docharmonogram realizacji
download 
Reklamacja Transkrypt
harmonogram realizacji
Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 CZ. III HARMONOGRAM REALIZACJI Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 Spis treści 1. ANALIZA SWOT ..................................................................................................................... 3 2. PODSTAWY PRAWNE DZIAŁAŃ WYTYCZONYCH W PROGRAMIE OCHRONY ŚRODOWISKA GMINY ZBĄSZYŃ ..................................................................................................................... 17 3. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ Z ZAKRESU PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA GMINY ZBĄSZYŃ ..................................................................................................................... 19 4. RAMY ORGANIZACYJNE REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA......................... 31 5. PODSTAWY ORGANIZACYJNE FINANSOWYCH ASPEKTÓW REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA – UNIJNE MOŻLIWOŚCI FINANSOWANIA PRZEDSIĘWZIĘĆ Z ZAKRESU OCHRONY ŚRODOWISKA ......................................................................................................... 32 6. ZARZĄDZANIE WDRAŻANIEM I REALIZACJĄ STRATEGII OCHRONY ŚRODOWISKA ............. 42 6.1. Ogólny system zarządzania strategią ........................................................................... 42 7. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ............................................................. 44 2 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 1. Analiza SWOT Elementem pomocniczym przy tworzeniu dokumentów o charakterze strategicznym, takich jak plany i programy jest analiza SWOT, której nazwa wywodzi się angielskich słów Strengths (mocne strony), Weaknesses (słabe strony), Opportunities (szanse) oraz Threats (zagrożenia). Wykonaniem tego typu analizy poprzedzone zostało sporządzenie Programu ochrony środowiska dla gminy Zbąszyń. Dla potrzeb Programu analiza SWOT oparta została na schemacie klasyfikacji dzielącym wszystkie czynniki mające wpływ na bieżący i przyszły stan gminy na czynniki: • • zewnętrzne w stosunku do gminy oraz takie, które mają charakter uwarunkowań wewnętrznych, wywierające na nią negatywny lub pozytywny wpływ. Ze skrzyżowania tych dwóch podziałów powstały cztery kategorie czynników: • wewnętrzne pozytywne – mocne strony, czyli walory gminy, które w pozytywny sposób wyróżniają ją z otoczenia; • wewnętrzne negatywne – słabe strony, czyli konsekwencje różnego rodzaju ograniczeń i niedostatków (organizacyjnych, technologicznych, bądź finansowych) • zewnętrzne pozytywne – szanse – zjawiska i tendencje w otoczeniu, które odpowiednio wykorzystane mogą stać się impulsem rozwoju oraz osłabią zagrożenia; • zewnętrzne negatywne – zagrożenia – wszystkie czynniki zewnętrzne, które są postrzegane jako bariery dla rozwoju. Istnienie zagrożeń ma destrukcyjny wpływ na powodzenie zaproponowanych przedsięwzięć. Schemat organizacyjny analizy SWOT dla Programu ochrony środowiska gminy Zbąszyń przedstawiono poniżej: WEWNĘTRZNE Silne strony Słabe strony urozmaicony krajobraz przyrodniczy płytkie, eutroficzne zbiorniki wodne, podatne na degradację ZEWNĘTRZNE Szanse Zagrożenia poprawa stanu czystości wód zlewni Obry przecinanie obszarów o najwyższych walorach przyrodniczych przez drogi szybkiego ruchu Identyfikacja słabych i silnych stron gminy oraz szans i zagrożeń, jakie stoją przed nią, dokonane zostało na czterech poziomach operacyjnych: • wywiady z pracownikami Urzędu Miejskiego i ankiety przeprowadzone z mieszkańcami gminy Zbąszyń, • badania terenowe: inwentaryzacja i waloryzacja krajobrazowa oraz badania fitoindykacyjne, • analiza dokumentów strategicznych gminy oraz dokumentów o charakterze nadrzędnym w stosunku do gminnego programu ochrony środowiska, • debaty strategiczne z udziałem przedstawicieli zróżnicowanych grup społecznych. Debaty strategiczne zostały przeprowadzone dwukrotnie: 03.12.2003 r. oraz 02.04.2004 r. 3 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 Lista uczestników debat strategicznych w Urzędzie Miejskim w Zbąszyniu w dniach: 03.12.2003 r. oraz 02.04.2004 r. Nazwisko i imię uczestnika debaty Bielaszewski Robert Borkowski Grzegorz Chlebowski Stanisław Drogla Franciszek Jankowiak Jarosław Kardaszewski Walerian Konieczek Eugeniusz Kotlarski Krzysztof Krawczyk Hubert Łodyga Zenon Nazimek Henryk Orzechowski Marek Pękala Jan Przybyła Edmund Rzepa Edmund Skubiszyński Mirosław Sołtysik Marek Suchorski Rafał Szymczak Bogdan Zych Stefan Bielaszewski Robert Chlebowski Stanisław Drogla Franciszek Jankowiak Jarosław Kardaszewski Walerian Konieczek Eugeniusz Kozłowski Zygmunt Krawczyk Hubert Łodyga Zenon Nazimek Henryk Orzechowski Marek Pacholak-Laskowska Zofia Pękala Jan Przybyła Edmund Rzepa Edmund Skubiszyński Mirosław Sołtysik Marek Suchorski Rafał Szymczak Bogdan Wojciechowska Ewa Zych Stefan 03.12.2003 r. Miejsce pracy/funkcja Radny UAM Radny Radny Zespół Szkół nr 1 w Zbąszyniu Radny Radny Nadleśnictwo Wolsztyn Radny Radny Radny Kierownik Referatu Ochrony Środowiska, Rolnictwa, Rozwoju Wsi i Ochrony Przeciwpożarowej Radny WOPR Przewodniczący Rady Radny Radny Burmistrz Radny Radny 02.04.2004 r. Radny Radny Radny Zespół Szkół nr 1 w Zbąszyniu Radny Radny Strażnik Ekologiczny Radny Radny Radny Kierownik Referatu Ochrony Środowiska, Rolnictwa, Rozwoju Wsi i Ochrony Przeciwpożarowej Starostwo Powiatowe Nowy Tomyśl Radny WOPR Przewodniczący Rady Radny Radny Burmistrz Radny Radna Radny 4 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 Na pierwszym ze spotkań przedstawiony został proponowany zakres i metodyka sporządzenia Programu ochrony środowiska dla gminy Zbąszyń. Uczestnicy debaty pracowali następnie w czterech grupach tematycznych, w ramach których nastąpiło skonstruowanie analizy SWOT. Wyniki analizy, poszerzone o informacje o gminie zdobyte przez Zespół opracowujący strategię, zostały zamieszczone poniżej: Podstawy wyznaczenia działań w obszarze strategicznym: Dziedzictwo przyrodniczo – kulturowe (przyroda folklor i zabytki, turystyka) Grupa I Silne strony Słabe strony • urozmaicony krajobraz przyrodniczy, • • małe uprzemysłowienie gminy zapewniające • wodnego i leśnego • dobry stan środowiska przyrodniczego, płytkie, eutroficzne zbiorniki wodne, podatne na degradację, włączenie przyrody gminy Zbąszyń w programy • EECONET, Natura 2000, Corine, duże zanieczyszczenie środowiska zaniedbane przyrodniczo parki • duże zasoby leśne, podworskie (słaba kondycja niektórych • liczne tereny nadające się pod zalesienie, drzewostanów) • obecność jednego z większych jezior • nie wystarczające środki na remonty, Wielkopolski (jeziora Zbąszyńskiego), konserwację i utrzymanie gminnych • położenie w malowniczej dolinie rzeki Obry, zabytków • tereny wędkarskie i łowieckie, • obecność parków podworskich w Zbąszyniu, • standardów ośrodków wypoczynkowych Łomnicy, Nowym Dworze i Nowej Wsi Zamek, • liczne zadrzewienia o nietypowych formach • w rozwój folkloru i kultury liczne obiekty zabytkowe, zarówno architektoniczne jak i urbanistyczne (kolegiata • • Nowej Wsi i Łomnicy), • bogate tradycje kulturowe, folklorystyczne, • dobrze zachowana i widoczna odrębność nieuregulowana sytuacja prawna dóbr kultury • dominacja siedlisk borowych, średnio przydatnych dla rekreacji, kulturowo-historyczna, • szeroki wachlarz imprez sportowych niski standard ośrodków wypoczynkowych i kulturowych, zespołów regionalnych z wieloletnią tradycją, a także szkoła muzyczna I stopnia, • duże zniszczenie części zabytków architektonicznych, Zbąszyńska, baszta z fosą, zespoły pałacowe w • zbyt małe zaangażowanie się, szczególnie społeczności wiejskiej, ukształtowania, • brak środków na podniesienie promocja dorobku kulturalnego miasta i gminy (lokalnej kultury) na szczeblu regionalnym i krajowym, 5 • zaniedbane szlaki turystyczne Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 • ponadprzeciętne walory przyrodniczokrajobrazowe stwarzające warunki do uprawiania turystyki pieszej, rowerowej, wodnej, a także konnej (teren atrakcyjny turystycznie), • wyposażenie w infrastrukturę turystycznowypoczynkową (szlaki turystyczne, baza noclegowa i żywieniowa, przystanie żeglarskie i wędkarskie), • rozwój agroturystyki, • dogodne położenie względem dużych miast, • Muzeum Ziemi Zbąskiej Szanse Zagrożenia • poprawa stanu czystości wód zlewni Obry, • wdrożenie programów unijnych • walorach przyrodniczych przez drogi szybkiego ruchu, w zakresie ochrony przyrody • • przecinanie obszarów o najwyższych poszerzanie świadomości ekologicznej, • nie dofinansowanie ochrony obiektów kulturowej i folklorystycznej, przyrodniczych z funduszy możliwość nawiązywania kontaktów ponadgminnych, międzynarodowych (spotkania, konkursy, • nadzwyczajne zagrożenia środowiska (awarie), festiwale, wymiany) • wdrażanie zrównoważonego rozwoju • niekontrolowana turystyka, • położenie w atrakcyjnym przyrodniczo • intensyfikacja rolnictwa, i turystycznie rejonie zachodniej • konkurencja ze strony obszarów • • • Wielkopolski, sąsiednich o zbliżonych lub większych korzystne położenie względem planowanej walorach przyrodniczych autostrady A-2 Świecko-Poznań- Warszawa i turystycznych walory przyrodniczo – krajobrazowe kreują spadek ilości środków finansowych możliwości rozwoju turystyki przeznaczonych na turystykę o znaczeniu ponadlokalnym, (zubożenie społeczeństwa), wzrost zainteresowania turystów agroturystyką i wypoczynkiem na łonie przyrody • wzrost zainteresowania ekoturystyką • popularność jeździectwa • przewidywany do 2020 największy wzrost zainteresowania turystyką w krajach Europy środkowo – wschodniej, • • wzrost natężenia podróży międzynarodowych - napływ turystów zagranicznych. 6 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 Grupa II Uwarunkowania społeczne, finansowe oraz transport i energetyka Silne strony Słabe strony • występowanie organizacji społecznych. • migracja do dużych miast • obecność szkół średnich, • wzrost bezrobocia, szczególnie wśród • stosunkowo niskie bezrobocie w skali kobiet; • regionu, • pełne zabezpieczenie energetyczne, • wysoki poziom gazyfikacji, • wysoka telefonizacja gminy, • obecność podstacji pogotowia rozbudowy sieci energetycznej • • • stara sieć energetyczna • przestarzałe kotłownie; duża aktywność inwestycyjna w zakresie • likwidacja zakładów odzieżowych ochrony środowiska i gospodarki wodnej, • uciążliwa lokalizacja niektórych zakładów i przedsiębiorstw; różne źródła finansowania na realizację celów związanych z ochroną środowiska, • brak dwustronnego zasilania energetycznego ratunkowego, • ograniczona możliwość dalszej • więcej wydatków niż dochodów ogólnych z budżetu gminy rozbudowany sektor usługowy (5 • banków, duża sieć sklepów), przychody i wydatki na 1 mieszkańca • aktualna strategia rozwoju, na miesiąc jedne z mniejszych w całym • dobrze rozwinięta sieć dróg województwie • ponadlokalnych, przebieg drogi wojewódzkiej przez • bliskość dwóch zjazdów z autostrady centrum Zbąszynia (uciążliwość ze • dobra lokalizacja i łatwy dojazd do strony hałasu i zanieczyszczenie powietrza); gminy, • • udział w związkach międzygminnych, brak obwodnicy odciążającej Zbąszyń od ruchu drogowego ; • brak dostatecznej przestrzeni parkingowej • stosunkowo mała powierzchnia dróg gminnych o nawierzchni asfaltowej (słaba jakość dróg gminnych), Szanse • • Zagrożenia dofinansowanie proekologicznych • ogólnopolski wzrost bezrobocia, środków transportu (autobus szynowy), • nierówna konkurencja z państw dofinansowanie alternatywnych źródeł członkowskich • energii, nieumiejętne wypełnianie przez • dotacje z funduszy Unii Europejskiej, społeczeństwo wniosków o środki • zmodernizowana trasa kolejowa pomocowe z UE • Frankfurt n. Odrą - Poznań (nr 3), 7 tendencja do likwidacji mniejszych Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 • budowa autostrady A2, • bliskość granicy zachodniej, • budowa elektrowni wodnej "Zbiornik samochodowego i związanych z tym Bobrówka" zanieczyszczeń powietrza • szkół gminnych • zwiększające się natężenie transportu względna bliskość lotniska • likwidacja linii kolejowych w Babimoście, • niedostateczne wykorzystanie infrastruktury kolejowej, • ewentualna likwidacja pogotowia ratunkowego • rozwój sieci dużych hipermarketów Grupa III Gospodarka wodno-ściekowa Silne strony • Słabe strony • rozbudowana oczyszczalnia ścieków (projekt powiększenia) brak kanalizacji na wioskach i w części miasta • kanalizacja sanitarna miasta • nieszczelne szamba bezodpływowe • kanalizacja burzowa (w większej części • wykorzystanie kanalizacji burzowej miasta i w wioskach) • jako sanitarnej (dzikie podłączenia) • zorganizowany