Mapa Kultury

Pobrano z portalu Mapa Kultury
14.02.2013
Góra Kalwaria - tradycje muzyczne odkrywane na nowo
____________________________
autor: Dominika Kowalska
Góra Kalwaria to nadwiślańskie miasto o bogatej historii oraz tradycjach kulturowych. Jej nazwa może
pochodzić od łacińskiego Calvaria - odpowiednika hebrajskiego Golgota – oznaczającego czaszkę. Pod
nazwą tą kryje się zespół kościołów lub kaplic symbolizujących stacje Męki Pańskiej. Założenie jest
takie, by swoim wyglądem przypominał Jerozolimę.
W okresie gdy dostęp do świętego miejsca był utrudniony, w Kalwarii można było uzyskać te same
odpusty co w czasie pielgrzymki do Jerozolimy.
W 1666r. wieś rycerska o nazwie Góra staje się własnością biskupa poznańskiego Stefana
Wierzbowskiego. Biskup postanawia zbudować tu drogi, aby ułatwić odprawianie nabożeństw
pasyjnych. 4 lata później zostaje wydany przywilej miejski, a nazwa zostaje zmieniona na Nowa
Jerozolima. Nie tylko nazwa miasta jest wzięta z Izraelskiego miejsca kultu. Także jego układ
urbanistyczny, oparty o formę krzyża łacińskiego, jest wytyczony na podstawie średniowiecznych
planów Jerozolimy.
Z czasem w mieście pojawiają się zakony dominikanów, dominikanek, franciszkanów obserwantów,
bernardynów, pijarów i marianów. Nowa Jerozolima staje się bardzo katolicka, do tego stopnia, że
zabroniono osiedlać się tam Żydom! Jednak po śmierci Wierzbowskiego kultura katolicka powoli
zaczęła się degradować. Pod koniec XVIII w. i na początku XIX w. większość kościołów i kaplic zostaje
rozebrana, a na początku XIX w. zostaje uchylony zakaz osiedlania się Żydów, którzy w krótkim czasie
stają się największą grupą wyznaniową w mieście. Góra Kalwaria staje się wtedy jednym z
ważniejszych w Polsce centrów chasydyzmu.
Podczas II Wojny Światowej nie umknęło uwadze nazistów, że Góra Kalwaria była miastem
zamieszkanym głównie przez ludność żydowską. W sierpniu 1940r. niemiecki burmistrz miasta wydał
zarządzenie o utworzeniu żydowskiego getta, gdzie służbę wartowniczą pełnili sami Żydzi.
Przesiedlono tam niemal wszystkie rodziny żydowskie z Góry Kalwarii i okolicznych wsi, oraz z innych
miast. Po likwidacji getta w lutym 1941 roku, jego mieszkańców przewieziono do getta warszawskiego,
a później do Treblinki, gdzie ich wymordowano.
Góra Kalwaria zwana była w języku Jidysz - Ger. Ger przed wojną był bardzo aktywny kulturalnie.
Chlubą Ger była niezapomniana orkiestra mandolinowa. Mimo że jej członkowie nie przeżyli wojny,
przetrwali ich potomkowie, którzy przed wojną wyemigrowali do Izraela, USA czy Kanady. Na pomysł odtworzenia orkiestry wpadł Avner Yonai, przedsiębiorca z Kalifornii, którego dziadek Dawid
Rybak w latach 30. XX w. wyemigrował z podwarszawskiej Góry Kalwarii do Palestyny. Okazało się, że
w Górze Kalwarii mieszka jeszcze dwóch Żydów ocalałych z holokaustu, którzy opowiedzieli Avnerowi
o historii jego rodziny, a także o orkiestrze mandolinowej, w której grali jego krewni. Wskrzeszona orkiestra mandolinowa uświetniła w 2011 roku festiwal kultury żydowskiej ,,Warszawa
Singera". W tym samym roku w Górze Kalwarii odbył się koncert z cyklu Mazowsze w Koronie odbył
strona 1 / 2
Pobrano z portalu Mapa Kultury
się 19 listopada w Kościele parafialnym pw. Niepokalanego Poczęcia NMP. Mogliśmy wysłuchać
repertuaru "Ojcze Nasz" w wykonaniu chóru Szkoły Głównej Handlowej pod batutą Tomasza Hynka.
Kościół w Górze Kalwarii to perła architektury mazowieckiej zarówno pod względem wizualnym jak i
akustycznym. Idealny do goszczenia tego typu koncertów. Góra Kalwaria jest na pewno miejscem wartym uwagi, zwłaszcza ze względu na swoją historię. Jest to
miejsce idealne na weekendowy wypad za miasto, tym bardziej, że leży niespełna 30km od Warszawy.
strona 2 / 2