Centralna Baza Orzeczeń i Informacji o Sprawach Str - ACA

Centralna Baza Orzeczeń i Informacji o Sprawach
Str 1 / 12
II OSK 183/08 - Wyrok
Data orzeczenia
2009-02-19
Data wpływu
2008-02-04
Sąd
Naczelny Sąd Administracyjny
Sędziowie
Anna Łuczaj /przewodniczący sprawozdawca/
Symbol z opisem
6274 Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemca
Przedmioty
Stwierdzenie niewaŜności decyzji
Nabycie nieruchomości przez cudzoziemca
Hasła tematyczne
Nieruchomości
Sygn. powiązane
V SA/Wa 1828/07
Rodzaj organu
Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji
Treść wyniku
Oddalono skargę kasacyjną
Powołane przepisy
Dz.U. 2002 nr 153 poz 1270; art. 183 par. 1, art. 184; art. 1-3d, art. 3e ust. 1, art. 8 ust. 2
ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (Dz. U. z
2004 r. , Nr 167 poz. 1758 ze zm.); Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o
postępowaniu przed sądami administracyjnymi.
Dz.U.UE.L 2001 nr 314 poz 1; pkt 16 preambuły, art. 45 ust. 1 i 2 ; art. 31, art. 126 ust. 1,
art. 128 ust. 1 porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (Dz.U. UE.L. 94.1.3),
art. 182, art. 183 ust. 5, art. 187, art. 299 Traktatu ustanawiajacego Wspólnote Europejską
(Dz.U.04.90; Decyzja Rady z dnia 27 listopada 2001 r. w sprawie stowarzyszenia krajów i
terytoriów zamorskich ze Wspólnotą Europejską (Decyzja o Stowarzyszeniu Zamorskim)
2001/822/WE
Sentencja
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA BoŜena
Walentynowicz Sędziowie sędzia NSA Zofia Flasińska sędzia NSA Anna Łuczaj /spr./
Protokolant Marcin Sikorski po rozpoznaniu w dniu 13 lutego 2009 r. na rozprawie w Izbie
Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej A.T.L. z siedzibą na Brytyjskich Wyspach
Dziewiczych od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 23
października 2007 r., sygn. akt V SA/Wa 1828/07 w sprawie ze skargi A.T.L. z siedzibą na
Brytyjskich Wyspach Dziewiczych na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z
dnia […] marca 2007 r., nr […] znak […] w przedmiocie stwierdzenia niewaŜności decyzji w
przedmiocie umorzenia postępowania o wydanie zezwolenia na nabycie nieruchomości oddala
skargę kasacyjną
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 23 października 2007 r., sygn. akt V SA/Wa 1828/207 Wojewódzki Sąd
Administracyjny w Warszawie oddalił skargę A.T.L. z siedzibą na Brytyjskich Wyspach
Dziewiczych na decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 26 marca 2007 r.
w przedmiocie stwierdzenia niewaŜności decyzji o umorzeniu postępowania w sprawie o
wydanie zezwolenia na nabycie nieruchomości.
W uzasadnieniu rozstrzygnięcia Sąd podał, iŜ wnioskiem z dnia 7 stycznia 2004r. spółka A.T.L.
z siedzibą na Brytyjskich Wyspach Dziewiczych wystąpiła do Ministra Spraw Wewnętrznych i
Administracji o wydanie zezwolenia na nabycie udziałów AT C. Spółki z o.o. z siedzibą w P.,
będącej właścicielem nieruchomości połoŜonej w P., Al. […], ul. […], składającej się z działki nr
[…] o powierzchni 0,0990 ha oraz działki nr […] o powierzchni 0,1295 ha.
Decyzją z dnia […] lipca 2004 r. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji umorzył
postępowanie w sprawie wskazując, Ŝe z dniem akcesji Polski do Unii Europejskiej zostały
usunięte ograniczenia dotyczące nabywania nieruchomości przez obywateli i przedsiębiorców
Europejskiego Obszaru Gospodarczego, które nie wynikają z prawa wspólnotowego oraz nie
są objęte okresami przejściowymi. Ustawą z dnia 20 lutego 2004r. o zmianie ustawy o
2009-08-13 15:51
Centralna Baza Orzeczeń i Informacji o Sprawach
Str 2 / 12
nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców oraz ustawy o opłacie skarbowej ( Dz. U. Nr
49, poz.466), która weszła w Ŝycie z dniem 26 kwietnia 2004 r., wprowadzono zmiany do
ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (Dz. U. z
1996 r., Nr 54, poz. 245 ze zm.). Zgodnie z art. 8 ust. 2 ustawy o nabywaniu nieruchomości
przez cudzoziemców nie jest wymagane uzyskanie zezwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych i
Administracji przez cudzoziemców będących obywatelami lub przedsiębiorcami państw
członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego, z wyjątkiem nabycia nieruchomości
rolnych i leśnych, przez okres 12 lat od dnia przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii
Europejskiej oraz drugiego domu, przez okres 5 lat od dnia przystąpienia Rzeczypospolitej
Polskiej do Unii Europejskiej. W myśl art. 2 Aktu dotyczącego warunków przystąpienia nowych
państw członkowskich oraz dostosowań w traktatach stanowiących podstawę Unii
Europejskiej, będącego część składową Traktatu Akcesyjnego podpisanego w dniu 16 kwietnia
2003r. w Atenach, "Od dnia przystąpienia nowe Państwa Członkowskie są związane
postanowieniami Traktatów załoŜycielskich i aktów przyjętych przez instytucje Wspólnoty i
Europejski Bank Centralny przed dniem przystąpienia; postanowienia te są stosowane w
nowych Państwach Członkowskich, zgodnie z warunkami określonymi w Traktatach i
niniejszym akcie". Treść art. 8 ust. 2 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców
jest odzwierciedleniem zapisów traktatowych, które jako prawo pierwotne są częścią porządku
prawnego RP i muszą być bezpośrednio stosowane. Organ stwierdził, Ŝe spółka A.T.L. z
siedzibą na Brytyjskich Wyspach Dziewiczych nie musi legitymować się zezwoleniem Ministra
Spraw Wewnętrznych i Administracji na nabycie udziałów spółki AT C. Spółka z o.o. z siedzibą
w P. i umorzył postępowanie jako bezprzedmiotowe.
Decyzją z dnia […] stycznia 2007 r. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji stwierdził
niewaŜność powyŜszej decyzji z dnia […] lipca 2004 r. uznając za błędne załoŜenie, Ŝe spółka
A.T.L. jako przedsiębiorca z siedzibą na Brytyjskich Wyspach Dziewiczych jest traktowana jako
przedsiębiorca z Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Organ wskazał, Ŝe zgodnie z art.