wywóz nieczystości płynnych niewystarczająca przepustowość oczyszczalni • zwodociągowanie gminy w (98%) • zły stan jeziora i rzeki • publiczne ujecie wody pitnej na rynku • wykorzystanie ujęć wody do celów • kompleksowy program gospodarki spożywczych i gospodarczych wodno - ściekowej dla terenu gminy znajdujących się niedaleko szamb • • małe skażenie bakteriologiczne jeziora • brak awaryjnych ujęć wody Zbąszyńskiego w przypadku braku energii elektrycznej duże nakłady inwestycyjne na lub awarii wodociągu gospodarkę wodno – ściekową • zły stan rowów melioracyjnych • planowane zwiększenie presji turystycznej nad jeziorem Zbąszyńskim • kontrowersyjna gospodarka rybacka w jeziorze Zbąszyńskim • okresowe przyduchy w jeziorze Zbąszyńskim 8 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 • zaawansowana eutrofizacja jeziora Zbąszyńskiego i związany z tym szybki proces jego wypłycania oraz zarastania, szczególnie w części północnej • silne zanieczyszczenie jezior i rzek biogenami • okresowo niska jakość wód wodociągowych (żelazo, mangan) Szanse • Zagrożenia • Program Stowarzyszenia Gmin Nadobrzańskich • • dopływów • priorytet przy kierowaniu środków korzystanie ze środowiska oraz europejskich zwiększona częstotliwość rozwój turystyki motywacją do wykonywanych badań • wysokie ceny energii (gaz, węgiel) co i uregulowania gospodarki ściekowej, powoduje spalanie odpadów przez pozyskanie środków na udrożnienie mieszkańców rowów i przepustów • Wzrastające koszty opłat za finansowych z funduszy narodowych i oczyszczania wód (jeziora) • zanieczyszczenie rzeki Obry i jej ekstensyfikacja rolnictwa w zlewni Obry 9 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 Grupa IV Struktura przestrzenna, rolnictwo, leśnictwo Silne strony Słabe strony • duża lesistość gminy (50%), • znaczne rozdrobnienie gospodarstw, • dobrze rozwinięty przemysł • słaba bonitacja gleb, przetwórstwa drzewnego, • monokultury sosnowe, dobre gleby w okolicach jeziora • mała różnorodność gospodarstw Zbąszyńskiego, • mała ilość gospodarstw ekologicznych, • uprawa wikliny, • 40% gospodarstw usytuowana jest • położnie na szlaku komunikacyjnym • wokół jeziora Zbąszyńskiego, Berlin-Warszawa, • • atrakcyjne położenie gminy - jezioro aglomeracji (Poznań, …) i rzeka, • znaczna odległość od dużych • względnie bliska odległość do lotniska słabe uzbrojenie terenów inwestycyjnych w Poznaniu i Babimoście • koncentracja sieci usługowo-handlowej w Zbąszyniu • posiadanie aktualnego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego • wysoki poziom wyglądu estetycznego gminy (czystość, ład przestrzenny, zadbane tereny zieleni) Szanse • Zagrożenia • rozwój rolnictwa ekologicznego i agroturystyki, • • UE dla gospodarstw niskotowarowych względnie nieznaczna odległość od • przesuszenie Wielkopolski rynków zbytu Poznań, Berlin, • opóźnienia Polski z realizacją wspólna polityka rolna UE dla silnych warunków dostosowawczych do UE • gospodarstw, • wzrost eksportu artykułów rolnych do brak pieniędzy na dopłaty i świadczenia dla rolników • krajów UE, • niekorzystna wspólna polityka rolna wysoka cena produktów z gospodarstw stereotypowy wizerunek polskiego rolnictwa ekologicznych, • wygórowane normy sanitarne • wzrost wydajności produkcji, • wysoka cena produktów z gosp. • niskie koszty pracy fizycznej, • tendencja do koncentracji działalności ekologicznych • (tworzenia spółdzielni rolniczych, grup maksymalizacji plonów • producenckich), 10 tendencja zmierzająca do chemizacja rolnictwa, Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 • tanie kredyty dla rolników • niechęć do idei spółdzielczości • popyt na uprawy warzywnicze • nieumiejętność funkcjonowania i specjalistyczne • w gospodarce rynkowej • pożyczki (np. Banku Światowego) na zróżnicowanie gospodarstw, • wielkie sieci handlowe i organizacje producentów z UE szkolenia w celu podnoszenia • podatność Wielkopolski na suszę kwalifikacji rolników, • niedoinformowanie i obawa rolników • dotacje dla rolnictwa ekologicznego UE, • popyt na żywność ekologiczną • niskie kwoty produktowe • wzrastające zainteresowanie • wielkoobszarowe i wielkoprodukcyjne agroturystyką • w związku z warunkami UE gospodarstwa rolne, popyt na produkty drewniane i wiklinowe, • bliskość granicy zachodniej, Wnikliwa analiza silnych i słabych stron gminy Zbąszyń w obszarze zagadnień środowiskowych i uwarunkowań społeczno–gospodarczych oraz potencjalnych szans i zagrożeń płynących z otoczenia (analiza SWOT) pozwoliła na przedstawienie konkretnych propozycji działań zmierzających do stopniowej minimalizacji zagrożeń. Hierarchicznie uporządkowanie celów pod kątem ich ważności będzie rzutowało na podział przyszłego budżetu gminy i spodziewanych środków pomocowych przeznaczonych na ochronę środowiska. W celu realizacji przyjętych założeń konieczne było wyznaczenie: • • • strategicznych obszarów – stanowiących ostateczny efekt podejmowanych działań kierunków działań – służących do osiągnięcia wyznaczonych celów ekologicznych zadań realizacyjnych – konkretnych przedsięwzięć prowadzących do realizacji wyznaczonych kierunków, a tym samym celów strategicznych. Z uwagi na liczbę zaproponowanych zadań, w „Programie ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012” określono zadania priorytetowe (minimum) - najpilniejsze, zadania o średnim poziomie ważności (optimum) oraz zadania mniej istotne, określone jako maksimum. W ramach wyznaczonych harmonogramów realizacyjnych, zgodnie z „Wytycznymi sporządzania programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym” (Ministerstwo Środowiska 2002) zadania podzielono na: • zadania własne gminy (z.w.g) - przedsięwzięcia, które będą finansowane w całości lub częściowo ze środków będących w dyspozycji powiatu; • zadania koordynowane - pozostałe zadania związane z ochroną środowiska i racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych, które są finansowane ze środków przedsiębiorstw oraz ze środków zewnętrznych, będących w dyspozycji organów i instytucji szczebla wojewódzkiego i centralnego, bądź instytucji działających na terenie powiatu, ale podległych bezpośrednio organom wojewódzkim, bądź centralnym; 11 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 OBSZARY STRATEGICZNE ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE KULTURA I TURYSTYKA GOSPODARKA KOMUNALNA I ENERGETYKA KIERUNKI DZIAŁAŃ Formułowanie strategii Propagowanie alternatywnych źródeł energii Uregulowanie gospodarki ściekowej ZADANIA REALIZACYJNE Wdrażanie strategii Budowa indywidualnych roślinno-stawowych oczyszczalni ścieków Modernizacja oczyszczalni ścieków Rozbudowa kanalizacji w Zbąszyniu Ryc. 1.1. Schemat formułowania i wdrażania strategii do „Programu ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 20042007 z perspektywą do roku 2012” 12 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 Obszar I: GOSPODARKA KOMUNALNA I ENERGETYKA Cel 1: Uregulowanie gospodarki ściekowej Zadania: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. Rozbudowa sieci kanalizacyjnej dla miejscowości Zbąszyń Modernizacja oczyszczalni ścieków w Zbąszyniu Opracowanie projektu budowlanego rozbudowy oczyszczalni ścieków w Zbąszyniu Budowa indywidualnych roślinno-stawowych (lub innych przydomowych) oczyszczalni ścieków dla miejscowości: Dąbrowa, Nowe Jastrzębsko, Przychodzko i Stefanowice Rozbudowa oczyszczalni ścieków w Zbąszyniu Budowa sieci kanalizacyjnej dla miejscowości Przyprostynia, Nądnia Budowa sieci kanalizacyjnej dla miejscowości: Chrośnica, Łomnica, Nądnia, Nowa Wieś, Nowa Wieś Zbąska, Nowy Dwór, Stefanowo, Strzyżewo, Zakrzewko, Perzyny Wnioskowanie o środki finansowe na realizację "Programu uporządkowania gospodarki ściekowej dorzecza Obry" Uwzględnienie wymogów ochrony wód w MPZP dla obszaru gminy w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora Zbąszyń Zamieszczanie w biuletynie gminnym informacji i dostarczenie do każdego gospodarstwa rolnego ulotek na temat warunków prawnych i budowlanych oraz kosztów związanych z budową oczyszczalni indywidualnych Kontynuacja udzielania telefonicznych i indywidualnych porad w sprawie budowy indywidualnych oczyszczalni ścieków Zobligowanie właścicieli ośrodków Podzamcze, Pod Basztą, Acapulko, Victoria, Pod Dębami i obu przystani do przebudowania szamb na gwarantujące szczelność osadniki dwui trzykomorowe Sprawdzanie szczelności zbiorników bezodpływowych Cel 2: Propagowanie alternatywnych źródeł energii i racjonalizacji jej zużycia Zadania: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Propagowanie i upowszechnianie zmiany ogrzewania węglowego na instalacje z użyciem alternatywnych źródeł energii: gaz, biogaz, olej, gaz i drewno Popularyzacja alternatywnych źródeł energii na przykładzie - wierzba energetyczna, kolektory słoneczne Przeprowadzenie akcji promującej zabiegi termoregulacyjne w miejscach gdzie nie jest ekonomicznie uzasadnione podłączenie do sieci ciepłowniczej (naprawa i uszczelnianie stolarki okiennej, izolacja stropów, instalacja ekranów zagrzejnikowych, docieplanie ścian) Przeprowadzenie audytu energetycznego termomodernizowanych budynków komunalnych i obiektów użyteczności publicznej w gminie i przekształcenie istniejących systemów opalania w bardziej przyjazne środowisku Instalowanie wzdłuż dróg i w miejscach publicznych lamp energooszczędnych Termomodernizacja Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Zbąszyniu 13 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 Obszar II: KULTURA I TURYSTYKA Cel 1: Promocja i ochrona zabytków historycznych oraz kultywowanie rodowych tradycji Zadania: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Promocja Regionu Kozła przez organizację warsztatów koźlarskich u budowniczego (wykonawcy) kozłów w Nądni Organizacja warsztatów tanecznych, tańców ludowych, współorganizacja biegów na orientację (np. Łomnica, Strzyżewo i Przychodzko) Promocja i nagłośnienie dóbr kultury materialnej: Kuźni w Nądni, Muzeum Ziemi Zbąskiej w Zbąszyniu, Kościółka cmentarnego pw św. Stanisława Biskupa w Przyprostyni i pozostałych Publikacja legend zbąszyńskich z lokalizacją zdarzenia (mapą) Organizowanie dla dzieci spotkań z legendą w czasie półkolonii Stworzenie planu imprez kulturalnych – Festiwale Koźlarskie, Turnieje Rycerskie (Baszta Rycerska) oraz imprez żeglarskich i rozpowszechnienie go jako elementu kalendarza reklamowego gminy Złożenie wniosku przez Radę Gminy o remont założenia kościelno-dworskiego w Łomnicy i uporządkowanie parku Wnioskowanie o remont dworca kolejowego Zachowanie zabytkowego układu urbanistycznego miasta i wsi podczas sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego Cel 2: Rozwój turystyki z poszanowaniem ochrony środowiska Zadania: 1. Wytypowanie nowych tras rowerowych przebiegających przez ciekawe tereny gminy np.: Zbąszyń Łomnica - jez. Lutol - wzdłuż rzeki Obry - Zbąszyń oraz wzdłuż szlaku kolejowego do Trzciela 2. Zaproponowanie, przy aktualizacji powiatowego planu przebiegu szlaków rowerowych, oznaczenia (na planie i w terenie) tras konnych 3. Ustawienie na dworcu, rynku w Zbąszyniu i miejscach wzmożonego ruchu turystycznego, tablic z mapą gminy i różnymi typami szlaków (z tłumaczeniem niem. i ang.) 4. Ustawienie drogowskazów turystycznych (z kierunkiem i odległością atrakcyjnych obiektów oraz rodzajem szlaku i nawierzchni) 5. Stosowanie ulg podatkowych dla właścicieli ośrodków wypoczynkowych podejmujących modernizację swoich obiektów (w kierunku ochrony środowiska) oraz wzbogacanie oferty turystycznej 6. Wprowadzenie zachęt dla rolników w celu zwiększenia liczby gospodarstw agroturystycznych i poszerzenia ich oferty 7. Współpraca z Zespołami Szkół w Zbąszyniu oraz NGO w celu utworzenia „Zielonej Szkoły”; opracowanie jej ramowego programu oraz jej promocja poza granicami gminy 8. Współpraca z ODR w celu zorganizowania szkolenia o zasięgu ponadgminnym dla rolników zainteresowanych przekwalifikowaniem gospodarstw na agroturystyczne lub ekologiczne 9. Uporządkowanie, wyrównanie i umocnienie podłoża obecnych i nowych szlaków rowerowych 10. Modernizacja i utrzymywanie dróg gminnych w dobrym stanie technicznym (kontrola, remont) 14 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 Obszar III: ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE Cel 1: Ochrona terenów narażonych na erozję i pielęgnacja zieleni miejskiej Zadania: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Kontynuacja nasadzenień wierzby energetycznej na (do 20 ha) terenie przy składowisku odpadów w Nowym Dworze Opracowanie programu rozwoju i pielęgnacji zadrzewień śródpolnych oraz upowszechnienie wśród rolników korzyści wynikających z ochrony śródpolnych oczek wodnych i zadrzewień takich jak m.in. zapobieganie