nr 7/2013

Budapeszt, 17 lipca 2013 r.
Biuletyn Ekonomiczny nr 7/2013
1. Rada Monetarna zdecydowała 25 czerwca 2013 roku o obniżeniu bazowej
stopy oprocentowania o kolejne 25 pb, z poziomu 4,50% do 4,25% (wcześniej
stopę bazową Rada redukowała już w ostatnich dziesięciu miesiącach, za każdym
razem o kolejne 25 pb).
2. Ceny artykułów konsumpcyjnych były w maju 2013 roku wyższe o 1,8% w
stosunku do cen z maja 2012 roku. W szybkim tempie drożała żywność - o 3,7%
r/r (przy czym tłuszcz wieprzowy o 7,9%, mąka o 11,3%, żywność sezonowa o
17,1%, kiełbasa o 7,0%, olej spożywczy o 5,3%, staniał zaś cukier o 3,8%, jaja o
16,8%. O 9,8% zdrożał alkohol i wyroby tytoniowe. W porównaniu z poziomem
sprzed roku koszty energii dla gospodarstw domowych obniżyły się o 8,5%,
koszt gazu i elektryczności był niższy o 10%, ogrzewania centralnego o 11,7%.
Odzież staniała o 0,2%, usługi zaś zdrożały o 4,1%, w tym wywóz śmieci o 7,7%,
opłaty za komunikację lokalną 5,3%. O 1,8% spadły natomiast ceny dóbr
konsumpcyjnych trwałego użytku. W stosunku do poprzedniego miesiąca ceny w
maju 2013 roku były niższe przeciętnie o 0,1%. (KSH)
3. W okresie marzec-maj 2013 roku bezrobocie na Węgrzech wyniosło 10,5%. W
badanym okresie liczba bezrobotnych stanowiła 461 tysiące osób. W grupie
wiekowej 25-54 lat bezrobocie spadło o 0,9% r/r i wyniosło 9,6%, w grupie
wiekowej 55-64 pozostało na poziomie 8,2%), a wśród osób młodszych (15-24
lat) wynosiło 27,0% (i pozostało na niezmienionym poziomie w porównaniu z
analogicznym okresem sprzed roku). Spośród ogółu bezrobotnych 47,9%
poszukiwało pracy przez okres dłuższy niż rok, a przeciętny okres przebywania
bez zatrudnienia wynosił 17,2 miesięcy. (KSH)
4. W okresie marzec-maj 2013 roku zatrudnionych na Węgrzech było 3.910 tys.
osób, co oznacza o 62 tys. osób więcej niż w analogicznym okresie roku 2012.
(KSH)
5. W okresie styczeń-kwiecień 2013 roku średnia płaca brutto osób
zatrudnionych na pełnym etacie wzrosła o 3,4% r/r i wyniosła 226.700 HUF,
przy czym w sektorze prywatnym średnia płaca brutto wzrosła o 3,2% (do
237.900 HUF), a w sektorze publicznym o 3,6% (do 213.100 HUF). Średnia płaca
netto w gospodarce narodowej (liczona bez ulg rodzinnych) wzrosła w badanym
okresie o 4,7% r/r i wyniosła 148.500 HUF. (KSH)
6. W kwietniu 2013 roku produkcja przemysłowa w relacji r/r odnotowała
wzrost na poziomie 5,3% (po wyeliminowaniu czynników kalendarzowych
wykazywała wzrost o 2,9%). W stosunku do marca br., po wyeliminowaniu
czynników sezonowych i kalendarzowych, wskaźnik wzrósł w kwietniu 2013
roku o 1,2%. Eksport produktów przemysłowych wzrósł w kwietniu 2013 roku o
14,2% r/r. Sprzedaż krajowa produktów przemysłowych w kwietniu 2013 roku
skurczyła się o 1,8% r/r. (KSH)
7. W kwietniu 2013 roku ceny produkcji sprzedanej przemysłu były wyższe o
0,7% w stosunku do kwietnia 2012 roku, a w stosunku do poprzedniego
miesiąca ceny obniżyły się o 1,2%, przy czym ceny sprzedaży krajowej skurczyły
się w kwietniu o 0,6% r/r, a sprzedaży na eksport wzrosły o 1,5% r/r. (KSH)