299 ust. 3 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE) Brytyjskie Wyspy
Dziewicze, jako terytorium zamorskie wymienione w załączniku II do niniejszego Traktatu, są
stowarzyszone ze Wspólnotą Europejską na szczególnych zasadach określonych w Części IV
Traktatu. W myśl art. 182 Części IV TWE Państwa Członkowskie ustanowiły stowarzyszenie
ze Wspólnotą pozaeuropejskich krajów i terytoriów utrzymujących szczególne stosunki z
Danią, Francją, Holandią, Wielką Brytanią. Te kraje i terytoria wymienione są w załączniku II
do Traktatu. Art. 183 ust. 5 TWE stanowi, Ŝe o ile na podstawie art. 187 nie zostaną przyjęte
specjalne regulacje, między Państwami Członkowskim, a krajami i terytoriami w sprawie prawa
prowadzenia działalności gospodarczej przez obywateli i spółki, obowiązują przepisy i
procedury przewidziane w rozdziale "Prawo prowadzenia działalności gospodarczej" i to z
wykluczeniem wszelkiej dyskryminacji. Część IV TWE określa jedynie cele i zasady
stowarzyszenia krajów i terytoriów ze Wspólnotą Europejską. Kraje i terytoria wymienione w
załączniku II do Traktatu nie są objęte zakresem obowiązywania samego Traktatu. Traktatowe
zasady stowarzyszenia krajów i terytoriów zamorskich ze WE precyzuje, wydana na podstawie
art. 187 TWE, decyzja Rady 2001/822/WE z dnia 27 listopada 2001 r. w sprawie
stowarzyszenia krajów i terytoriów zamorskich ze WE - "Decyzja o Stowarzyszeniu
Zamorskim" (Dz. U. UE. L. 314 z dnia 30 listopada 2001 r.), która ma obowiązywać do 2011 r.
W preambule do decyzji Rada podkreśliła, Ŝe przepisy ogólne Traktatu i wynikające z nich
ustawodawstwo nie stosuje się automatycznie do krajów i terytoriów zamorskich, z wyjątkiem
wyraźnych przepisów mających efekt przeciwny. W konsekwencji organ stwierdził, Ŝe do
Brytyjskich Wysp Dziewiczych, jako szczególnie stowarzyszonych ze Wspólnotą Europejską a
nie objętych zakresem obowiązywania TWE, nie ma zastosowania porozumienie o
Europejskim Obszarze Gospodarczym z dnia 2 maja 1992 r. Stronami porozumienia są:
Wspólnota Europejska, Państwa Członkowskie Wspólnoty Europejskiej oraz Norwegia,
Islandia i Lichtenstein.
2009-08-13 15:51
Centralna Baza Orzeczeń i Informacji o Sprawach
Str 3 / 12
Wobec powyŜszego organ uznał, Ŝe na nabycie przez spółkę A.T.L. z siedzibą na Brytyjskich
Wyspach Dziewiczych udziałów AT C. Spółki z o.o. z siedzibą w P., będącej właścicielem
nieruchomości w Polsce, wymagane było zezwolenie MSWiA, gdyŜ nie miały zastosowania
przepisy art. 8 ust. 2 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców.
Decyzją z dnia […] marca 2007 r. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji - po
rozpoznaniu wniosku spółki A.T.L. z siedzibą na Brytyjskich Wyspach Dziewiczych o ponowne
rozpatrzenie sprawy - na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 k.p.a. utrzymał w mocy decyzję Ministra
Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia […] stycznia 2007 r. stwierdzającą niewaŜność
decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia […] lipca 2004 r. o umorzeniu
postępowania w sprawie o wydanie zezwolenia na nabycie nieruchomości. Organ stwierdził,
Ŝe nie ma podstaw do uchylenia decyzji z dnia […] stycznia 2007 r. i w całości potwierdził
ustalenia faktyczne i prawne zawarte w uzasadnieniu zaskarŜonej decyzji. Zdaniem organu,
art. 299 Traktatu wprost wskazuje wobec kogo Traktat obowiązuje i jest lub nie jest stosowany.
W ustępie 3 art. 299 zawarta jest zasada, Ŝe dla krajów i terytoriów zamorskich wymienionych
w załączniku II do Traktatu obowiązuje szczególny system stowarzyszeniowy, określony w
czwartym tytule Traktatu. Brytyjskie Wyspy Dziewicze są wymienione w załączniku II do
Traktatu, a zatem w stosunku do nich obowiązuje wyłącznie szczególny system
stowarzyszeniowy; nie są członkiem Wspólnoty Europejskiej.
W skardze na powyŜszą decyzję spółka A.T.L. z siedzibą na Brytyjskich Wyspach Dziewiczych
wniosła o uchylenie zaskarŜonej decyzji oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm
przepisanych.
Pełnomocnik strony skarŜącej podkreślił, Ŝe zgodnie z art. 45 ust. 2 pkt a) decyzji Rady
2001/822/WE z dnia 27 listopada 2001 r. - wydanej na podstawie art. 187 TWE - " w sprawie
stowarzyszenia krajów i terytoriów zamorskich ze Wspólnotą Europejską" Wspólnota stosuje
wobec krajów i terytoriów zamorskich zobowiązania podjęte w ramach Układu Ogólnego w
sprawie Handlu Usługami (GATS) na warunkach określonych w tym Układzie i zgodnie z
niniejszą decyzją. Stosując te zobowiązania, Państwa Członkowskie nie dyskryminują
mieszkańców, spółek i przedsiębiorstw krajów i terytoriów zamorskich.
W odpowiedzi na skargę Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji wniósł o jej oddalenie.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uznał, iŜ skarga nie zasługuje na
uwzględnienie. Sąd wskazał, Ŝe zgodnie z art. 87 ust. 1 Konstytucji RP źródłami powszechnie
obowiązującego prawa są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz
rozporządzenia. Stosownie do art. 91 ust. 2 Konstytucji RP, umowa międzynarodowa
ratyfikowana za uprzednią zgodą wyraŜoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeŜeli
ustawy tej nie da się pogodzić z umową. TakŜe prawo stanowione przez organizację
międzynarodową, jeŜeli wynika to z ratyfikowanej przez Rzeczypospolitą Polską umowy
konstytuującej taką organizację, jest stosowane bezpośrednio, mając pierwszeństwo w
przypadku kolizji z ustawami (art. 91 ust. 3 Konstytucji RP). Według art. 2 część pierwsza
Zasady Traktatu podpisanego w Atenach w dniu 16 kwietnia 2003 r. o przystąpieniu
Rzeczpospolitej Polskiej (i innych wymienionych w tym traktacie państw) do Unii Europejskiej
(Dz. U. z 2004 r., Nr 90, poz. 864 ze zm.), od dnia przystąpienia nowe Państwa Członkowskie
są związane postanowieniami Traktatów załoŜycielskich i aktów przyjętych przez instytucję
Wspólnot i Europejski Bank Centralny przed dniem przystąpienia; postanowienia te są
stosowane w nowych Państwach Członkowskich zgodnie z warunkami określonymi w tych
Traktatach.
Sąd podniósł, Ŝe art. 299 ust. 3 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską (TWE)
stanowi, Ŝe szczególne zasady stowarzyszania określone w części czwartej niniejszego
2009-08-13 15:51
Centralna Baza Orzeczeń i Informacji o Sprawach
Str 4 / 12
Traktatu stosują się do krajów i terytoriów zamorskich, których lista zawarta jest w załączniku II
do Traktatu. Artykuł 299 TWE określa zakres podmiotowy stosowania postanowień Traktatu.
