Asymetria informacji

Transkrypt

Wykład:
“INFORMATION MATTERS”
– INFORMACJA JAKO
CZYNNIK PRODUKCJI
Asymetria informacji – fakt, iż różne osoby dysponują różnymi
wiadomościami.
Asymetria informacji jest nie do uniknięcia, jej rozmiary i konsekwencje
zależą od struktury rynku.
Niedoskonałość informacji jest w gospodarce zjawiskiem powszechnym.
Rynki, na których informacja nie jest doskonała, nie są efektywne.
Źródło: J.Stiglitz, Informacja i zmiana paradygmatu w ekonomii, 2004.
Joseph Stiglitz
(ur. 1943)
George Akerlof
(ur. 1940)
Michael Spence
(ur. 1943)
Nagroda Nobla (2001)
"for analyses of markets with asymmetric information"
Rynek samochodów używanych
George Ackerloff,
„Market for lemon”
Nagroda Nobla 2001
- rynek samochodów używanych
INFORMACJE
KUPUJĄCY
SPRZEDAJĄCY
CENY TRANSAKCYJNE
średnie i niskie
LICZBA TRANSAKCJI
niezbyt wysoka
EFEKTYWNOŚĆ RYNKU
ograniczona
WIELE OSÓB NIEZADOWOLONYCH;
NABYWCÓW ZNAJDUJĄ GORSZE PRODUKTY
Asymetria informacji na rynku ubezpieczeń
Zakład ubezpieczeniowy nie jest w stanie śledzić stopnia
uzależnienia od papierosów, który ma negatywny wpływ na
zdrowie.
Osoby, które są najmniej narażone na wypadek, mogą się nie
zdecydować na wykupienie polisy.
- rynek ubezpieczeń na życie
INFORMACJE
UBEZPIECZYCIEL
CENY UBEZPIECZEŃ
rosną
LICZBA TRANSAKCJI
maleje
EFEKTYWNOŚĆ RYNKU
mała
UBEZPIECZONY
Z UBEZPIECZEŃ REZYGNUJĄ OSOBY NAJZDROWSZE;
FIRMY UBEZPIECZENIOWE ZACZYNAJĄ PONOSIĆ STRATY
Wskaźnik przeżycia do 2009 r. przedsiębiorstw powstałych
w latach 2004–2008 (w %)
Wskaźniki przeżycia
pierwszego roku
Źródło: PARP, 2010.
Wartość rynku kredytów dla MSP
Okres
Kredyty dla dużych
firm
(w mld PLN)
Kredyty dla sektora
MSP
(w mld PLN)
VIII 2009
100,3
127,4
VIII 2010
95,4
125,9
VIII 2011
101,0
142,6
VIII 2012
108,4
166,1
VIII 2013
114,9
166,7
Źródło: NBP.
Kredyty z utratą wartości – MSP oraz firmy duże
Okres
Kredyty z
utratą
wartości dla
dużych firm
(w mld PLN)
% ogółu
kredytów
Kredyty z
utratą
wartości dla
sektora MSP
(w mld PLN)
% ogółu
kredytów
VIII 2009
7,9
7,9%
13,9
10,9%
VIII 2010
9,0
9,4%
17,8
14,1%
VIII 2011
8,0
7,9%
18,6
13,0%
VIII 2012
10,1
9,3%
20,3
12,2%
VIII 2013
10,8
9,4%
22,0
13,2%
Źródło: NBP.
Wysokość oprocentowania nowych kredytów
Okres
Kredyty o
wartości do 1
mln PLN
Kredyty o
wartości powyżej
4 mln PLN
Kredyty dla
przedsiębiorców
indywidualnych
VIII 2010
6,4%
6,3%
8,1%
VIII 2011
6,7%
6,8%
8,7%
VIII 2012
7,0%
6,5%
9,3%
VIII 2013
4,5%
4,6%
7,0%
Źródło: NBP.
Korzyści osób posiadających dostęp do informacji
Posiadanie informacji może mieć skutki redystrybucyjne: zyski tych,
którzy dysponują informacją, mogą być osiągane kosztem
pozostałych.
Lepszy dostęp do informacji dla wybranych
Przestępczość na rynku kapitałowym
- składanie zleceń lub zawieranie transakcji wprowadzających lub mogących
wprowadzić w błąd co do rzeczywistego popytu, podaży lub ceny
instrumentu finansowego, powodujących nienaturalne lub sztuczne ustalenie
ceny jednego lub kilku instrumentów finansowych;
- rozpowszechnianie za pośrednictwem środków masowego przekazu
nierzetelnych informacji albo pogłosek, które wprowadzają lub mogą
wprowadzać w błąd w zakresie instrumentów finansowych;
- ujawnienie lub wykorzystanie informacji poufnej przez osoby posiadające
informację poufną w związku z pełnieniem funkcji w organach spółki,
posiadaniem w spółce akcji lub udziałów lub w związku z dostępem
do informacji poufnej z racji zatrudnienia, wykonywania zawodu;
- podawanie przez osoby odpowiedzialne za informacje zawarte w prospekcie
emisyjnym lub innych dokumentach informacyjnych nieprawdziwych lub
zatajanie prawdziwych danych w istotny sposób wpływających na treść
informacji.