8. Węgierski przemysł budowlany odnotował w kwietniu 2013 roku wzrost o
9,8% w porównaniu z kwietniem 2012 roku, przy czym produkcja budynków
wzrosła o 7,4% r/r, zaś wykonanie robót budowlanych innego typu było wyższe
o 12,6% r/r. W stosunku do kwietnia 2012 roku w kwietniu 2013 roku portfel
nowych zamówień na roboty budowlane był niższy o 13,1%, a skumulowana
liczba zamówień była wyższa o 13,5%. (KSH)
9. W kwietniu 2013 roku wartość węgierskiego eksportu wyniosła 6 857,8 mln
EUR (wzrost o 11,7% w stosunku do kwietnia 2012 roku), a importu 6 140,5
mln EUR (wzrost o 7,6% r/r), co oznacza, że - dodatnie dla Węgier - saldo
obrotów handlowych ukształtowało się na poziomie 717,4 mln EUR. (KSH)
10. W kwietniu 2013 roku wolumen obrotów handlu detalicznego wzrósł się o
3,4% r/r. W stosunku do poprzedniego miesiąca, po wyeliminowaniu czynników
sezonowych i kalendarzowych, wolumen obrotów handlu detalicznego wzrósł o
5,2%. Wartość obrotów handlu detalicznego (w tym również internetowego i
wysyłkowego) w kwietniu 2013 roku wyniosła 684,7 mld HUF. (KSH)
11. W stosunku do kwietnia 2012 roku ceny produktów rolnych wzrosły w
kwietniu 2013 roku o 11,5%, przy czym ceny upraw roślinnych wzrosły o 15,9%
r/r, zwierząt żywych i produktów pochodzenia zwierzęcego o 3,2%. (KSH)
12. Deficyt budżetowy w czerwcu. Wg danych resortu gospodarki deficyt
budżetowy w czerwcu 2013 roku wyniósł 162,3 mld HUF, a w pierwszych
sześciu miesiącach roku łącznie 721,7 mld HUF, co stanowi 82% całego
założonego na 2013 rok deficytu (841,3 mld HUF).
13. Rezerwy międzynarodowe węgierskiego banku centralnego MNB wyniosły
na koniec maja 2013 roku 35.309,0 mln EUR (w analogicznym okresie 2012 roku
rezerwy wynosiły 35.555,0 mln EUR).
14. Rezerwy złotowe państwa węgierskiego. W odpowiedzi na interpelację
poselską prezes banku centralnego poinformował, że na dzień 30 kwietnia br.
rezerwy banku centralnego w złocie przedstawiały wartość 111 mln EUR, a ich
ilość wynosiła 99 tys. uncji, co odpowiada ok. 3 tonom. Wartość ta stanowi mniej
niż pół procent rezerw MNB na koniec kwietnia br. (35,9 mld EUR). W 1989
roku, zgodnie z tendencjami międzynarodowymi, ówczesne kierownictwo MNB
podjęło strategiczną decyzję o redukcji rezerw złotowych do poziomu
2
technicznie koniecznego minimum. W wyniku tej decyzji, po zbyciu rezerw na
międzynarodowych rynkach złota w okresie pomiędzy majem 1989 roku i
październikiem 1992 roku, rezerwy złotowe z 65 ton uległy zmniejszeniu do
obecnego poziomu 3 ton. Faktyczny poziom rezerw od tamtego momentu
pozostał bez zmian, a wahania ich wartości wyznaczane są przez kurs złota.
15. W czerwcu 2013 roku obroty na Budapeszteńskiej Giełdzie Papierów
Wartościowych (BÉT) wyniosły 188.130 mln HUF (spadek o 9,5% w stosunku
do poprzedniego miesiąca; wzrost o 2,2% w stosunku do czerwca 2012 roku), a
średnia wartość dziennej transakcji wyniosła 9.406,5 mln HUF.
16. Zadłużenie państwa na poziomie 82,4% PKB. Według ostatecznych danych
banku centralnego (MNB) dług państwa wyniósł na koniec marca 2013 r. 82,4%
PKB (wstępnie szacowano go na 82,2%).