Uregulowano w nim takŜe kwestie dotyczące polityki Wspólnoty w krajach i terytoriach
zamorskich. Brytyjskie Wyspy Dziewicze wykazane zostały w załączniku II odnoszącym się do
krajów i terytoriów zamorskich objętych postanowieniami części IV Traktatu zatytułowanego
"Stowarzyszenie krajów i terytoriów zamorskich". W myśl art. 182 TWE Państwa Członkowskie
ustanowiły stowarzyszenie ze Wspólnotą krajów i terytoriów pozaeuropejskich, które utrzymują
szczególne stosunki z Danią, Francją, Niderlandami i Zjednoczonym Królestwem. Zgodnie z
art. 183 ust. 5 TWE w stosunkach między Państwami Członkowskimi oraz krajami i terytoriami
prawo przedsiębiorczości obywateli i spółek jest regulowane zgodnie z postanowieniami i przy
zastosowaniu procedur przewidzianych w rozdziale dotyczącym prawa przedsiębiorczości oraz
na niedyskryminacyjnych podstawach, z zastrzeŜeniem przepisów szczególnych przyjętych na
podstawie art. 187 TWE. W myśl art. 187 TWE Rada ustanawia przepisy dotyczące sposobów
i procedury stowarzyszenia krajów i terytoriów ze Wspólnotą. Tak więc w przepisach tych
określono jedynie cele i zasady stowarzyszania krajów i terytoriów ze Wspólnotą Europejską,
bowiem jako wymienione w załączniku II do Traktatu nie są objęte bezpośrednim zakresem
obowiązywania samego Traktatu. Sąd zaznaczył, Ŝe na podstawie art. 187 TWE wydana
została decyzja Rady 2001/822/WE z dnia 27 listopada 2001 r. " w sprawie stowarzyszenia
krajów i terytoriów zamorskich ze Wspólnotą Europejską ("Decyzja o Stowarzyszeniu
Zamorskim")" ( Dz.U. UE. L. z dnia 30 listopada 2001 r.). W preambule w/w decyzji Rada Unii
Europejskiej podkreśliła, Ŝe przepisy ogólne Traktatu i wynikające z nich ustawodawstwo nie
stosuje się automatycznie do krajów i terytoriów zamorskich, z wyjątkiem wyraźnych przepisów
mających efekt przeciwny (pkt 16 preambuły). Pkt 6 preambuły w sposób jednoznaczny
określa status krajów i terytoriów zamorskich (w tym Brytyjskich Wysp Dziewiczych)
wskazując, Ŝe pomimo, iŜ kraje i terytoria zamorskie nie są państwami trzecimi, nie stanowią
one części jednolitego rynku i muszą przestrzegać zobowiązań nałoŜonych na państwa
trzecie.
Sąd zwaŜył, Ŝe zgodnie z art. 8 ust. 2 cyt. ustawy o nabywaniu nieruchomości przez
cudzoziemców, nie jest wymagane uzyskanie zezwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych i
Administracji przez cudzoziemców będących obywatelami lub przedsiębiorcami państw
członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego (...). Europejski Obszar Gospodarczy
(EOG) jest strefą wolnego handlu obejmującą kraje Unii Europejskiej i Europejskiego
Stowarzyszenia Wolnego Handlu (z wyjątkiem Szwajcarii). Porozumienie o utworzeniu EOG
podpisano w Porto dnia 2 maja 1992 r. Członkami EOG są Wspólnota Europejska, Państwa
Członkowskie Wspólnoty Europejskiej oraz Norwegia, Islandia i Lichtenstein. Zatem Brytyjskie
Wyspy Dziewicze jako szczególnie stowarzyszone ze Wspólnotą Europejską nie są objęte
zakresem bezpośredniego obowiązywania TWE. Nie mają do nich zastosowania przepisy
dotyczące Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym z dnia 1 maja 1992 r.
Wobec powyŜszego spółka A.T.L. z siedzibą na Brytyjskich Wyspach Dziewiczych na nabycie
udziałów AT C. Spółki z o.o. z siedzibą w P., będącej właścicielem nieruchomości w Polsce,
musi uzyskać zezwolenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, gdyŜ nie ma do niej
zastosowania przepis art. 8 ust. 2 ustawy o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców.
Sąd nie uwzględnił wniosku skarŜącej spółki o wystąpienie do Europejskiego Trybunału
Sprawiedliwości w Luksemburgu z pytaniem prejudycjalnym. Wskazał, Ŝe zgodnie z
postanowieniami art. 234 TWE sąd krajowy moŜe wnieść pytanie prejudycjalne tylko w razie
racjonalnych wątpliwości co do rozumienia lub zakresu zastosowania normy wspólnotowej (A.
Knade - Plaskacz "Pytania prejudycjalne do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w
sprawach czysto wewnętrznych" Europejski Przegląd Sądowy, styczeń 2006 r.). Tak sytuacja zdaniem Sądu - w niniejszej sprawie nie zachodzi.
W ocenie Sądu organy administracji publicznej w sposób właściwy zastosowały przepisy
2009-08-13 15:51
Centralna Baza Orzeczeń i Informacji o Sprawach
Str 5 / 12
procedury administracyjnej, jak równieŜ przepisy prawa materialnego. Zatem strona skarŜąca,
jako podmiot mający siedzibę na Brytyjskich Wyspach Dziewiczych, winna wystąpić o wydanie
zezwolenia zgodnie z przepisami ustawy z dnia 20 lutego 2004 r. o zmianie ustawy o
nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców oraz ustawy o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr
49, poz. 466), która weszła w Ŝycie 26 kwietnia 2004 r. i wprowadziła zmiany do ustawy z dnia
24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (Dz. U. z 1996 r., Nr 54,
poz. 245 ze zm.).
Skargę kasacyjną od powyŜszego wyroku wniosła spółka A.T.L. z siedzibą na Brytyjskich
Wyspach Dziewiczych, reprezentowana przez radcę prawnego J. M.
Wyrok zaskarŜono w całości, zarzucając naruszenie prawa materialnego poprzez błędną
wykładnię przepisu art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości
przez cudzoziemców (t. j. Dz. U. z 2004 r., Nr 167, poz. 1758) w związku z art. 182, art. 183,
art. 187 i art. 299 oraz załącznika nr II Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską oraz w
związku z art. 126 Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym, polegającą na
błędnym przyjęciu, iŜ przedsiębiorca z siedzibą na Brytyjskich Wyspach Dziewiczych nie moŜe
być traktowany jako przedsiębiorca z Europejskiego Obszaru Gospodarczego i musi
legitymować się zezwoleniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w celu nabycia
udziałów w spółce z siedzibą w Rzeczypospolitej Polskiej, która to spółka jest właścicielem
nieruchomości połoŜonej na terytorium RP.
