dzieci cudzoziemcy edukacja problemy ORE 2010

Al. 3 Maja 12, lok. 510
00-391 Warszawa
tel./fax.: (+48 22) 621 51 65
[email protected]
www.interwencjaprawna.pl
dr
Witold Klaus
Praktyczne problemy
w zakresie edukacji
dzieci cudzoziemców
Problemy adaptacyjne (1)
•
•
•
brak znajomości języka polskiego powoduje:
nierozumienie poleceń nauczycieli szybkie
zniechęcenie do nauki,
nieodrabianie prac domowych,
rozkojarzenie na lekcjach;
znajomość pozwalająca na uczestnictwo w
lekcjach – po ok. 7 miesiącach nauki;
pierwszy okres to osłuchanie i „niemówienie” –
wstyd przed wypowiadaniem się w obcym
języku;
Problemy adaptacyjne (2)
Brak znajomości polskiego systemu oświaty
oraz reguł panujących w polskich szkołach;
nieprzyzwyczajenie do rygoru szkolnego –
cięŜko wysiedzieć na normalnych lekcjach, a
są jeszcze dodatkowe (polski, zajęcia
wyrównawcze);
opóźnienie w materiale szkolnym brak
sukcesów zniechęcenie do szkoły i nauki;
Problemy adaptacyjne (3)
brak zrozumienia, Ŝe edukacja ma
wpływ na późniejszą pracę i lepsze
zarobki;
mała motywacja do nauki, gdy rodzice
traktują Polskę jako kraj przejściowy;
konieczne poczucie bezpieczeństwa – inne
osoby z tej samej narodowości w szkole,
idealnie, gdy takŜe w gronie pedagogicznym;
Problemy kulturowe
efekty traumy wojennej (PTDS) – wycofanie lub
agresja;
kultury „honoru” – np. czeczeńska częste rekacje
z uŜyciem agresji;
pozycja kobiety – dziewczynki: wycofana,
usługująca męŜczyznom, nie odzywa się przy
chłopcach, izolacja od polskich kolegów;
lęk rodziców związany z wysłaniem dzieci do szkoły
– bo moŜe nie wrócą, ktoś je porwie, coś się z nimi
stanie;
problemy wynikające z odmiennej religii.
Bezpieczeństwo dzieci
małŜeństwa małoletnich dziewcząt z
islamskiego kręgu kulturowego;
porwania nastoletnich dziewcząt przez
przyszłych męŜów – tradycja czeczeńska;
konflikty powstające na tle niezrozumienia
kulturowego, w tym bójki pomiędzy dziećmi;
Uczęszczanie do szkoły w
praktyce
•
•
badania 2005/2006 r.:
wówczas do szkół uczęszczało ok. 50% dzieci
uchodźców przebywających w ośrodkach,
Była duŜa róŜnica pomiędzy ośrodkami – odsetek
dzieci od 2% do 100%.
Obecnie rzadko zdarzają się problemy z odmową
przyjęcia dzieci do szkoły (choć jeszcze mają
czasem miejsce) – mamy pojedyncze takie sprawy.
Przyjmowanie i
uczęszczanie do szkoły
•
•
rozmowa kwalifikacyjna i przyjmowanie
cudzoziemców do róŜnych klas (wg wieku lub
wiedzy),
egzekwowanie obowiązku szkolnego:
identyfikacja dzieci w rejonie danej szkoły,
częstotliwość opuszczania zajęć przez dzieci,
egzamin gimnazjalny i jego zdawalność.
Nauka nastolatków
nierealizowanie obowiązku nauki przez
nastolatków, którzy nie ukończyli nawet szkoły
podstawowej;
luka w przepisach odnosząca się do
bezpłatnego nauczania w szkołach
podstawowych i gimnazjalnych dla dorosłych;
brak programów nauczania ustawicznego dla
cudzoziemców – w celu podniesienia ich
wykształcenia i kwalifikacji.
