Ocena pobrania wybranych składników odżywczych z

Marzec
Probl
Hig
Z, Epidemiol
Koch W. Ocena
2013,pobrania
94(3): 619-621
wybranych składników odżywczych z całodziennymi racjami pokarmowymi studentów
619
Ocena pobrania wybranych składników odżywczych
z całodziennymi racjami pokarmowymi studentów
Assessment of selected nutrients intake with students’ daily food rations
Zbigniew Marzec, Wojciech Koch
Katedra i Zakład Żywności i Żywienia, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
Wprowadzenie. Całodzienne racje pokarmowe (CRP) powinny
w odpowiednich ilościach dostarczać wszystkich składników odżywczych.
Introduction. Daily food rations should provide all nutrients in appropriate
quantities.
Cel. Ocena wartości energetycznej, rozkładu energii z poszczególnych
składników oraz pobrania witamin C, D3 oraz wapnia.
Aim. To evaluate the energy of diets, the distribution of energy from
individual nutrients and the intake of vitamin C, D3 and calcium.
Materiał i metody. Posługując się metodą 24-godzinnego wywiadu
żywieniowego zebrano dane odnośnie spożycia żywności w grupie 162 osób
studiujących na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie w 2012 r. Spożycie
witamin oraz wartość energetyczną diet obliczono za pomocą programu
Dietetyk 2006. Ponadto oznaczono pobranie wapnia metodą atomowej
spektrometrii absorpcyjnej.
Material & methods. The method of a 24-hour dietary recall was used.
The study was conducted in 2012 and involved 162 randomly selected
male and female students of the Medical University in Lublin. The intake of
energy and vitamins was estimated with the Dietetyk 2006 software and
the calcium content in daily food rations was analyzed using the atomic
absorption spectrometry method.
Wnioski. Wykazano zbyt niską wartość energetyczną diet, zarówno kobiet,
jak i mężczyzn, nieprawidłowy rozkład energii oraz bardzo niskie pobranie
wapnia i witaminy D3 w grupie kobiet.
Results. The study revealed insufficient energy value of diets, inappropriate
energy distribution and insufficient intake of calcium and vitamin D3 in
the group of women.
Słowa kluczowe: diety, witamina C, witamina D 3, wapń, składniki
odżywcze
Key words: diets, vitamin C, vitamin D3, calcium, nutrients
© Probl Hig Epidemiol 2013, 94(3): 619-621
Adres do korespondencji / Address for correspondence
www.phie.pl
Nadesłano: 19.06.2013
Zakwalifikowano do druku: 09.07.2013
Zbigniew Marzec
ul. Chodźki 4a, 20-093 Lublin
tel. 81 5357357, e-mail: [email protected]
Wprowadzenie
Materiał i metody
Prawidłowo zbilansowana dieta powinna dostarczać organizmowi optymalnych ilości zarówno
składników podstawowych, jak i tych, które pełnia
głównie funkcje regulacyjne, do których zaliczmy
pierwiastki oraz witaminy. Wapń oraz witaminy C i D3
pełnią wiele istotnych funkcji m.in. poprzez wpływ na
syntezę kolagenu oraz budowę kości odpowiadają za
prawidłowe funkcjonowanie układu ruchu [1-3].
Badaniami objęto 162 studentów Uniwersytetu
Medycznego w Lublinie, w tym 60 kobiet oraz 102
mężczyzn. Do badań w sposób losowy wybrano osoby prowadzące tryb życia o umiarkowanym wydatku
energetycznym. Dane dotyczące jakościowego i ilościowego składu diet zebrano w roku 2012 metodą
24-godzinnego wywiadu żywieniowego oraz bieżącego
notowania, z wykorzystaniem opracowań ankietowych
wypełnionych przez badane osoby. Na podstawie uzyskanych danych oceniono energię (CRP), pobranie
oraz udział energii z poszczególnych składników, jak
również spożycie wapnia, witamin C i D3 za pomocą
programu Dietetyk 2006. Ponadto, wykorzystując
dane ankietowe, odtworzono średnie racje pokarmowe dla każdej z płci i oznaczono w nich zawartość
wapnia metodą atomowej spektrometrii absorpcyjnej
(AAS). W tym celu całodzienną rację pokarmową
Cel badań
Ocena pobrania składników podstawowych (białek, tłuszczów i węglowodanów) oraz wapnia, witamin
C i D3 w grupie studentów z Uniwersytetu Medycznego
w Lublinie. Dodatkowym celem było porównanie zawartości wapnia w całodziennych racjach pokarmowych
(CRP) oznaczonej metodą analityczną oraz wyliczonej
za pomocą oprogramowania Dietetyk 2006.
620
Probl Hig Epidemiol 2013, 94(3): 619-621
homogenizowano i pobierano z niej po 4 próbki do
analizy. Próbki mineralizowano metodą „na sucho”
spopielając je w temp. 450°C, a następnie oznaczano
wapń metodą płomieniową atomowej spektrometrii
absorpcyjnej w aparacie Varian Spectra A20 Plus stosując jako bufor spektralny chlorek lantanu (III).
