy lekcji Wniosek: Wraz z rozwojem akcji rola wszechwiedzącego narratora zostaje coraz bardziej ograniczona na rzecz narracji prowadzonej przez Rzeckiego w jego pamiętniku, a także opinii innych bohaterów powieści. Narrator odautorski w momencie najważniejszym dla losów bohatera oddaje głos innym bohaterom powieści, pozostawiając czytelnika bez odpowiedzi na pytanie o to, co się stało z Wokulskim. 4. Ustalenie stosunku narratora do bohaterów, praca w małych grupach. Przypominamy uczniom, że narrator trzecioosobowy najczęściej stara się być obiektywny i zdystansowany wobec bohaterów. Jednocześnie warto zapytać uczniów o intuicyjne odczucia na temat sympatii i antypatii narratora do bohaterów. Prosimy uczniów, by wskazali bohaterów, których – ich zdaniem – narrator obdarza sympatią, i tych, których nie lubi. Następnie prosimy, by zapisali swoje spostrzeżenia w zeszytach i spróbowali je uzasadnić. Po wysłuchaniu kilku propozycji prosimy uczniów, by przeczytali wskazane fragmenty powieści i na tej podstawie określili, jaki jest stosunek narratora powieści do Wokulskiego (np. t. I, rozdział 8., od słów: „Wokulski doszedł do brzegu Wisły i zdumiał się” do słów: „ludzi, zwierzęta, nawet przedmioty, które nazywają martwymi”). Uczniowie zauważą, że: W narracji trzecioosobowej pojawia się mowa pozornie zależna, która zmniejsza dystans między bohaterem a narratorem, wskazuje na to, że narrator odnosi się do Wokulskiego z sympatią, a nawet ze współczuciem. 5. Praca domowa. Wybierz jednego z bohaterów Lalki i zbadaj, czy lektura potwierdza twoją intuicję czytelniczą dotyczącą stosunku narratora do tej postaci. Wynotuj z powieści zwroty, szczegóły, które – twoim zdaniem – określają stosunek narratora do wybranego przez ciebie bohatera powieści. Dokument pochodzi ze strony www.gwo.pl Temat: Kwestia kobieca w „Lalce”. (czas realizacji – 1 lekcja) Cele szczegółowe: dostrzeganie w powieści Bolesława Prusa tła społecznego i socjologicznego przypomnienie wiadomości o sytuacji kobiet w Polsce w drugiej połowie XIX wieku dostrzeganie związku między obyczajowością (i poczuciem moralności) społeczeństwa a przywiązaniem do własnych tradycji kulturowych dostrzeganie problematyki kobiecej w Lalce Materiał: B. Prus, Lalka załącznik 2.