dalszemu obniżaniu się poziomu wód gruntowych Poprawa stanu i pielęgnacja obszarów zieleni wokół miejsc cennych przyrodniczo tj. parku w Zbąszyniu i Łomnicy, terenu o charakterze parkowym w Nowym Dworze, a w szczególności okazałych lub o wyjątkowych formach drzew - np. alei wierzb w Stefanowicach, Przystosowanie terenów o charakterze parkowym (Łomnica, Nowa Wieś Zamek) do wypoczynku i rekreacji poprzez zabiegi pielęgnacyjne, umocnienie nawierzchni, ustawienie ławek i stolików oraz pojemników na odpady Uprzątnięcie pozostałości sprzętu technologicznego i opracowanie programu rekultywacji oraz podjęcie prac rekultywacyjnych wyrobisk surowców okruchowych położonych na północ od Chrośnicy oraz w innych miejscach (Nądnia, Strzyżewo), Uporządkowanie terenu i opracowanie programu rekultywacji i rekultywacja wyrobiska kredy jeziornej i torfu w rynnie jeziora Zbąszyńskiego Objęcie ochroną cennych ekosystemów łąkowo-wodnych, bagiennych i leśnych występujących na terenie wyrobiska kredy jeziornej i torfu w rynnie jeziora Zbąszyńskiego Stałe uzupełnianie ubytków drzewostanu na najbardziej zagrożonych terenach intensywnej penetracji turystycznej, w pobliżu zbiorników wodnych i cieków (jezioro Zbąszyńskie, jezioro Nowowiejskie, jezioro Lutol) oraz tras komunikacyjnych Podjęcie działań w kierunku natleniania wód jeziora Zbąszyńskiego i opracowanie programu rekultywacji tego jeziora Nawiązanie współpracy ze służbami leśnymi (nadleśnictwami) w celu wzbogacenia (szczególnie o gatunki liściaste) składu gatunkowego lasów Ubieganie się o pozyskanie środków finansowych na ochronę obszarów objętych programem NATURA 2000 Propagowanie zadrzewiania i zakrzewiania gruntów wyłączonych z użyteczności rolniczej poprzez stosowanie fitomelioracji Cel 2: Ograniczenie spływów powierzchniowych z pól Zadania: 1. Popularyzowanie wśród rolników oraz młodzieży szkolnej "Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych" poprzez zorganizowanie konkursu na jego znajomość, wydanie broszury informacyjnej, informowanie w biuletynie 2. Utrzymanie w dobrym stanie trwałej zieleni wzdłuż cieków i zbiorników wodnych (głównie doliny Obry z jeziorem Zbąszyńskim i jeziorem Lutol) poprzez uzupełnianie zadrzewień i ograniczenie wydawanych zezwoleń na wycinkę 3. Propagowanie dolistnego nawożenia roślin szczególnie na obszarach położonych w bliskim sąsiedztwie zbiorników wodnych 4. Zachęcanie rolników na zebraniach rolniczych do wprowadzania poplonów, roślin motylkowych oraz zwiększania powierzchni trwałych użytków zielonych 5. Informowanie rolników (biuletyn, zebrania rolnicze) o konsekwencjach dla wód powierzchniowych wylewania ścieków i gnojówki na pola, popularyzacja systemów ściółkowych i płyt obornikowych w budynkach inwentarskich 15 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 6. 7. 8. 9. Pomoc merytoryczna dla rolników starających się o środki finansowe z UE na dostosowanie gospodarstw do wymogów ochrony środowiska np. na budowę nowoczesnych składowisk obornika i zbiorników na gnojówkę Propagowanie przekwalifikowania gospodarstw na produkcję ekologiczną lub zrównoważoną oraz informowanie o możliwości dofinansowania z UE (biuletyn i zebrania rolnicze) Promowanie gospodarstw ekologicznych i zrównoważonych poprzez dostęp w Urzędzie Miejskim do informacji o nich, umieszczenie ich adresów na stronie internetowej, umniejszenie podatków, dostarczanie informacji o zrzeszeniach gospodarstw ekologicznych Organizowanie (przy współpracy z innymi gminami) szkoleń dla rolników na temat upraw ekologicznych i specjalistycznych Cel 3: Ochrona i promocja walorów przyrodniczych Zadania: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. Znalezienie sponsorów dla obszarów cennych przyrodniczo: alei lipowej w Łomnicy, alei grabowej w Zbąszyniu, drzewostanów parkowych w Zbąszyniu, Łomnicy, Nowym Dworze i Nowej Wsi Zamek,i dóbr kultury (wypisanie ich nazwisk na tablicach pamiątkowych) Inwentaryzacja i delimitacja granic polno - leśnych przy okazji sporządzania MPZP Kontynuacja współpracy i wymiany doświadczeń z organizacjami pozarządowymi i instytutami naukowymi Prowadzenie prelekcji w szkołach i przedszkolach na temat działań podejmowanych w gminie w celu ochrony środowiska Kontynuacja organizowania cyklicznych akcji sprzątania rzeki Obry Współpraca z NGO w celu organizacji i wyposażenia "Zielonego Kina" dla dzieci i młodzieży szkolnej (projekcja filmów przyrodniczych i edukacyjnych w ramach zajęć lekcyjnych) Patronowanie konkursom dla szkół na temat znajomości i ochrony dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego gminy oraz uczestniczenie Urzędu Miejskiego w tego typu konkursach o randze wojewódzkiej i ogólnopolskiej Nagłaśnianie problematyki ochrony środowiska w lokalnych mediach Wykorzystanie do promocji gminy cennych obszarów objętych programem NATURA 2000 Poprzez zebrania rolnicze, akcje plakatowe, ulotki rozpowszechnienie informacji dotyczących zagrożeń wynikających z wiosennego wypalania traw Przeprowadzenie szczegółowej inwentaryzacji szaty roślinnej w parku podworskim Nowy Dwór w celu objęcia tego obszaru ochroną Zlecenie działań kontrolnych (co 5 lat) drzewostanów miejskich oraz obecnych i potencjalnych pomników przyrody Na podstawie wyników inwentaryzacyjnych objęcie formami ochrony przyrody nowych obiektów wytyczonych w Programie ochrony środowiska dla gminy Rozpowszechnienie ulotek edukacyjno-informujących w celu zmiany stereotypu postrzegania przez społeczeństwo wybranych gatunków zwierząt objętych ochroną i występujących na terenie gminy, np. nietoperze, żmije 16 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 2. Podstawy prawne działań wytyczonych w programie ochrony środowiska gminy Zbąszyń Zasadniczym celem programu ochrony środowiska zarówno dla województwa wielkopolskiego, Powiatu Nowotomyskiego, jak i gminy Zbąszyń, jest realizacja zasad zrównoważonego rozwoju określonych w Polityce Ekologicznej Państwa. Ma to prowadzić do zachowania zasobów i walorów środowiska w stanie zapewniającym trwałe możliwości korzystania z nich, zarówno przez obecne, jak i przyszłe pokolenia, przy jednoczesnym zachowaniu trwałości funkcjonowania procesów przyrodniczych oraz naturalnej różnorodności biologicznej na poziomie krajobrazowym, ekosystemowym, gatunkowym i genowym. Według zasad przezorności oraz wysokiego poziomu ochrony środowiska wszelkie działania służące ochronie środowiska powinny być podejmowane już w momencie, gdy pojawia się prawdopodobieństwo, że problem wymaga rozwiązania. Zasada integracji polityki ekologicznej z politykami sektorowymi wynika z konstytucyjnej zasady zintegrowanego rozwoju. W praktyce oznacza ona uwzględnienie w politykach sektorowych celów ekologicznych na równi z celami gospodarczymi i społecznymi. Zasada uspołecznienia polityki ekologicznej jest realizowana poprzez stworzenie instytucjonalnych, prawnych i materialnych warunków do udziału obywateli, grup społecznych i organizacji pozarządowych w procesie kształtowania modelu zrównoważonego rozwoju, przy jednoczesnym rozwoju edukacji ekologicznej, rozbudzaniu świadomości i wrażliwości ekologicznej oraz kształtowaniu nowej etyki zachowań wobec środowiska. Zasada „zanieczyszczający płaci” oznacza pełną odpowiedzialność, jednostki użytkującej zasoby środowiska, za skutki zanieczyszczeń i innych zagrożeń wynikających z jej działalności. Polityka Ekologiczna Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 20072010 jest dokumentem krótkookresowym, uszczegóławiającym przyjętą przez Sejm RP w 2001 roku „II Politykę ekologiczną państwa”. Opracowany w 2002 roku „Program wykonawczy do II Polityki ekologicznej państwa na lata 2002-2010” odnosi się również do polityki krótkookresowej na lata 20032006, z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010. Punkt 187 II Polityki Ekologicznej Państwa z dnia 13.06.2000 r. głosi, iż dokument ten oraz programy wykonawcze do niego powinny być wykorzystywane przy sporządzaniu wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska, a także programów ponadlokalnych i międzywojewódzkich. II Polityka Ekologiczna Państwa określa jedynie cele do osiągnięcia oraz narzędzia i instrumenty realizacyjne. Nie ustala natomiast konkretnych zadań do wykonania. Sposoby osiągania celów polityki ekologicznej zostały sprecyzowane w programie wykonawczym. Przy formułowaniu poszczególnych zadań, zawartych w programie wykonawczym, uwzględniono następujące priorytety: Konieczność likwidacji związanych ze stanem środowiska bezpośrednich zagrożeń dla życia i zdrowia ludzi (w tym tzw. „gorących punktów”). Konieczność przeciwdziałania degradacji środowiska na terytorium kraju, zwłaszcza na obszarach o szczególnych walorach przyrodniczych (w tym przestrzeni rolniczej i leśnej). Konieczność przeciwdziałania zagrożeniom środowiska o charakterze globalnym. Polityka ekologiczna państwa określa limity krajowe, związane z racjonalnym wykorzystaniem zasobów naturalnych i poprawą stanu środowiska. Ważniejsze z nich to: zmniejszenie wodochłonności produkcji o 50% w stosunku do stanu w 1990 r. (w przeliczeniu na PKB i wartość sprzedaną w przemyśle); ograniczenie materiałochłonności produkcji o 50% w stosunku do 1990 r. w taki sposób, aby uzyskać co najmniej średnie wielkości dla państw OECD (w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB); ograniczenie zużycia energii o 50% w stosunku do 1990 r. i 25% w stosunku do 2000 r. (również w przeliczeniu na jednostkę produkcji, wartość produkcji lub PKB); 17 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 dwukrotne zwiększenie udziału odzyskiwanych i ponownie wykorzystywanych w procesach produkcyjnych odpadów przemysłowych w porównaniu ze stanem z 1990r.; odzyskanie i powtórne wykorzystanie co najmniej 50% papieru i szkła z odpadów komunalnych; pełna (100%) likwidacja zrzutów ścieków nieoczyszczonych z miast i zakładów przemysłowych; zmniejszenie ładunku zanieczyszczeń odprowadzanych do wód powierzchniowych, w stosunku do stanu z 1990 r., z przemysłu o 50%, z gospodarki komunalnej (na terenie miast i osiedli wiejskich) o 30% i ze spływu powierzchniowego – również o 30%; ograniczenie emisji pyłów o 75%, dwutlenku siarki o 56%, tlenków azotu o 31%, niemetanowych lotnych związków organicznych o 4% i amoniaku o 8% w stosunku do stanu w 1990 r.; wycofanie z użytkowania etyliny i przejście wyłącznie na stosowanie benzyny bezołowiowej do końca 2005 r. W gminnych programach ochrony środowiska wyżej wymienione limity mogą zostać ujęte całościowo lub wybiórczo, w zależności od specyficznych warunków danej gminy. W związku z brakiem procedury odgórnego ustalania limitów gminnych, sporządzając program ochrony środowiska, gmina może ustalić własne limity, wzorowane na wskaźnikach krajowych. Przy sporządzaniu programu ochrony środowiska pod uwagę zostały ponadto wzięte następujące ustawy wraz z towarzyszącymi im rozporządzeniami: • Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U. 2001, nr. 62, poz. 627; ze zmianami), • Ustawa o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków (Dz. U. z 2001 Nr. 72 poz. 747 z późn. zm). • • Prawo Wodne z dnia 18 lipca 2001 (Dz. U. z 2001 r, Nr 115 poz. 1229 z późn. zm.) • • • • • • • • • Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. z 1994 r Nr 27, poz. 96 z póź. zm - ustawa z dnia 27 lipca o zmianie ustawy Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. 2001 Nr 110, poz. 1190), Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych (Dz. U. z 1995 r. Nr 16, poz. 78 z póź, zm.) Ustawa o lasach (Dz. U. z 1991 r. Nr 101, poz. 444 z póź. zm.) Prawo Ochrony Środowiska (Dz.U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627 z póź. zm.), Prawo łowieckie (Dz.U. z 1995 r. Nr 147, poz. 713 z póź. zm. – ustawa z dnia 26 lipca 2001 r. o zmianie ustawy prawo łowieckie Dz. U. 2001 Nr. 125 poz. 1366), Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2004 Nr. 92, poz. 880) Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80 poz. 717 z 2003 r. z późn zm.). Ustawa o samorządzie terytorialnym (Dz. U. z 1996r. Nr 13, poz. 74 z późn zm.) Ustawa z dnia 18 stycznia 1996 r. o zmianie ustawy - Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. Nr 23, poz. 102 z 1996) Ustawa z dnia 16 marca 2001 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz. U. Nr 38, poz. 452 z 2001). 