Wyniki i omówienie
W tabeli I przedstawiono wyniki pobrania składników podstawowych (białka, tłuszcze, węglowodany), witamin C i D3 oraz wapnia, jak również wartość
energetyczną i rozkład energii z poszczególnych
składników. Wyniki wartości energetycznej CRP oraz
pobrania składników odżywczych zostały obliczone za
pomocą programu Dietetyk 2006 w oparciu o krajową bazę danych. Natomiast wyniki pobrania wapnia
otrzymano dwoma metodami: obliczeniową w oparciu o ww. program oraz analityczną (metoda AAS).
W analizie statystycznej (średnia i SD) uwzględniono
dwukrotne odtworzenie średniej racji pokarmowej dla
obu płci oraz czterokrotne pobranie uśrednionych
próbek analitycznych.
Zaobserwowano zbyt niską wartość energetyczną
całodziennych racji pokarmowych, zarówno w grupie
kobiet, jak i mężczyzn. Również rozkład energii z poszczególnych składników diet nieznacznie odbiegał od
wartości zalecanych [4]. Można akceptować wysoki
Tabela I. Wartość energetyczna, zawartość składników podstawowych oraz
wapnia, witamin C i D3 w całodziennych racjach pokarmowych studentów
(X±SD)
Table I. Energy value, content of basic nutrients, calcium, vitamins C and D3
in daily food rations of students (X±SD)
Kobiety /Women
n=60
Parametr /Parameter
Mężczyźni /Men
n=102
Dietetyk
Dietetyk
analiza
analiza
/Dietetyk
/Dietetyk
/analysis
/analysis
software
Software
Masa (g) /Mass (g)
1783±522
2178±653
Energia (kcal) /Energy (kcal)
1614±539
2542±853
Energia z białek (%) /Energy
from proteins (%)
16,9±3,9
17,6±3,8
Energia z tłuszczów (%) /Energy from fats (%)
32,5±9,0
31,3±7,7
Energia z węglowodanów (%)
/Energy from carbohydrates
(%)
50,6±10,0
51,1±8,8
Zawartość białka (g) /Protein
content (g)
67,1±24,6
110±39,8
Zawartość węglowodanów (g)
/Carbohydrate content (g)
218±77,6
343±119
Zawartość tłuszczów (g) /Fat
content (g)
59,8±26,7
89,4±40,3
Zawartość Ca (mg) /Calcium
content (mg)
569±311 611±328 914±487 979±586
Zawartość wit. C (mg) /Vitamin C content (mg)
88,9±66,7
86,7±85,7
Zawartość Wit. D3 (µg) /Vitamin D3 content (µg)
1,83±2,78
2,95±3,29
udział energii z białek i traktować diety jak wysokobiałkowe (co znajduje odzwierciedlenie w bardzo
wysokim spożyciu białka w grupie mężczyzn), ale
całkowicie nie do przyjęcia jest zbyt wysoki udział
energii tłuszczów kosztem obniżonej energii pochodzącej z węglowodanów. Warto zwrócić uwagę na
fakt, że spożycie tłuszczów i węglowodanów mieści się
w granicach normy dla tej grupy wiekowej i aktywności
fizycznej. Natomiast nieprawidłowy rozkład energii
związany jest ze zdecydowanie za niską wartością
energetyczną CRP. Podobne nieprawidłowości odnotowują w ostatnich latach liczni autorzy badający zawartość składników odżywczych w krajowych racjach
pokarmowych [5-7].
Pobranie wapnia z dietą w grupie kobiet należy uznać za zdecydowania zbyt niskie, natomiast
w grupie mężczyzn spożycie przekracza 90% wartości AI [4]. Wyniki uzyskane w grupie kobiet zdają
się potwierdzać obserwowane w ostatnich latach
znaczne niedobory wapnia w racjach pokarmowych
osób dorosłych w licznych krajach Europy i Stanów
Zjednoczonych [8-10]. Warto zwrócić uwagę na fakt,
że zawartość wapnia w dietach obliczona za pomocą
oprogramowania Dietetyk 2006 była zbliżona do
wyników uzyskanych metodą analityczną.
