Konspekt wykładu nt.: „ Profilaktyka szkolna w zakresie

Konspekt wykładu nt.: „ Profilaktyka szkolna w zakresie zachowań ryzykownych młodzieży narkomania, alkoholizm". / opracowanie - Sylwia Dunda, 2005r. /
Problematyka:
1. Psychospołeczny aspekt uzależnień. Profilaktyka - poziomy, strategie.
2. Sytuacja dziecka w rodzinie z problemem alkoholowym.
3. Nazywanie i potwierdzanie uczuć w sytuacjach pomocowych.
4. Mediacje w konflikcie kryzysu dorastania.
Ad. 1. Współcześnie 60% narkomanów wywodzi się z tzw. dobrych rodzin; biorą coraz
młodsi; największy procent eksperymentujących z narkotykami uczęszcza do kI. pierwszej
gimnazjum; wg. ostatnich badań Policji ze Szczytna, narkotyków próbował co trzeci młody
człowiek; współcześnie dilerem narkotyków może być każdy - diler może dotrzeć
wszędzie.
Znajomość PRZYCZYN sięgania po narkotyki jest istotniejsza niż znajomość skutków.
Przyczyny:
- ciekawość (70%), nieumiejętność odmowy, presja grupy, kłopoty z nauką, stres, dobra
zabawa, potrzeba akceptacji, problemy z bliskimi, odchudzanie (amfetamina), pieniądze (nie
wiedzą co z nimi zrobić), bunt, nuda, kompleksy.
Młody człowiek - gł. na początku nauki w gimnazjum - ma potrzebę "ja", na którą składają
się: potrzeba tożsamości (kim jestem?), potrzeba własnej wartości (ile jestem wart?), potrzeba
kontroli (co umiem?). Trzeba robić wszystko, by te potrzeby zaspokajać; one stanowią
podstawę poszukiwania przyczyn uzależnienia. Żeby zaspokoić w/w potrzeby dziecka, trzeba
uczyć go pewnych umiejętności, gł.: wyrażania uczuć - niewstydzenia się mówienia o nich,
stawiania sobie celów, hierarchii wartości, asertywności, konsekwencji.
Narkotyki dają złudne poczucie własnej wartości - dzieci zażywające bardzo często lubią
siebie, akceptują siebie.
Błędy, jakie popełniają dorośli (zaburzające „ja" dziecka):
- mówienie: "jesteś taki..." zamiast: " źle się zachowałeś";
- rzadkie chwalenie;
- zbyt wysokie wymagania;
- negowanie uczuć (np.: „nie bój się!”);
- niesłuchanie, nierozmawianie;
- porównywanie z innymi;
- krytykowanie, ośmieszanie;
- bagatelizowanie problemów;
- wyręczanie w pracach (bo będzie szybciej).
Wszystkie narkotyki uzależniają psychicznie.
Tzw. "kompot", kokaina oraz heroina - uzależniają też fizycznie (metoda odtruwania:
detox).
Uzależnienie społeczne - biorą, bo kojarzy im się pozytywnie, np.: z dobrą zabawą w
danym miejscu).
Fazy uzależnienia: l) eksperymentowanie, 2) przyjemne branie, 3) faza problemowa, 4)
nałogowe branie. W 1. i 2. fazie leczy się ambulatoryjnie, np.: terapie uzależnień; w fazie 3. i
4. - odwyk, odseparowanie od środowiska.
Działania profilaktyczne powinny być skoordynowane - tę samą wiedzę powinni posiadać
nauczyciele, rodzice oraz dzieci.
Ad. 2. Dzieci sądzą, że rodzice piją, bo ich nie kochają; dzieci nie zdają sobie sprawy, że to
jest choroba.
W rodzinach z problemem alkoholowym dzieci przyjmują różne role:
- bohater rodziny: najczęściej najstarsze dziecko; wspiera matkę I ojca, nie ma
dzieciństwa;
- kozioł ofiarny: sprawia kłopoty wychowawcze, popada w uzależnienia;
- niewidzialne: zamknięte w sobie, unika kontaktu z ludźmi;
- maskotka: zabawne, dowcipne na zewnątrz - skrywa smutek.
Dzieci alkoholików żyją wg. zasady: "nie mów, nie ufaj, nie czuj".
Ad. 3. W sytuacji, gdy chcemy pomóc dziecku, powinniśmy formułować odpowiedzi
empatyczne, potwierdzające uczucia, np.:
(dziecko): " Kierowca autobusu nakrzyczał na mnie i wszyscy się śmiali"
(odp): " To cię musiało zawstydzić".
Dziecko poczuje się zrozumiane, przekona się, że ktoś chce je wysłuchać, zacznie z nami
rozmawiać.
Unikajmy: filozofowania, zaprzeczania uczuć, dopytywania, psychoanalizy, przesadnego
udzielania porad, bezkrytycZJ1ego stawania w obronie którejś ze stron, przesadnego
współczucia.
Ad. 4. Mediacje- to jedna z technologii rozładowania konfliktów między ludźmi.
Warunkiem sensownej mediacji i osiągnięcia kompromisu jest zgoda na mediacje obu
stron; Mediacja jest procesem długotrwałym (np.: trzy miesiące).
Tę metodę możemy wykorzystać w rozwiązywaniu konfliktów typu: dziecko - rodzice, grupa kozioł ofiarny, jednostka - jednostka, elita - reszta klasy, terroryści - reszta klasy, uczeń nauczyciel.
Etapy mediacji:
- zbieranie informacji w kategorii zachowań i nazwanie konfliktu (wszystko zapisujemy,
rozmawiamy osobno z każdą ze stron);
- prezentacja stanowisk (osobno). Pytamy o genezę konfliktu (o co się kłócicie?) oraz co
musiałoby się wydarzyć, aby konflikt przestał istnieć;
- badanie skłonności do kompromisu;
- projekt kompromisu (kontrakt) - sporządzany jest na piśmie bez obecności stron;
-konsultacja projektu osobno z każdą ze stron;
- negocjacje;
- podpisanie kontraktu;
- testowanie kontraktu i ewentualna korekta.
/ oprac. Sylwia Dunda – na podstawie materiałów
MOTi R „ETAP”/