18 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 3. Harmonogram realizacji zadań z zakresu Programu ochrony środowiska dla gminy Zbąszyń Cele przedstawione w Programie ochrony środowiska dla gminy Zbąszyń podzielić można ze względu na termin realizacji na: • cele krótkoterminowe – lata 2004 – 2007, • cele średnioterminowe - 2008 –2011, • cele długoterminowe – zadania ciągłe, ew. po 2011 Poniżej zamieszczono tabelaryczne zestawienie tych celów wraz z podziałem na zadania, harmonogramem, miernikami i termami realizacji oraz jednostkami współrealizującymi, szacunkowymi kosztami, źródłami finansowania. Każdemu z celów został także przypisany miernik realizacji oraz stopień ważności. Użyte zostały następujące skróty i zwroty: • • • • • • • z.w.g. – zadania własne gminy NGO – z ang. organizacje pozarządowe ODR – Ośrodek Doradztwa Rolnego minimum – zadania priorytetowe optimum – zadania o średnim poziomie ważności maksimum - zadania mniej istotne b.g – fundusze z budżetu gminy 19 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 3.1. Lp. Harmonogram realizacji Programu ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 jednostki współrealizujące zadania termin realizacji szacunkowe koszty w PLN źródła finansowania ważność przedsięwzięcia miernik realizacji Obszar 1: GOSPODARKA KOMUNALNA I ENERGETYKA 2004 581.000 minimum długość nowych kolektorów z.w.g 2005 4.153.000 minimum długość nowych kolektorów z.w.g 2006 2.692.000 minimum długość nowych kolektorów 1.1.4 Modernizacja oczyszczalni ścieków w Zbąszyniu z.w.g 2004 120.000 minimum zwiększenie oczyszczalni o kolektor Qdśr=80 m3/d Opracowanie projektu budowlanego rozbudowy oczyszczalni ścieków w Zbąszyniu z.w.g 2006 70.000 minimum projekt budowlany z.w.g 2004 87.275 minimum liczba oczyszczalni roślinno-stawowych 5 szt. z.w.g 2005 174.551 minimum liczba oczyszczalni roślinno-stawowych 10szt z.w.g 2006 261.827 minimum liczba oczyszczalni roślinno-stawowych 15 szt Rozbudowa sieci kanalizacyjnej dla miejscowości Zbąszyń 1.1.8 1.1.7 1.1.6 1.1.3 1.1.2 z.w.g 1.1.5 1.1.1 Cel 1: Uregulowanie gospodarki ściekowej Budowa indywidualnych, roślinno-stawowych (lub innych przydomowych) oczyszczalni ścieków dla miejscowości: Dąbrowa, Nowe Jastrzębsko, Przychodzko i Stefanowice. b.g, Fundusze Strukturalne UE ZPORR priorytet 1działanie 1.2, udział własny mieszkańców Budowa indywidualnych roślinno-stawowych (lub innych przydomowych) oczyszczalni ścieków dla miejscowości: Dąbrowa, Nowe Jastrzębsko, Przychodzko i Stefanowice. 1.1.11 1.1.10 1.1.9 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 z.w.g 2007-2014 436.378/rok minimum liczba oczyszczalni roślinno-stawowych 25 szt/rok z.w.g 2015 418.923 minimum liczba oczyszczalni roślinno-stawowych 24szt z.w.g 2007 2.562.000 minimum 2008 500.000 z.w.g 2006 3.560.000 z.w.g 2009-2014 4.385.000 minimum z.w.g 2015 4.381.400 minimum Wnioskowanie o środki finansowe na realizację "Programu uporządkowania gospodarki ściekowej dorzecza Obry" Zwiazek Gmnin Nadobrzańskich 2004 0 minimum złożenie wniosków Uwzględnienie wymogów ochrony wód w MPZP dla obszaru gminy w bezpośrednim sąsiedztwie jeziora Zbąszyń z.w.g od 2004 zadanie ciągłe 0 optimum wprowadzone wymagania 1.1.15 1.1.14 1.1.13 z.w.g 1.1.16 b.g, Fundusze Strukturalne UE ZPORR priorytet 1działanie1.2, krajowe fundusze ekologiczne, udział własny mieszkańców 1.1.17 1.1.12 Rozbudowa oczyszczalni ścieków w Zbąszyniu Budowa sieci kanalizacyjnej dla miejscowości Przyprostynia, Nądnia Budowa sieci kanalizacyjnej dla miejscowości: Chrośnica, Łomnica, Nądnia, Nowa Wieś, Nowa Wieś Zbąska, Nowy Dwór, Stefanowo, Strzyżewo, Zakrzewko, Perzyny 21 - minimum zwiększenia wydajności oczyszczalni do Qdśr= 1600 m3/d minimum długość nowych kolektorów 1.1.19 Zamieszczanie w biuletynie gminnym informacji i dostarczenie do każdego gospodarstwa rolnego ulotek na temat warunków prawnych i budowlanych oraz kosztów związanych z budową oczyszczalni indywidualnych z.w.g, sponsoring 2004 1 000 b.g minimum informacja na ww. temat w biuletynie gminnym 1.1.20 Kontynuacja udzielania telefonicznych i indywidualnych porad w sprawie budowy indywidualnych oczyszczalni ścieków z.w.g od 2004 zadanie ciągłe 0 - minimum dostęp do informacji 1.1.21 Zobligowanie właścicieli ośrodków Podzamcze, Pod Basztą, Acapulko, Victoria, Pod Dębami i obu przystani do przebudowania szamb na gwarantujące szczelność osadniki dwu- i trzykomorowe z.w.g 2005 0 - minimum liczba przebudowanych osadników 1.1.22 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 Sprawdzanie szczelności zbiorników bezodpływowych strażnik miejski od 2004 zadanie ciągłe 0 - minimum liczba sprawdzonych szamb 22 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 1.3.1 z.w.g. 2005 2 000 sponsoring, b.g optimum informacja w biuletynie, broszury 1.3.2 Popularyzacja alternatywnych źródeł energii na przykładzie – wierzba energetyczna, kolektory słoneczne z.w.g. od 2004 zadanie ciągłe 1 000 b.g minimum informacja w biuletynie, broszury 1.3.3 Przeprowadzenie akcji promującej zabiegi termoregulacyjne w miejscach gdzie nie jest ekonomicznie uzasadnione podłączenie do sieci ciepłowniczej (naprawa i uszczelnianie stolarki okiennej, izolacja stropów, instalacja ekranów zagrzejnikowych, docieplanie ścian) z.w.g. od 2005 zadanie ciągłe 3 000 b.g. optimum akcja promująca, broszury, informacja w biuletynie, 1.3.4 Przeprowadzenie audytu energetycznego termomodernizowanych budynków komunalnych i obiektów użyteczności publicznej w gminie i przekształcenie istniejących systemów opalania w bardziej przyjazne środowisku z.w.g. 2005 – 2010 10 000/ rok b.g. optimum audyty Instalowanie wzdłuż dróg i w miejscach publicznych lamp energooszczędnych 1,3,5 Propagowanie i upowszechnianie zmiany ogrzewania węglowego na instalacje z użyciem alternatywnych źródeł energii: gaz, biogaz, olej, gaz i drewno 1.3.5 Cel 2: Propagowanie alternatywnych źródeł energii racjonalizacji jej zużycia Termomodernizacja Szkoły Podstawowej i Gimnazjum w Zbąszyniu z.w.g. 2006 3 000 b.g, BOŚ, GK optimum zmniejszenie zużycia energii w miejscach publicznych z.w.g. 2004 2 000 000 b.g, BOŚ, WFOŚiGW minimum zmniejszenie zużycia energii 23 L.p. Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 zadania jednostki współrealizujące termin realizacji szacunkowy koszt w PLN źródła finansowania ważność miernik realizacji przedsięwzięcia Obszar II: KULTURA I TURYSTYKA 2.1.1 nauczyciele, dom kultury, instruktor od 2006 zadanie ciągłe 1000 b.g optimum liczba uczestników 2.1.2 Organizacja warsztatów tanecznych, tańców ludowych, współorganizacja biegów na orientację (np. Łomnica, Strzyżewo i Przychodzko) nauczyciele, dom kultury, instruktor od 2006 zadanie ciągłe 1500 wpisowe od uczestników, sponsoring optimum liczba uczestników 2.1.3 Promocja i nagłośnienie dóbr kultury materialnej: Kuźni w Nądni, Muzeum Ziemi Zbąskiej w Zbąszyniu, Kościółka cmentarnego pw św. Stanisława Biskupa w Przyprostyni i pozostałych dom kultury, grupy parafialne od 2006 zadanie ciągłe 8000 sponsoring, b.g optimum liczba odwiedzających 2.1.4 Publikacja legend zbąszyńskich z lokalizacją zdarzenia (mapą) dom kultury, 2006 4 000 b.g, sponsoring maksimum liczba sprzedanych egzemplarzy 2.1.5 Organizowanie dla dzieci spotkań z legendą w czasie półkolonii szkoły, dom kultury od 2006 2xrok zadanie ciągłe 200 b.g optimum wzrost znajomości legend u dzieci 2.1.6 Stworzenie planu imprez kulturalnych – Festiwale Koźlarskie, Turnieje Rycerskie (Baszta Rycerska) oraz imprez żeglarskich i rozpowszechnienie go jako elementu kalendarza reklamowego gminy z.w.g, dom kultury 2005 2 000 b.g minimum kalendarz reklamowy gminy 2.1.7 Złożenie wniosku przez Radę Gminy o remont założenia kościelno-dworskiego w Łomnicy i uporządkowanie parku Wojewódzki Konserwator Zabytków 2006 0 - minimum złożenie wniosku 2.1.8 Wnioskowanie o remont dworca kolejowego konserwator zabytków 2004 0 - minimum rozpatrzenie wniosku 2.1.9 Cel 1: Promocja i ochrona zabytków historycznych oraz kultywowanie rodowych tradycji Promocja Regionu Kozła przez organizację warsztatów koźlarskich u budowniczego (wykonawcy) kozłów w Nądni Zachowanie zabytkowego układu urbanistycznego miasta i wsi podczas sporządzania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego z.w.g przy aktualizacjach MPZP 0 - minimum istnienie takiego zapisu, późniejsza realizacja 24 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 2.2.1 2.2.2 Zaproponowanie, przy aktualizacji powiatowego planu przebiegu szlaków rowerowych, oznaczenia (na planie i w terenie) tras konnych 2.2.3 Ustawienie na dworcu, starym rynku w Zbąszyniu i miejscach wzmożonego ruchu turystycznego, tablic z mapą gminy i różnymi typami szlaków (z tłumaczeniem niem. i ang.) 2.2.4 Ustawienie drogowskazów turystycznych (z kierunkiem i odległością atrakcyjnych obiektów oraz rodzajem szlaku i nawierzchni) 2.2.5 Stosowanie ulg podatkowych dla właścicieli ośrodków wypoczynkowych podejmujących modernizację swoich obiektów (w kierunku ochrony środowiska) oraz wzbogacanie oferty turystycznej 2.2.6 Wprowadzenie zachęt dla rolników w celu zwiększenia liczby gospodarstw agroturystycznych i poszerzenia ich oferty z.w.g, ODR, 2007 0 - optimum liczba chętnych na przekwalifikowanie gospodarstwa na agroturystyczne 2.2.7 Współpraca z Zespołami Szkół w Zbąszyniu oraz NGO w celu utworzenia „Zielonej Szkoły”; opracowanie jej ramowego programu oraz jej promocja poza granicami gminy szkoły, NGO 2007 0 - optimum powstanie "Zielonej Szkoły" 2.2.8 Cel 2: Rozwój turystyki z poszanowaniem ochrony środowiska Wytypowanie nowych tras rowerowych przebiegających przez ciekawe tereny gminy np.: Zbąszyń - Łomnica - jez. Lutol - wzdłuż rzeki Obry - Zbąszyń oraz wzdłuż szlaku kolejowego do Miedzichowa Współpraca z ODR w celu zorganizowania szkolenia o zasięgu ponadgminnym dla rolników zainteresowanych przekwalifikowaniem gospodarstw na agroturystyczne lub ekologiczne z.w.g, ODR od 2004 zadanie ciągłe 300/rok ODR, Agencje Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, b.g optimum liczba chętnych na przekwalifikowanie gospodarstwa na agroturystyczne z.w.g, UG w Miedzichowie 2006 0 - optimum plany nowych tras z.w.g 2007 5 000 sponsoring maksimum plan z.w.g 2006 2000/szt. minimum liczba ustawionych tablic z.w.g 2006 300/szt. minimum znaki rozmieszczone na terenie gminy z.w.g 2005 0 optimum ilość rozpatrzonych wniosków o modernizacje 25 sponsoring, Departament Kultury Fizycznej i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego - Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 b.g minimum jakość dróg źródła finansowania ważność przedsięwzięcia miernik realizacji 2.2.9 Koszty zależne od wybranego wariantu technicznego Uporządkowanie, wyrównanie i umocnienie podłoża obecnych i nowych szlaków rowerowych 2.2.10 2006 - 2010 Departament Kultury Fizycznej i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego Modernizacja i utrzymywanie dróg gminnych w dobrym stanie technicznym (kontrola, remont) z.w.g zadanie ciągłe Koszty zależne od zakresu wykonanych prac L.p. zadania jednostki współrealizujące termin realizacji szacunkowe koszty w PLN z.w.g minimum długość umocnionych szlaków Obszar III: ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE 3.1.1 3.1.2 Opracowanie programu rozwoju i pielęgnacji zadrzewień śródpolnych oraz upowszechnienie wśród rolników korzyści wynikających z ochrony śródpolnych oczek wodnych i zadrzewień takich jak m.in. zapobieganie dalszemu obniżaniu się poziomu wód gruntowych z.w.g, ODR, rolnicy od 2009 3000 Poprawa stanu i pielęgnacja obszarów zieleni wokół miejsc cennych przyrodniczo tj. parku w Zbąszyniu i Łomnicy, terenu o charakterze parkowym w Nowym Dworze, a w szczególności okazałych lub o wyjątkowych formach drzew - np. alei wierzb w Stefanowicach, Wojewódzki Konserwator Przyrody i Zabytków, mieszkańcy, Zakład Usług Komunalnych od 2005 zadanie ciągłe 4500/rok Przystosowanie terenów o charakterze parkowym (Łomnica, Nowa Wieś Zamek) do wypoczynku i rekreacji poprzez zabiegi pielęgnacyjne, umocnienie nawierzchni, ustawienie ławek i stolików oraz pojemników na odpady z.w.g 2006 3.1.4 Kontynuacja nasadzenień wierzby energetycznej na (do 20 ha) terenie przy składowisku odpadów w Nowym Dworze 3.1.3 Cel 1: Ochrona terenów narażonych na erozję i pielęgnacja zieleni miejskiej z.w.g 2004-2007 5000/rok PFOŚ, b.g Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych minimum powiększenie plantacji wierzby energetycznej optimum zachowanie (lub wzrost) powierzchni zadrzewień i dotychczasowego poziomu wód gruntowych optimum stopień uporządkowania i zdrowotności zieleni maksimum wzrost atrakcyjności tych obiektów fundusze ekologiczne, b.g 4000/rok 26 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 po 2007 7000 firma wydobywająca kruszywa, optimum rekultywacja terenu Spółdzielnia Usług Rolnych w Zbąszyniu 2009 0 firma eksploatująca optimum rekultywacja terenu organy kompetentne 2008 4000 fundusze ekologiczne, b.g optimum wyznaczenie i wzięcie pod ochronę wybranych terenów Stałe uzupełnianie ubytków drzewostanu na najbardziej zagrożonych terenach intensywnej penetracji turystycznej, w