rynku pracy

Transkrypt

rynku pracy

www. kozlowska-rajewicz.pl
Tradycyjne role kobiece wobec wyzwań na
rynku pracy. Jak chronić integralność
rodziny i jednocześnie zapewnić kobietom
możliwość realizacji zawodowej.
Napięcie praca-dom
•
Konflikt rodzina–dom w obecnym kształcie jest udziałem prawie
wyłącznie kobiet.
•
Napięcie to jest wielowymiarowe – ma charakter czasowy,
psychologiczny, materialny.
•
Przy obecnym modelu podziału obowiązków realizacja w sferze
rodziny/pracy
zawodowej
wymaga,
najczęściej
od
kobiet,
zmniejszenia zaangażowania w drugiej, konkurencyjnej
sferze.
•
Konflikt
praca–dom
doświadczany
przez
kobiety
wpływa
zarówno na ich udział w zatrudnieniu, jak i na realizację w
życiu rodzinnym.
 Globalnie odbija się zatem na rynku pracy i demografii.
Czy konflikt praca–dom jest konieczny?
 Jaka jest rola państwa w łagodzeniu napięcia praca–dom?
 Jakie znaczenie mają role społeczne mężczyzn i kobiet?
 Czy można jednocześnie wspierać rynek pracy i demografię?
Napięcie praca–dom
a
demografia
Polska ma jeden z najniższych wskaźników
dzietności w Europie i na świecie
Pod względem współczynnika dzietności Polska znajduje się:
> na 3. miejscu od końca w Europie*
> i na 10. miejscu od końca na świecie**
opis
światowa czołówka
czołówka UE
ostatnie miejsca na
świecie
ostatnie miejsce
miejsce na świecie
kraj
Dzietność (2014r.)**
1
Niger
6.76
2
Burundi
6.09
3
Mali
6.06
4
Somalia
5.99
5
Uganda
5.89
111
Francja
2.08
122
Irlandia
1.99
140
Wielka Brytania
1.89
141
Szwecja
1.88
156
Holandia
1.78
214
Słowenia
1.34
215
Polska
1.33
216
Rumunia
1.33
222
Taiwan
1.12
223
Makau (Chiny)
0.94
224
Singapur
0.81
Źródła: *dane za 2013r., **Eurostat; dane za 2014r., CIA World Factbook („total ferilit rate” entry)
Dzietność maleje w Polsce bardziej
niż w Unii Europejskiej
Współczynnik dzietności w Polsce i krajach UE w latach
1989-2012, GUS
Źródło: Polityka rodzinna w Polsce. W stronę zrównoważonego modelu. Maciej Sobociński; Instytut Spraw Publicznych 2014
Kryzys demograficzny w Polsce
Od
25
lat
brak
prostej
zastępowalności
pokoleń,
która
wymaga
współczynnika dzietności na poziomie: 2,1
Polska 2013 r. = 1,26 i 2014= 1,33
Konsekwencje  starzenie się społeczeństwa + depopulacja
Zmniejszająca się populacja (GUS)*:
2010: 38,52 mln  2014: 38,46 mln  2049: 34,12 mln
Liczba osób w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym, GUS**
Źródło: * http://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/ludnosc/ludnosc/ludnosc-piramida/ **Prognoza ludności na lata 2008-2035, GUS 2009
Rośnie rozdźwięk pomiędzy
liczbą urodzeń i zgonów
Przyrost naturalny ludności (w tys.) (do 2013 r. – dane rzeczywiste;
od 2014 r. – prognoza), GUS
Źródło: Podstawowe informacje o rozwoju demograficznym Polski do 2014 roku, GUS 2015
Wyzwolone, ambitne i bezdzietne?
Mity dotyczące dzietności
•W
całej
Europie
pary
chcą
mieć
większą
liczbę
dzieci
niż w
rzeczywistości posiadają.
Prawie wszyscy dorośli Polacy deklarują, że chcą mieć dzieci. Podobnie jak w
latach ubiegłych najwięcej osób (49%) wyraża chęć posiadania dwójki dzieci.
Niemal co piąta osoba (19%) chciałaby mieć troje dzieci, a co dziewiąta (11%)