17. Kopint-Tárki Zrt. bardziej optymistycznie o wzroście. Instytut w swej
najnowszej prognozie stwierdza, że gospodarka węgierska wydostała się już z
najgłębszego punktu recesji, lecz jej tempo wzrostu jest jeszcze niepewne.
Główny problem stanowi bowiem nieprzewidywalność polityki gospodarczej i
nieufność przedsiębiorców, co powoduje, że średnie przedsiębiorstwa
węgierskie i zagraniczne dokonują inwestycji raczej poza granicami Węgier.
Jeżeli wydajność rolnictwa w br. będzie bardzo dobra wówczas wzrost PKB może
wynieść nawet 0,5% (wg scenariusza ‘bazowego’ wyniesie on 0,3%, w 2014 roku
zaś 1,5%). Pozostałe wskaźniki prognozy na 2013 rok (w nawiasie 2014):
eksport: 1,8% (3,4%), import: 1,2% (2,9), produkcja przemysłowa: 0,5% (2,5%),
inflacja: 1,6% (2,8%), zatrudnienie: 0,2% (0,0%), bezrobocie: 10,9% (10,9%),
płace realne netto: 2,7% (2,2%), deficyt budżetowy: 2,8% PKB (2,9% PKB), dług
publiczny: 80,8% PKB (79,8% PKB).
18. Nowy pakiet działań gospodarczych min. M. Vargi. Minister gospodarki M.
Varga ogłosił w poniedziałek 17 czerwca br. pakiet nowych działań
gospodarczych o wartości 110-144 mld HUF (0,4-0,5% PKB), przedkładając
jednocześnie projekt modyfikacji właściwych ustaw do parlamentu. Jest to już
drugi pakiet ministra Vargi od chwili przejęcia przez niego kierownictwa nad
resortem gospodarczym. Nowy pakiet ma zacząć obowiązywać od 1 sierpnia br. i
składa się z następujących elementów:
 podniesienia stawki opłaty z tytułu transakcji finansowych: w przypadku
podjęcia gotówki z 0,3% do 0,6% (z jednoczesną likwidacją górnej granicy
opłaty wytyczonej dotychczas na poziomie 6.000 HUF), a w przypadku
przelewów bankowych z 0,2% do 0,3%, z pozostawieniem maksymalnego
progu (6.000 HUF),
 podwyższenia stawek podatku telekomunikacyjnego dla firm od
telefonów komórkowych i wysyłanych SMS-ów z 2 HUF za minutę
rozmowy lub wiadomości SMS do 3 HUF, z przesunięciem górnego limitu
podatku z 2.500 do 5.000 HUF,
 nałożenia na dochody kapitałowe - oprócz istniejącego 16%-wego
podatku dochodowego - dodatkowej 6%-owej zdrowotnej składki
ubezpieczeniowej,
 podwyższenia stawki podatku od eksploatacji złóż/wyrobisk górniczych z
12% do 16% oraz
3

nałożenia na banki obowiązku wpłacenia do budżetu 7% podatku od
zobowiązań samorządowych przejętych przez państwo; zdaniem rządu
wraz przejęciem długów samorządowych zmniejszyło się ryzyko
ponoszone przez banki (choć rząd konsultował tę kwestię ze Związkiem
Banków, to według związku nie doszło pomiędzy stronami dotychczas do
porozumienia).
Wg ministra M. Vargi nowy pakiet był potrzebny z jednej strony po to, by
Węgry na stałe zostały wyjęte spod EDP i nie powróciły tam w najbliższej
przyszłości (jak stało się to w przypadku Malty), z drugiej strony zwiększenie
dochodów państwa uzasadnione jest niższą od założonej w ustawie
budżetowej inflacją oraz koniecznością uzupełnienia słabych wpływów do
budżetu.
