docKomisja Turystyki Górskiej OM PTTK w Warszawie SKPTG koło nr
download 
Reklamacja Transkrypt
Komisja Turystyki Górskiej OM PTTK w Warszawie SKPTG koło nr
Kurs Przodownika Turystyki Górskiej PTTK 2012 Zbójnictwo w Karpatach Zachodnich Andrzej Olejniczak Komisja Turystyki Górskiej OM PTTK w Warszawie SKPTG koło nr 23 przy OM PTTK w Warszawie Zbójnicy • Zbójnicy – tradycyjne określenie członków góralskich band rozbójniczych, działających na terenach Karpat. • • • • • • w ludowych opowieściach obrońcy wyzyskiwanych górali, w powszechnym wyobrażeniu odbierający bogatym i rozdającybiednym – sposób na „równanie świata” do rozwoju zbójnictwa przyczyniały się bieda, pańszczyzna, klęski żywiołowe, wojny, łatwość ukrywania się w terenie górskim, bliskość granicy, chęć zdobycia zbójnickiej sławy zbójnicy też grasowali po halach, rekwirując bacom ser i mleko, czasem robili wypady na wieś po żywność i pieniądze do zbójników przystawało też wielu dezerterów i zwykłych bandytów – byli chwytani przez harników inne nazwy: w Karpatach Wschodnich – opryszkowie, na terenach Karpat Południowych /Bałkanów – hajducy złoty okres zbójnictwa przypada na XVII-XVIII wiek, schyłek – początek turystyki w Tatrach Władysław Skoczylas Pochód zbójników, drzeworyt, 1916 źródło: pl.wikipedia.org Komisja Turystyki Górskiej OM PTTK w Warszawie SKPTG koło nr 23 przy OM PTTK w Warszawie Kultura zbójnicka • • • • kolektyw zbójnicki – zbójnicy działali w grupach od kilku do kilkunastu osób (towarzystwa, kompanie, bursy, kupy) działaniami grupy kierował przywódca – hetman, harnaś, kapitan, watażka kodeks zbójnicki – zaprzysiężenie, wspólnota, honor „elita” chłopów pod względem ubioru • • • • • • • na głowie kołpak z rzemienia ozdobiony gałązką lub dukatami koszula zielona z szerokimi rękawami, serdak i cucha szeroki pas z kieszeniami i pochwami na pistolce i ciupagi portki bogato haftowane – dowódca nosił czerwone a inni białe na nogach ciżemki lub kierpce w ręku strzelba lub ciupaga Ważniejsi zbójnicy • • • • • Janosik (Liptów) Ondraszek (Beskid Śląsko-Morawski) Sobek Bury i Martyn Portasz (Beskid Sądecki) Jerzy Proćpak (Beskid Żywiecki) Mateja i Szymek Tatar (Podhale) źródło: pl.wikipedia.org Komisja Turystyki Górskiej OM PTTK w Warszawie SKPTG koło nr 23 przy OM PTTK w Warszawie Janosik i Ondraszek JURAJ JANOSIK • • • • • • • • zbójnik słowacki urodził się 25 stycznia 1688 r. we wsi Terchova, koło Żyliny, miał 4 rodzeństwa 1703 r. – najprawdopodobniej brał udział w powstaniu antyhabsburskim Rakoczego 1708 r. – wrócił do rodzinnej wsi, zajął się gospodarstwem, wkrótce wstąpił do armii austriackiej na zamku w Bytczy poznał Tomáša Uhorčíka – harnasia zbójnickiego, któremu pomógł zbiec i przystąpił do jego bandy 1711 r. – został harnasiem źródło: pl.wikipedia.org po odejściu Uhorčíka 1711-13 r. – działałna pograniczu pol.-węg., rabował wbrew legendom dla siebi i swojej bandy marzec 1713 r. – schwytany i osadzony w Liptowskim Mikulaszu, skazany na karę śmierci przez powieszenie na haku za lewy bok (17 lub 18 marca) ANDRZEJ SZEBESTA (ONDRASZEK) • • • • • • • zbójnik najprawdopodobniej narodowości węgierskiej urodził się w 1680r. we Janowicach koło Frydka, najstarszy syn wójta z Janowic według ludowej tradycji miał się uczyć w gimnazjum łacińskim w Przyborze (nie potwierdzają tego spisy uczniów) działalność zbójnika rozpoczął najpóźniej w 1709 r. uprawiał zbójnictwo w okolicach Łysej Góry na pograniczu Śląska Cieszyńskiego i Moraw 1 kwietnia 1715 r. – zamordowany źródło: www.gwara.zafriko.pl przez członka swej bandy Juraszka dla nagrody za jego głowę (100 florenów) zwłoki Ondraszka zostały następnie, dla odstraszenia ewentualnych naśladowców, poćwiartowane na rynku we Frydku Komisja Turystyki Górskiej OM PTTK w Warszawie SKPTG koło nr 23 przy OM PTTK w Warszawie