czworo lub więcej. Jednym dzieckiem zadowoliłoby się 12% badanych*.
•Podczas gdy 49% Polaków pragnie mieć dwójkę dzieci,
to w
rzeczywistości ma je jedynie 30% społeczeństwa.
Konsekwencje dla polityki 
Zmniejszenie rozbieżności między liczbą dzieci, którą Polacy i Europejczycy
chcieliby posiadać, a liczbą dzieci, które w rzeczywistości mają pozwoliłby
skutecznie wpłynąć na kryzys demograficzny obecny w całej Europie.
*Źródło: CBOS 2012, Potrzeby prokreacyjne oraz preferowany i realizowany model rodziny.
Europejczycy chcą mieć więcej
dzieci niż w rzeczywistości mają
Liczba dzieci, które kobiety i mężczyźni chcą posiadać a rzeczywisty
wskaźnik dzietności*
liczba dzieci,
które chcieliby posiadać
kraj
rzeczywista
różnica między preferencyjna
dzietność
a rzeczywistą liczbą dzieci*
kobiety
mężczyźni
Austria
1.84
1.78
1.4
0.41
Belgia
1.86
1.81
1.9
-0.07
Czechy
1.97
2.02
1.5
0.49
Estonia
2.16
2.09
1.6
0.52
Finlandia
2.18
2.14
1.9
0.26
Niemcy
1.75
1.59
1.4
0.27
Węgry
2.19
1.9
1.3
0.74
Włochy
1.92
1.86
1.4
0.49
Litwa
2.03
2.16
1.6
0.49
Holandia
2.13
1.98
1.8
0.25
Polska
2.33
2.29
1.3
1.01
Słowenia
2.01
2.02
1.6
0.41
Cypr
2.36
2.42
1.4
0.99
*dane za 2011r.
**Różnica między średnią preferowaną liczbą dzieci przez kobiety i mężczyzn a rzeczywistą liczbą posiadanych dzieci.
Średnia
2.05
2
1.54
0.48
Źródło: Na podstawie The Demographic Future of Europe – Facts, Figures, Policies. Results of the Population Policy Acceptance Study (PPAS) 2011
Równość sprzyja dzietności
Indeks Równości Płci a wskaźnik dzietność w krajach Unii Europejskiej, dane za
rok 2013 (im wyższy Indeks, tym większa równość)
Indeks Równości Płci powyżej 50
Indeks Równości Płci poniżej 50
Indeks
Kraj
Równości
Dzietność**
Kraj
Płci*
Indeks Równości
Płci
Dzietność
Szwecja
74.3
2
Polska
44.1
1.3
Dania
73.6
1.9
Litwa
43.6
1.6
Finlandia
73.4
1.9
Cypr
42
1.4
Holandia
69.7
1.8
Węgry
41.4
1.3
60.4
2
Portugalia
41.3
1.4
Belgia
59.6
1.9
Słowacja
40.9
1.4
Francja
57.1
2
Bułgaria
37
1.5
Irlandia
55.2
2.1
Rumunia
35.3
1.3
średnia
65.4
1.95
średnia
40.7
1.4
Wielka
Brytania
Źródła: *Na podstawie Gender Equality Index. Country profiles. 2013
** Total ferility rate, Eurostat 2013
Partnersko nastawieni ojcowie
chcą mieć więcej dzieci
•
Badania przeprowadzone na danych z Austrii, Estonii, Niemczech,
Włoch, Litwy, Holandii i Polski pokazują, że ojcowie, którzy
preferują partnerski model podziału obowiązków domowych*
chcą mieć większą liczbę dzieci niż mężczyźni, którzy preferują
tradycyjny czy pośredni model. (Puur et al. 2008)
* Partnerskie nastawienie do podziału obowiązków zakłada, że kobieta i
mężczyzna równo dzielą się obowiązkami domowymi i zawodowymi;
tradycyjne
nastawienie
zakłada,
że
kobieta
wykonuje
większość
obowiązków domowych i opiekuńczych, a mężczyzna koncentruje się na
pracy zarobkowej; w przypadku pośredniego nastawienia nie ma mocnej
preferencji wobec modelu podziału ról między kobietami i mężczyznami.
Źródło: Puur et al. 2008, Men’s childbearing desires and views of the male role in Europe at the dawn of the 21st century.
Demographic Research, Volume 19, Article 56, Pages 1883-1912
Partnersko nastawieni mężczyźni chcą
mieć więcej dzieci
