Program profilaktyczny Zespołu Szkół Nr 1

ZESPÓŁ SZKÓŁ NR 1
im. Marszałka Józefa Klemensa Piłsudskiego
w Bielsku Podlaskim
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYCZNY
Bielsk Podlaski 2008 r.
Wprowadzenie
Profilaktyka jest to odpowiednie działanie, które ma na celu zapobieganie pojawieniu
się i/lub rozwojowi danego zjawiska w konkretnej społeczności. Profilaktyka moŜe równieŜ
polegać na promowaniu alternatywnych zjawisk w stosunku do tych, którym usiłuje się
zapobiec.
G. Edwards określa profilaktykę jako „działania stwarzające człowiekowi okazję
alternatywnego gromadzenia róŜnych doświadczeń, które powodują wzrost jego zdolności do
radzenia sobie w trudnych sytuacjach Ŝyciowych”.
Profilaktyka I stopnia – zapobieganie ukierunkowane na całą społeczność, wzmacnianie
czynników chroniących.
Profilaktyka II stopnia – zapobieganie ukierunkowane na określoną społeczność, wysoce
zagroŜoną tzn. na grupy wysokiego ryzyka, redukowanie
czynników ryzyka.
Profilaktyka III stopnia – oddziaływanie na jednostki, które zostały dotknięte uzaleŜnieniem,
ma na celu zapobieganiu zjawiskom recydywy i nawrotom.
Ogólne załoŜenia programu
Szkolny program profilaktyczny powstał w oparciu o diagnozę przeprowadzoną wśród
uczniów, rodziców i nauczycieli Zespołu Szkół Nr 1 w Bielsku Podlaskim popartą obserwacją
oraz analizą dokumentów.
Program zawiera dwie główne formy profilaktyki:
- Profilaktykę pierwszorzędową skierowaną do całej społeczności uczniowskiej, ich rodziców
i nauczycieli.
- Profilaktykę drugorzędową obejmującą uczniów juŜ zdiagnozowanych – prowadzoną
głównie przez pedagoga szkolnego lub specjalistów.
W swojej działalności profilaktycznej szkoła realizuje przede wszystkim;
− strategię edukacyjną przejawiającą się w realizacji określonych zajęć i warsztatów
psychoedukacyjnych oraz programów,
− strategię alternatywną realizowaną poprzez prowadzenie zajęć pozalekcyjnych,
organizację wycieczek, biwaków i innych form spędzania czasu wolnego,
− strategię informacyjną (w połączeniu z edukacyjną),
− strategię interwencyjną (w szczególnych indywidualnych przypadkach) – głównie poprzez
kontakt ze specjalistami.
Niniejszy program spełnia dwa główne zadania:
1. Eliminowanie lub minimalizowanie oddziaływania czynników ryzyka związanych
z sytuacją szkolną i rodzinną oraz grupą rówieśniczą.
NajwaŜniejsze zachowania ryzykowne:
• Palenie tytoniu
• UŜywanie alkoholu
• UŜywanie innych środków psychoaktywnych (narkotyków, środków wziewnych,
leków)
• Wczesna aktywność seksualna
• Zachowania agresywne i przestępcze.
2. Oddziaływanie poprzez czynniki chroniące oraz wzmacnianie ich działania.
NajwaŜniejsze czynniki chroniące:
• Silna więź emocjonalna z rodzicami
• Zainteresowanie nauką szkolną
• Regularne praktyki religijne
• Poszanowanie prawa, norm, wartości i autorytetów społecznych
• PrzynaleŜność do pozytywnej grupy.
Cele działań profilaktycznych
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Zapobieganie powstawania wśród młodzieŜy niekorzystnych społecznie zjawisk,
Wykorzystanie zdobytej wiedzy na temat szkodliwości środków odurzających i
uzaleŜniających,
WdraŜanie do samodzielności i właściwego dokonywania wyboru,
Kontrola i umiejętność zachowywania się w określonych sytuacjach – walka ze
stresem,
Rozwijanie własnej indywidualności,
Promowanie zdrowego stylu Ŝycia,
Rozwijanie poczucia własnej wartości – uporządkowanie własnego „ja”,
Kształtowanie umiejętności róŜnicowania emocji,
Ukazanie właściwych form spędzania czasu wolnego,
Stworzenie klimatu zaufania między nauczycielem, rodzicem i uczniem,
DąŜenie do większej otwartości uczniów, świadomego przeŜywania emocji.
Klasowe programy profilaktyki
Wychowawca na kaŜdy rok szkolny opracowuje klasowy program profilaktyki, w
którym uwzględnia, biorąc pod uwagę specyfikę klasy, planowane formy i metody pracy,
imprezy profilaktyczne, itp.
