10 listopada 2016 r. Informacja Ministra Rodziny, Pracy i Polityki
Transkrypt
10 listopada 2016 r. Informacja Ministra Rodziny, Pracy i Polityki
10 listopada 2016 r. Informacja Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej dla Rady Ochrony Pracy na temat zadań Państwowej Inspekcji Pracy wynikających z wdrożenia do polskiego porządku prawnego dyrektywy UE z dnia 16.04.2014 r. w sprawie środków ułatwiających korzystanie z praw przyznanych pracownikom w kontekście swobodnego przepływu pracowników, w szczególności w zakresie rozszerzenia kompetencji PIP na poradnictwo prawne dla obywateli państw UE, którzy korzystają ze swobodnego przepływu pracowników. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/54/UE z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie środków ułatwiających korzystanie z praw przyznanych pracownikom w kontekście swobodnego przepływu pracowników została wdrożona do polskiego porządku prawnego w drodze ustawy z dnia 29 kwietnia 2016 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz ustawy o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania (Dz. U. poz. 691). Ustawa weszła w życie z dniem 4 czerwca br. Artykuł 45 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 492/2011 z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Unii określają uprawnienia obywateli państw członkowskich UE/EOG i Szwajcarii oraz członków ich rodzin podejmujących pracę w innym państwie członkowskim. Celem dyrektywy 2014/54/UE jest ułatwienie im korzystania z tych uprawnień. Przepisy unijne gwarantują równe traktowanie w obszarach dotyczących: 1) dostępu do zatrudnienia; 2) warunków zatrudnienia i pracy, w szczególności w odniesieniu do wynagrodzenia, zwolnienia, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz, w przypadku utraty pracy, powrotu do pracy lub ponownego zatrudnienia; 3) dostępu do przywilejów socjalnych i podatkowych; 4) członkostwa w związkach zawodowych i prawa do udziału w/wyboru do organów reprezentujących pracowników; 1 5) dostępu do szkoleń; 6) dostępu do zasobów mieszkaniowych; 7) dostępu do kształcenia, nauki zawodu oraz szkolenia zawodowego dla dzieci pracowników unijnych; 8) pomocy udzielanej przez urzędy pracy. Ustawa wyznacza Państwową Inspekcję Pracy jako instytucję odpowiedzialną w Polsce za udzielanie porad - w ww. zakresie - obywatelom państw UE i państw EFTA stron umowy o EOG, którzy korzystają z prawa do swobodnego przepływu pracowników, w celu wspierania równego traktowania. Państwowa Inspekcja Pracy została wskazana do tego zadania ze względu na dotychczasowe kompetencje i doświadczenia w zakresie udzielania porad pracownikom, w tym zagranicznym, co było jednocześnie rozwiązaniem najbardziej korzystnym z ekonomicznego punktu widzenia (utworzenie osobnej instytucji byłoby zbyt kosztowne biorąc pod uwagę liczbę pracujących w Polsce obywateli UE/EFTA). Istotne były także aspekty praktyczne z punktu widzenia potencjalnie korzystających z poradnictwa, czyli dostępność okręgowych inspektoratów pracy oraz fakt, że cały zakres poradnictwa wymagany przez dyrektywę jest udzielany w jednym miejscu. > Państwowa Inspekcja Pracy ma prawo - w uzasadnionych przypadkach - występować do organów administracji publicznej, w tym naczelników urzędów skarbowych i dyrektorów izb skarbowych, a także Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz innych właściwych podmiotów z wnioskiem o udzielenie informacji niezbędnych do udzielenia tych porad. Podmioty te mają obowiązek udzielenia informacji Państwowej Inspekcji Pracy w ciągu 15 dni (chyba, że konieczne jest uprzednie przeprowadzenie postępowania wyjaśniającego lub kontroli). Główny Inspektor Pracy opracował szczegółowe zasady realizacji poradnictwa prawnego dla obywateli państw UE/ EFTA przez poszczególne komórki Państwowej Inspekcji Pracy. Dla kompleksowego przedstawienia problematyki warto dodać, że ww. ustawa dodaje do katalogu zadań ministra właściwego ds. pracy zadania monitorowania, analizy i wspierania równego traktowania osób korzystających z prawa do swobodnego przepływu pracowników, oraz członków ich rodzin w zakresie, o którym mowa w art. 1-10 rozporządzenia 492/2011. Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zobowiązany jest do monitorowania działań mających na celu przeciwdziałanie nieuzasadnionym ograniczeniom i przeszkodom w zakresie prawa do swobodnego przepływu pracowników oraz ich dyskryminacji, zapewnienia informacji, zlecania niezależnych badań i sondaży, publikowanie niezależnych raportów i rekomendacji. Ustawa wyznacza także ministrowi właściwemu ds. pracy pełnienie funkcji Krajowego Punktu Kontaktowego dla odpowiadających mu punktów kontaktowych w innych państwach członkowskich. Zadanie to w ramach ministerstwa realizuje Departament Rynku Pracy. Zlecenie pierwszego badania - z wykorzystaniem środków Funduszu Pracy - przewidziane jest na 2017 r. Kolejne badania mają być zlecane co 3 lata, a po 10 latach od wejścia w życie ustawy przewidziane jest duże badanie ewaluacyjne. Trwają obecnie końcowe prace nad aktualizacją broszury EURES i strony internetowej EURES o prawa mobilnych obywateli UE/EFTA z zakresu swobodnego przepływu pracowników (w języku polskim oraz angielskim, broszura także w języku niemieckim). Według informacji przekazanych przez PIP w okresie od dnia 4 czerwca 2016 r. (tj. daty wejścia w życie ustawy z dnia 29 kwietnia 2016 r.) do dnia 7 października 2016 r.: a. do Głównego Inspektoratu Pracy nie były kierowane zapytania przez obywateli państw członkowskich UE/EFTA, którzy korzystają z prawa do swobodnego przepływu pracowników, ani też przez członków ich rodzin, odnośnie do problematyki wskazanej w art. 10 ust. 1 pkt 14a ustawy o PIP; b. Okręgowe Inspektoraty Pracy (w tym OIP Bydgoszcz, OIP Warszawa i OIP Opole) otrzymały łącznie 14 zapytań wr zakresie ww. problematyki. Dotyczyły one: - dostępu do zatrudnienia w Polsce dla obywateli UE/EFTA, - warunków zatrudnienia i pracy, - dostępu do przywilejów socjalnych i podatkowych, - dostępu do szkoleń, - pomocy udzielanej przez urzędy pracy; c. porady były udzielane w formie ustnej, w tym w ramach rozmów telefonicznych; d. pracownicy Okręgowych Inspektoratów Pracy samodzielnie udzielali klientom porad prawnych; ze względu na tematykę zapytań nie było dotychczas konieczności ze 3 zwracania się do innych wskazanych w ustawie podmiotów w celu przygotowania odpowiedzi; e. do Głównego Inspektoratu Pracy nie wpłynęły sygnały o trudnościach (np. w zakresie komunikowania się) przy udzielaniu porad; Reasumując, dotychczas liczba zapytań związanych z omawianymi zadaniami PIP jest niewielka, a ich tematyka nie jest szczególnie skomplikowana. Państwowa Inspekcja Pracy jest dobrze przygotowana do realizacji tych zadań. W chwili obecnej cudzoziemcy z państw UE/EFTA stanowią bardzo niewielką grupę wszystkich cudzoziemców pracujących w Polsce. Dla porównania w tym samym okresie z zapytaniami do PIP wystąpiło 597 cudzoziemców z państw trzecich. Stosunkowo rzadko obywatele UE/EFTA pracują też w sektorach i na stanowiskach narażonych na ewentualne nadużycia. Ze względu na krótki okres obowiązywania ustawy i realizacji nowych zadań przez Państwową Inspekcję Pracy jest jednak za wcześnie na pełną ocenę przyjętych rozwiązań i formułowanie wniosków. 4