pobliżu zbiorników wodnych i cieków (jezioro Zbąszyńskie, jezioro Nowowiejskie, jezioro Lutol) oraz tras komunikacyjnych z.w.g, mieszkańcy, nadleśnictwa, Zakład Usług Komunalnych od 2004 zadanie ciągłe 2000/rok fundusze ekologiczne, b.g optimum zwiększenie powierzchni zadrzewień i drzewostanów 3.1.9 Podjęcie działań w kierunku natleniania wód jeziora Zbąszyńskiego i opracowanie programu rekultywacji tego jeziora z.w.g, Instytut Rybactwa Śródlądowego, WOPR, 2005 10 000 Departament Kultury Fizycznej i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Wielkopolskiego minimum poprawa natlenienia wód Nawiązanie współpracy ze służbami leśnymi (nadleśnictwami) w celu wzbogacenia (szczególnie o gatunki liściaste) składu gatunkowego lasów Lasy Państwowe 2005 0 - optimum powierzchnia przebudowanych drzewostanów z.w.g, Departament Ochrony Przyrody Ministerstwa Środowiska, Instytut Ochrony Przyrody 2004 koszty administracyjne b.g, Fundusze Strukturalne UEZPORR, minimum pozyskane fundusze 3.1.12 3.1.8 3.1.7 3.1.6 3.1.5 Spółdzielnia Usług Rolnych w Zbąszyniu 3.1.11 Uprzątnięcie pozostałości sprzętu technologicznego i opracowanie programu rekultywacji oraz podjęcie prac rekultywacyjnych wyrobisk surowców okruchowych położonych na północ od Chrośnicy oraz w innych miejscach (Nądnia, Strzyżewo), Uporządkowanie terenu i opracowanie programu rekultywacji i rekultywacja wyrobiska kredy jeziornej i torfu w rynnie jeziora Zbąszyńskiego Objęcie ochroną cennych ekosystemów łąkowo-wodnych, bagiennych i leśnych występujących na terenie wyrobiska kredy jeziornej i torfu w rynnie jeziora Zbąszyńskiego Ubieganie się o pozyskanie środków finansowych na ochronę obszarów objętych programem NATURA 2000 27 3.1.13 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 Propagowanie zadrzewiania i zakrzewiania gruntów wyłączonych z użyteczności rolniczej poprzez stosowanie fitomelioracji z.w.g., rolnicy, Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, ODR, Urząd Marszałkowski koszty administracyjne 2006 Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych optimum zwiększenie retencyjności terenu optimum konkurs, informacje w biuletynie od 2005 zadanie ciągłe 1 500/rocznie z.w.g, sołtys, rolnicy od 2004 zadanie ciągłe 0 - minimum informacje w biuletynie z.w.g, zadanie ciągłe 1500/rok Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych optimum ilość zrealizowanych nasadzeń 3.2.4 Propagowanie dolistnego nawożenia roślin szczególnie na obszarach położonych w bliskim sąsiedztwie zbiorników wodnych z.w.g, sołtys, kółka rolnicze, rolnicy, ODR od 2004 zadanie ciągłe koszty administracyjne - minimum informacje w biuletynie 3.2.5 Zachęcanie rolników na zebraniach rolniczych do wprowadzania poplonów, roślin motylkowych oraz zwiększania powierzchni trwałych użytków zielonych z.w.g, sołtys, kółka rolnicze, rolnicy od 2004 zadanie ciągłe 0 - minimum broszury, informacje w biuletynie Informowanie rolników (biuletyn, zebrania rolnicze) o konsekwencjach dla wód powierzchniowych wylewania ścieków i z.w.g, ODR, SChR, gnojówki na pola, popularyzacja systemów kółko rolnicze ściółkowych i płyt obornikowych w budynkach inwentarskich minimum broszury, informacja w biuletynie i na zebraniach rolniczych 3.2.3 3.2.2 3.2.1 z.w.g, sołtys, rolnicy Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, ODR, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi 3.2.6 Cel 2: Ograniczenie spływów powierzchniowych z pól Popularyzowanie wśród rolników oraz młodzieży szkolnej "Kodeksu Dobrych Praktyk Rolniczych" poprzez zorganizowanie konkursu na jego znajomość, wydanie broszury informacyjnej, informowanie w biuletynie Propagowanie wśród rolników (poprzez biuletyn gminny i na spotkaniach kół rolniczych) korzyści wynikających z pozostawiania resztek pożniwnych dla zwiększenia sorpcyjności gleby względem nawozów azotowych Utrzymanie w dobrym stanie trwałej zieleni wzdłuż cieków i zbiorników wodnych (głównie doliny Obry z jeziorem Zbąszyńskim i jeziorem Lutol) poprzez uzupełnianie zadrzewień i ograniczenie wydawanych zezwoleń na wycinkę od 2004 zadanie ciągłe 28 koszty administracyjne b.g 3.2.7 Pomoc merytoryczna dla rolników starających się o środki finansowe z UE na dostosowanie gospodarstw do wymogów ochrony środowiska np. na budowę nowoczesnych składowisk obornika i zbiorników na gnojówkę 3.2.8 Propagowanie przekwalifikowania gospodarstw na produkcję ekologiczną lub zrównoważoną oraz informowanie o możliwości dofinansowania z UE (biuletyn i zebrania rolnicze) 3.2.9 Promowanie gospodarstw ekologicznych i zrównoważonych poprzez dostęp w Urzędzie Miejskim do informacji o nich, umieszczenie ich adresów na stronie internetowej, umniejszenie podatków, dostarczanie informacji o zrzeszeniach gospodarstw ekologicznych 3.2.10 Organizowanie (przy współpracy z innymi gminami) szkoleń dla rolników na temat upraw ekologicznych i specjalistycznych 3.3.1 Znalezienie sponsorów dla obszarów cennych przyrodniczo: alei lipowej w Łomnicy, alei grabowej w Zbąszyniu, drzewostanów parkowych w Zbąszyniu, Łomnicy, Nowym Dworze i Nowej Wsi Zamek,i dóbr kultury (wypisanie ich nazwisk na tablicach pamiątkowych) z.w.g od 2005 zadanie ciągłe koszty administracyjne b.g optimum liczba pozyskanych sponsorów 3.3.2 Inwentaryzacja i delimitacja granic polno leśnych przy okazji sporządzania MPZP z.w.g 2006 2500 b.g, Lasy Państwowe optimum sprawozdanie 3.3.3 Kontynuacja współpracy i wymiany doświadczeń z organizacjami pozarządowymi i instytutami naukowymi z.w.g od 2004 zadanie ciągłe koszty administracyjne b.g minimum przeprowadzone spotkania 3.3.4 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 Prowadzenie prelekcji w szkołach i przedszkolach na temat działań podejmowanych w gminie w celu ochrony środowiska z.w.g, NGO, wolontariusze, koła naukowe od 2004 zadanie ciągłe koszty administracyjne b.g, optimum ilość przeprowadzonych prelekcji ODR, ARiMR, związki branżowe, firmy komercyjne od 2004 zadanie ciągłe koszty administracyjne b.g minimum wzrost dostępu do informacji dla rolników ODR, sołtysi, kółka rolnicze, rolnicy od 2004 zadanie ciągłe koszty administracyjne b.g minimum wskaźnik przyrostu gospodarstw ekologicznych z.w.g, rolnicy, Ekoland od 2005 zadanie ciągłe koszty administracyjne b.g minimum liczba gospodarstw ekologicznych korzystających z ulg, umieszczona informacja na stronie internetowej i w folderze ODR, ARiMR, sołtys, kółka rolnicze, rolnicy, NGO od 2004 zadanie ciągłe koszty administracyjne ODR, Agencje Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, b.g maksimum dostęp do informacji Cel 3: Ochrona i promocja walorów przyrodniczych 29 3.3.5 od 2004 zadanie ciągłe 1500/rok b.g, PFOŚiGW minimum przeprowadzenie akcji 3.3.6 Współpraca z NGO w celu organizacji i wyposażenia "Zielonego Kina" dla dzieci i młodzieży szkolnej (projekcja filmów przyrodniczych i edukacyjnych w ramach zajęć lekcyjnych) z.w.g, od 2005 zadanie ciągłe 5 000/rok b.g, optimum zakupione filmy 3.3.7 Patronowanie konkursom dla szkół na temat znajomości i ochrony dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego gminy oraz uczestniczenie Urzędu Miejskiego w tego typu konkursach o randze wojewódzkiej i ogólnopolskiej NGO od 2004 zadanie ciągłe koszty administracyjne b.g, optimum przeprowadzenie konkursów, ew. uczestnictwo UM w konkursach Nagłaśnianie problematyki ochrony środowiska w lokalnych mediach z.w.g, od 2004 zadanie ciągłe 0 - optimum liczba artykułów Wykorzystanie do promocji gminy cennych obszarów objętych programem NATURA 2000 z.w.g, od 2005 zadanie ciągłe 0 - minimum ilość informacji na ten temat 3.3.10 Poprzez zebrania rolnicze, akcje plakatowe, ulotki rozpowszechnienie informacji dotyczących zagrożeń wynikających z wiosennego wypalania traw Nadleśnictwa, LOP, szkoły od 2004 zadanie ciągłe 1000/rok sponsoring, środki własne minimum przeprowadzenie akcji 3.3.11 Przeprowadzenie szczegółowej inwentaryzacji szaty roślinnej w parku podworskim Nowy Dwór w celu objęcia tego obszaru ochroną NGO 2005 500-1000 środki własne optimum sprawozdanie z inwentaryzacji 3.3.12 Zlecenie działań kontrolnych (co 5 lat) drzewostanów miejskich oraz obecnych i potencjalnych pomników przyrody NGO, przyrodnicy od 2005 zadanie ciągłe 1 000/5 lata b.g optimum sprawozdanie z kontroli 3.3.13 Na podstawie wyników inwentaryzacyjnych objęcie formami ochrony przyrody nowych obiektów wytyczonych w Programie ochrony środowiska dla gminy NGO, 2005 0 - optimum ilość wniosków Rozpowszechnienie ulotek edukacyjnoinformujących w celu zmiany stereotypu postrzegania przez społeczeństwo wybranych gatunków zwierząt objętych ochroną i występujących na terenie gminy, np. nietoperze, żmije Salamandra, szkoły 2004 zadanie ciągłe 500/ rok b.g maksimum ilość rozdanych ulotek 3.3.9 3.3.8 Kontynuacja organizowania cyklicznych akcji sprzątania rzeki Obry WOPR, ZMiUW, straż pożarna, szkoły, NGO, Zakład Usług Komunalnych 3.3.14 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 30 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 4. Ramy organizacyjne realizacji programu ochrony środowiska Analiza organizacyjna sposobu realizacji działań związanych z ochroną i kształtowaniem środowiska w gminie Zbąszyń zakłada szeroką współpracę międzyinstytucjonalną. Polegać będzie ona na zaangażowaniu samorządu, organizacji pozarządowych, instytucji naukowych, jednostek prowadzących działalność gospodarczą oraz społeczności lokalnej w realizację przedsięwzięć wytyczonych w strategii. Pozwoli to na osiągnięcie wysokiego poziomu skuteczności podejmowanych działań. Zgodnie z założeniami przyjętymi przez UE, aktywizacja obszarów znajdujących się w najgorszej sytuacji społeczno-ekonomicznej, obok bezpośredniego wsparcia udzielanego na rozwój lokalnej infrastruktury, zasobów ludzkich i alternatywnych miejsc zatrudnienia (np. turystyki), będzie promować udział i współpracę partnerów lokalnych, zarówno władz publicznych, jak i organizacji i związków społecznych, gospodarczych, organizacji pozarządowych i rolników przy rozwiązywaniu problemów rozwojowych. Wyzwolenie lokalnego potencjału przedsiębiorczości i zaangażowanie miejscowych instytucji i grup mieszkańców daje szanse przezwyciężenia trudności i właściwego wykorzystania pomocy zewnętrznej. SCHEMAT WSPÓŁPRACY MIĘDZYINSTYTUCJONALNEJ W GMINIE ZBĄSZYŃ W OBSZARZE OCHRONA I KSZTAŁTOWANIE ŚRODIWSKA JEDNOSTKI NAUKOWOBADAWCZE JEDNOSTKI GOSPODARCZE URZĄD MIEJSKI W ZBĄSZYNIU NGO SPOŁECZEŃSTWO Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 URZĄD Miejski w Zbąszyniu będzie realizować zadania związane z ochroną środowiska w oparciu o: • inicjowanie działań związanych z ochroną i zrównoważonym kształtowaniem środowiska, • koordynowanie działań, • czynny współudział w realizacji zadań, • doradztwo podmiotom bezpośrednio realizującym, • zasięganie opinii innych jednostek i praktyczne wykorzystanie ich doświadczenia. 