Wyniki badania: liczba dzieci, którą mężczyźni chcą posiadać w zależności
nastawienia do podziału obowiązków domowych
kraj
nastawienie do podziału obowiązków domowych
tradycyjne
pośrednie
egalitarne
Austria
1,29
1,66
1,62
Estonia
1,95
2,27
2,52
Niemcy
1,15
1,5
1,72
Włochy
1,76
1,9
2,03
Litwa
2
2,16
2,59
Holandia
1,42
1,96
1,9
Polska
2,13
2,17
2,28
Średnia
1,67
1,94
2,01
Źródło: Na podstawie:Puur et al. 2008
Zaangażowanie ojca w opiekę
pozytywnie wpływa na dzietność
• Badania przeprowadzone w Europie pokazują, że decyzja o posiadaniu
drugiego dziecka jest silnie skorelowana ze stopniem zaangażowania
ojca w opiekę nad pierwszym dzieckiem.
• Jak pokazują szwedzkie badania skłonność do posiadania drugiego
dziecka była 15% większa w rodzinach, w których ojciec był na
urlopie ojcowskim przy pierwszym dziecku niż w rodzinach, w których
tylko matka przebywała na urlopie macierzyńskim (Oláh 2003)*.
• Podobna korelacja też w badaniach przeprowadzonych w Niemczech,
Hiszpanii i Włoszech (Cooke 2004; Cooke 2003).
* Źródło: Oláh 2003, Should governments in Europe be more aggressive in pushing for gender equality to
raise fertility? The second “YES”. Demographic Research, Volume 24, Article 9, Pages 217-224.
Napięcie praca–dom
a
rynek pracy
W całej UE wysoka różnica między poziomem
zatrudnienia kobiet i mężczyzn
Poziom zatrudnienia kobiet i mężczyzn (20-64 lat) w roku 2014
(% populacji), Eurostat
kraj
poziom zatrudnienia (20-64 lat)(%
populacji)
różnica
kobiety
mężczyźni
(ptk.proc.)
EU-28
63.5
75
11.5
Polska
59.4
73.6
14.2
Szwecja
77.5
82.2
4.7
Niemcy
73.1
82.2
9.1
Grecja
44.3
62.6
18.3
Hiszpania
54.8
65
10.2
Belgia
62.9
71.6
8.7
Źródło: Na podstawie Eurostat 2014 http://ec.europa.eu/eurostat/tgm/refreshTableAction.do?tab=table&plugin=1&pcode=t2020_10&language=en
Kobiety pracują więcej niż mężczyźni
Średni czas spędzany przez kobiety i mężczyzn na pracy
płatnej i nieodpłatnej (godz.), Eurostat 2013
Źródło: Boosting equality between women and men in the EU. Key actions and figures. European Commission 2014
Kobiety rezygnują z pracy ze względu na rodzinę,
mężczyźni z powodu choroby
Przyczyny nieaktywności
zawodowej wśród kobiet i
mężczyzn, Eurostat 2011
choroba lub niepełnosprawność:
kobiety: 16,4%
vs.
mężczyźni 39,8%
obowiązki rodzinne lub
związane z życiem prywatnym:
kobiety: 50,2%
vs.
mężczyźni 7,4%
Źródło: Eurostat
http://ec.europa.eu/eurostat/statisticsexplained/index.php?title=Archive:Labour_mar
ket_participation_statistics&oldid=172476
Kobiety częściej rezygnują z pracy lub ją
ograniczają ze względu na rodzinę
Odsetek kobiet i mężczyzn nieaktywnych zawodowo lub pracujących na pół
etatu ze względu na obowiązki rodzinne, Eurostat 2012
Źródło: European Semester Thematic Fiche. Labour Market Participation Of Women. European Commission 2015
Na rynku pracy posiadanie dzieci pomaga mężczyznom,
szkodzi kobietom:
„motherhood penalty” & „fatherhood bonus”
Różnica w poziomie zatrudnienia kobiet i mężczyzn nieposiadających i posiadających
dzieci poniżej 6 roku życia dla populacji 20-64 lata[punkty procentowe], Eurostat 2013
Kraj
EU-28
Polska
Szwecja (najlepiej)
Węgry (najgorzej)
Kobiety*
- 16
- 12
+3