I CEL GŁÓWNY: PROMOWANIE ZDROWEGO STYLU śYCIA
Zadania i formy realizacji
Wychowawcy
klas
Pedagog
Bibliotekarz
Pielęgniarka
szkolna
Nauczyciele
w-f
Rodzice
W ciągu roku szkolnego
1. Prowadzenie edukacji uczniów w zakresie
profilaktyki
antyalkoholowej,
antynikotynowej
i antynarkotykowej:
- zajęcia psychoedukacyjne „Alkohol kradnie
wolność”, „AIDS” – prezentacja filmu video,
- pogadanki pielęgniarki szkolnej na temat zdrowego
stylu Ŝycia,
- realizacja treści ścieŜki edukacyjnej „Edukacja
prozdrowotna”,
- spotkania z PPP, policji i prokuratury,
- praca indywidualna z uczniami zagroŜonymi
uzaleŜnieniem,
- zajęcia edukacyjne połączone z prezentacją filmów
video:
- działalność informacyjna (gazetki, plakaty, ulotki,
poradniki profilaktyczne),
uczestnictwo
w
akcjach
organizowanych
w środowisku lokalnym.
Wykonawcy
Termin
Uczniowie
- zapobieganie uzaleŜnieniom
- dostarczenie informacji o zagroŜeniach towarzyszących zaŜywaniu
substancji odurzających i zaleŜniających,
- pokazanie perspektyw zdrowego
stylu Ŝycia,
- wykształcenie umiejętności skutecznego odmawiania.
Odbiorca
Cele szczegółowe
Sposób
dokumentacji i
ewaluacji
Zapisy w dzienniku
Sprawozdanie
pedagoga
szkolnego i wychowawców na
RP
Ankieta
- rozmowy indywidualne rodziców z wychowawcą, Wychowawca
Pedagog
pedagogiem i dyrektorem,
Dyrektor
- pogadanki profilaktyczne prowadzone przez:
• pracowników
• policję
• pedagoga szkolnego
• wychowawców,
- działalność informacyjna – gdzie szukać pomocy
w sytuacjach problemowych.
W ciągu roku szkolnego
zebrania rodziców
Zapis w dzienniku szkolnym
Ankieta
- respektowanie zakazu palenia w szkole,
- samokształcenie, szkoleniowe RP
- udział w warsztatach i kursach dokształcających.
W ciągu roku
szkolnego
Nauczyciele
- promowanie niepalenia wśród
nauczycieli,
- budowanie autorytetu nauczyciela,
- kształtowanie i pogłębianie wiedzy
w zakresie profilaktyki uzaleŜnień.
Rodzice
dostarczenie
informacji
o
zagroŜeniach, na które naraŜone są
dzieci w środowisku szkolnym i
pozaszkolnym.
- zaangaŜowanie rodziców do
współpracy ze szkołą w walce z zagroŜeniami,
- kształcenie postawy rodzica wobec
zdrowia
własnego
dziecka
i
sposobów spędzania czasu wolnego.
Autorefleksja
Nauczyciele
Dyrektor
Samoocena
II CEL GŁÓWNY: ZAPOBI EGANIE AGRESJI I PRZEMOCY
Zadania i formy realizacji
Wychowawcy
Nauczyciele
Pedagog
Zapisy w
dzienniku
szkolnym
Zaproszeni
goście
Ankieta
Sprawozdania
Obserwacja
Pielęgniarka
szkolna.
W ciągu roku szkolnego
1.WyposaŜenie uczniów w umiejętność poznawania
samego siebie i innych, rozróŜniania zachowań
uległych, agresywnych i asertywnych, trenowanie
umiejętności reagowania w róŜnych sytuacjach:
- metody aktywizujące:
• gry dramatyczne umoŜliwiające rozróŜnienie dobra
i zła w codziennym Ŝyciu,
• odgrywanie scenek przedstawiających róŜne
sytuacje z Ŝycia codziennego,
• burza mózgów: co to jest asertywność,
- projekcja filmów i dyskusja nad filmami:
• cykl filmów na temat „Asertywności”,
- warsztaty poznawczo-doskonalące, wyszukiwanie
w literaturze przykładów róŜnych zachowań,
- rozmowy indywidualne z uczniem w sytuacjach
trudnych, konfliktowych,
- spotkania z pracownikami placówek wychowawczych
i społecznych (lekarze, policja, psycholog),
- przeprowadzenie ankiet wśród uczniów dotyczących
przemocy w szkole,
- pełnienie dyŜurów nauczycielskich na korytarzach,
w szatni.
Wykonawcy
Termin
Uczeń
-modelowanie zachowań uczniów
w sytuacjach konfliktowych, trudnych,
- poprawa kultury wzajemnych
kontaktów,
- wskazywanie poŜądanych wzorców
zachowań,
- doskonalenie umiejętności komunikowania się,
- wzmacnianie poczucia własnej
wartości,
- wdraŜanie do pokojowego rozwiązywania problemów,
- kształtowanie pozytywnych postaw
i tolerancji wobec osób „innych”,
niepełnosprawnych,
chorych,
starszych.