5. Podstawy organizacyjne finansowych aspektów realizacji Programu ochrony środowiska – unijne możliwości finansowania przedsięwzięć z zakresu ochrony środowiska - Najczęstszymi formami dofinansowania inwestycji w zakresie ochrony środowiska dla gmin są: fundusze własne inwestorów, pożyczki, dotacje i dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów udzielane przez Wojewódzkie i Powiatowe Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, kredyty preferencyjne udzielane np. przez Bank Ochrony Środowiska (BOŚ S.A.) z dopłatami do oprocentowania lub ze środków donatorów, kredyty komercyjne, zagraniczna pomoc finansowa udzielana poprzez fundacje i programy pomocowe (np. z ekokonwersji poprzez EKOFUNDUSZ) kredyty międzynarodowych instytucji finansowych (Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju - EBOiR, Bank Światowy), kredyty i pożyczki udzielane przez banki komercyjne, leasing. Inną możliwością dofinansowania przedsięwzięć ochrony środowiska, dla gmin są fundusze ekologiczne. Fundusze ekologiczne powstały w celu zapewnienia niezależności źródeł finansowania przedsięwzięć proekologicznych od budżetu państwa. Stanowią najbardziej znane źródło dotacji i preferencyjnych pożyczek dla podmiotów podejmujących działania proekologiczne. Dotychczas najbardziej popularnymi funduszami były: 1) 2) Narodowy, wojewódzkie, powiatowe i gminne fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej, przy czym zasadniczym celem Narodowego Funduszu jest wspieranie finansowe przedsięwzięć podejmowanych dla poprawy jakości środowiska w Polsce, rolą wojewódzkich wspieranie finansowe przedsięwzięć proekologicznych o zasięgu regionalnym, a podstawowym źródłem ich przychodów są wpływy z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska i administracyjnych kar pieniężnych, Fundacja EKOFUNDUSZ, który zarządza środkami finansowymi pochodzącymi z ekokonwersji polskiego długu z zagranicy Przykłady innych fundacji to: • Agencja Rozwoju Komunalnego w Warszawie, • Environmental Know-How Fund w Warszawie, • Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej Counterpart Fund w Warszawie, • Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, • Polska Agencja Rozwoju Regionalnego, • Program Małych Dotacji GEF, • Projekt Umbrella Przykłady Banków • Bank Gospodarstwa Krajowego, 32 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 • • • • • • • • Bank Ochrony Środowiska S.A. - statutowo nałożony obowiązek kredytowania inwestycji służących ochronie środowiska, Bank Gdański S.A., Bank Gospodarki Żywnościowej, Bank Rozwoju Eksportu S.A., Polski Bank Rozwoju S.A., Bank Światowy, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju (EBOR), Reiffeisen Bank Polska S.A. Instytucje leasingowe • Bankowe Towarzystwo Leasingowe S.A, • Towarzystwo Inwestycyjno-Leasingowe EKOLEASING S.A., • BEL Leasing Sp. z o.o., • Kredyt Leasing S.A., • Centralne Towarzystwo Leasingowe S.A., • Europejski Fundusz Leasingowy Sp. z o.o. Fundusze Unii Europejskiej Częścią wspólnej polityki gospodarczej są fundusze, o które Polska jako kraj członkowski Unii Europejskiej będzie mogła się ubiegać min. na działania mające na celu poprawę środowiska przyrodniczego. Ramy przedsięwzięć inwestycyjnych finansowanych w przyszłości ze wspomnianych funduszy określa Narodowy Plan Rozwoju (2004-2006). Dla samorządów niezwykle ważne stają się możliwości korzystania ze środków UE. Na lata 20002006 przeznaczono bowiem 1/3 całego budżetu UE (213 mld €) na fundusze regionalne, z czego 195 mld € na fundusze strukturalne. Inwestycje związane z ochroną środowiska będą mogły być współfinansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Narodowy Plan Rozwoju zakłada możliwość korzystania z pieniędzy w ramach dwóch programów operacyjnych: − Sektorowego Programu Operacyjnego „Wzrost Konkurencyjności Gospodarki”, − Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. W obszarze INFRASTRUKTURA OCHRONY ŚRODOWISKA przewidziano finansowanie dużych projektów o znaczeniu regionalnym, służących wzmacnianiu konkurencyjności regionów. Samorządy lokalne swoją szansę powinny upatrywać jednak przede wszystkim w ramach działania INFRASTRUKTURY LOKALNEJ, która pozwoli zrealizować projekty małych inwestycji o oddziaływaniu lokalnym na terenach wiejskich oraz w małych miastach (do 25 tysięcy ludności). Zgodnie z zasadą Agendy 21 – myśl globalnie, działaj lokalnie – realizacja działań proekologicznych na szczeblu lokalnym pozwoli osiągać coraz lepsze rezultaty na polu zachowania i poprawy jakości środowiska przyrodniczego. Głównym celem Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego jest niwelowanie dysproporcji w rozwoju regionów państw Unii Europejskiej. Z jego środków współfinansowane są rozwój i dostosowanie strukturalne regionów opóźnionych w rozwoju oraz przekształcenie strukturalne terenów silnie uzależnionych od upadających gałęzi przemysłu. Pomoc obejmuje inicjatywy w dziedzinach: • • • • • inwestycji umożliwiających tworzenie lub utrzymywanie stałych miejsc pracy, inwestycji w infrastrukturę, z uwzględnieniem tworzenia sieci transeuropejskich, inwestycji w edukację i opiekę zdrowotną, inwestycji związanych z ochroną środowiska, działalności badawczo-rozwojowej, 33 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 • • rozwoju nowych technologii, rozwoju potencjału lokalnego, ze szczególnym uwzględnieniem małych i średnich przedsiębiorstw. Celem Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej jest wspieranie przekształceń struktury rolnictwa i wspomaganie rozwoju obszarów wiejskich. Jest on zbudowany z dwóch sekcji: Sekcji Gwarancji , finansującej wspólną politykę rolną oraz Sekcji Orientacji , wspierającej przekształcenia w rolnictwie w poszczególnych państwach Unii Europejskiej i będącej instrumentem polityki strukturalnej. Pomoc, w ramach Sekcji Orientacji, obejmuje inicjatywy w dziedzinach: • • • • • • • rozwoju i modernizacji terenów wiejskich, wspierania inicjatyw służacych zmianom struktury zawodowej na wsi, wspierania dzialań zwiększających konkurencyjność produktów rolnych, wspierania ruchu turystycznego, wspierania rozwoju i eksploatacji terenów leśnych, inwestycji w ochronę środowiska, wyrównywania szans gospodarstw położonych na terenach górzystych i terenach dotkniętych kataklizmami. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej współfinansuje w Polsce: Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego i rozwój obszarów wiejskich. Przygotowywanie programów operacyjnych horyzontalnych i sektorowych bądź też rozwoju regionalnego, jest dla krajów członkowskich Unii Europejskiej niezbędnym wymogiem dla uzyskiwania dofinansowania ze strony funduszy strukturalnych. Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego Celem strategicznym ZPO Rozwoju Regionalnego jest tworzenie warunków wzrostu konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałanie marginalizacji w taki sposób, aby sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz integracji z Unią Europejską. Zakłada się, że sporządzanie i wdrażanie ZPORR będzie odbywać się na możliwie najniższym szczeblu, tak aby decyzje odnośnie konkretnych projektów realizacyjnych w najwyższym stopniu odpowiadały potrzebom i priorytetom poszczególnych regionów. Obok zakładanego zwiększenia efektywności wykorzystania środków podejście takie umożliwi po roku 2006 przeniesienie zarządzania programami regionalnymi współfinansowanymi z funduszy strukturalnych na poziom regionalny. Realizowane w ramach ZPORR priorytety to: • • • rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów, wzmocnienie regionalnej bazy ekonomicznej i zasobów ludzkich, rozwój lokalny. Celem PRIORYTETU 1 (rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej wzmacnianiu konkurencyjności regionów) jest wzrost atrakcyjności wszystkich regionów jako miejsca pracy i życia, promocja zewnętrznych inwestycji, jak również wykorzystanie własnego potencjału wszystkich regionów i wspomaganie dyfuzji procesów rozwojowych z istniejących centrów wzrostu na pozostałe obszary kraju. Rozwój infrastruktury realizowany w ramach Priorytetu 1 przyczyniać się powinien przede wszystkim do: 34 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 • • zdynamizowania rozwoju krajowych i regionalnych ośrodków wzrostu, • • • zwiększenia atrakcyjności województw jako miejsca pracy, zamieszkania i wypoczynku, zwiększenia atrakcyjności lokalizacji działalności gospodarczej, w tym bezpośrednich inwestycji zagranicznych, wzmocnienia powiązań krajowych i regionalnych ośrodków wzrostu z obszarami biedniejszymi, rozbudowy, modernizacji oraz zwiększenia bezpieczeństwa infrastruktury drogowej zwiększającej dostępność komunikacyjną regionu, jego powiązania z krajowym i międzynarodowym układem transportu oraz wzmacniającej powiązania pomiędzy regionalnymi ośrodkami wzrostu a ich zapleczem, • poprawy jakości oraz bezpieczeństwa ruchu miejskich systemów komunikacyjnych, w tym dróg i publicznego taboru miejskiego, • • poprawy jakości środowiska , w tym wód powierzchniowych, zwiększenia roli szkół wyższych, instytucji naukowo-badawczych w regionalnych procesach rozwojowych i restrukturyzacyjnych, • zwiększenia i kraju, • upowszechnienia dostępu do internetu i zapewnienia mieszkańcom łatwiejszego dostępu do informacji. roli kultury i dziedzictwa kulturowego jako czynnika rozwoju województw W ramach priorytetu 1 realizowanych będzie sześć działań, wśród których znalazły się również działania związane z ochroną środowiska (działanie 1.2) DZIAŁANIE 1.2 - INFRASTRUKTURA OCHRONY ŚRODOWISKA Celem niniejszego działania jest poprawa jakości środowiska naturalnego, co w efekcie przyczyni się do polepszenia standardu życia mieszkańców i zwiększenia możliwości inwestycyjnych, w szczególności w zakresie sektora usług (turystyka) i środowiskowo przyjaznego sektora przemysłu. Realizacja działania przyczyni się do wdrożenia wspólnotowego dorobku prawnego (acquis communautaire) w obszarze ochrony środowiska: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. Dyrektywa Rady 91/271/EWG z dnia 21 maja 1991 r. ws. komunalnych oczyszczalni ścieków; Dyrektywa Rady 75/440/EWG z dnia 16 czerwca 1975 r. ws. jakości wód powierzchniowych ujmowanych jako woda do picia; Dyrektywa Rady 98/83/WE z dnia 3 listopada 1998 r. ws. jakości wód do spożycia przez ludzi; Dyrektywa Rady 75/442/EWG z dnia 15 lipca 1975 r. ws. odpadów; Dyrektywa Rady 91/156/EWG z dnia 18 marca 1991 r. nowelizująca Dyrektywę 75/442/EWG ws. odpadów, Dyrektywa Rady 91/692/EWG z dnia 23 grudnia 1991 r. dotycząca standaryzacji i racjonalizacji raportów dotyczących wprowadzania niektórych dyrektyw związanych z ochroną środowiska, Decyzja Komisji 96/350/WE z dnia 24 maja 1996 r. adaptująca Aneks IIA i IIB do Dyrektywy Rady 75/442/EEC dotyczącej odpadów (tekst z odnośnikami do EEA). Dyrektywa Rady 1999/31/WE z dnia 26 kwietnia 1999 r. ws. składowania odpadów; Dyrektywa Rady 89/429/EWG z dnia 21 czerwca 1989 r. ws. redukcji zanieczyszczeń powietrza pochodzących z istniejących spalarni odpadów komunalnych; Dyrektywa 2000/76/EWG ws. spalania odpadów (zastępująca Dyrektywę 89/428/EWG); Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 94/62/WE z dnia 20 grudnia 1994 r. ws. opakowań i odpadów opakowaniowych; Dyrektywa Rady 94/31/WE z dnia 27 czerwca 1994 r. nowelizująca Dyrektywę 91/689/EWG ws. odpadów niebezpiecznych; Dyrektywa Rady 86/278/EWG z dnia 12 czerwca 1986 r. ws. stosowania osadów ściekowych w rolnictwie; Dyrektywa Rady 96/62/WE z dnia 27 września 1996 r. ws. oceny i zarządzaniania jakością powietrza. 35 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 Wsparcie w ramach działania 1.2. dotyczy projektów, których całkowity koszt wynosi od 1 mln euro do 10 mln euro. Projekty o wartości powyżej 10 mln euro będą współfinansowane przez Fundusz Spójności. W przypadku, gdy projekty można połączyć w spójną grupę projektów o wartości przekraczającej 10 mln euro, projekty takie będą współfinansowane przez Fundusz Spójności. Projekty o wartości poniżej 1 mln euro będą natomiast wspierane w ramach Priorytetu 3 ZPORR "Rozwój lokalny". Poniżej wyszczególniono projekty współfinansowane w ramach priorytetu 1, działania 1.2.: przedsięwzięcie zakres ochrona wód powierzchniowych • modernizacja i budowa systemów poboru, uzdatniania i zaopatrzenia w wodę; • budowa i modernizacja systemów kanalizacji sanitarnej i deszczowej oraz oczyszczalni ścieków; • budowa i modernizacja niewielkich zbiorników retencyjnych i stopni wodnych umożliwiających gospodarcze wykorzystanie rzek (np. turystyka, rekreacja, hydroenergetyka) oraz ochronę środowiska; przedsięwzięcie zakres ochrona powietrza • modernizacja i rozwój miejskich systemów ciepłowniczych stanowiących własność publiczną i wyposażenie ich w instalacje do odpylania i odsiarczania spalin w celu zmniejszenia emisji zanieczyszczeń i poprawy efektywności energetycznej*; • przekształcenie istniejących systemów opalania (obiekty publiczne) w systemy bardziej przyjazne dla środowiska, w szczególności ograniczenie "niskiej emisji"; przedsięwzięcie zakres gospodarka odpadami • budowa i modernizacja istniejących oraz rekultywacja nieczynnych składowisk oraz likwidacja dzikich składowisk; • wprowadzenie na szeroką skalę sortowania, recyklingu i kompostowania odpadów w celu minimalizacji ilości odpadów składowanych; przedsięwzięcie zakres wsparcie zrządzania ochroną środowiska • rozwój baz danych, systemów informacji i monitoringu środowiska; • rozwój systemów zarządzania środowiskiem w oparciu o technologie informatyczne, np. dla obszarów leśnych oraz brzegów morskich; przedsięwzięcie zakres pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych • budowa, rozwój i modernizacja publicznej infrastruktury służącej do produkcji elektryczności i ciepła ze źródeł odnawialnych (np. energia wiatrowa, biomasa, energia wodna, geotermalna, ogniwa słoneczne); Działanie 1.2. jest ściśle powiązane i komplementarne z następującymi innymi działaniami i programami: • • Funduszem Spójności; Priorytetem 3 ZPORR ,,Rozwój lokalny": Działanie 3.1 ,,Obszary wiejskie" oraz 3.2 "Obszary podlegające restrukturyzacji"; 36 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 • SPO ,,Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich" Działania: "Rozwój i ulepszanie infrastruktury technicznej związanej z rolnictwem", ,,Gospodarowanie rolniczymi zasobami wodnymi"; • SPO "Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw:, przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska. Działanie dotyczące dostosowania Beneficjentami