Petrolinvest
W dniu publikacji prospektu Petrolinvestu Ryszard Krauze kontrolował
bezpośrednio i pośrednio prawie 77,3 proc. kapitału spółki. Po emisji akcji
serii B nadal był największym udziałowcem firmy (70,3%).
Prawa do akcji pierwszej poszukiwawczej spółki na naszym rynku znalazły
się w obrocie 16 lipca 2007 r. – To był jeden z najbardziej udanych
debiutów na GPW – wspomina dziś Paweł Gricuk, prezes Petrolinvestu.
W trakcie pierwszej sesji za papiery płacono nawet 620 zł, co oznaczało
aż 173-proc. wzrost kursu (w stosunku do ceny emisyjnej). Na koniec
dnia kapitalizacja firmy wyniosła prawie 3,5 mld zł, czyli ponad połowę
ówczesnej wartości grupy Lotos. Kilka dni później PDA Petrolinvestu
osiągnęły najwyższą cenę w historii – 842 zł (wzrost o ponad 270%
w stosunku do ceny z oferty publicznej).
Petrolinvest
Liczba akcji : 241,9 mln szt.
Kapitalizacja: 41,13 mln zł
Ostatni kurs 2015-02-26: 0,17 zł
Petrolinvest
Petrolinvest o 30 proc. w górę. GPW zawiesiła transakcje
„Gazeta Wyborcza”, aktualizacja: 16.08.2011 12:17
Kurs akcji należącej do Ryszarda Krauzego spółki poszedł w górę o 30 proc.
po pozytywnym komunikacie w związku z odwiertem Shyrak 1
w Kazachstanie. W związku z ogromną liczbą zleceń i ostrą zwyżką kursu
spółki, giełda na kilkadziesiąt minut zawiesiła transakcję na Petrolinveście
Akcje Petrolinvestu zaczęły mocno zwyżkować przed godz. 10, gdy spółka
zaprezentowała pomyślne wyniki interpretacji pomiarów geofizycznych
odwiertu Shyrak 1.
Kary KNF, Petrolinvest
- Mamy wszelkie przesłanki, by twierdzić, że trafiliśmy
na duże złoże ropy i gazu. Znajdujemy się już na
głębokości 5030 m [do docelowej głębokości zostało
jeszcze około 100 m]. (...) Wielkość zasobów, które
możemy wydobyć, szacujemy na około 100 mln baryłek
powiedział wtorkowemu "Pulsowi Biznesu" prezes
Petrolinvestu Bertrand Le Guern. Przy obecnych cenach
ropy, które sięgają 100 dol. za baryłkę, oznaczałoby to,
że spółka ma złoże warte 10 mld dol.
- Kurs w górę o 89% w ciągu jednego dnia (1.02.2011).
- Wynagrodzenie w 2011 r. 968 000 PLN.
Zachowania menedżerów w warunkach
asymetrii informacji
Menedżerowie mogą podejmować działania nastawione na realizację
własnych interesów kosztem interesów udziałowców.
Właściciele nie tylko nie są w stanie monitorować swoich pracowników i
menedżerów, ale z uwagi na asymetrię informacji zazwyczaj nie wiedzą
nawet, co ci ludzie, którzy działają w ich imieniu, powinni robić.
Skłonność „swoich” (osób zaangażowanych w przedsiębiorstwie) do
sprzedaży papierów wartościowych własnego przedsiębiorstwa po
określonych cenach, zawiera informację o ich poglądzie na temat faktycznej
wartości tych papierów.
Pokusa nadużycia
Pokusa nadużycia (moral hazard) w swojej pierwotnej formie wywodzi się
z rynku ubezpieczeń. Zakłada, że w warunkach zabezpieczenia, podmiot
podejmuje się bardziej ryzykownych działań, aniżeli w przypadku jego
braku.
Pokusa nadużycia wiąże się nierozerwalnie z występowaniem asymetrii
informacji.
Na poziomie korporacji pokusa nadużycia może prowadzić do ryzykownych
działań, mających na celu wzrost wartości akcji w krótkim okresie.
W relacjach pomiędzy pożyczkodawcą a pożyczkobiorcą zjawisko to
definiowane jest jako prawdopodobieństwo podjęcia działań przez
pożyczkobiorcę, które będą komplikowały możliwość spłaty zadłużenia.