W oparciu o powyŜsze zarzuty kasacyjne A.T.L. z siedzibą na Brytyjskich Wyspach
Dziewiczych wniosła o merytoryczne rozpoznanie skargi wobec braku naruszeń przepisów
postępowania i uchylenie zaskarŜonego wyroku w całości oraz zasądzenie kosztów
postępowania za obie instancje według norm przepisanych.
Ponadto skarŜąca spółka wniosła o wystąpienie z pytaniem prejudycjalnym do Europejskiego
Trybunału Sprawiedliwości, czy z artykułu 183 ust. 5 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę
Europejską oraz artykułu 45 ust. 2 pkt a) i b) Decyzji Rady Unii Europejskiej z dnia 27 listopada
2001 r. w sprawie stowarzyszenia krajów i terytoriów zamorskich z Wspólnotą (2001/822/WE)
wynika zakaz stosowania ograniczeń w nabywaniu przez spółkę zarejestrowaną w Brytyjskich
Wyspach Dziewiczych udziałów w spółce mającej siedzibę w Państwie Członkowskim i
będącej właścicielem nieruchomości połoŜonej w Państwie Członkowskim.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej strona przytoczyła argumenty zawarte w skardze wniesionej
do Sądu pierwszej instancji i zaprezentowała stanowisko, iŜ Brytyjskie Wyspy Dziewicze - jako
część Unii Europejskiej - są członkami EOG, co wynika z art. 183 TWE. SkarŜąca Spółka
powołała się na art. 299 ust. 3 TWE i załącznik II do Traktatu oraz art. 45 ust. 2 pkt a) Decyzji
Rady Unii Europejskiej z dnia 27 listopada 2001 r. w sprawie stowarzyszenia krajów i
terytoriów zamorskich ze Wspólnotą (2001/822/WE). Podkreśliła, iŜ niedyskryminacyjne
podstawy prawa przedsiębiorczości obywateli i spółek określone w art.183 ust. 5 Traktatu
oznaczają zagwarantowanie przedsiębiorcom mającym siedzibę w krajach lub terytoriach
zamorskich nie gorszego traktowania przez prawo państw członków Wspólnoty niŜ traktowanie
przedsiębiorców mających siedzibę w Państwie Członkowskim. Prawo państw członkowskich
realizując swobodę przepływu kapitału zwalnia przedsiębiorców Państw Członkowskich od
konieczności ubiegania się o zezwolenie na nabycie udziałów w spółce mającej siedzibę w
Państwie Członkowskim i będącej właścicielem nieruchomości połoŜonej w tym państwie.
Zatem prawo Państwa Członkowskiego nie powinno nakładać na przedsiębiorcę mającego
siedzibę w krajach lub terytoriach zamorskich większych obowiązków w zakresie zakupu
udziałów w spółce będącej właścicielem nieruchomości niŜ na przedsiębiorcę mającego
siedzibę w innym Państwie Członkowskim.
2009-08-13 15:51
Centralna Baza Orzeczeń i Informacji o Sprawach
Str 6 / 12
Pełnomocnik skarŜącej Spółki przytoczył brzmienie art. 220 Traktatu i wskazał, Ŝe zgodnie z
art. 234 Traktatu Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy do orzekania w trybie prejudycjalnym
o wykładni Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Prawo wspólnotowe jest
odrębnym od prawa krajowego porządkiem prawnym. Państwa Członkowskie mają prawo i
obowiązek stosować prawo wspólnotowe. Nie mają jednak prawa do interpretacji Traktatu w
kwestiach, które budzą wątpliwości, gdyŜ wyłączna kompetencja w tym zakresie przysługuje
Europejskiemu Trybunałowi Sprawiedliwości. Zgodnie z art. 234 Traktatu, w przypadku gdy
pytanie prejudycjalne, a w konsekwencji rozstrzygnięcie Trybunału Sprawiedliwości jest
niezbędne do wydania wyroku w sprawie zawisłej przed sądem krajowym, którego orzeczenia
nie podlegają zaskarŜeniu według prawa wewnętrznego, sąd ten jest zobowiązany wnieść
sprawę do Trybunału Sprawiedliwości. Taki wniosek został zawarty w skardze do Sądu
pierwszej instancji.
Naczelny Sąd Administracyjny zwaŜył, co następuje:
Zgodnie z art. 183 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo postępowaniu przed sądami
administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm.), zwanej dalej p.p.s.a., Naczelny Sąd
Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc pod rozwagę z
urzędu jedynie niewaŜność postępowania.
Naczelny Sąd Administracyjny kontroluje zgodność zaskarŜonego orzeczenia z prawem
materialnym i procesowym w granicach skargi kasacyjnej. Dokonując tej kontroli Sąd nie jest
uprawniony do badania ewentualnej wadliwości zaskarŜonego orzeczenia wykraczającej poza
ramy wyznaczone zarzutami skargi kasacyjnej. Oznacza to związanie zarzutami i wnioskami
skargi kasacyjnej. A zatem, zakres rozpoznania sprawy wyznacza strona wnosząca skargę
kasacyjną przez przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie.
Skarga kasacyjna wniesiona w niniejszej sprawie nie zawiera usprawiedliwionych podstaw
zaskarŜenia, a to z poniŜszych względów.
W myśl art. 3e ust. 1 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez
cudzoziemców (Dz. U. z 2004 r., Nr 167 poz. 1758 ze zm.) - w brzmieniu obowiązującym tak w
dacie wydania decyzji z dnia […] lipca 2004 r. o umorzeniu postępowania w sprawie o wydanie
zezwolenia jak i w dacie wydania zaskarŜonej decyzji - nabycie lub objęcie przez cudzoziemca
udziałów lub akcji w spółce handlowej z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a
takŜe kaŜda inna czynność prawna dotycząca udziałów lub akcji wymaga zezwolenia ministra
właściwego do spraw wewnętrznych, jeŜeli w ich wyniku spółka będąca właścicielem lub
wieczystym uŜytkownikiem nieruchomości na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej stanie się
spółką kontrolowaną.
Do zezwoleń tych stosuje się odpowiednio przepisy art. 1- 3d tej ustawy ( art. 3e ust.4 ustawy),
przy czym wniosek o wydanie zezwolenia, o którym mowa w art. 3e ust. 1 i 2, powinien oprócz
informacji, o których mowa w art. 1a ust. 3 pkt 1 i 3, zawierać dodatkowo dane wskazane w art.
3e ust. 5 ustawy, w tym m.in. oznaczenie spółki, która w wyniku nabycia, objęcia udziałów
(akcji) albo innej czynności prawnej dotyczącej udziałów (akcji) innej spółki handlowej stanie
się spółką kontrolowaną oraz określenie nieruchomości stanowiących własność bądź
będących w uŜytkowaniu wieczystym spółki, która stanie się spółką kontrolowaną lub której
udziały (akcje) są nabywane lub obejmowane przez cudzoziemców.