końcowymi pomocy finansowej w ramch działania 1.2. są głównie: • • • samorządy wojewódzkie, powiatowe i gminne; • jednostki administracji rządowej w województwach. jednostki świadczące usługi publiczne na zlecenie jednostek samorządu terytorialnego; jednostki wybrane w drodze przetargu świadczące usługi publiczne na zlecenie - jednostek samorządu terytorialnego; Celem PRIORYTETU 3 - ROZWÓJ LOKALNY jest aktywizacja społeczna i gospodarcza obszarów zagrożonych marginalizacją, w celu umożliwienia im włączenia się w procesy rozwojowe kraju i Europy. Znaczne obszary Polski zagrożone są zjawiskami trwałej peryferyzacji i marginalizacji dużych grup mieszkańców. Ich przejawem jest utrzymujące się długotrwałe bezrobocie, patologie społeczne, niski poziom wykształcenia ludności, niskie dochody oraz duży udział przychodów ze źródeł socjalnych. Główne typy obszarów zagrożonych marginalizacją to: • • • obszary wiejskie, obszary koncentracji przemysłów tradycyjnych, zdegradowane społecznie i ekonomicznie miasta i dzielnice miast, zdegradowane obszary poprzemysłowe oraz po-wojskowe. Identyfikację najważniejszych obszarów zmarginalizowanych wyodrębniono na poziomie krajowym. Ich pełną specyfikację zawierają wojewódzkie strategie rozwoju. Cele cząstkowe obejmują między innymi: • wykorzystanie możliwości związanych z realizacją inwestycji infrastrukturalnych i wsparcia dla zasobów ludzkich i przedsiębiorstw realizowanych w ramach priorytetu 1 oraz 2 ZPORR, jak również działań realizowanych w ramach programów sektorowych, • • • rozwój i poprawę infrastruktury technicznej na obszarach wiejskich, • • wykorzystanie potencjału turystycznego, kulturowego, historycznego i przyrodniczego, rozwój i poprawę infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej, zwiększenie możliwości zatrudnienia, edukacji i usług społecznych dla społeczności lokalnych, poprzez poprawę stanu infrastruktury, zwiększenie atrakcyjności zewnętrznych. obszarów wiejskich dla inwestorów lokalnych i inwestorów Realizacja celów priorytetu będzie dokonywana wyłącznie za pomocą zestawu instrumentów adresowanych do obszarów wiejskich, obszarów występowania przemysłów tradycyjnych oraz miast, dzielnic miast zdegradowanych, terenów po-przemysłowych i po-wojskowych, w zgodzie z przygotowanymi dla tych obszarów programami restrukturyzacyjnymi i komplementarnie do działań budujących podstawy konkurencyjności gospodarek regionalnych w priorytecie 1 oraz 2 ZPORR. Aktywizacja obszarów znajdujących się w najgorszej sytuacji społeczno-ekonomicznej, obok bezpośredniego wsparcia udzielanego na rozwój lokalnej infrastruktury, zasobów ludzkich i alternatywnych miejsc zatrudnienia (np. turystyki), będzie promować udział i współpracę 37 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 partnerów lokalnych, zarówno władz publicznych, jak i organizacji i związków społecznych, gospodarczych, organizacji poowych i rolników przy rozwiązywaniu problemów rozwojowych. Tylko wyzwolenie lokalnego potencjału przedsiębiorczości i zaangażowanie miejscowych instytucji i grup mieszkańców daje szanse przezwyciężenia trudności i właściwego wykorzystania pomocy zewnętrznej. Priorytet ten będzie wdrażany za pomocą projektów (przygotowywanych oddolnie lub z inspiracji samorządów województw) aktywizujących społeczności lokalne i umożliwiających im rozwój instytucjonalnych oraz nieformalnych form współpracy i dialogu na temat problemów rozwojowych. Projekty te będą obejmować obszary miast, dzielnic miast, obszary wiejskie lub inne wyodrębnione obszary o wspólnych cechach społeczno-gospodarczych. Projekty współfinansowanie z zasobów ERDF dotyczyć będą między innymi: na obszarach wiejskich: • infrastruktury technicznej, związanej z kreowaniem możliwości inwestycyjnych na obszarach wiejskich i małych miast (drogi gminne, powiatowe, lokalna infrastruktura środowiska, lokalna infrastruktura turystyczna, lokalne obiekty dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego), • • infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej oraz usług towarzyszących, infrastruktury społecznej zapewniającej dostęp mieszkańcom wsi do podstawowych usług w zakresie edukacji, zdrowia i usług socjalnych (szkoły, ośrodki zdrowia), na obszarach występowania przemysłów tradycyjnych: • infrastruktury technicznej związanej ze zwiększeniem możliwości dywersyfikacji działalności gospodarczej na obszarach restrukturyzacji przemysłu (drogi gminne, powiatowe, lokalna infrastruktura środowiska, lokalna infrastruktura turystyczna, lokalne obiekty dziedzictwa kulturowego, w tym przemysłowego i przyrodniczego), • lokalnej infrastruktury społecznej związanej z rozwojem funkcji edukacyjnych, artystycznych i kulturalnych, kompleksowe uzbrajanie terenów i tworzenie parków przemysłowych, wspomaganie rozwoju regionalnych ośrodków naukowo-badawczych, w odniesieniu do obszarów wiejskich między innymi: • zahamowanie wzrostu zróżnicowań pomiędzy obszarami wiejskimi i miastami w zakresie dostępności do podstawowej infrastruktury technicznej i społecznej oraz kulturalnej, • • • • • • rozwój przedsiębiorczości ludności wiejskiej mierzony liczbą nowopowstających lokalnych MSP, zwiększenie mobilności zawodowej i przestrzennej mieszkańców wsi, ograniczenie sfery ubóstwa, zmniejszenie liczby zatrudnionych bezpośrednio w rolnictwie, ograniczenie bezrobocia ukrytego, wzrost liczby turystów, w zakresie obszarów koncentracji przemysłów tradycyjnych między innymi: • • • inicjacja rozwoju nowych sektorów działalności gospodarczej mierzona ilością nowych firm oraz liczbą zatrudnionych, wzrost wartości inwestycji przedsiębiorstw, rozwój przedsiębiorczości mieszkańców, 38 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 • • • wzrost (liczba wzrost wzrost roli obszarów restrukturyzowanych w życiu gospodarczym, społecznym i kulturowym kraju wydarzeń), liczby opracowywanych i pozyskanych w regionie patentów, wdrożeń nowych technologii, liczby i znaczenia parków przemysłowych, sfer działalności gospodarczej itp., Socjologiczną miarą powodzenia projektów rozwoju lokalnego będzie wzrost partycypacji mieszkańców w działaniach podejmowanych w regionach na rzecz rozwoju gospodarczego, kultury i demokracji. Środki w ramach realizacji ZPORR przeznaczone na finansowanie tego priorytetu pochodzić będą z funduszu ERDF, budżetu państwa oraz budżetu samorządów terytorialnych. Struktura rodzajowa działalności podejmowanych w ramach tego priorytetu będzie w poszczególnych obszarach zróżnicowana stosownie do ich specyfiki. W ramach priorytetu trzeciego realizowane będą dwa działania: • • działanie 3.1 Infrastruktura lokalna działanie 3.2 Rewitalizacja obszarów zdegradowanych DZIAŁANIE 3.1. - LOKALNA INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA Głównym celem działania 3.1. jest poprawa jakości infrastruktury społecznej, w tym lokalnej infrastruktury edukacyjnej i ochrony zdrowia, szczególnie w kontekście zwalczania dysproporcji w tym zakresie pomiędzy obszarami wiejskimi i miejskimi. Rodzaje wsparcia udzielanego w ramach działania: • budowa, rozbudowa, modernizacji i wyposażenie lokalnej infrastruktury edukacyjnej (przedszkola, szkoły i placówki edukacyjne działające w systemie oświaty), w szczególności: • • • • • sale dydaktyczne, w tym sale do praktycznej nauki zawodu w szkołach ponadgimnazjalnych; • • budowa, modernizacja i wyposażenie bazy socjalnej dla uczniów (bursy, internaty); • publiczne obiekty sportowe i rekreacyjne. biblioteki; obiekty sportowe; laboratoria; poprawa wyposażenia edukacyjnego (z wyjątkiem zakupu komputerów) w przedszkolach, szkołach i placówkach edukacyjnych działających w systemie oświaty; modernizacja i wyposażenie podstawowej infrastruktury ochrony zdrowia (ośrodki zdrowia). Wsparcie będzie skierowane na podniesienie jakości służby zdrowia nie zaś na zwiększanie wielkości tego sektora. Ponadto muszą być zapewnione środki na koszty operacyjne funkcjonowania nowych i inwestycji; Komplementarność z innymi działaniami i programami: • • • Priorytet 1 ZPORR: Działanie 1.3 "Regionalna infrastruktura społeczna"; Priorytet 2 ZPORR: Działanie 2.2 "Wyrównywanie szans edukacyjnych poprzez programy stypendialne"; Priorytet 2 SPO Rozwój Zasobów Ludzkich: Działanie 2.2 "Podniesienie jakości nauczania w odniesieniu do potrzeb rynku pracy". 39 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 Główni beneficjenci końcowi/ ostateczni odbiorcy: • • jednostki samorządu terytorialnego; • • • ośrodki zdrowia; przedszkola, szkoły i placówki edukacyjne działające w systemie oświaty (wspierane publicznie i nie działające dla zysku); organizacje poowe działające non profit, stowarzyszenia, fundacje, a także kościoły i związki wyznaniowe i inne instytucje publiczne. Zgodność z przepisami UE w zakresie pomocy publicznej: wsparcie udzielane w ramach działania nie będzie pomocą publiczną. OBSZARY PODLEGAJĄCE RESTRUKTURYZACJI Społeczna i gospodarcza odnowa obszarów podlegających restrukturyzacji zidentyfikowanych na podstawie następujących kryteriów: wysoki poziom bezrobocia, wysoki udział zatrudnionych w przemyśle w stosunku do ogółu zatrudnionych, znaczący spadek zatrudnienia w przemyśle w ostatnich latach. Projekty kwalifikujące się do współfinansowania z EFRR w ramach działania będą wynikały z planów rozwoju lokalnego. Rodzaje wsparcia udzielanego w ramach działania: • • • • Wsparcie będzie dotyczyło następujących obszarów: • pozyskiwanie energii poprzez tworzenie lokalnych systemów odnawialnych źródeł energii (np. energia słoneczna, energia wiatrowa, wodna, geotermalna, energia organiczna/biomasa); zwiększenie efektywności zużycia energii w budynkach publicznych; • • • kompleksowe zagospodarowanie terenu dla celów inwestycyjnych; infrastruktura w zakresie gospodarki wodno-ściekowej; lokalna infrastruktura drogowa (drogi powiatowe i gminne); gospodarka odpadami: wzrost poziomu recyklingu, minimalizacja ilości odpadów, likwidacja "dzikich" wysypisk; inkubatory przedsiębiorczości; infrastruktura turystyczna i kulturalna (w tym ulepszenie i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego) prowadząca do powstawania trwałych miejsc pracy. Komplementarność z innymi działaniami i programami: • Priorytet 2 ZPORR: Działanie restrukturyzacyjnymi"; • Priorytet 3 ZPORR: Działania 3.1 "Obszary wiejskie" oraz 3.3 "Zdegradowane obszary miejskie, poprzemysłowe i powojskowe" oraz 3.4 "Mikroprzedsiębiorstwa". 2.4 "Reorientacja zawodowa osób dotkniętych procesami Główni beneficjenci końcowi/ ostateczni odbiorcy: • • • • samorządy gminne i powiatowe; • organizacje poowe działające non profit, w tym stowarzyszenia, fundacje, a także kościoły i związki wyznaniowe; • inne organizacje publiczne i osoby prawne prowadzące działalność pożytku publicznego. stowarzyszenia, związki i porozumienia jednostek samorządu terytorialnego; jednostki świadczące usługi publiczne na zlecenie jednostek samorządu terytorialnego; jednostki wybrane w drodze przetargu świadczące usługi publiczne na zlecenie - jednostek samorządu terytorialnego; 40 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 OBSZARY WIEJSKIE W związku z krótkim okresem programowania udzielane wsparcie powinno być precyzyjnie ukierunkowane i selektywne. Wsparcie będzie udzielane projektom dotyczącym infrastruktury publicznej stymulującym lokalną inicjatywę, inwestycje i mobilność zawodową. Inwestycje współfinansowane z EFRR będą skupiały się w ograniczonej liczbie ośrodków lokalnych o liczbie mieszkańców nie przekraczającej 20 tys., które funkcjonują jako centra rozwoju i restrukturyzacji obszarów wiejskich. Inwestycje będą wynikały z planów rozwoju lokalnego i będą prowadziły do wzrostu zatrudnienia poza rolnictwem. W przypadku inwestycji dotyczących ochrony środowiska, ochrony przeciwpowodziowej, zaopatrzenia w wodę, projekty będą kwalifikowały się do wsparcia jeśli będą wynikały z planów rozwoju lokalnego, koszt ich realizacji nie będzie przekraczał 1 mln euro i będą usytuowane w ośrodkach zamieszkałych przez maksymalnie 20 tys. osób. (Większe projekty środowiskowe, koszt realizacji których będzie wynosił 1 - 10 mln euro uzyskają wsparcie w ramach priorytetu 1 ZPORR). Projekty dotyczące turystyki i dziedzictwa kulturowego mogą być uznane za kwalifikujące się do wsparcia, jeśli wynikają z planów rozwoju lokalnego i przekraczają maksymalny próg wyznaczony w ramach SPO "Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich". Dla zapewnienia komplementarności z działaniami dotyczącymi restrukturyzacji wsi podejmowanymi w ramach SPO "Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich" oraz inwestycjami realizowanymi w ramach Priorytetu 1 ZPORR, współfinansowanie z EFRR dla tego rodzaju projektów będzie skierowane do ośrodków o liczbie ludności nie mniejszej niż 5 tys. Mniejsze ośrodki mogą zostać uznane za kwalifikujące się pod warunkiem, że pełnią funkcje biegunów wzrostu w danym regionie. Rodzaje wsparcia udzielanego w ramach działania: Wsparcie będzie dotyczyło następujących obszarów: • • • • • zaopatrzenie w wodę, systemy odprowadzania i oczyszczania ścieków; • • lokalna infrastruktura przeciwpowodziowa; • systemy informacji turystycznej i kulturalnej. lokalna infrastruktura drogowa (drogi powiatowe i gminne); gospodarka odpadami na obszarach małych miast i wsi, likwidacja "dzikich" wysypisk; kompleksowe zagospodarowania terenu dla celów inwestycyjnych; pozyskiwanie energii poprzez tworzenie lokalnych systemów odnawialnych źródeł energii (np. energia słoneczna, energia wiatrowa, wodna, geotermalna, energia organiczna/biomasa); zwiększenie efektywności zużycia energii w budynkach publicznych; lokalna infrastruktura turystyczna i kulturalna (w tym ulepszenie i rewitalizacja dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego) prowadząca do powstawania trwałych miejsc pracy; Komplementarność z innymi działaniami i programami: • Priorytet 1 ZPORR: transportowego"; • • • • • Priorytet 1 ZPORR: Działanie 1.2 ,,Infrastruktura ochrony środowiska"; Działanie 1.1. "Modernizacja i rozbudowa regionalnego układu Priorytet 2 ZPORR: Działanie 2.3 "Reorientacja zawodowa osób odchodzących z rolnictwa"; SPO "Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich"; SPO "Wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw"; INTERREG III; 41 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 Główni beneficjenci końcowi/ ostateczni odbiorcy: • • • • samorządy gminne i powiatowe; • organizacje poowe działające non profit, w tym stowarzyszenia, fundacje, a także kościoły i związki wyznaniowe; • inne organizacje publiczne. 