Zawartość witaminy C w CRP, zarówno kobiet,
jak i mężczyzn, należy uznać za w pełni zadowalającą, gdyż w obu przypadkach średnie wyniki pobrania
znacznie przekraczają wartość EAR, a wśród studentek
nawet normę RDA. Wyniki otrzymane w niniejszej
pracy są zbliżone do innych krajowych opracowań,
które również wykazały dosyć wysokie spożycie witaminy C z dietą [6,11,12]. Niepokojącym natomiast
jest fakt bardzo niskiego pobrania cholekalcyferolu
zarówno w grupie kobiet, jak i mężczyzn. Co więcej
wysokie odchylenie standardowe wskazuje na bardzo
duże zróżnicowanie w spożyciu tej witaminy. Dla
obu płci obliczone średnie pobranie witaminy D3 jest
znacznie niższe od normy AI [4]. Sytuację pogarsza fakt, że najnowsze normy ekspertów ze Stanów
Zjednoczonych ustalają normę RDA dla cholekalcyferolu na poziomie 15 µg/os/dobę [13]. W świetle
powyższych faktów należy stwierdzić, że niedobór
tego składnika w diecie jest bardzo wysoki i jest to
najprawdopodobniej związane z bardzo niskim spożyciem ryb morskich. Badania przeprowadzone na dużej
populacji osób dorosłych w Polsce w ostatnich latach
również wskazują na bardzo niskie pobranie witaminy
D z dietą, nieprzekraczające zarówno w grupie kobiet,
jak i mężczyzn, wartości 5µg/os/dobę [14].
Podsumowując należy stwierdzić, iż przeprowadzone badania wykazały zbyt niską wartość energetyczną CRP studentek i studentów oraz niepokojąco
niskie pobranie wapnia i witaminy D3 w grupie kobiet,
co może w przyszłości wpływać na rozwój osteoporo-
Marzec Z, Koch W. Ocena pobrania wybranych składników odżywczych z całodziennymi racjami pokarmowymi studentów
zy, ponieważ ryzyko rozwoju tej choroby jest wysokie
zwłaszcza wśród osób tej płci. Ponadto należy podkreślić, że zawartość wapnia w CRP, zarówno kobiet, jak
621
i mężczyzn, oznaczona metodą AAS była nieznacznie
niższa w porównaniu do wyników obliczonych za
pomocą programu Dietetyk 2006.
Piśmiennictwo / References
1. Theobald HE. Dietary calcium and health. British Nutrition
Foundation. Nutrition Bulletin 2005, 30: 241-243.
2. Gertig H, Przysławski J. Bromatologia. Zarys nauki o żywności
i żywieniu. PZWL, Warszawa 2006.
3. Gawęcki J, Hryniewiecki L. Żywienie człowieka. Podstawy
nauki o żywieniu. PWN, Warszawa 2008.
4. Jarosz M, Bułhak-Jachymczyk B. Normy żywienia człowieka.
PZWL, Warszawa 2008.
5. Stefańska E i wsp. Ocena wartości energetycznej i zawartości
podstawowych składników odżywczych w całodziennych
racjach pokarmowych studentów AMB. Bromat Chem
Toksykol-Supl 2006, 39: 545-547.
6. Marzec Z i wsp. Ocena wartości energetycznej oraz pobrania
wybranych biopierwiastków i witaminy C z całodziennymi
dietami studentów. Bromat Chem Toksykol 2008, 41(3):
433-437.
7. Marzec Z, Marzec A, Koch W. Evaluation of calcium,
magnesium, iron and energy intake with student’s daily food
rations. Polish J Environ Stud 2008b,17, 1 B: 101-105.
8. Borawska MH, Socha K. Ocena sposobu odżywiania studentek
Wyższej Szkoły Kosmetologii w Białymstoku. Bromat Chem
Toksykol 2005, 38(supl): 597-600.
9. Szajkowski Z. Badania nad zawartością i wzajemnymi relacjami
wybranych składników mineralnych w całodziennych
racjach pokarmowych wytypowanych populacji z regionu
Wielkopolski. Cz. II. Zawartość i wzajemne relacje między
Ca i P. Żyw Człow Metab 1996, 23(1): 55-65.
10. Miller GD, Jarvis J, McBean LD. The importance of meeting
calcium needs with foods. J Am Coll Nutr 2001, 20:
168‑185.
11. Olędzka R i wsp. Ocena jakościowa i ilościowa sposobu
żywienia studentów Wydziału Farmaceutycznego Akademii
Medycznej w Warszawie w zależności od roku studiów
i miejsca zamieszkania w latach 1997/1998 i 1999/2000.
Bromat Chem Toksykol 2003, 36(supl): 237-242.
12. Stefańska E i wsp. Ocena poziomu spożycia wybranych
witamin rozpuszczalnych w wodzie w całodziennej
racji pokarmowej studentów uczelni medycznej.
II Międzynarodowe Sympozjum Naukowe „Środowiskowe
źródła zagrożeń zdrowotnych” 2007, 2: 302.
13. Institute of Medicine, Dietary Reference Intakes for Calcium
and Vitamin D, Food and Nutrition Board, Nat. Acad Press,
Washington 2010.
14. Sygnowska E, Waśkiewicz A. Rola suplementacji
w uzupełnianiu niedoborów witamin i składników
mineralnych w diecie Polaków, objętych badaniem WOBASZ.
Bromat Chem Toksykol 2008, 41(3): 389-39.