Z mocy art. 8 ust. 2 powołanej wyŜej ustawy nie jest wymagane uzyskanie zezwolenia przez
cudzoziemców, będących obywatelami lub przedsiębiorcami państw członkowskich
Europejskiego Obszaru Gospodarczego, z wyjątkiem nabycia nieruchomości rolnych i leśnych,
przez okres 12 lat od dnia przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej oraz
2009-08-13 15:51
Centralna Baza Orzeczeń i Informacji o Sprawach
Str 7 / 12
drugiego domu, przez okres 5 lat od dnia przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii
Europejskiej.
Porozumienie o Europejskim Obszarze Gospodarczym ( Dz.U.UE. L.94.1.3) zostało podpisane
w dniu 1 maja 1992 r. przez Europejską Wspólnotę Gospodarczą, Europejską Wspólnotę
Węgla i Stali, Królestwo Belgii, Królestwo Danii, Republikę Federalną Niemiec, Republikę
Grecką, Królestwo Hiszpanii, Republikę Francuską, Irlandię, Republikę Włoską, Wielkie
Księstwo Luksemburga, Królestwo Niderlandów, Republikę Portugalską, Zjednoczone
Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej oraz Republikę Austrii, Republikę Finlandii,
Republikę Islandii, Księstwo Liechtensteinu, Królestwo Norwegii oraz Królestwo Szwecji. Jak
wynika z preambuły tej umowy umawiające się strony zawarły Porozumienie o EOG
potwierdzając wysoki priorytet, jaki mają uprzywilejowane stosunki między Wspólnotą
Europejską, jej Państwami Członkowskimi a Państwami EFTA, oparte na bliskości, trwałych
wspólnych wartościach oraz toŜsamości europejskiej.
EOG opiera się na czterech fundamentalnych wolnościach: swobodzie przepływu ludzi,
kapitału, towarów i usług. W ramach postanowień Porozumienia zakazane są wszelkie
ograniczenia swobody przedsiębiorczości obywateli Państw Członkowskich WE i Państw
EFTA na terytorium któregokolwiek z tych Państw ( art. 31 Porozumienia o EOG ). Jednak
postanowienia Rozdziału 2 "Prawo przedsiębiorczości" oraz środki podjęte na ich podstawie
nie przesądzają - jak stanowi art. 31 Porozumienia o EOG - o zastosowaniu przepisów
ustawowych, wykonawczych lub administracyjnych przewidujących szczególne traktowanie
cudzoziemców, uzasadnione względami porządku publicznego, bezpieczeństwa publicznego
lub zdrowia publicznego .
Do celów Porozumienia o EOG przyjęto, iŜ określenie "Państwa EFTA" oznacza Republikę
Austrii, Republikę Finlandii, Republikę Islandii, Królestwo Norwegii, Królestwo Szwecji oraz, na
warunkach ustanowionych w artykule 1 ustęp 2 Protokołu dostosowującego Porozumienie o
Europejskim Obszarze Gospodarczym, Księstwo Liechtensteinu, zaś określenie "Umawiające
się Strony" oznacza, w odniesieniu do Wspólnoty i Państw Członkowskich WE, Wspólnotę i
Państwa Członkowskie WE lub Wspólnotę albo same Państwa Członkowskie WE.
Jednocześnie pamiętać naleŜy, iŜ stosownie do art. 128 ust. 1 Porozumienia o EOG kaŜde
państwo europejskie, stając się członkiem Wspólnoty, składa, a Konfederacja Szwajcarska lub
kaŜde państwo europejskie, stając się członkiem EFTA, moŜe złoŜyć wniosek o przystąpienie
do niniejszego Porozumienia. Wniosek skierowany jest do Rady EOG. Warunki takiego
przystąpienia są przedmiotem umowy między Umawiającymi się Stronami a państwem
składającym wniosek. Umowę taką przedkłada się do ratyfikacji lub zatwierdzenia przez
wszystkie Umawiające się Strony zgodnie z ich własnymi procedurami (art. 128 ust. 2).
Od 1992 r. zmienił się skład krajów tworzących Europejski Obszar Gospodarczy, a to za
sprawą zmian w członkostwie we Wspólnocie Europejskiej i zmian w zakresie członkowstwa w
EFTA. NiezaleŜnie jednak od tych zmian Brytyjskie Wyspy Dziewicze nie były i nie są
członkami EOG. Członkiem EOG jest Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii
Północnej, w skład którego wchodzą: Anglia, Walia i Szkocja połoŜone na wyspie Wielka
Brytania oraz Irlandia Północna leŜąca w północnej części wyspy Irlandia.
Brytyjskie Wyspy Dziewicze są terytoriami zamorskimi Wielkiej Brytanii. Terytorium zamorskie
jest równieŜ terminem prawnym oznaczającym pewien rodzaj terytoriów zaleŜnych od
Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii. Obecnie Wielka Brytania posiada kilkanaście
terytoriów zamorskich. Terytoria te mają róŜny stopień autonomii i nie stanowią integralnej
części Zjednoczonego Królestwa. Z samego zatem faktu posiadania przez Brytyjskie Wyspy
Dziewicze statusu terytorium zamorskiego nie moŜna wywodzić przynaleŜności Brytyjskich
Wysp Dziewiczych do Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
2009-08-13 15:51
Centralna Baza Orzeczeń i Informacji o Sprawach
Str 8 / 12
ZwaŜyć nadto naleŜy, iŜ uprawnień Brytyjskich Wysp Dziewiczych nie moŜna takŜe wywieść z
przepisu art. 126 ust. 1 Porozumienia o EOG ( pozostałe jednostki redakcyjne tego przepisu
dotyczą Wysp Alandzkich ). Stosownie do art. 126 ust. 1 Porozumienia o EOG porozumienie
stosuje się na terytoriach, na których stosuje się Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę
Gospodarczą i Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali, i na warunkach
ustanowionych w tych Traktatach oraz na terytorium Republiki Austrii, Republiki Finlandii,
Republiki Islandii, Księstwa Liechtensteinu, Królestwa Norwegii i Królestwa Szwecji.
W tym miejscu przypomnieć naleŜy, iŜ nazwa Europejska Wspólnota Gospodarcza w 1993 r.
została zmieniona na Wspólnotę Europejską. Pamiętać równieŜ naleŜy, iŜ Traktat z Maastricht
tj. Traktat o Unii Europejskiej (TUE ), który wszedł w Ŝycie 1 listopada 1993 r., ustanowił Unię
Europejską (UE). Pierwszy filar Unii Europejskiej (unia gospodarcza ) stanowią Wspólnoty
Europejskie - nazwa ta do 2002 r. określała trzy organizacje: Europejska Wspólnota Węgla i
Stali (EWWiS), Europejska Wspólnota Energii Atomowej (Euroatom) i Wspólnota Europejska (
WE a uprzednio EWG ). EWWiS istniała do 2002 r. - jej kompetencje przeszły na Wspólnotę
Europejską. Zaznaczyć teŜ naleŜy, iŜ od 1995 r. Republika Austrii, Republika Finlandii oraz
Królestwo Szwecji są członkami Unii Europejskiej.