Odbiorca
Cele szczegółowe
Sposób
dokumentacji i
ewaluacji
1. WyposaŜenie rodziców w wiedzę na temat źródeł,
rodzajów i skutków agresji oraz czynników
pobudzających agresję:
- spotkania z przedstawicielami placówek wychowawczych i społecznych (policja, lekarz, psycholog),
- udzielanie pomocy w indywidualnych przypadkach w
rozwiązywaniu problemów wychowawczych (korzystanie z porad specjalistów),
- pedagogizacja rodziców w ramach spotkań z wychowawcą oraz ogólnoszkolnych wywiadówek.
Wychowawcy
Dyrekcja
Pedagog
Inni
specjaliści
W ciągu roku
szkolnego
1. Podnoszenie wiedzy nauczyciela na temat przyczyn
agresji, form i przejawów oraz sposobów roz- Nauczyciele
wiązywania powyŜszych problemów:
- szkolenie w Radach Pedagogicznych, dyskusja,
- udział w warsztatach i kursach,
- samokształcenie,
- organizowanie spotkań ze specjalistami.
W ramach potrzeb
Nauczyciele
- kształtowanie zachowań nauczycieli
w sytuacjach konfliktowych.
Rodzice
- modelowanie zachowań rodziców
w sytuacjach konfliktowych
- poprawa kultury wzajemnych
kontaktów rodzice – nauczyciele –
uczniowie,
- kształtowanie umiejętności komunikowania się rodziców i nauczycieli
w celu rozwiązania trudnych sytuacji.
Ankieta
Zapisy w dokumentacji szkolnej
Zaświadczenie
Ankieta
Dokumentacja
szkolna.
III. CEL GŁÓWNY: ZAPOBIEGANIE PRZESTĘPCZOŚCI WŚRÓD MŁODZIEśY
Uczeń
1. WyposaŜenie uczniów w wiedzę na temat
klasyfikacji czynów przestępczych i ich konsekwencji:
- zorganizowanie pogadanki z przedstawicielem policji,
sądu i prokuratury,
- udział młodzieŜy w rozprawach sądowych,
- zajęcia edukacyjne mające na celu eksponowanie
pozytywnych wzorów osobowych,
- rozmowy indywidualne uczniów z kuratorem
sądowym, policją, pedagogiem, wychowawcą.
-kształtowanie
postawy
praworządności, poszanowania prawa i
przestrzegania norm.
Zaproszeni
goście
Wychowawcy
Pedagog
Nauczyciele
religii,
historii,
j. polskiego,
WOS
Zaproszeni
goście
Dyrekcja
Pedagog
1. Podnoszenie wiedzy nauczyciela na temat
przestępczości wśród młodzieŜy i jej zapobiegania:
- rada szkoleniowa,
- udział w warsztatach,
- spotkania ze specjalistami z zakresu prawa.
Zaproszeni
goście
Dyrekcja
Pedagog
Wychowawcy
Ankieta
Zapisy w dokumentacji szkolnej
W miarę potrzeb
1. Kształtowanie świadomości rodziców na temat
przestępczości wśród młodzieŜy:
- spotkania z przedstawicielami policji, sądu i
prokuratury w ramach pedagogizacji rodziców,
- udzielanie wsparcia rodzicom, których dzieci popadły
w konflikt z prawem.
Sposób
dokumentacji i
ewaluacji
Wywiadówka
ogólnoszkolna
Nauczyciele
- wyposaŜenie nauczyciela w wiedzę
na temat przestępczości i praworządności
Rodzice
- dostarczenie informacji na temat
poszanowania prawa i przestrzegania
norm.
Wykonawcy
Cały rok szkolny
Zadania i formy realizacji
Termin
Odbiorca
Cele szczegółowe
Zapisy w dokumentacji szkolnej
Ankieta
Zapisy w dokumentacji szkolnej
IV CEL GŁOWNY: WZMACNIANIE POCZUCIA WŁASNEJ WARTOŚCI I TOśSAMOŚCI
Uczeń
1. Budowanie poczucia własnej wartości, kształtowanie
obrazu własnej osoby oraz umiejętności dokonywania
właściwych wyborów:
- obserwacja zachowania własnej osoby w róŜnych
sytuacjach,
- „moje potrzeby, moje moŜliwości” – sporządzenie
mapy mentalnej „Ja” z zaznaczeniem mocnych stron
swojego charakteru oraz wad, nad którymi naleŜy
popracować,
- wykorzystanie filmów edukacyjnych prezentujących
postawy asertywne,
- zapewnienie uczniom moŜliwości wspólnego
bywania w kinie, teatrze, muzeum,
- analiza komunikatów medialnych w celu
doskonalenia umiejętności rozróŜniania prawdy od
kłamstwa, fikcji od rzeczywistości, informacji od
komentarza,
- przedstawienie siebie w formie słownej lub
plastycznej ze szczególnym uwzględnieniem
pozytywów,
- prowadzenie zajęć edukacyjnych na temat zdrowia
psychicznego i fizycznego: problemy okresu
dorastania, nieporozumienia z dorosłymi, stres i
techniki relaksacyjne.