Działanie
2013
Podwyżka opłaty od transakcji finansowych (mld HUF)
Podwyżka podatku telekomunikacyjnego dla przedsiębiorstw (mld
HUF)
Podwyżka opłaty od eksploatacji złóż (mld HUF)
Dodatkowa zdrowotna składka ubezpieczeniowa od dochodów
kapitałowych (mld HUF)
Podatek specjalny od przejętych przez państwo długów
samorządowych (mld HUF)
Łączne planowane wpływy do budżetu (mld HUF)
Łączne planowane wpływy do budżetu (% PKB)
2014
40
5
96
12
10
7
20
16
48
0
110
0,4
144
0,5
Źródło: portfolio.hu
19. Posiedzenie ECOFIN, zamknięcie EDP wobec Węgier. Po rekomendacji KE z
29 maja br. Rada Ecofin podjęła (21 czerwca) jednomyślną decyzję o
zakończeniu postępowania EDP wobec Węgier, finalizując tym najdłuższe
postępowanie w całej historii EDP, trwające od 2004 roku. Na posiedzeniu Ecofin
przedyskutowano również zalecenia KE dla poszczególnych krajów. Dla Węgier
Komisja sformułowała pakiet wytycznych, w tym: o dążeniu do stabilnej obniżki
raty zadłużenia państwa, o wsparciu działalności kredytowej banków poprzez
zmniejszenie odrębnych podatków bankowych, o uczynieniu podatków
dochodowych dla osób prawnych bardziej przewidywalnymi, o wprowadzeniu
niższej stawki podatkowej dla osób z niskimi zarobkami, o zmniejszeniu w
zatrudnianiu dominacji programów robót publicznych, o przywróceniu
przyjaznego dla zagranicznych inwestorów środowiska, o stopniowej rezygnacji
państwa z regulowania cen energii. Min. M. Varga wyraził dezaprobatę
węgierskiego rządu wobec niektórych wytycznych KE, rząd bowiem zastrzega
sobie prawo do określania stawek energii oraz różnych podatków sektorowych
(bankowego, dla przedsiębiorstw energetycznych, telekomunikacyjnego).
20. Ustawa o ziemi. Po rocznym postępowaniu legislacyjnym parlament uchwalił
(głosami wyłącznie koalicji rządzącej) 21 czerwca 2013 r. ustawę (kardynalną wymagającą większości 2/3 głosów) o obrocie gruntów rolnych i leśnych. Jej
przepisy wejdą w życie w czterech fazach począwszy od 15 grudnia br.
(ostatecznie w maju 2014). Ustawa ta regulować będzie jedynie zasady obrotu
ziemią, w odrębnym akcie zostaną umieszczone normy o działalności rolniczej, o
prowadzeniu gospodarstw i zakładów rolnych, pozostaną też w mocy odrębne
4
przepisy ustawy regulującej zasady gospodarki leśnej. W wyniku obowiązywania
przedmiotowej ustawy dotychczasowy maksymalny obszar gruntów
użytkowanych przez jeden podmiot (2.500 ha) ograniczony zostanie do 1.200 ha,
a w przypadku hodowli zwierząt i producentów materiału siewnego do 1.800 ha.
Umowy dzierżawy będzie można zawrzeć na maksymalny okres 20 lat. Regulacja
maksymalnego obszaru gruntów rolnych i leśnych posiadanych na własność
pozostanie bez zmian, wynosić będzie nadal 300 ha. Podmiotami uprawnionymi
do nabycia ziemi będą krajowe osoby fizyczne oraz obywatele UE, kościoły,
instytucje finansowe podlegające mocy ustawy o listach zastawnych i bankach
hipotecznych, samorządy lokalne oraz państwo (Narodowy Fundusz Ziemi).
Jeżeli krajowe osoby fizyczne oraz obywatele UE:
 nie będą mogły wykazać się wykształceniem rolniczym lub z zakresu
gospodarki leśnej; lub
 nie będą prowadzić od trzech lat (w sposób udokumentowany)
działalności rolniczej lub leśnej na terenie Węgier, we własnym imieniu i
na własne ryzyko; lub
 nie będą członkami spółdzielni produkcyjnej zarejestrowanej na
Węgrzech (posiadającymi co najmniej 25% jej udziałów i wnoszącymi
osobisty wkład pracy) prowadzącej działalność rolno-leśną,
wówczas będą mogły nabyć maksymalnie 1 ha ziemi na terenie Węgier.
Nie będą uprawnione do nabycia własności ziemi:
 zagraniczne osoby fizyczne spoza UE;
 inne państwa lub ich prowincje, obce samorządy i ich jakikolwiek organ;
 osoby prawne – z wyjątkiem kościołów, które uzyskałyby ziemie od
swojego
poprzednika
prawnego
w
wyniku
przekształcenia
organizacyjnego (fuzja, podział, przyłączenie, wyodrębnienie).
