Nie wystarczy już działać dla obywateli, ale należy znaleźć sposób

Nie wystarczy już działać dla obywateli, ale
należy znaleźć sposób na działanie razem
Jerzy Kosanowski
ECRD – Biuro Doradztwa Gospodarczego i Rozwoju Obszarów Wiejskich w
Sandomierzu
Konferencja podsumowująca w ramach projektu: „Co u nas i dla nas? - chcemy
rozmawiać i współdecydować” realizowanego przez Świętokrzyski Związek
Rolników, Kółek i Organizacji Rolniczych
Buro Projektu 25-352 Kielce, ul. Mickiewicza 5
www.zrkior.pl ; e-mail: [email protected]
tel. 41 361 36 52, tel. 41 361 03 06, faks: 41 361 05 94
1
Podsumowanie warsztatów aktywności
lokalnej we Włoszczowie w dniu 16.12.2014 r.
PROBLEMY W OBSZARZE SPOŁECZNO-GOSPODARCZYM
o Bariery polityczne, tłumienie aktywności i inicjatyw społecznych
mieszkańców przez lokalne władze i „układy” polityczne będące u
władzy, upartyjnienie wszelkich inicjatyw lokalnych prowadzące
do głębokich podziałów społecznych.
o Brak planu zagospodarowania przestrzennego gminy.
o Zbyt skromne środki finansowych na utrzymanie obiektów
użyteczności publicznej.
o Odchodzenie przedsiębiorców z terenu gminy poprzez praktyki
dyskryminacyjne podmiotów gospodarczych, powodowane
upartyjnianiem inicjatyw lokalnych.
2
o
o
o
o
o
Brak umiejętności tworzenia partnerskiej współpracy
trójsektorowej przyczyniającej się do rozwoju lokalnego.
Brak przyjaznego klimatu do rozwoju
mikroprzedsiębiorstw na terenie gminy.
Brak wsparcia organizacyjnego i merytorycznego do
rozwoju i działalności organizacji pozarządowych, w
szczególności na obszarach wiejskich. Brak form
mecenatu (opieki) nad działalnością tego typu
organizacji.
Brak wsparcia dla inicjatyw lokalnych w zakresie
pozyskiwania środków finansowych.
3
Brak działań w kierunku promocji gminy.
PROBLEMY W OBSZARZE INFRASTRUKTURY
TECHNICZNEJ
o
o
o
o
o
o
Brak koordynacji prac nad utrzymaniem estetyki miasta i
gminy oraz zieleni przy drogach i miejscach publicznych.
Niedostępne i niewykorzystane możliwości dworca
kolejowego wraz z otoczeniem, fatalny dojazd do dworca,
jako wizytówki miasta.
Nie funkcjonalny system komunikacji miejskiej, brak
korelacji z rozkładem jazdy pociągów i autobusów.
Nieuzasadnione i zbyteczne rozszerzenie strefy ochrony
ujęcia wody, powodujące ograniczenia inwestycyjne.
Zagrożenie zapewnienia dostaw energii cieplnej
Nie zagospodarowane nieruchomości będące w zasobach
4
komunalnych.
PROBLEMY W OBSZARZE KAPITAŁ LUDZKI
o
o
o
o
o
Brak rozumienia idei samorządności przez pracowników
samorządowych i radnych.
Brak wysokiej jakości kadry w samorządzie lokalnym do
sprawowania funkcji publicznych na miarę potrzeb współczesnej
rzeczywistości, brak chęci do doskonalenia swoich umiejętności.
Brak wymagań w ordynacji wyborczej wobec kandydatów do
pełnienia funkcji publicznych, co skutkuje dokonywaniem
wyboru nie adekwatnych przedstawicieli do sprawowania
mandatu radnego na szczeblu gminy
Brak empatii ze strony władzy wobec oddolnych inicjatyw
środowiska.
5
Brak liderów rozwoju lokalnego.
o
o
o
o
Odpływ młodych ludzi z terenu gminy.