Problem pryncypała i agenta
Właściciele majątków przedsiębiorstw i zarządzający nimi to zupełnie inne
osoby. Interesy obu grup zazwyczaj pozostają rozbieżne.
W przypadku własności majątkowej, charakterystyczne jest jej
rozproszenie wśród wielu akcjonariuszy, którzy preferują delegowanie
codziennego zarządzania wyspecjalizowanemu zespołowi. Menedżerowie,
którzy są wówczas zatrudniani, wynagradzani są za maksymalizację zysku
akcjonariuszy.
Relacja pomiędzy tymi dwoma podmiotami nie jest wolna od napięć,
pochodzących z niedoskonałej korelacji pomiędzy zyskami generowanymi
przez menedżera i jego wynagrodzeniem.
W niektórych przypadkach konstrukcja płac skłania menedżera do
przeprowadzania ukrytych działań, które zwiększają jego własne zyski,
a zmniejszają zyski akcjonariuszy. Grupa ta nie posiada potrzebnych
informacji i mocy do kontrolowania działań delegata.
Wynagrodzenie dyrektorów generalnych Citigroup,
2005-2011
Nagrody w Nagrody w
postaci akcji postaci opcji
Inne
bonusy
Suma
7,839,581
14,700
14,857,103
0
0
0
1
0
0
0
3,750
128,751
958,333
0
28,830,000
8,432,911
16,193
38,237,437
2007
250,000
0
2,914,320
0
0
3,164,320
2006
1,000,000
13,200,000
10,633,333
746,607
258,338
25,975,719
2005
1,000,000
12,000,000
b/d
b/d
328,062
13,328,062
Rok
Wynagrodzenie
Premia
2011
1,671,370
5,331,452
0
2010
1
0
2009
125,001
2008
Vickram Pandit pracował w 2010 jako CEO za symbolicznego
dolara, ale wcześniej (w 2008 r.) otrzymał łącznie 38,2 mln USD.
Źródło: U.S. Securities And Exchange Commission Washington D.C. Citigroup Inc. Proxy Statement 2005-2011.
Citigroup
Bank uniwersalny utworzony
w październiku 1998 w wyniku fuzji
Citicorp i Travelers Group Inc.
Wartość aktywów banku przekracza
w 2001 r. 900 mld USD, a wartość
giełdowa na początku 2002 r. sięga
263 mld USD.
Citigroup - wskaźniki na koniec 2008 r.
Straty sięgające 8,29 mld USD
Aktywa zagrożone 306 mld USD
Aktywa pozabilansowe 1,23 bln USD
(z czego 667 mld w mortgage-related
securities)
Wartość giełdowa: 20,5 mld USD
Ryzyko w warunkach asymetrii informacji
Brak ostrożności ze strony jakiegoś podmiotu, rodzi negatywne
efekty zewnętrzne dla pozostałych; tego rodzaju efekty
zewnętrzne stają się silne wówczas, gdy informacja nie jest
doskonała.
Bonusy otrzymywane przez kierownictwo wyższego
szczebla w Lehman Brothers (w USD)
Całkowita ilość części premiowej wynagrodzenia
Premie gotówkowe
Wpływy ze sprzedaży akcji
10,728,811
4,768,899
1,232,352
7,630,983
11,456,939
14,865,419
6,545,852
4,327,911
Pozostali
dyrektorzy
wysokiego
szczebla
9,870,506
5,186,178
3,695,883
11,647,290
18,275,215
26,109,081
15,657,678
11,965,401
61,557,166
102,407,232
Rok
Richard Fuld
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
Suma
Całkowita wartość
bonusów
Źródło: Bebczuk, Cohen i Spamann 2010.
Richard Fuld
57,136,184
38,444,262
31,088,600
52,770,933
20,329,964
98,565,177
108,651,865
53,544,175
642,454
461,173,614
1,014,453,908
Pozostali
dyrektorzy
wysokiego
szczebla
16,137,797
43,949,470
34,432,387
39,981,325
62,903,572
71,694,762
57,873,403
62,332,550
10,630
389,315,896
Zmiana wartości akcji Lehman Brothers
w latach 1994-2008
W lutym 2007 r. wartość rynkowa Lehman Brothers wynosiła ok. 60 mld
USD; wartość aktywów wynosiła 691 mld USD.
15.09.2008 r. ogłoszono upadłość Lehman Brothers.
W wyniku kryzysu z 2008 r. kapitalizacja rynkowa firm notowanych
na światowych giełdach zmniejszyła się o 10 bln USD.
Ograniczanie dostępu do informacji
przez polityków
Z punktu widzenia polityków istnieje jeszcze inny powód zabiegania
o brak jawności: ograniczenie jawności jest równoznaczne
ze sztucznie wykreowaną rzadkością informacji i pozwala,
jak większość sztucznie stworzonych sytuacji, w których jakieś
dobro staje się rzadkie, osiągać rentę, która w niektórych krajach
jest zdobywana na drodze nieskrywanej korupcji (poprzez sprzedaż
informacji).