Dla ważności aktu sprzedaży ziemi, jak i zawarcia umów o przeniesienie praw
dzierżawy konieczne będzie - oprócz wymogu adwokata przy kupnie-sprzedaży
ziemi i rygoru notarialnego dla dzierżawy - uzyskanie zezwolenia
odpowiedniego urzędu (departament rolny centralnej administracji w terenie,
szczebla wojewódzkiego). W postępowaniu zezwoleniowym urząd ten
zobowiązany będzie zwrócić się o wydanie opinii w poszczególnych sprawach
zakupu ziemi do nowo powstałych ‘lokalnych komitetów ziemskich’ (ciała
przedstawicielskie rolników i spółdzielni, powstałe w obrębie granic
administracyjnych danego samorządu lokalnego). Opinia komitetów nie będzie
wiążąca dla postępującego w sprawie urzędu. Umowy o kupnie-sprzedaży będzie
można zawierać tylko na formularzach o numerach porządkowych ściśle
księgowanych przez państwo. Prezydent Węgier podpisał, wzbudzającą wiele
emocji i kontrowersji na Węgrzech, ustawę w dniu 28 czerwca br.
21. Ustawa o banku centralnym. 7 czerwca rząd przedłożył parlamentowi projekt
nowej ustawy o banku centralnym stanowiącej o połączeniu nadzoru
finansowego (PSZÁF) z bankiem centralnym (MNB). W razie uchwalenia aktu
prawnego nadzór finansowy przestanie działać z dniem 1 października br., zaś
dotychczasowe organy banku centralnego, jak rada monetarna, zarząd i rada
nadzorcza, uzupełnione zostaną o odrębnie działającą ‘radę stabilności
finansowej’ (PST Pénzügyi Stabilitási Tanács), składającą się z min. 3, a max. 10
członków, na czele z prezesem MNB, dalej wiceprezesem MNB odpowiedzialnym
za ten dział (nadzór mikro-ostrożnościowy instytucji finansowych oraz nadzór
makro-ostrożnościowy całego systemu finansowego) oraz kierownikami
wypełniającymi zadania z zakresu stabilności finansowej, wyznaczonymi przez
5
prezesa MNB. W wyniku fuzji dwóch instytucji dotychczasowe funkcje PSZÁF
związane z nadzorem rynków kapitałowych, finansowych i ubezpieczeniowego,
jak również funkcja ochrony konsumentów zostałaby przejęta przez MNB. W
związku z nowymi zadaniami prezesa banku centralnego w zakresie nadzoru
poszczególnych instytucji (fundusze emerytalne, inwestycyjne, towarzystwa
ubezpieczeniowe, banki i banki spółdzielcze itp.) uzyska on uprawnienie do
regulacji tych segmentów rynku w drodze rozporządzeń podobnie do
upoważnienia z jakiego korzystał prezes PSZÁF, istotną różnicą jednak będzie, że
rozporządzenia te, w odróżnieniu od poprzednich, posiadać będą wyższą rangę
(na równi z rozporządzeniami rządu), a w hierarchii aktów prawnych będą
musiały być zgodne jedynie z ustawami. Fuzję dwóch instytucji rząd zaplanował
już dużo wcześniej, jednakże z uwagi na ostrą interwencję Europejskiego Banku
Centralnego proces ten został wstrzymany.
22. Strategia rządu na rzecz innowacyjności. Pierwszy projekt strategii resort
gospodarki ogłosił jeszcze na jesieni 2012 roku, po czym - po odbyciu krajowej
serii konsultacji z uwzględnieniem ok. 500 uwag - został on przedłożony
rządowi. Z. Cséfalvay, sekretarz stanu ds. strategii gospodarczej, przypomniał, że
najważniejszym celem wytyczonym w Narodowej Strategii Innowacji i Rozwoju
Badań jest, by roczne nakłady na B+R z obecnych 1,2% PKB wzrosły do 2020
roku do poziomu 1,8% PKB, a dotychczasowy, prawidłowy trend, zgodnie z
którym 2/3 nakładów pochodzi z sektora przedsiębiorczości został utrzymany.