- 41
Mężczyźni*
+ 11
+ 15
+ 16
+7
*kobiety i mężczyźni posiadający dzieci względem nieposiadających dzieci
Mężczyźni mający rodzinę zarabiają najwięcej
Wpływ posiadania rodziny na zarobki kobiet i mężczyzn, Bank
Światowy 2010
Źródło: Uwaga na dysproporcję: Nierówność wynagrodzeń kobiet i mężczyzn – możliwe kierunki działania. Bank Światowy 2013
Jak załagodzić konflikt praca – dom?
Jak jednocześnie wspierać rynek pracy
i demografię?
Możliwe rozwiązania
Model
kompensacyjny
nierówności
-
polityka
wynikających
z
kompensowania
tradycyjnego
przez
podziału
ról
państwo
kobiet
i
mężczyzn:
•finansowe zapomogi dla rodzin z dziećmi;
•ubezpieczenie społeczne i zdrowotne dla kobiet zajmujących się domem*;
•dodatki do emerytur kobiet w zależności od liczby dzieci i lat spędzonych na
opiece;
•niższy wiek emerytalny dla kobiet
Model
godzenia
ról–
polityka
łączenia
obowiązków
domowych
i
zawodowych kobiet i mężczyzn:
•inwestycje w infrastrukturę opiekuńczą dla dzieci, osób starszych i schorowanych
•zwiększenie
zaangażowania
mężczyzn
w
obowiązki
rodzinne
poprzez
zarezerwowanie dla mężczyzn urlopów ojcowskich i stworzenie finansowych zachęt
do dzielenie się pozostał częścią urlopy rodzicielskiego
•wspieranie równych szans na ryku pracy – np.: specjalne programy dla kobiet
powracających na rynek pracy po urodzeniu dziecka
*w legislacji przepisy te dotyczą także mężczyzn
Konsekwencje dla rynku pracy i
demografii
Polityka rodzinna państwa nigdy nie jest neutralna wobec
pozycji kobiet na rynku pracy.
•Polityka kompensacyjna skupiona głównie na finansowym wsparciu
dla rodzin bez inwestycji w opiekę zmniejsza udział kobiet na rynku
pracy  luka emerytalna i niezależność finansowa kobiet
rynek pracy
polityki łączenie obowiązków rodzinnych i zawodowych
demografia
Polska potrzebuje inwestycji w infrastrukturę
opiekuńczą
Odsetek dzieci objętych formalną opieką, Eurostat 2013 (%)
0-3 lata
3 lata – wiek szkolny
Perspektywa Unii Europejskiej: w kierunku
godzenia ról
Nowa propozycja Komisji Europejskiej: Mapa drogowa. Nowy początek
dla pokonywania wyzwań związanych z równowagą między domem a
pracą, z którymi mierzą się pracujące rodziny.*
•Wspieranie elastycznych modeli czasu pracy dla kobiet i mężczyzn;
•Tworzenie zachęt dla ojców do korzystania z urlopów ojcowskich i
rodzicielskich;
•Wspieranie legislacji w zakresie równych praw kobiet i mężczyzn na rynku
pracy szczególnie dla kobiet powracających na rynek pracy po urodzeniu
dziecka;
•Tworzenie zachęt dla krajów członkowskich, aby wykorzystywały dostępne
fundusze unijne na rozwój infrastruktury opiekuńczej dla dzieci i dorosłych.
* Roadmap. New start to address the challenges of work-life balance faced by working
families. European Commission 2015
Dziękuję za uwagę!

rynku pracy

Transkrypt

Podobne dokumenty

Demografia - Polska Fundacja im. Roberta Schumana

Stopa bezrobocia w państwach Unii Europejskiej

szkolenie „eurostat – łatwy i darmowy dostęp do statystyk

Kobiety są z Wenus, a mężczyźni z Marsa?

Dotacje na innowacje Projekt współfinansowany ze środków

Eurostat - łatwy i darmowy dostęp do statystyk europejskich

Kobiety i mężczyźni

Kobiety w mieście