Niska efektywność staży finansowanych ze środków
publicznych, odmienne traktowanie sektora publicznego
i prywatnego w odniesieniu do obowiązku zatrudniania
stażystów po zakończeniu stażu.
Pogłębianie zjawiska pasywności w młodym pokoleniu,
brak motywacji do kształcenia, podejmowania pracy,
angażowania się w sprawy społeczne i zawodowe.
Niski poziom upowszechniania kształcenia
ustawicznego wśród dorosłych, niska skuteczność
istniejących form edukacji ustawicznej.
6
o
o
o
Niski poziom kompetencji społecznych mieszkańców
(umiejętności przydatnych w prywatnych i zawodowych
sytuacjach życiowych: komunikacja społeczna, asertywność,
motywacja, autoprezentacja, radzenie sobie ze stresem i
emocjami, negocjacje, praca zespołowa, rozwiązywanie
konfliktów, wytyczanie celów, planowanie, zarządzanie
zmianą, itp.).
Niski poziom kształcenia zawodowego, niedostosowanego do
potrzeb współczesnego rynku pracy.
Niska świadomość obywatelska mieszkańców.
7
PROBLEMY W OBSZARZE KULTURY FIZYCZNEJ
o
Brak infrastruktury do rozwoju rekreacji i
turystyki (ścieżki rowerowe, miejsca
rekreacji)
8
Podsumowanie warsztatów aktywności
lokalnej we Sędziszowie w dniu 17.12.2014 r.
PROBLEMY W OBSZARZE SPOŁECZNO-GOSPODARCZYM
o Niska aktywność społeczna mieszkańców gminy.
o Brak chęci współpracy międzyludzkiej dla budowania wspólnego
dobra gminy.
o Roszczeniowość postaw mieszkańców we wszelkich przejawach
życia społecznego-gospodarczego gminy.
o Opór mieszkańców i tworzenie nieuzasadnionych barier do
podejmowania inicjatyw gospodarczych – działalności gospodarczej
na terenie gminy.
o Duża część gminy to obszary chronione, które stanowią barierę do
9
rozwoju nowych inwestycji.
o
o
o
o
o
Problemy z dostępem do specjalistycznych usług służby
zdrowia.
Mało szczelny system przyznawania zasiłków z pomocy
społecznej (ukrywanie dochodów, wyłudzanie zasiłków i
innych form pomocy socjalnej).
Bierność społeczna i brak aktywności i zaangażowania w
prace organizacji pozarządowych.
Brak przygotowanych liderów do organizowania,
aktywizowania, motywowania i koordynowania
lokalnych inicjatyw społecznych.
Brak akceptacji społecznej w odniesieniu do
10
podejmowanych inicjatyw przez lokalnych liderów.
o
o
o
Nieprzygotowanie mieszkańców do kreowania zmian w
swoim środowisku, tworzenie barier i brak umiejętności
do podejmowania odpowiedzialności za podejmowane
inicjatywy lokalne.
Ograniczony rynek pracy, brak klimatu do tworzenia
nowych miejsc pracy, współpracy na rzecz rozwoju
przedsiębiorczości.
Niskie umiejętności mieszkańców, brak wsparcia w
zakresie pozyskiwania środków finansowych na rozwój
inicjatyw gospodarczych.
11
PROBLEMY W OBSZARZE INFRASTRUKTURY
TECHNICZNEJ
o
o
o
o
o
o
o
Brak kanalizacji w części gminy.
Brak sieci gazowej w gminie
Mało funkcjonalna sieć komunikacji publicznej wieś-miasto.
Brak bezkolizyjnego połączenia miasta po obu stronach torów
kolejowych (starego Sędziszowa z nowym).
Bariery dla osób niepełnosprawnych w mieście w szczególności
w sąsiedztwie dworca kolejowego.
Niewystarczające zasoby mieszkań komunalnych i socjalnych.
Niskie bezpieczeństwo z uwagi na słabą infrastruktura
towarzyszącą na drogach powiatowych w tym brak chodników
przy drogach.
