1. Dlaczego Aleksander Głowacki przyjął pseudonim "Bolesław Prus

adres www materiału do Lalki
Pytania 1-8
Pytania do wykładu:
Realizm i ciekawostki - dlaczego Prus, Lalka i Warszawa?
1. Dlaczego Aleksander Głowacki przyjął pseudonim "Bolesław
Prus"?
 1. bo lubił wypić i często bolała go głowa;
 2. bo po napadzie socjalizujących studentów miał agorafobie;
 3. bo po epizodzie powstańczym rany głowy często wywoływały ból;
 4. bo w herbie rodziny był pruski sokół.
2. Felietony pokazały Prusa jako humorystę, kabareciarza i
zadziornego dziennikarza. Powieści:
 1. miały być odpowiedzią na "kilka wielkich pytań epoki";
 2. miały opisywać panoramę społeczną Polski i Ukrainy na przestrzeni wieków (Pan 3.
Wołodyjowski);
 3. były wynikiem przemyśleń na temat mimetycznej (naśladowczej) w stosunku do świata
realnego kompozycji powieści;
 4. były świadectwem zainteresowań Prusa spirytyzmem i okultyzmem.
adres www materiału do Lalki
3.
Pytania 1-8
Z zadziornego dziennikarza-felietonisty Prus w Lalce
przedzierzgnął się w myśliciela, odpowiadającego „na kilka
wielkich pytań epoki”. Miał wtedy:




1. 40 lat i 3 powieści, w tym Emancypantki;
2. 35 lat i jedną powieść;
3. 40 lat i wydaną rok wcześniej Placówkę;
4. 38 lat i jeszcze żadnej powieści.
4. Pochodzące z dziennikarskiego warsztatu „obrazki”, składające
się na kompozycje powieści - to klucz do w pozytywistycznego
realizmu Lalki. Taki "obrazek" to między innymi:
 1. wyrazista sytuacja, np. rozmowa Rzeckiego i Wokulskiego na wyścigach;
 2. dokumentarny zapis zjawiska obyczajowego, np. wielkanocna kwesta w kościele
karmelitów;
 3. charakterystyczny dialog (scenka z jadłodalni i winiarni u Hopfera otwierająca powieść);
 4. postacie z życia, jak opis wyglądu i zachowanie „Magdalenki”.
5. W powieści opis Powiśla - to pretekst. Marzenia Wokulskiego o
jego przebudowie czy sam opis – jest kluczem do
przedstawienia kontrastów każdego z przedstawicieli „3
pokoleń” i wielowarstwowości społecznej Warszawy. Powiśle
to:
 1. wg Wokulskiego to dobry rezerwuar wody dla całej Warszawy;
 2. pełen schludnej czystości opis wybudowanych w 1893 roku skromnych domków dla
robotników;
 3. źródło cuchnących, niemal ruszających się śmieci i zapadających się po bruk,
drewnianych domów;
 4. miejsce, gdzie pewnej zimowej nocy Wokulski odmroził sobie ręce.
adres www materiału do Lalki
Pytania 1-8
6. Realizm w Lalce to m.in. zestaw szkiców fizjologicznych i
psychologicznych zarówno bohaterów, jak dzielnic czy
mniejszych obiektów. Należą do nich:




1. opis mimiki i fizjognomii panny Izabeli;
2. wielokrotny opis wpływu stanów wewnętrznych Wokulskiego na jego zachowanie;
3. opis konia Wysockiego;
4. opis kamienicy Łęckich czy samej Warszawy, zwłaszcza podczas zmian pór roku (np.
wiosna czy lato).
7. Nie byłoby nowatorstwa kompozycji w Lalce bez historii
starego subiekta. Jego celem są m.in.
 1. wprowadzenie romantycznej, gawędziarskiej narracji, odbiegającej od wnikliwej
obserwacji współczesnej akcji;
 2. zaburzenie chronologii, tak, jak zaburzona jest pamięć ludzka w ogóle;
 3. przejaw dziennikarskich ciągot Prusa do zabawy, poplotkowania i oderwania od
nielubianego realizmu współczesności;
 4. pretekstem do opisu teraźniejszości, która jest „owocem” przeszłości (wiemy, dlaczego
Wokulski wyjechał).
8. Nieliczne i dobrze umotywowane zbiegi okoliczności i
mentorskie uwagi dają świadectwo zapotrzebowania także na
prosty przekaz rodem z minionej, tendencyjnej epoki lat 7oych XIX w. Do takich historii należą:
 1. wyjazd Wokulskiego do Paryża, gdzie inwestuje z Suzinem w zakup broni dla Rosji;
 2. spotkanie z Geistem, nadzieją zbawienia ludzkości dzięki postępowi nauki;
 3. spotkanie z Wysockim w Skierniewicach (ratującym w ostatniej chwili Wokulskiego) by
okazać moralną wartość ludu;
 4. wyjazd do Zasławka by przygotować finałowy wybuch.