Z tych względów, przywołując przepis art. 126 ust. 1 Porozumienia o EOG, naleŜy mieć na
uwadze powyŜsze zmiany w zakresie Wspólnot Europejskich. A zatem, zgodnie z art. 126 ust.
1 Porozumienie o EOG jest stosowane do terytoriów, do których stosuje się Traktat
ustanawiający Wspólnotę Europejską (TWE), na warunkach określonych w tym Traktacie oraz
do terytoriów Islandii, Lichtensteinu i Norwegii.
W tej sytuacji zasadne będzie odniesienie się do przepisów Traktatu ustanawiającego
Wspólnotę Europejską (TWE ).
Terytorialny zakres stosowania Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską wyznacza
art. 299 TWE.
Do krajów i terytoriów zamorskich (dalej KTZ), których lista zawarta jest w załączniku II do
Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską stosują się szczególne zasady
stowarzyszania określone w części czwartej tego Traktatu - art. 299 ust. 3 TWE.
Zgodnie z art. 182 TWE Państwa Członkowskie UE zgadzają się stowarzyszyć ze Wspólnotą
kraje i terytoria pozaeuropejskie, które utrzymują szczególne stosunki z Danią, Francją,
Niderlandami i Zjednoczonym Królestwem, których lista zawarta jest w załączniku II do TWE.
Brytyjskie Wyspy Dziewicze, jako wymienione w załączniku II do TWE, objęte są
postanowieniami części czwartej TWE - "Stowarzyszenie krajów i terytoriów zamorskich" ( art.
182 - art. 188 ). A zatem, Brytyjskie Wyspy Dziewicze są stowarzyszone ze WE na
szczególnych zasadach określonych w Części IV TWE.
Wprawdzie przepis art. 183 ust. 5 TWE przewiduje, iŜ w stosunkach między Państwami
Członkowskimi oraz krajami i terytoriami prawo przedsiębiorczości obywateli i spółek jest
regulowane zgodnie z postanowieniami i przy zastosowaniu procedur przewidzianych w
rozdziale dotyczącym prawa przedsiębiorczości oraz na niedyskryminacyjnych podstawach, to
jednocześnie jednak stanowi, Ŝe następuje to z zastrzeŜeniem przepisów szczególnych
przyjętych na podstawie artykułu 187. W myśl tego przepisu Rada, stanowiąc jednomyślnie,
ustanawia, na podstawie doświadczeń nabytych w ramach stowarzyszenia krajów i terytoriów
ze Wspólnotą oraz zasad ustanowionych w niniejszym Traktacie, przepisy dotyczące
sposobów i procedury stowarzyszenia krajów i terytoriów za Wspólnotą.
2009-08-13 15:51
Centralna Baza Orzeczeń i Informacji o Sprawach
Str 9 / 12
Traktatowe zasady stowarzyszenia krajów i terytoriów zamorskich ze WE określa - wydana na
podstawie art. 187 TWE - decyzja Rady 2001/822/WE z dnia 27 listopada 2001 r. w sprawie
stowarzyszenia krajów i terytoriów zamorskich ze Wspólnotą Europejską - "Decyzja o
Stowarzyszeniu Zamorskim" (Dz. U.UE. L 01.314.1 z dnia 30 listopada 2001 r.), dalej w
skrócie Decyzja.
Podkreślić naleŜy, iŜ w preambule Decyzji (pkt 6) Rada Unii Europejskiej stwierdziła
jednoznacznie, iŜ KTZ mimo, Ŝe nie są państwami trzecimi, nie stanowią części jednolitego
rynku i muszą przestrzegać zobowiązań nałoŜonych na państwa trzecie w odniesieniu do
handlu (...). Przepisy ogólne Traktatu i wynikające z nich ustawodawstwo nie stosuje się
automatycznie do KTZ, z wyjątkiem wyraźnych przepisów mających efekt przeciwny - pkt 16
preambuły Decyzji o Stowarzyszeniu Zamorskim (Dz. U.UE. L. 01.314.1).
Obszary KTZ wchodzą w zakres terytorialny obowiązywania TWE wyłącznie w takim zakresie,
w jakim wynika to ze szczególnego reŜimu stowarzyszenia WE - KTZ (art. 299 ust. 3 TWE). A
zatem, szczególne zasady stowarzyszania znajdują odzwierciedlenie w ograniczonym
zastosowaniu do KTZ przepisów prawa wspólnotowego. Do stowarzyszenia zamorskiego, w
razie braku wyraźnego odesłania, nie mają więc zastosowania zasady ogólne Traktatu oraz
akty prawa pochodnego przyjęte na podstawie innych przepisów TWE ( wyroki Trybunału: z
dnia 12 lutego 1992r. w sprawie C-260/90 Leplat, pkt 10; w sprawie C-110/97 Niderlandy
przeciwko Radzie, pkt 49,w sprawie C-181/97 Van Kooy, pkt 37; z dnia 12 września 2006r. w
sprawie C-300/04 M. G. Eman i O. B. Sevinger przeciwko College van burgemeester en
wethouders van Den Haag, pkt 46; pkt 16 preambuły do Decyzji).Takie odesłanie przewidziano
przy określaniu zasad współpracy gospodarczej i handlowej - Tytuł II TWE "Współpraca
gospodarcza i handlowa".
Jak stanowi art. 45 ust. 2 pkt a) Decyzji - Zasady ogólne zakładania przedsiębiorstw i
świadczenia usług, jeśli chodzi o przepisy stosowane do zakładania przedsiębiorstw i
świadczenia usług, zgodnie z art. 183 ust. 5 Traktatu i ust. 3 art. 45 Decyzji ( ust. 3 dotyczy
popierania lub wspierania lokalnego zatrudnienia ) Wspólnota stosuje wobec KTZ
zobowiązania podjęte w ramach Układu Ogólnego w sprawie Handlu Usługami (GATS) na
warunkach określonych w tym Układzie i zgodnie z Decyzją o Stowarzyszeniu Zamorskim;
stosując te zobowiązania, Państwa Członkowskie nie dyskryminują mieszkańców, spółek lub
przedsiębiorstw KTZ. Władze KTZ zapewniają obywatelom, spółkom i przedsiębiorstwom
Państw Członkowskich traktowanie, które nie jest gorsze od zapewnionego obywatelom,
spółkom lub przedsiębiorstwom państw trzecich i nie dyskryminują obywateli, spółek lub
przedsiębiorstw Państw Członkowskich - art. 45 ust. 2 pkt b) Decyzji. Do celów Rozdziału 2
Tytułu II Decyzji przez "Spółki lub przedsiębiorstwa KTZ" rozumie się spółki lub
przedsiębiorstwa utworzone zgodnie z prawem danego KTZ, których siedziba statutowa,
zarząd lub główne miejsce prowadzenia działalności znajduje się w tym KTZ. JednakŜe spółka
lub przedsiębiorstwo mające tylko swoją siedzibę statutową w tym kraju lub terytorium, musi
być zaangaŜowane w działalność mającą rzeczywisty i ciągły związek z gospodarką tego kraju
lub terytorium - art. 45 ust. 1 pkt a) Decyzji.