12
o
o
o
o
o
Brak poszanowania infrastruktury przez mieszkańców,
pogłębiające się przejawy wandalizmu.
Brak monitoringu w miejscach o dużej intensywności
ruchu pieszego i samochodowego.
Brak sygnalizacji świetlnej w miejscach intensywnego
ruchu drogowego.
Przestarzała sieć energetyczna, która przy większych
porywach wiatru ulega uszkadzaniu.
Utrudnienia w rozwoju odnawialnych źródeł energii z
uwagi na brak konsensusu mieszkańców w tej sprawie.
13
PROBLEMY W OBSZARZE KAPITAŁU LUDZKIEGO
o
o
o
o
o
Niewystarczająca subwencja oświatowa na prowadzenie szkół
(nieadekwatne prawo w algorytmie podziału subwencji
oświatowej w odniesieniu do realiów środowiska).
Emigracja młodego pokolenia poza teren gminy z uwagi na brak
perspektyw życia, motywacji do rozwoju.
Niska świadomość rodziców względem potrzeby kształcenia
dzieci i młodzieży, ich aktywności interdyscyplinarnej, w
szczególności fizycznej.
Roszczeniowość rodziców wobec systemu edukacji.
Potrzeba rozdziału szkoły ponadgimnazjalnej w zespole szkół od
szkoły podstawowej i gimnazjum, co skutkuje niechęcią uczniów
i znudzeniem uczenia się w jednym miejscu przez 14
tak długi okres
o
o
o
o
o
o
Niskie zaangażowanie rodziców we wspomaganie procesu
edukacyjno-wychowawczego prowadzonego przez szkoły.
Pogłębianie się zjawiska niskiego zaangażowania, ambicji i
motywacji uczniów do nauki.
Brak żłobka na terenie gminy.
Mało skuteczna promocja kształcenia i doskonalenia
ustawicznego dorosłych na terenie gminy.
Niewystarczająca oferta edukacyjna wspomagająca aktywizację
społeczności lokalnej, kształcenie zawodowe i ustawiczne
dorosłych w tym rozwoju kompetencji społecznych.
Brak wsparcia w zakresie utworzenia „Uniwersytetu Trzeciego
15
Wieku”.
PROBLEMY W OBSZRZE KULTURY FIZYCZNEJ
o
o
o
o
o
o
Brak ścieżek rowerowych na terenie gminy.
Niska świadomość potrzeb aktywności fizycznej zarówno
wśród dorosłych jak i młodego pokolenia, co przekłada się na
bierność w jej uprawianiu.
Brak urządzeń na wsi do ćwiczeń dla dorosłych.
Brak miejsca typu park w Sędziszowie oraz miejsc rekreacji
na wsiach.
Niewykorzystane walory turystyczne w gminie.
Brak lodowiska i innej infrastruktury do uprawiania sportów
zimowych.
16
PROBLEMY W OBSZARZE KULTURY I DZIEDZICTWA
KULTUROWEGO
o
o
o
o
o
Niska dostępność do dóbr kultury z uwagi na dużą odległość
od ośrodków kultury.
Brak nawyków do korzystania z dóbr kultury wyższej
Niewykorzystane możliwości dziedzictwa kulturowego
środowiska.
Brak środków finansowych na ratowanie dóbr kultury.
Bariery biurokratyczne i prawne do ochrony dóbr kultury.
17
PROBLEMY W OBSZARZE ROLNICTWA
o
o
o
o
o
o
o
o
o
Duża liczba małych rozdrobnionych gospodarstw
Niska świadomość samoorganizacji rolników i producentów
rolnych, brak zorganizowania do podejmowania wspólnych
inicjatyw i obrony własnych interesów.
Dwuzawodowość w rolnictwie.
Niski poziom specjalizacji w produkcji rolnej.
Mało stabilne ceny na produkty rolne.
Brak następców do prowadzenia gospodarstw.
Nieuczciwość pośredników w obrocie rolnym.