Inne problemy
ochrona zdrowia dzieci nielegalnie
przebywających w Polsce;
brak pomocy psychologicznej i pedagogicznej
dla dzieci cudzoziemców: przygotowanych
specjalistów, narzędzi diagnostycznych w
obcych językach;
Dobre praktyki (1)
•
•
•
•
asystent kulturowy w szkole:
wzorowany na asystencie romskim,
koniecznie z tej samej kultury – zapewnia
bezpieczeństwo i jest doskonałym pośrednikiem
pomiędzy róŜnymi aktorami w szkole,
dobrze, jak prowadzi zajęcia o kulturze i języku
dzieci cudzoziemców,
nie musi być w szkole codziennie (moŜe być
jedna osoba na 2-3 szkoły – w zaleŜności od
liczby dzieci);
Dobre praktyki (2)
•
•
•
•
Język polski:
prowadzony przez osobę przygotowaną do
nauki polskiego jako języka obcego,
z elementami kultury polskiej – pomoc w
poznaniu nowej rzeczywistości,
wymiar – ok. 6 godzin tygodniowo,
czas – dopóki dziecko samo sobie nie radzi z
językiem na dobrym poziomie (róŜne
poziomy zrozumienia);
Dobre praktyki (3)
•
•
Zajęcia wyrównawcze:
konieczne, by dziecko odniosło sukces
edukacyjny,
prowadzone w szkole przez nauczycieli, ale
takŜe waŜna rola kolegów – rola „starszego
brata/siostry”;
Czasem potrzebny nauczyciel wspomagający
– towarzyszący dziecku na lekcji (na wzór
asystenta przy dzieciach
niepełnosprawnych);
Dobre praktyki (4)
•
•
•
Edukacja do otwartości:
zajęcia z zakresu tolerancji i otwartości jako
obowiązkowy element programowy (ścieŜka
międzyprzedmiotowa);
przygotowanie szkoły na przyjęcie dzieci
cudzoziemców – zajęcia o kulturze nowych
kolegów/koleŜanej, zwyczajach;
dzień wielokulturowości w szkole – nowi
koledzy jako eksperci, oprowadzający po
swojej kulturze;
Dobre praktyki (5)
•
•
•
•
•
Klasa wstępna:
maksymalnie na pierwszy rok nauki,
intensywna nauka języka polskiego,
rozpoczęcie wyrównywania róŜnic
edukacyjnych,
prowadzona w szkole – część zajęć łączonych
z polskimi dziećmi (muzyka, w-f, technika etc.),
prowadzona w sposób niewykluczający (nie
moŜe stać się gettem).
Co dalej?
Konieczność zapewnienia dodatkowych środków dla
szkół wielokulturowych – z budŜetu centralnego,
nieobciąŜanie budŜetów gmin;
Zajęcia przygotowawcze dla nauczycieli – jak
pracować z dzieckiem odmiennym kulturowo i
językowo, jak uczyć polskiego dzieci cudzoziemców;
Wsparcie metodyczne nauczycieli w rozwiązaniu
problemów, które się pojawią – pedagogicznych, ale
teŜ prawnych.
Literatura:
T. Halik, E. Nowicka, W. Połeć, Dziecko
wietnamskie w polskiej szkole. Zmiana
kulturowa i strategie przekazu kultury
rodzimej w zbiorowości Wietnamczyków
w Polsce, Wyd. Prolog, Warszawa 2006
M. Głowacka-Grajper, Dobry gość,
Stosunek nauczycieli szkół podstawowych
do dzieci romskich i wietnamskich, Wyd.
Prolog, Warszawa 2006
E. Januszewska, Dziecko czeczeńskie w
Polsce między traumą wojenną a
doświadczeniem uchodźstwa, Wyd. Adam
Marszałek, Toruń 2010
Dziękuję za uwagę
www.interwencjaprawna.pl