Za ważne uznał też, by do końca dekady liczba badaczy naukowych na Węgrzech
wzrosła z obecnych 37 tysięcy do ponad 50 tysięcy, a także by na terenie kraju
siedzibę znalazło 30 nowych, globalnych centrów B+R przedsiębiorstw
międzynarodowych, by 30 większych krajowych warsztatów badawczotechnologicznych ‘zaistniało w elicie świata’, a 300 małym przedsiębiorstwom,
bazującym na B+R, udało się podbić rynki międzynarodowe. Jednym z celów
strategii jest też wspieranie przedsiębiorstw technologicznych wywodzących się
ze środowisk uniwersyteckich oraz odpowiednie ukształtowanie systemu
instytucji, który lepiej wspierałby badania przemysłowe i stosowane. Podkreślił
też, że w nowym 7-letnim unijnym cyklu budżetowym B+R i innowacja
otrzymają szczególną rolę w pobudzaniu gospodarki węgierskiej, bowiem 8%
środków unijnych ma zostać przeznaczone właśnie na B+R+I. Dla realizacji
strategii konieczne będzie też rozwinięcie środków stymulujących B+R od strony
podatkowej, na co resort gospodarczy zadeklarował powołanie odpowiedniej
grupy roboczej. Oprócz tradycyjnych metod wspierania działalności B+R – bez
obowiązku zwrotu środków wsparcia – sekretarz stanu pokreślił wagę
finansowych środków pomocy zbliżonych bardziej do metod rynkowych w
postaci: kredytów kombinowanych, dotacji zwrotnych, gwarancji i finansowania
kapitałowego.
23. Strategia infokomunikacyjna rządu. Sekretarz stanu ds. infokomunikacji w
resorcie rozwoju narodowego M. Vályi-Nagy powiedział w parlamencie, że
rządowa strategia w tej materii obejmuje rozwój infrastruktury cyfrowej,
poprawę ‘cyfrowego analfabetyzmu’ społeczeństwa, wspieranie rozwoju
informatycznego MŚP oraz stworzenie do 2020 roku państwa cyfrowego, w
którym załatwianie wszelkich spraw w większości instytucji odbywałoby się w
pełni elektronicznie. Strategia, sporządzona we współpracy z krajowymi MŚP
oraz przedsiębiorstwami międzynarodowymi (partnerami strategicznymi),
określa na czas następnego budżetowego cyklu unijnego sposób wydatkowania
6
środków oraz główne kierunki rozwoju w sytuacji, gdy tylko 55% społeczeństwa
używa obecnie internetu, a 43% w ogóle nie posiada komputera. Wg
wiceministra zakończenie fazy projektowania programu operatywnego na rzecz
rozwoju info-komunikacji ma nastąpić w ciągu roku, wówczas od wiosny 2014
roku ruszyć będą mogły, związane z programem operatywnym, konkretne
konkursy i przetargi.
24. Coraz szerszy zakres kompetencji P. Szijjártó. Premier mianował Pétera
Szijjártó, sekretarza stanu w Kancelarii Premiera ds. kontaktów gospodarczych z
zagranicą, na współprzewodniczącego kolejnych międzyrządowych komisji
gospodarczych: węgiersko-libańskiej, węgiersko-jordańskiej i węgierskokatarskiej. Celem ma być zwiększenie w ramach polityki ‘otwarcia na Wschód’
obrotów handlowych także ze światem arabskim. Tym samym P. Szijjártó
przewodzi obecnie już dwudziestu dwu komisjom mieszanym tego typu.
25. Nowe postępowanie unijne. Pod koniec maja br. KE wystosowała pismo do
Budapesztu ws. fragmentu węgierskiej regulacji z 2012 roku dotyczącej
produktów objętych podatkiem akcyzowym. Wg Brukseli przepisy krajowe
naruszają unijną swobodę przepływu towarów. Chodzi o to., że produkty
tytoniowe posiadające etykiety akcyzowe z wcześniejszą stawką podatku mogą
być przedmiotem obrotu hurtowego przez okres maksimum 30 dni, a obrotu
detalicznego 60 dni; następnie należy je zaopatrzyć nową etykietą
(uwzględniającą nową stawkę), a jeśli jest to niemożliwe produkty należy
zniszczyć. Węgry mają dwa miesiące na udzielenie wyjaśnień w tej sprawie. KE
wystosowała też list do Budapesztu w sprawie ochrony zwierząt używanych do
celów badań naukowych, w przypadku których – zdaniem Brukseli –
transpozycja dyrektyw unijnych nie odbyła się w odpowiedni sposób.