Ograniczony rynek zbytu.
Niewykorzystane walory agroturystyczne środowiska.
18
Czym jest partnerstwo publicznoprywatne
o
o
o
Partnerstwo publiczno-prywatne jest formą
długoterminowej współpracy sektora
prywatnego i publicznego przy
przedsięwzięciach mających na celu
realizację zadań publicznych.
Celem współpracy jest osiągnięcie
obopólnych korzyści zarówno w wymiarze
celów społecznych, jak i komercyjnych
danego przedsięwzięcia.
19
Głównym celem przyświecającym
Elementy współpracy PPP
o
o
o
Współpraca ta opiera się na założeniu, iż każda ze stron jest w
stanie wywiązać się z własnych, powierzonych jej zadań
sprawniej niż druga strona.
Strony w ten sposób uzupełniają się, zajmując się w ramach
partnerstwa właśnie tą częścią wspólnego zadania, którą
wykonują najlepiej.
Dzięki podziałowi zadań, odpowiedzialności i ryzyka w ramach
PPP osiąga się najbardziej efektywny ekonomicznie sposób
tworzenia infrastruktury i dostarczania usług publicznych.
20
o
o
Każda ze stron – przy tym – czerpie ze współpracy własne
korzyści – proporcjonalne do swego zaangażowania.
Wobec powyższego, wśród kluczowych elementów
współpracy w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego
wymienić należy:
n współpracę sektora publicznego z sektorem prywatnym;
n umowny charakter (w ramach stosunku cywilnoprawnego);
n charakter celowy: realizacja przedsięwzięć (budowa
infrastruktury, dostarczanie usług) tradycyjnie
wykonywanych przez stronę publiczną;
n optymalny podział zadań;
n podział ryzyk;
21
n obustronną korzyść.
Metoda tradycyjna a metoda partnerstwa –
porównanie
Metoda tradycyjna
Partnerstwo publiczno-prywatne
Koncentracja na „całościowym cyklu
Koncentracja na pojedynczym etapie
życia” danego projektu
Zapewnianie środków finansowych należy
Zapewnianie środków finansowych należy
do zadań partnera prywatnego (w całości
do zadań podmiotu publicznego
lub części)
Obciążenie finansowe dla podmiotu
publicznego (wynagrodzenie partnera
Stałe obciążenie finansowe
prywatnego) przybiera różne formy, a cały
mechanizm zależy od poziomu wydajności
i jakości realizowanego przedsięwzięcia
Ryzyko związane z przedsięwzięciem
Wszystkie rodzaje ryzyka spoczywają na
dzieli się pomiędzy podmiot publiczny i
podmiocie publicznym
partnera prywatnego
22
Ustawa PPP
Zgodnie z art. 4 pkt 4 ustawy o partnerstwie publiczno-prywatnym przedsięwzięciem
PPP może być:
n
zaprojektowanie lub realizacja inwestycji w wykonaniu zadania publicznego,
n
świadczenie usług publicznych przez okres powyżej 3 lat, jeżeli obejmuje
eksploatację,
n
utrzymanie lub zarządzanie niezbędnym do tego składnikiem majątkowym,
n
działanie na rzecz rozwoju gospodarczego i społecznego, w tym rewitalizacji
albo zagospodarowania miasta lub jego części albo innego obszaru,
przeprowadzone na podstawie projektu przedłożonego przez podmiot
publiczny lub połączone z jego zaprojektowaniem przez partnera
prywatnego, jeżeli wynagrodzenie partnera prywatnego nie będzie mieć
formy zapłaty sumy pieniężnej przez podmiot publiczny,
n
przedsięwzięcie pilotażowe, promocyjne, naukowe, edukacyjne lub
kulturalne, wspomagające realizację zadań publicznych, jeżeli
wynagrodzenie partnera prywatnego będzie pochodziło w przeważającej
części ze źródeł innych niż środki podmiotu publicznego.
