2_tkanki tworcze

2_tkanki tworcze.doc Data utworzenia 1999-11-27 09:58 Anna M. Czarnecka
Co to jest tkanka?
Tkanka to zespół komórek o wyspecjalizowanych w budowie i funkcji. [T]
Niektóre tkanki są zespołem różnych komórek, który jednak stanowi całość rozwojową i jest przystosowany do pełnienia
określonej funkcji w organizmie – niejednorodne. [Sz.]
Jaki mamy rodzaje tkanek roślinnych?
1.
⇒
∗
⇒
∗
⇒
∗
⇒
∗
okrywająca
skórka, korek
miękiszowa (parenchymatyczna)
zasadnicza, asymilacyjna,
spichrzowa, powietrzna, wodna
wzmacniająca
sklerenchma, kolenchyma
przewodząca
łyko, drewno
2.
⇒
⇒
⇒
⇒
⇒
Stałe:
⇒
⇒
⇒
⇒
⇒
kambium (miazga łyko – drzewna)
fellogen (miazga korkotwórcza)
merystem interkalarny (wstawkowy)
merystem wierzchołkowy (stożki wzrostu)
tkanka przyranna (kalusowa)
Pierwotne:
skórka (epiderma)
merystem pierwotny
miękisz
drewno pierwotne (ksylem)
łyko pierwotne (floem)
3.
Twórcze:
Wtórne:
⇒
⇒
⇒
⇒
⇒
korek (felem)
fellogen (miazga korkotwórcza)
miazga łyko - drzewna
drewno wtórne
łyko wtórne
Niejednorodne:
⇒ przewodząca
⇒ wtórna okrywająca
(peryderma)
Jednorodne:
⇒
⇒
⇒
⇒
okrywająca
miękiszowa
wzmacniająca
merystemy
Ryc. 1 Układ tkanek pierwotnych i wtórnych na przekroju podłużnym rośliny.
1
2_tkanki tworcze.doc Data utworzenia 1999-11-27 09:58 Anna M. Czarnecka
Tkanki twórcze - merystematyczne
♦
♦
♦
♦
♦
♦
♦
gr. meristos to mogący się dzielić
mają charakter embrionalny
cienkościenne (celuloza)
o dużych jądrach komórkowych
mało drobnych wakuol
mają bardzo gęstą cytoplazmę
prawie nie ma przestworów międzykomórkowych
Podział ze względu na c z a s p o w s t a n i a:
Merystemy pierwotne
• to stożki wzrostu korzenia i łodygi, kambium
wiązkowe (prakambium; wytwarza drewno i
łyko pierwotne), merystemy interkalarne
• powstają już u zarodka
• tworzą je komórki inicjalne
• powodują przyrost na długość (wzrost
elongacyjny)
Ryc. 2 Stożek wzrostu pędu
Merystemy wtórne
• to miazga twórcza (kambium) międzywiązkowe
i miazga korkotwórcza (fellogen), merystemy
wierzchołkowe korzeni bocznych, korzeni i
pędów przybyszowych, ⇐ okolnica (perycykl), z
niej bowiem powstają zawiązki korzeni
bocznych, a niekiedy i pędów przybyszowych.
• powstają odróżnicowanie tkanek stałych i ich
powrót do stanu embrionalnego
⇒ tzn. że np. miękisz różnicuje się w pewnym
momencie w komórki twórcze.
• powodują przyrost na grubość
•
biochemicy i fizjolodzy uważają ,że odróżnicowanie
przez hormony roślinne (szczególnie auksyny).
uczonych z każdej wyizolowanej, żywej komórki
całą roślinę, pod warunkiem, że otrzyma ona
odżywcze i hormonalne.
warunkowane jest
Zadaniem niektórych
roślinnej można odtworzyć
odpowiednie bodźce
Podział ze względu na p o ł o ż e n i e:
Merystemy wierzchołkowe
• to stożki wzrostu
• występują przy wierzchołkach pędu
i korzenia
• powodują wzrost na długość
• w korzeniu dzieli się na histogeny (z różnych kom. inicjalnych)
• w łodydze obejmuje zawiązki liści i bocznych pędów, nie ma czapeczki
Merystemy interkalarne
• to merystemy wstawowe (odmiana wierzchołkowych)
• są umiejscowione w: u podstaw międzywęźli (np. u traw, skrzypów)
po obu stronach międzywęźla (Jarzmianka większa)
w szypułkach kwiatów (babka)
• powodują wzrost na długość
2
2_tkanki tworcze.doc Data utworzenia 1999-11-27 09:58 Anna M. Czarnecka
• merystem interkalarny bambusa birmańskiego powoduje wydłużanie się pędów tego
gatunku z V = 80 cm / dobę = 30 m / 40 dni.
Merystemy boczne
• to miazga twórcza (kambium) i miazga korkotwórcza (felogen)
• występują w wewnętrznych partiach organów roślin
• powodują odkładanie nowych komórek do wewnątrz i na zewnątrz
• przyczyniają się do przyrostu na grubość
◊ Kambium to warstwa komórek wiązkowych lub sródwiązkowych, produkujących komórki tkanki
przewodzącej: na zewnątrz łyka, do wewnątrz drewna.
◊ Fellogen to warstwa komórek powstająca w wyniku odróżnicowania się komórek okolnicy lub
tkanki miękiszowej lub komórek łyka [B]. Dzięki jego intensywnym podziałom powstaje na
zewnątrz korek (felem), czyli wtórna tkanka okrywająca, a do wewnątrz - feloderma.
Właściwości zbliżone do tkanek merystematycznych ma tzw. tkanka przyranna (kallus) – zasklepia
rany, powstaje poprzez odróżnicowanie się żywych komórek leżących w pobliżu rany;
3