W innych sytuacjach renta może stać się częścią „wymiany
podarunków”, jak w przypadku dziennikarzy, którzy oferują „laurki”
i zniekształcone relacje w zamian za uprzywilejowany dostęp
do informacji.
Społeczeństwo informacyjne – definicje
„Społeczeństwo informacyjne - [ang. information society] - nowy
system społeczeństwa kształtujący się w krajach o wysokim stopniu
rozwoju technologicznego, gdzie zarządzanie informacją, jej jakość,
szybkość przepływu są zasadniczymi czynnikami konkurencyjności
zarówno
w przemyśle, jak i w usługach, a stopień rozwoju wymaga stosowania
nowych technik gromadzenia, przetwarzania, przekazywania i użytkowania
informacji."
e-Polska - Strategia rozwoju społeczeństwa informacyjnego w Polsce na lata 2001-2006, Ministerstwo Łączności, 2001
"Termin społeczeństwo informacyjne jest używany do określenia
społeczeństwa, w którym jednostki - jako konsumenci, czy też pracownicy intensywnie wykorzystują informację."
Kubicek 1999
Społeczeństwo informacyjne - podstawy
U podstaw społeczeństwa informacyjnego leżą dwa kolejne przełomowe
wynalazki techniczne: komputery i telekomunikacja.
Ich rola jest podobna do tej, jaką odegrały: maszyna parowa i
elektryczność w rewolucji przemysłowej.
Źródło: W. Cellary, w opracowaniu: Polska w drodze do globalnego społeczeństwa informacyjnego, 2002
Liczba i odsetek użytkowników internetu na świecie
2 500
100
90
2 000
80
70
Individuals using the Internet (in millions)
60
Individuals using the Internet per 100 inhabitants
millions
50
1 000
40
30
500
20
10
0
0
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
W 2013 r. ponad 2,7 miliarda ludzi korzystało z internetu
(co stanowi 39% światowej populacji).
Źródło: ITU
2011
Per 100 inhabitants
1 500
Firmy z sektora ICT, 2014
Firma
Wartość rynkowa
(w mld USD)
Obroty
(w mld USD)
Dochód netto
(w mld USD)
Apple
478,8
170,9
37,0
Microsoft
340,2
77,8
21,9
Google
313,0
59,8
12,9
IBM
200,4
99,8
16,5
Verizon Communications
196,9
120,6
11,5
China Mobile
184,6
102,7
19,8
AT&T
182,6
128,8
18,2
Oracle
182,4
37,2
10,9
Walt Disney
140,3
45,0
6,1
Qualcomm
133,4
24,9
6,9
Źródło: FT 500.
Średni wzrost wydajności w USA, 1973-2003
Źródło: Digital Economy, 2003,
U.S. Department of Commerce.
Wkład sektora ICT w procesy
wzrostu gospodarczego, 1985-2006
Źródło: The Digital Economy 2008, Statistics Netherlands, 2009
Tempo wzrostu wartości dodanej w sektorze ICT
Źródło: OECD Information Technology Outlook 2010
Światowe wydatki na produkty i usługi sektora ICT
(w mln USD, ceny bieżące)
Źródło: OECD Internet Economy Outlook 2012
Wydatki na produkty i usługi sektora ICT
w krajach OECD (w mln USD, ceny bieżące)
Udział sektora ICT w inwestycjach
(poza mieszkaniowymi)
Źródło: OECD
250 największych firmach ICT
Obroty i zatrudnienie
Zatrudnienie w 250 największych firmach ICT
2000=100
Udział sektora ICT w zatrudnieniu
w sektorze przedsiębiorstw
Średni przychód na 1 zatrudnionego w 250
największych firmach sektora ICT (w tys. USD)
Wpływ branży IT na zmiany cen w USA,
1994-1998
Postrzeganie informacji jako
kluczowego czynnika produkcji
Opinie dotyczące
informacji rynkowych
“Informacja może być traktowana jako
czynnik produkcji (podobnie jak praca,
kapitał i ziemia)”
“Informacja rynkowa jest jednym z
głównych czynników sukcesu firmy”
“Dzięki informacjom rynkowym można
znacznie zmniejszyć ryzyko podjęcia
nietrafnych decyzji”
zdec.
tak
raczej
tak
ani tak
ani nie
raczej
nie
zdec.
nie
52%
38%
7%
3%
0%
56%
32%
8%
3%
1%
62%
28%
3%
5%
2%
Źródło: Szczepaniec, 1998.

Asymetria informacji

Transkrypt

Podobne dokumenty