Kluczowe korzyści z PPP
o
o
o
o
o
o
o
realizacja projektów w sytuacji ograniczonej
dostępności kapitału publicznego
ograniczone koszty całkowite projektu
lepsza alokacja ryzyka
zwiększona efektywność procesu wdrażania i
zarządzania projektem
wyższa jakość usług publicznych
generowanie dodatkowych przychodów
24
poprawa działania administracji publicznej
PPP w Europie
o
o
o
Partnerstwo publiczno-prywatne od lat
uznawane jest za niezwykle korzystną formę
realizacji inwestycji infrastrukturalnych w wielu
krajach świata.
Na Starym Kontynencie taka forma współpracy
najbardziej upowszechniła się w Wielkiej
Brytanii, Hiszpanii oraz Portugalii.
W Wielkiej Brytanii projekty realizowane w
ramach PPP stanowią ok. 15% wszystkich
inwestycji publicznych, co daje łączną
25 kwotę 60
Projekty Partnerstwa Publiczno - Prywatnego w Polsce
Urząd Miasta Stołecznego Warszawy
o Modernizacja i rozbudowa Zakładu
Unieszkodliwiania Stałych Odpadów
Komunalnych,
o 3 parkingi podziemne (Plac Defilad, Plac
Teatralny, Emilii Plater),
o Tramwaj do Piaseczna,
o Budowa szpitala,
o Park Technologiczny,
26
o Zagospodarowanie terenu klubu sportowego
Województwo Pomorskie
o Kolej Metropolitalna w Trójmieście,
Województwo Wielkopolskie
o Wielkopolska Sieć Szerokopasmowa,
Urząd Miejski Wrocław
o Budowa cmentarza komunalnego przy ul.
Awicenny,
Urząd Miasta Płocka
o Hotel - internat na 80 miejsc noclegowych
oraz kryty basen.
27
Projekty z udziałem funduszy UE
o
o
o
o
Zaprojektowanie i budowa obiektu pn.:
Centralny Park Rekreacji, Balneologii,
Turystyki i Wypoczynku „Termy
Gostynińskie”, MiG Gostynin;
Zawarcie umowy o partnerstwo publicznoprywatne „Termy Warmińskie”, Powiat
Lidzbarski;
Koncesja na budowę i zarządzanie gminnym
portem turystycznym, Gmina Mielno;
28
Koncesja na roboty budowlane dla zadania pn.
Społeczna odpowiedzialność biznesu
o
o
o
Społeczna odpowiedzialność biznesu to koncepcja zarządzania
firmą, polegająca na świadomym, zrównoważonym działaniu
zorientowanym nie tylko aspekty ekonomiczne, ale także
uwzględniającym potrzeby i wymagania szeroko pojętych interesów
społecznych i ekologicznych w otoczeniu firmy.
Firma odpowiedzialna społecznie to organizacja, która pozostaje
otwarta i słucha swojego otoczenia (prowadząc dialog z różnymi
grupami, tzw. interesariuszami), a jednocześnie nie rezygnuje z
osiągania zysków. Takie podejście zakłada długofalową troskę nie
tylko o dobre relacje firmy z jej klientami i akcjonariuszami, ale
również z pracownikami, dostawcami, społecznościami lokalnymi.
Są to głównie działania prospołeczne i proekologiczne,
prowadzone
29
równorzędnie z działalnością przewodnią przedsiębiorstwa.
o
Według tego podejścia, bycie
odpowiedzialnym nie oznacza tylko
spełniania przez organizacje biznesowe
(przedsiębiorstwa) wszystkich wymogów
formalnych i prawnych, ale oprócz tego
również zwiększone inwestycje w zasoby
ludzkie, w ochronę środowiska i relacje z
interesariuszami, którzy mogą mieć
faktyczny wpływ na efektywność działalności
30
o
o
SOB to efektywna strategia zarządzania, która poprzez
prowadzenie dialogu społecznego na poziomie lokalnym
przyczynia się do wzrostu konkurencyjności przedsiębiorstw
na poziomie globalnym i jednocześnie kształtowania
warunków dla zrównoważonego rozwoju społecznego i
ekonomicznego.