Zacieśnianie współpracy Wspólnoty z państwami KTZ stanowi wyraz solidarności Europy z
terytoriami zamorskimi (akapit siódmy preambuły do TWE) i uznane zostało za jeden z
podstawowych celów działalności Wspólnoty (art. 3 ust. 1 pkt s TWE). Zasady określone w art.
183 TWE stanowią docelowy model wymiany handlowej, który ma zostać osiągnięty stopniowo
wraz z rozwojem stowarzyszenia, a preferencyjne traktowanie KTZ musi uwzględniać istotne
róŜnice pomiędzy reŜimem prawnym stowarzyszenia a ustanowieniem rynku wewnętrznego
(C-106/97 DADI und Douante-Agenten, pkt 38). Specjalny charakter związków KTZ ze
Wspólnotą przejawia się równieŜ w zastosowaniu traktatowych zasad prawa
przedsiębiorczości obywateli i spółek (art. 183 ust. 5 TWE). Pełne zastosowanie przepisów
2009-08-13 15:51
Centralna Baza Orzeczeń i Informacji o Sprawach
Str 10 / 12
TWE traktowane jest jako długoterminowy cel stowarzyszenia, a realizacja tego celu winna
następować z naleŜytym poszanowaniem celów polityki lokalnej KTZ i z odpowiednim
uwzględnieniem poziomu rozwoju KTZ i zobowiązań podjętych przez Wspólnotę, Państwa
Członkowskie lub KTZ w ramach WTO (por. art. 44 Decyzji, Rozdział 2 - Handel usługami i
zasady zakładania przedsiębiorstw ).
Decyzja o Stowarzyszeniu Zamorskim ustanawia zatem ramy prawne dla promowania
gospodarczego i społecznego rozwoju krajów i terytoriów zamorskich oraz zacieśnienia
stosunków gospodarczych między nimi a Wspólnotą ( por. pkt 1 i pkt 12 preambuły Decyzji
Rady 2007/249/WE z dnia 19 marca 2007 r. zmieniającej decyzję 2001/822/WE w sprawie
stowarzyszenia krajów i terytoriów zamorskich ze Wspólnotą Europejską Dz.U.UE.L.07.109.33 ).
Wszelkie odstępstwa od reguł traktatowych muszą zostać przyjęte zgodnie z art. 187 TWE.
Zdaniem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, Rada działając na podstawie art. 187
TWE przyjmując odpowiednie środki powinna uwzględnić dąŜenie do coraz silniejszego
związania KTZ ze Wspólnotą, przyczyniając się w ten sposób do urzeczywistnienia celów
określonych w art. 182 - 186 TWE (C-310/95 Road Air, pkt 40; C-390/95 P Antillean Rice Mills,
pkt 36; T- 480 i 483/93 Antillean Rice Mills, pkt 93 i 94).
Jak wskazał ETS w orzeczeniu z dnia 8 lutego 2000 w sprawie C - 17/98 Emesa Sugar w pkt
29 - pomimo, Ŝe KTZ są stowarzyszonymi krajami i terytoriami mającymi szczególne
powiązania ze Wspólnotą, nie są one jednak jej częścią i są tylko w niektórych sytuacjach
traktowane jako kraje będące członkami.
Jak juz wyŜej wskazano na obecnym etapie stowarzyszenia Wspólnota Europejska
zobowiązana jest do poszanowania swobody przedsiębiorczości oraz świadczenia usług w
stosunkach z podmiotami pochodzącymi z KTZ w zakresie odpowiadającym obowiązkom
wynikającym z GATS (art. 45 ust. 2 pkt a) Decyzji).
Układ Ogólny w sprawie Handlu Usługami - GATS ( Dz.U.UE.L.94.336.191) jest wielostronnym
porozumieniem ustanawiającym prawno - traktatowe ramy międzynarodowego handlu
usługami. Stanowi, obok Układu ogólnego w sprawie taryf celnych i handlu (GATT) oraz
Porozumienia w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (TRIPS)
integralną część porozumienia podpisanego na zakończenie cyklu negocjacji handlowych tzw.
Rundy Urugwajskiej (1986-1994), w wyniku której powstała Światowa Organizacja Handlu
WTO. Wszyscy członkowie GATS są jednocześnie członkami WTO.
Przypomnieć naleŜy, Ŝe celem porozumienia GATS jest ustanowienie wielostronnych ram
zasad i reguł w zakresie handlu usługami, w warunkach przejrzystości i stopniowej liberalizacji,
przy pomocy kolejnych rund wielostronnych negocjacji ( preambuła Układu Ogólnego w
sprawie Handlu Usługami ). Proces stopniowej liberalizacji będzie się dokonywał podczas rund
negocjacji dwustronnych, kilkustronnych lub wielostronnych mających na celu podwyŜszenie
ogólnego poziomu szczegółowych zobowiązań podjętych przez Członków zgodnie z
niniejszym Układem - art. XIX, Część IV GATS - Stopniowa liberalizacja ). Stosownie zaś do
art. XX Część IV GATS - kaŜdy Członek zamieści na liście szczegółowe zobowiązania, które
podejmuje na podstawie Części III Układu.
Przepisy GATS wskazują więc jedynie na pewne rozwiązania, które naleŜy podjąć w celu
liberalizacji handlu usługami. Z przepisów Układu Ogólnego w sprawie Handlu Usługami (
GATS ) nie wynikają bezpośrednio dla KTZ konkretne, ściśle określone uprawnienia. Nadto z
brzmienia art. art. 45 ust. 2 pkt a) Decyzji o Stowarzyszeniu Zamorskim nie moŜna wywodzić,
Ŝe Wspólnota podjęła w ramach GATS zobowiązania, które miałyby zastosowanie do KTZ.
2009-08-13 15:51
Centralna Baza Orzeczeń i Informacji o Sprawach
Str 11 / 12
Z dniem 1 maja 2004, w związku z przystąpieniem do UE, Polska przekazała na poziom
wspólnotowy kompetencje w zakresie polityki handlowej, na podstawie art. 133 TWE. Obecnie
Komisja Europejska (Dyrekcja Generalna ds. Handlu - DG Trade) reprezentuje Polskę i
pozostałe państwa członkowskie UE na forum GATS/WTO. ETS uznał kompetencję wyłączną
Wspólnoty na podstawie art. 133 TWE jedynie w zakresie objętym porozumieniem GATT
(wyłączny charakter kompetencji zewnętrznej Wspólnoty oznacza, Ŝe przedmiot umowy
międzynarodowej mieści się całkowicie w sferze kompetencji Wspólnoty i tym samym brak jest
kompetencji państw członkowskich w tym zakresie).
W związku z powyŜszym przepisy GATS nie mogą być interpretowane w oderwaniu od
rozwiązań prawnych przyjętych w TWE i Decyzji o Stowarzyszeniu Zamorskim.