- poznawanie siebie, mocne i słabe
strony mojego „ja”,
- kształtowanie hierarchii wartości
opartych na zasadach moralnych,
- kształtowanie umiejętności
autoprezentacji,
- potrzeba obcowania z dziełami
kultury.
Wykonawcy
Sposób
dokumentacji i
ewaluacji
Zapisy w dokumentacji
Obserwacja
Rozmowy z uczniami.
Wszyscy
nauczyciele
Wychowawcy
klas
Pedagog
W ciągu roku szkolnego
Zadania i formy realizacji
Termin
Odbiorca
Cele szczegółowe
1. Uświadomienie rodzicom przyczyn niskiej
samooceny wśród ich dzieci oraz sposobów
podnoszenia poczucia własnej wartości:
- pogadanki na temat: Jak rozmawiać z dziećmi
w wieku dorastania, „Przyczyny konfliktów rodzice –
dzieci”.
Dyrekcja
Wychowawcy
Pedagog
Inni
specjaliści
W ciągu roku
szkolnego
1. Stwarzanie wzorców do naśladowania poprzez Nauczyciele
osobisty przykład nauczyciela:
Dyrektor
- pogłębianie wiedzy z zakresu pedagogiki, psychologii Pedagog
rozwojowej dzieci i młodzieŜy,
- udział w szkoleniach, warsztatach, kursach,
- samokształcenie w ramach WDN
W ciągu roku
szkolnego
Nauczyciele
- poznawanie siebie, swoich mocnych
i słabych stron,
- poprawa wzajemnych kontaktów i
komunikacji nauczyciel – uczeń.
Rodzice
- modelowanie postaw rodziców
wobec dorastających dzieci,
- poprawa kultury wzajemnych
kontaktów i umiejętności wzajemnej
komunikacji.
Rozmowa
Obserwacja
Zapisy w dokumentacji
Ankieta
Autorefleksja
Samoocena
Rozmowy z uczniem
Strategia alternatywna
Chętni nauczyciele,
wychowawcy,
dyrekcja
Sposób
dokumentacji i
ewaluacji
Ankieta
Sprawozdanie
Zapis w dzienniku lekcyjnym.
Wychowawcy
klas
Cały rok
1. Rozpoznawanie zainteresowań i uzdolnień uczniów:
- ankieta „Moje zainteresowania i zdolności”
- zapewnienie uczniom moŜliwości prezentacji swoich
uzdolnień w czasie imprez szkolnych i pozaszkolnych.
2. Prowadzenie róŜnych form zajęć pozalekcyjnych i
organizowanie aktywnych form wypoczynku:
- kółka przedmiotowe i zainteresowań,
- udział uczniów w biwakach, rajdach, wycieczkach,
konkursach, imprezach sportowo-rekreacyjnych,
- wyjścia do kin, wyjazdy do teatru,
- korzystanie z ofert instytucji prowadzących
działalność kulturalno-rozrywkową i oświatową (Dom
Kultury, Miejska Biblioteka Publiczna, Muzeum, itp.).
Wykonawcy
Termin
Zadania i formy realizacji
Uczniowie
- zapobieganie uzaleŜnieniom poprzez ukazanie uczniom róŜnych
sposobów zaspakajania ich potrzeb
w sposób akceptowany społecznie
(bez uciekania się do środków
uzaleŜniających czy przemocy),
rozwijanie
zainteresowań
i
uzdolnień uczniów,
- wdraŜanie uczniów do aktywnych
form spędzania czasu wolnego.
Odbiorca
Cele szczegółowe
BIBLIOGRAFIA
1. Dimoff T. Carter S.: jak rozpoznać czy dziecko sięga po narkotyki. Warszawa: Elma
Booles, 1993.
2. Kosińska E.: Mądrze i skutecznie. Kraków: Rubikon, 2002.
3. Pasek M.: Narkotyki przy tablicy. Warszawa: Toret, 2000.
4. Paź B., Paź G.: Szkoła, która ochrania. Krakow: Rubikon, 2002.
5. Simm M., Węgrzyn – Janek E.: Budowanie szkolnego programu profilaktycznego.
Kraków: Rubikon, 2002.
6. Szymańska J.: Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej praktyki
[kserokopia].
7. Wojcieszak K.: Wygrać Ŝycie. Kraków: Rubikon, 2002.