Odpowiedzialny biznes to podejście strategiczne, długofalowe,
oparte na zasadach dialogu społecznego i poszukiwaniu
rozwiązań korzystnych tak dla przedsiębiorstwa, jak i jego
całego otoczenia, pracowników, wszystkich interesariuszy i
społeczności, w której działa firma.
31
Argumenty zwolenników społecznej
odpowiedzialności biznesu
o
o
działalność gospodarcza powoduje liczne
problemy (np. zanieczyszczenie środowiska,
wyczerpywanie zasobów naturalnych), w
rozwiązywaniu których powinna uczestniczyć
także firma
przedsiębiorstwa posiadają osobowość
prawną, są więc swoistego rodzaju
obywatelami, którzy powinni dbać o swoje
otoczenie
dzięki odpowiedzialności społecznej, firmy
32
o
Argumenty przeciwników społecznej
odpowiedzialności biznesu
o
o
o
firma powinna skupić się wyłącznie na
kreowaniu zysków,
może zaistnieć konflikt interesów wszystkich
zainteresowanych,
firmy nie mają doświadczenia w kierowaniu
programami społecznymi.
33
Rola administracji publicznej
w kreowaniu SOB
o
SOB przyczynia się do tworzenia wartości społecznej, poprzez oddziaływanie w
kierunku zrównoważonego rozwoju, a więc powinna wchodzić w zakres
zainteresowania władz publicznych w promocji pozytywnych praktyk na rzecz
środowiska i społeczeństwa kreowanych przez przedsiębiorstwa.
o
Istnieje wiele obszarów działań, które stwarzają pole do włączenia się
administracji publicznej w wysiłki na rzecz wdrażania zasad SOB.
o
Konieczne jest np. opracowanie norm akceptowanych przez firmy i przez opinię
publiczną.
o
Należy zdecydować, co powinno stanowić o tym, ze firmę można uznać za
społecznie odpowiedzialną: stopień efektywnego wykorzystania energii,
posiadanie kodeksu etycznego, programy realizowane na rzecz społeczności
lokalnej, rzetelna informacja na etykietach, itd.
o
W opracowanie takich standardów, a także odpowiednich regulacji prawnych
34
sprzyjających wdrażaniu zasad SOB, powinni włączyć się przedstawiciele
odpowiednich urzędów.
o
o
o
o
Innym ważnym obszarem działań jest edukacja i promocja idei
społecznej odpowiedzialności.
Pomimo działań podejmowanych przez organizacje społeczne,
poziom wiedzy na temat SOB w Polsce nie jest
satysfakcjonujący.
Najbardziej rozpowszechnione zasady SOB są wśród dużych,
często międzynarodowych korporacji, do których najszybciej
docierają i na bieżąco wdrażane są światowe trendy w
zarządzaniu.
Znajduje to odzwierciedlenie w badaniach na temat
działalności społecznej polskich przedsiębiorstw: przodują tu
wielkie koncerny i korporacje, a tylko niewielka część
średnich
35
i małych firm angażuje się w działania społeczne.
Pojawia się więc potrzeba przeprowadzenia
kampanii społecznej na temat społecznej
odpowiedzialności biznesu adresowanej głównie
do średnich i małych przedsiębiorstw i ich
interesariuszy, czyli w tym przypadku m. in.
społeczności lokalnych i organizacji społecznych
działających na poziomie lokalnym.
36
Projekt dofinansowany ze środków Programu Operacyjnego „Fundusz Inicjatyw Obywatelskich”
Dziękuję Państwu za uwagę
Jerzy Kosanowski
e-mail – [email protected]
tel.: 606 242 381
Buro projektu 25-352 Kielce, ul. Mickiewicza 5
www.zrkior.pl ; e-mail: [email protected]
tel. 41 361 36 52, tel. 41 361 03 06, faks: 41 361 05 94