Jednocześnie KE zadecydowała również o zakończeniu wobec Węgier
postępowania w dwóch sprawach z zakresu ochrony środowiska – stosowania
ołowiu i kadmu.
26. ‘Kafeteria’ skierowana do Trybunał Europejskiego. Z uwagi na fakt, że rząd
węgierski nie uwzględnił uwag KE w dwóch poprzednich fazach postępowania
Komisja zdecydowała o pozwaniu Węgier przed sąd w związku z węgierskimi
przepisami dot. bonów towarowych. Zdaniem KE ograniczenia wprowadzone
nowymi przepisami od stycznia 2012 roku są sprzeczne z podstawowymi
zasadami wolności osiedlania się podmiotów gospodarczych i świadczenia usług.
Węgierska regulacja weszła w życie bez okresu przygotowawczego, eliminując z
rynku trzech głównych, wieloletnich jego aktorów, francuskie firmy: Sodexo, Le
Cheque Déjeuner, Edenred (250 mld HUF obrotu), zapewniając jednocześnie
monopol państwowej fundacji (emitującej bony spożywczo-restauracyjne – o
nazwie Erzsébet oraz bony na usługi rekreacyjno-wypoczynkowe o nazwie Karta
Wypoczynkowa Széchenyiego tzw. karta SZÉP) poprzez ustalenie bardzo
restrykcyjnych warunków technicznych emisji elektronicznych i papierowych
bonów (w postaci kart bankomatowych oraz banknotów). Dodatkowo rząd, po
podwyższeniu z 19,04% do 30,94% stawki podatku dochodowego uiszczanego
przez pracodawców wypłacających część świadczeń pracowniczych w formie
bonów, zróżnicował dotychczas jednolitą stawkę podatkową na bony według
emitenta bonu, co w głównej mierze przyczyniło się do całkowitego odwrócenia
się pracodawców od usług proponowanych przez firmy francuskie, dominujące
do 2012 roku na węgierskim rynku ‘bonów kafeteryjnych’. Rząd usprawiedliwia
7
państwowy monopol tym, że z czerpanych dochodów finansuje prowadzoną
przez siebie politykę społeczną, a poprzez ustalenie trudnych do sprostania
warunków technicznych emisji chronione są interesy konsumentów, poprzez
bezpieczeństwo otrzymania należnych świadczeń pracowniczych.
27. Indywidualne konta składek emerytalnych od przyszłego roku. Według
konkursu rozpisanego 11 czerwca przez Narodową Agencję Rozwoju techniczny
system indywidualnych kont, za pomocą którego każdy obywatel będzie miał
dostęp do danych go dotyczących, ma zostać stworzony do lipca 2014 roku.
Projekt, wart 1,3 mld HUF, sfinansowany zostanie w 100% ze środków unijnych.
Zgodnie z planami na kontach indywidualnych rejestrowane będą – począwszy
od stycznia 2013 roku – wszelkie indywidualne składki opłacane przez
pracowników (na podstawie danych zeznań o składkach przesyłanych co miesiąc
do urzędów skarbowych przez pracodawców). Na koncie indywidualnym
obywateli nie zostaną uwzględnione kwoty wpłat uiszczanych przez
pracodawców z tytułu pracodawczych składek emerytalnych od wynagrodzeń
pracowniczych. Łączna kwota, którą gospodaruje państwowy fundusz
emerytalny, wynosi rocznie 3.000 mld HUF, z czego niecałe 800 mld pochodzi z
wszelkich składek wpłacanych przez pracowników, a prawie 2.000 mld HUF ze
składek opłacanych przez pracodawców.