7. związki, organizacje i stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego; jednostki świadczące usługi publiczne na zlecenie jednostek samorządu terytorialnego; jednostki wybrane w drodze przetargu świadczące usługi publiczne na zlecenie jednostek samorządu terytorialnego; Zarządzanie wdrażaniem i realizacją strategii ochrony środowiska Raz w roku Rada Gminy otrzymać powinna sprawozdanie z postępów w realizacji Strategii ochrony środowiska. W tym celu ustanowiony powinien być wskaźnikowy system obserwacji (monitoriowania) postępów oraz okoliczności zewnętrznych, które mogą mieć wpływ na skuteczność wdrażania i realizacji strategii. Przyjmuje się, że kluczowym zagadnieniem jest również społeczny nadzór nad realizacją zadań. Dlatego co najmniej raz w roku powinien być dokonywany - w ramach monitoringu strategii - przegląd celów i zadań strategicznych oraz postępów i trudności w realizacji strategii przez Społeczną Radę Konsultacyjną. Główne działania zmierzające do efektywnego wdrożenia Strategii ochrony środowiska dla gminy Zbąszyń można podsumować w następujących punktach: • kompleksowe sprawozdania roczne z zaawansowania i efektywności prac nad wdrażaniem poszczególnych zadań i stopniową realizacją celów operacyjnych i strategicznych w obrębie każdego z obszarów strategicznych, • powołanie stanowiska koordynaatora ds. wdrażania strategii, • jasne wyodrębnienie zespołów wdrażających poszczególne elementy strategii, • przeprowadzenie okresowych sondaży społecznych informujących o ocenie przez społeczeństwo etapu wdrożeniowego strategii ochrony środowiska, • usprawnienie pracy Urzędu Miejskiego w zakresie realizacji zadań. Proces wdrożeniowy strategii programu ochrony środowiska powinien być prowadzony konsekwentnie, aczkolwiek w sposób dynamiczny, uwzględniający zmiany zachodzące w zarówno w skali lokalnej jaki i globalnej. Sam dokument nie gwarantuje sukcesu we realizacji założonych celów. O wiele ważniejszym czynnikiem jest zaangażowanie pracowników oraz ich silna motywacja i przekonanie o słuszności podejmowanych działań. 6.1. • • Ogólny system zarządzania strategią Konieczne jest podjęcie dwuetapowego procesu realizacyjnego programu ochrony środowiska: w fazie wdrażania elementów planu strategicznego, poprzez opracowywanie, uruchamianie i realizację kolejnych planów operacyjnych, w fazie realizacji ustaleń planu strategicznego, polegające na prowadzeniu monitoringu i nadzoru oraz podejmowaniu decyzji sterujących w ramach realizowanej strategii Do głównych zadań procesu wdrażania strategii należą: • działalność informacyjno-promocyjna, tj. informowanie opinii publicznej, zwłaszcza aktywną część gminnej wspólnoty, • koordynacja działań i wzmacnianie stopnia zaangażowania uczestników procesu, • delegowanie zadań małym zespołom w celu przygotowania oraz wdrażania konkretnych działań. 42 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 Proces realizacji najbardziej efektywny jest wtedy, gdy jego formułowanie i wdrażanie podejmowane jest przez ten sam zespół. Zespół wdrażający musi posiadać wystarczająco silny autorytet, aby móc wprowadzić w życie strategię i osiągnąć pozytywne wyniki. Określone w strategii ochrony środowiska zadania muszą znaleźć konkretnych i odpowiedzialnych adresatów (podmioty odpowiedzialne za ich realizację). Należy też rozwijać zróżnicowane i odpowiednie do zadań formy współpracy, często z innymi gminami i administracją rządową. Na efektywność procesu wpływają szkolenia podnoszące poziom świadomości i umiejętności ludzi zaangażowanych w realizację strategii. Zasady ogólne procesu wdrożenia i realizacji programu ochrony środowiska i wytyczonej w jego ramach strategii obejmują: • zaangażowanie władz Gminy:- (do wdrożenia i realizacji)- Rady Gminy (do nadzoru nad realizacją, inicjowania i pobudzania szerszego udziału społecznego) • ustanowienie Koordynatora działań wielosektorowych, obejmujących jednostki Gminy oraz jednostki zewnętrzne • jak najszersze włączenie do realizacji strategii społeczności gminy i podmiotów instytucjonalnych zewn. w stosunku do Gminy. • zadanie operacyjne poprzez wieloletnie, zadaniowe budżety i wieloletnie plany inwestycji w zakresie ochrony środowiska. • sukcesywne opracowywanie i realizowanie planów operacyjnych, programów, projektów przedsięwzięć • monitorowanie (ciągły system obserwacji i kontroli realizacji strategii oraz ogólnych warunków jej funkcjonowania) • profesjonalna promocja gminy, w tym dla podmiotów gospodarczych i inwestorów • aktywne poszukiwanie zewnętrznych środków finansowych i know-how Pomyślne wdrażanie Strategii programu ochrony środowiska gminy Zbąszyń wymaga wyłonienia koordynatora strategii. Optymalnie osoba ta powinna być pracownikiem Urzędu albo też bezpośrednio jemu podlegać i być umocowana do kontaktów na linii: władze gminy – piony Urzędu Miejskiego – mieszkańcy i inne strony zainteresowane. 43 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 7. Streszczenie w języku niespecjalistycznym Sporządzenie Programu ochrony środowiska dla gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012, oprócz uwzględnienia aktualnych wymogów prawnych i wytycznych Ministerstwa Środowiska, zostało poszerzone o badania własne Europejskiego Towarzystwa Ekorozwoju tj.: ankietyzację mieszkańców, inwentaryzację i waloryzację krajobrazową oraz badania fitoindykacyjne wód powierzchniowych. Przeprowadzono także dwie debaty strategiczne z udziałem różnych grup społecznych gminy. Powyższa metodyka wykonania Programu służyła wieloaspektowemu zapoznaniu się ze środowiskiem gminy Zbąszyń – zarówno jego częścią przyrodniczą, jak i antropogeniczną. Wykonana analiza SWOT pozwoliła na wytyczenie trzech obszarów strategicznych, które stały się podstawą sformułowania celów i zadań zmierzających do poprawy środowiska w gminie. Obszary te dotyczyły: Środowiska przyrodniczego, Gospodarki komunalnej i energetyki, Kultury i turystyki. Ogólnie ujmując, stan środowiska przyrodniczego gminy Zbąszyń uznać można za dobry. Większość występujących tam drzew to gatunki rodzime, choć spotykane są też gatunki egzotyczne wzbogacające lokalną różnorodność. Istnieje zróżnicowanie gatunkowe zadrzewień, które mają nie tylko znaczenie krajobrazotwórcze, ale niekiedy pełnią także funkcję barier biogeochemicznych oraz korytarzy ekologicznych dla zwierząt. Występujące zadrzewienia należą do średniej klasy wieku. Udział terenów atrakcyjnych krajobrazowo wynosi 47 % (I-III klasy waloryzacji). Za najcenniejsze tereny uznano pas ciągnący się wzdłuż Obry, obejmujący jeziora Nowowiejskie i Zbąszyńskie, a dalej na północ tereny nadrzeczne w postaci łąk podmokłych. Rangę wartości przyrodniczych tych obszarów podnosi objęcie ich ochroną poprzez włączenie do sieci obszarów chronionych w skali Polski, a także struktury europejskiej ochrony przyrody jakimi są sieci EECONET i NATURA 2000. Ponadto za najwartościowsze obszary zostały uznane okolice Nowego Jastrzębska oraz Czarnej Wody. W przypadku pierwszym I klasa atrakcyjności krajobrazowej została przyznana z uwagi na gęstość drobnych cieków wodnych przecinających powierzchnie łąkowe. Urozmaicone są one licznymi zadrzewieniami. Na terenach wzdłuż Czarnej Wody spotyka się natomiast większe powierzchnie zajęte przez torfowiska i drobne zbiorniki wodne. Z uwagi na otoczenie kompleksami leśnymi, te ekosystemy są w stosunkowo niskim stopniu narażone na antropopresję i przedstawiają dużą wartość przyrodniczą. Wszystkie zbiorniki wodne gminy Zbąszyń charakteryzują się zbliżonym, bardzo wysokim poziomem presji antropogenicznej. W przypadku jeziora Karpik wynika to z intensywnej gospodarki rybackiej. W jeziorach Zbąszyńskim i Nowowiejskim decydującą rolę odgrywa turystyka. Natomiast w jeziorze Mącznym najważniejszym czynnikiem presji antropogenicznej jest działalność wędkarzy. Akweny gminy Zbąszyń charakteryzują się zbliżonym, wysokim trofizmem wody, wskazującym na zaawansowany proces eutrofizacji oraz wynikającymi z tego niskimi wartościami wskaźników różnorodności biologicznej. Bardzo istotnym źródłem dopływu biogenów jest dla jezior zbąszyńskich rzeka Obra, dlatego działania w kierunku poprawy stanu wód powierzchniowych gminy Zbąszyń wymagają intensyfikacji działań o charakterze ponadlokalnym, w ramach Stowarzyszenia Gmin Nadobrzańskich. Gmina Zbąszyń charakteryzuje się wysokim stopniem zwodociągowania. Jedynie 3 miejscowości o silnie rozproszonej zabudowie: Jastrzębsko Nowe, Przychodzko i Stefanowice nie są wyposażone w wodociąg. Taki typ zabudowy sprzyja natomiast powstawaniu przydomowych oczyszczalni roślinno – stawowych w gminie. Na terenie miasta Zbąszynia istnieje rozdzielcza sieć kanalizacyjna. Ścieki sanitarne odprowadzane są do oczyszczalni ścieków typu biologicznego położonej w północnej części miasta. Kanalizacja jest nowa, powstała w latach 1994 – 2002. Rozbudowa sieci kanalizacyjnej nadal trwa. Do konieczności skanalizowania kolejnych obszarów przekonuje w wielu przypadkach nieszczelność szamb i wypływ ścieków do wód powierzchniowych oraz przenikanie ich do wód gruntowych. Dotychczasowa gospodarka ściekowa nie stanowi jednak zagrożenia dla wód podskórnych i głębinowych, które z gospodarczego punktu widzenia stanowią największą wartość dla gminy. Negatywne oddziaływanie nieszczelnych szamb prawie wszystkich ośrodków wypoczynkowych przejawia się w pogarszaniu jakości 44 Program ochrony środowiska gminy Zbąszyń na lata 2004-2007 z perspektywą do roku 2012 wody w jeziorze Zbąszyńskim. Bliskie sąsiedztwo osadników z jeziorem sprawia, że droga filtracji ścieków w gruncie, w kierunku jeziora jest bardzo krótka. Jednak zanieczyszczenia ściekowe gminy Zbąszyń oddziaływują głównie na rzekę Obrę i jeziora leżące poniżej Zbąszynia tj. jezioro Lutol oraz jezioro Trzciel. Mieszkańcy gminy cechują się zainteresowaniem sprawami środowiska przyrodniczego w ich otoczeniu To właśnie działania mające na celu poprawę jakości wód powierzchniowych postrzegają za najistotniejsze. Większość respondentów jest przekonana o atrakcyjności swojego regionu. Walory gminy widzą przede wszystkim w czystych ulicach, zadbanych terenach zieleni i ogólnym ładzie przestrzennym. Mieszkańcy podkreślają także wartość zabytków kultury znajdujących się w mieście. Respondenci widzą duży potencjał w warunkach przyrodniczych gminy, który ich zdaniem winien być wykorzystany dla rozwoju turystyki. Dlatego też wskazują na konieczność dołożenia większych starań do opieki nad walorami gminy oraz podjęcia nowych przedsięwzięć i inwestycji w celu rozwinięcia infrastruktury i warunków dla rozwoju turystyki bezpiecznej dla środowiska przyrodniczego. Większość respondentów potwierdza zainteresowanie kwestią ochrony środowiska także ze strony lokalnych władz. Przeprowadzone badania rokują optymistycznie na realizację Programu ochrony środowiska sporządzonego dla gminy Zbąszyń. 45