W konsekwencji uzasadnione jest twierdzenie, Ŝe kraje i terytoria zamorskie (KTZ), których
lista zawarta jest w załączniku II do Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską ( Dz. U. z
2004 r., Nr 90, poz. 864/2 ze zm. ) nie naleŜą do terytoriów Wspólnoty Europejskiej a TWE
znajduje zastosowanie do KTZ jedynie w zakresie określonym w przepisach TWE i decyzji
Rady 2001/822/WE z dnia 27 listopada 2001 r. w sprawie stowarzyszenia krajów i terytoriów
zamorskich ze Wspólnotą Europejską - "Decyzja o Stowarzyszeniu Zamorskim" (Dz. U.UE. L.
01.314.1. ).
W związku z powyŜszym przepis art. 126 ust. 1 Porozumienia o Europejskim Obszarze
Gospodarczym ( Dz.U.UE.L.94.1.3 ) nie znajduje zastosowania w stosunku do KTZ.
Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską przewiduje oparcie wymiany handlowej w
ramach stowarzyszenia WE - KTZ na asymetrii wzajemnych praw i obowiązków. MoŜliwość
innego traktowania przez państwa członkowskie podmiotów pochodzących z KTZ - wyraŜająca
się w niniejszej sprawie w konieczności legitymowania się zezwoleniem Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji na nabycie lub objęcie przez cudzoziemca udziałów lub akcji w
spółce handlowej z siedzibą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, o jakiej mowa w art. 3e
ust. 1 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (Dz.
U. z 2004 r., Nr 167 poz. 1758 ze zm.) - w świetle ogólnych uwarunkowań, w tym przypadku
statusu KTZ - znajduje oparcie w przepisach art. 182, art. 183 ust. 5 i art. 187 TWE oraz w
powołanych wyŜej przepisach Decyzji o Stowarzyszeniu Zamorskim.
ZauwaŜyć naleŜy, iŜ powyŜsze stanowisko znajduje dodatkowe potwierdzenie w dokumencie
KOM(2008) 383 wersja ostateczna Zielona Księga - Przyszłe stosunki między UE a krajami i
terytoriami zamorskimi. Decyzja o Stowarzyszeniu Zamorskim stosuje się do dnia 31 grudnia
2011 r. Z tych względów w ramach kompetencji wynikających z art. 187 TWE opracowana
została Zielona Księga. W dokumencie tym wskazano, Ŝe " KTZ są konstytucyjnie powiązane z
danym państwem członkowskim, lecz nie stanowią części Wspólnoty jako takiej. W
rzeczywistości, na mocy art. 299 ust. 3 Traktatu WE, postanowienia Traktatu w zasadzie nie
mają zastosowania do KTZ, za wyjątkiem postanowień części czwartej Traktatu, która
poświęcona jest wyłącznie stowarzyszeniu KTZ - WE. Z tego względu istnieje fundamentalna
róŜnica między KTZ a regionami najbardziej oddalonymi, o których mowa w art. 299 ust. 2
Traktatu WE. W przeciwieństwie od KTZ, regiony najbardziej oddalone są nie tylko powiązane
konstytucyjnie z państwem członkowskim, lecz stanowią integralną część Wspólnoty i są w
zasadzie związane całością dorobku prawnego Wspólnoty (...) KTZ nie stanowią części
Wspólnoty, bez względu na to, czy i w jakim stopniu prawo powiązanego państwa
członkowskiego ma zastosowanie w danym KTZ". Zaznaczono teŜ, Ŝe "Traktat WE określa
cele związane z handlem oraz podstawowe zasady stowarzyszenia. Niemniej jednak Traktat
pozostawia bardzo duŜe pole do manewru, jeŜeli chodzi o moŜliwość modernizacji stosunków
między UE a KTZ."
2009-08-13 15:51
Centralna Baza Orzeczeń i Informacji o Sprawach
Str 12 / 12
Z powyŜszych względów Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie nie moŜna
skutecznie przypisać naruszenia prawa materialnego poprzez błędną wykładnię przepisu art. 8
ust. 2 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (t. j.
Dz. U. z 2004 r., Nr 167, poz. 1758) w związku z art. 182, art. 183, art. 187 i art. 299 TWE oraz
załącznika nr II Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską oraz w związku z art. 126
Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym.
Spółki z siedzibą na terytorium Brytyjskich Wysp Dziewiczych, naleŜących do KTZ, nie moŜna
uznać za przedsiębiorcę państwa członkowskiego Europejskiego Obszaru Gospodarczego w
rozumieniu art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o nabywaniu nieruchomości przez
cudzoziemców (t. j. Dz. U. z 2004 r., Nr 167, poz. 1758). Tym samym nabycie lub objęcie
przez spółkę lub przedsiębiorstwo z siedzibą na Brytyjskich Wyspach Dziewiczych ( spółkę lub
przedsiębiorstwo KTZ ) udziałów lub akcji w spółce handlowej z siedzibą na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, a takŜe kaŜda inna czynność prawna dotycząca udziałów lub akcji
wymaga zezwolenia ministra właściwego do spraw wewnętrznych, jeŜeli w ich wyniku spółka
będąca właścicielem lub wieczystym uŜytkownikiem nieruchomości na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej stanie się spółką kontrolowaną.
Na marginesie wskazać naleŜy, iŜ przepis art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o
nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (Dz. U. z 2004 r., Nr 167 poz. 1758 ze zm.) z
dniem 25 października 2008 r. zmieniony został przez art. 1 ustawy z dnia 5 września 2008 r. o
zmianie niektórych ustaw w związku z wejściem w Ŝycie Protokołu do Umowy między
Wspólnotą Europejską i jej Państwami Członkowskimi, z jednej strony, a Konfederacją
Szwajcarską, z drugiej strony, w sprawie swobodnego przepływu osób (Dz.U.08.180.1112).
Na zakończenie podkreślić naleŜy, iŜ spółka A.T.L. z siedzibą na Brytyjskich Wyspach
Dziewiczych w skardze kasacyjnej zarzuciła Sądowi pierwszej instancji wyłącznie naruszenie
prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 24 marca 1920 r. o
nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (t. j. Dz. U. z 2004 r., Nr 167, poz. 1758) w
związku z art. 182, art. 183, art. 187 i art. 299 TWE oraz załącznika nr II TWE w związku z art.
126 Porozumienia o EOG. Strona nie postawiła innych zarzutów kasacyjnych, w tym
naruszenia określonych przepisów postępowania, czy dotyczących niewłaściwego
zastosowania określonych przepisów prawa. Z tych przyczyn poza rozwaŜaniami Naczelnego
Sądu Administracyjnego, związanego granicami skargi kasacyjnej ( art. 183 p.p.s.a.),
pozostają kwestie dotyczące oceny postępowania o stwierdzenie niewaŜności decyzji Ministra
Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia […] lipca 2004 r. o umorzeniu postępowania w
sprawie o wydanie zezwolenia na nabycie nieruchomości.
Mając powyŜsze na względzie Naczelny Sąd Administracyjny na podstawie art. 184 ustawy z
dnia 30 sierpnia 2002 roku - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr
153, poz. 1270 ze zm.) oddalił skargę kasacyjną.
2009-08-13 15:51