Prokura łączna z członkiem zarządu nie jest

echo
www.roedl.pl
Rzeczpospolita z 12.06.2015
Prokura łączna z członkiem zarządu nie jest dopuszczalna
Niedopuszczalny jest wpis do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym jednego prokurenta z
zastrzeżeniem, że może on działać tylko łącznie z członkiem zarządu.
Tak uznał Sąd Najwyższy w uchwale z 30 stycznia 2015 r., III CZP 34/14.
Pierwszy prezes Sądu Najwyższego wniósł o rozstrzygnięcie przez skład siedmiu sędziów Sądu Najwyższego
zagadnienia prawnego, czy możliwy jest wpis do Krajowego Rejestru Sądowego, w rubryce „Prokurenci", jednego
prokurenta z jednoczesnym zastrzeżeniem, że może on działać tylko łącznie z członkiem zarządu spółki. W uzasadnieniu
wskazał, że z sondażu przeprowadzonego w dziewięciu wybranych okręgach sądowych wynika, iż wykładnia przepisów
o prokurze zawartych w Kodeksie cywilnym jest niejednolita. W postanowieniach niektórych sądów rejestrowych
dopuszczalność wpisu prokury udzielonej jednej osobie z zastrzeżeniem, że może ona działać tylko łącznie z członkiem
zarządu, nie jest kwestionowana, natomiast sądy innych okręgów odmawiają wpisu takiej prokury. Zdarzają się także, w
tym samym okręgu, zarówno postanowienia odmawiające wpisu takiej prokury, jak i dopuszczające jej wpis.
Pierwszy prezes Sądu Najwyższego podkreślił również, że problem dopuszczalności udzielenia prokury jednej osobie z
zastrzeżeniem, że może ona działać tylko łącznie z członkiem zarządu, wywołuje wątpliwości także w doktrynie, której
głosy są wyraźnie podzielone.
Sąd Najwyższy w składzie 7-osobowym podjął uchwałę, w której stwierdził, że wpis do rejestru przedsiębiorców w
Krajowym Rejestrze Sądowym jednego prokurenta z zastrzeżeniem, że może on działać tylko łącznie z członkiem
zarządu (tzw. „prokura łączna mieszana (nieprawidłowa)" lub „prokura łączna z członkiem zarządu"), nie jest
dopuszczalny.
Sąd Najwyższy zauważył między innymi, że przepisy Kodeksu cywilnego nie przewidują prokury łącznej z członkiem
zarządu – nie ma zatem podstaw prawnych do ustanowienia takiej prokury, nie jest także dopuszczalne ustanowienie
prokury łącznej mieszanej (nieprawidłowej) w drodze analogicznego stosowania art. 205 i 373 Kodeksu spółek
handlowych.
Joanna Górniak radca prawny Poznań, Rödl & Partner
Prokurent jest, zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego, szczególnym pełnomocnikiem przedsiębiorcy podlegającego
obowiązkowi wpisu do rejestru przedsiębiorców. Prokura obejmuje umocowanie do czynności sądowych i
pozasądowych, jakie są związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa. O ile przepis szczególny nie stanowi inaczej, nie
można prokury ograniczyć ze skutkiem wobec osób trzecich.
Kodeks cywilny przewiduje także, że prokura może być udzielona kilku osobom łącznie (prokura łączna) lub oddzielnie
(prokura samoistna). Prokurent samoistny może działać za przedsiębiorcę indywidualnie. Natomiast prokurent łączny jest
ograniczony tym, że nie może działać skutecznie indywidualnie, lecz musi współdziałać z drugim prokurentem łącznym
(lub większą liczbą prokurentów w przypadku ich ustanowienia). Możliwe jest również ustanowienie prokury
oddziałowej, ograniczonej do zakresu spraw wpisanych do rejestru oddziału przedsiębiorstwa.
Wskazać należy, że SN we wcześniejszej swojej uchwale – tj. w uchwale w składzie 3 sędziów z 27 kwietnia 2001 r. (III
CZP 6/01), pomimo braku jednoznacznego sformułowania w k.c., stwierdził, że dopuszczalne jest udzielenie prokury
jednej osobie z zastrzeżeniem, że może ona działać tylko łącznie z członkiem zarządu spółki lub wspólnikiem. Tego
rodzaju prokura co prawda nie jest przewidziana wprost w przepisach, niemniej stosować do niej należy – na zasadzie
analogii – przepisy odnoszące się do prokury łącznej.
Wobec tego ostatnia uchwała Sądu Najwyższego z 30 stycznia 2015 r., zmienia dotychczasową linię orzeczniczą Sądu
Najwyższego, nie rozstrzygając jednak wielu wątpliwości w tak bardzo istotnej dla obrotu prawnego kwestii, jaką jest
możliwość ustanowienia prokury łącznej z członkiem zarządu.
Otóż orzekając o niedopuszczalności ustanawiania omawianej prokury (na marginesie wskazać należy, że przyjęta w ww.
uchwale wykładnia obowiązuje „pro futuro od chwili jej podjęcia"), Sąd Najwyższy stwierdził, że możliwość
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]
dopuszczenia prokury łącznej mieszanej może de lege lata wynikać tylko z umowy spółki lub statutu. Według SN – tylko
taka prokura łączna mieszana jest dopuszczalna na tle przepisów k.c. i k.s.h., gdyż o sposobie reprezentacji spółki może
bowiem decydować ustawa lub oparty na niej statut (umowa spółki), a nie oświadczenie woli członków zarządu spółki.
Wobec tego pojawia się pytanie – czy Sąd Najwyższy – pomimo orzeczenia o niedopuszczalności ustanawiania prokury
łącznej z członkiem zarządu – zostawił przedsiębiorcom „furtkę" do ustanawiania takiej prokury poprzez odpowiednią
zmianę umowy spółki w zakresie reprezentacji.
Kolejną niewiadomą jest, czy sądy rejestrowe będą wpisywały w taki sposób ustanowioną prokurę. Istnieje bowiem duża
niepewność co do przyszłego podejścia sądów rejestrowych w tym zakresie ponieważ uchwała SN z 30 stycznia 2015 r.
(III CZP 34/14) nie posiada mocy zasady prawnej, a więc nie jest wiążąca dla innych sądów, co oznacza, że nie muszą się
one do niej stosować. W rezultacie stanowisko SN wyrażone w uchwale z 30 stycznia 2015r. rodzi szereg wątpliwości
praktycznych i prawnych.
Źródło: http://www.rp.pl/artykul/1207811-Prokura-laczna-z-czlonkiem-zarzadu-nie-jestdopuszczalna.html?template=restricted
echo informuje Państwa o wizerunku Rödl & Partner w mediach.
W Polsce osobą odpowiedzialną za echo jest Radosław Cichoń Rödl & Partner ul. Sienna 73, 00-833 Warszawa, tel. +48 22 696 28 00 E-mail: [email protected]