28. Nowy program kredytowy na rzecz aptek. Rząd przyjął wniosek o programie
kredytowania aptek, ogłoszony dla uzyskania większościowego udziału
farmaceutów w aptekach. Sekretarz stanu ds. zdrowia M. Szócska poinformował,
iż spośród ogólnodostępnych 2.330 aptek działających obecnie na Węgrzech w
352 własność farmaceutów nie osiąga 50%, w przypadku 487 aptek udział
własności farmaceutów nie osiąga nawet poziomu 25%. Zaznaczył, że celem
programu jest, by dziedzina zaopatrzenia w lekarstwa - która w ostatnich latach
stała się działalnością handlową - ponownie powróciła do rąk specjalistów tej
dziedziny, tj. farmaceutów. W tym celu rząd wyznaczył ostateczne terminy na
osiągnięcie wymaganej proporcji udziałów farmaceutów w strukturze
własnościowej aptek – 25% do stycznia 2014 roku i 50% do stycznia 2017 roku,
wypracował przy tym dwa rodzaje konstrukcji, zgodnie z którymi w pierwszej
wspieranie uzyskania większościowego udziału farmaceutów odbędzie się w
postaci kredytów udzielanych z preferencyjnymi odsetkami państwa (3%), w
drugiej konstrukcji (odnoszącej się do farmaceutów działających jako osoby
prawne) w formie wkładu kapitałowego państwa z obowiązkiem spłaty w trzech
ratach w ciągu 5 lat.
29. Kolejne opóźnienie w podłączeniu kas fiskalnych on-line do urzędów
skarbowych. Minister gospodarki dokonał prolongaty o dalsze 2 miesiące
terminu wprowadzenia kas fiskalnych połączonych elektronicznie z systemem
informatycznym urzędów skarbowych. Przekładana już wielokrotnie data
zainstalowania kas on-line została w ten sposób przesunięta - w przypadku
małych przedsiębiorstw - na 1 września br. Powodem opóźnień jest
przedłużanie się procesu wyboru i certyfikacji typów oprogramowania i kas
spełniających wymogi.
30. Rachunki ‘stabilizujące zadłużenie państwa’. Parlament stworzył możliwość
otwierania przez osoby fizyczne rachunków (na kwotę min. 5 mln HUF)
służących poprawieniu struktury zadłużenia państwa (obecnie w niemal 45%
8
składającego się z zadłużenia w walutach obcych), bardziej odpornego na
wahania pod wpływem zmian kursowych. Istotą rachunku ma być jednorazowy
przelew na rachunek min. 5 mln HUF lub równowartości ze sprzedaży papierów
wartościowych, a ciekawostką rozwiązania jest, że kwota trafiająca na rachunek
- niezależnie od jej pochodzenia i czy odprowadzono od niej podatek dochodowy
czy też nie - zakwalifikowana będzie jako dochód pochodzenia krajowego, a po
pięciu latach przechowywania środków na koncie, zebrane odsetki - zysk,
zwolniony zostanie z 16%-owego podatku od dochodów kapitałowych (w
przypadku podjęcia środków po czwartym roku 16%-wy podatek obliczać się
będzie od 50% zysku, po trzech latach od 100%, a w razie przedwczesnego
wyjęcia przed upływem trzeciego roku podatek od dochodów kapitałowych
należy zapłacić od 200% zysku). Oprócz wspomnianego podatku dochody
wpłacone na rachunki ‘stabilizacyjne’ nie byłyby obciążone żadnymi innymi
ciężarami publicznymi.
31. Strategia walki z zadłużeniem w walutach obcych. Wedle proponowanego
wzoru zaplanowaną wartość długu państwowego liczonego w HUF należy
określić w ten sposób, by tempo wzrostu zadłużenia mierzone w stosunku do
roku poprzedniego nie przekroczyło różnicy pomiędzy założonym w ustawie
budżetowej wskaźnikiem inflacji na dany rok oraz 50% założonego w budżecie
na dany rok wskaźnika realnego tempa wzrostu PKB. Formuła ta znajdzie
zastosowanie dopiero podczas planowania budżetu na 2016 rok, a stosowana
będzie aż do czasu gdy rata zadłużenia znajdzie się poniżej poziomu 50% PKB.
Wcześniej resort gospodarki nie posiadał takiej strategii, aczkolwiek istniały
dokumenty wypracowane przez Centrum Obsługi Zadłużenia (ÁKK) oraz
ministerstwo
odpowiedzialne
za
opracowanie
budżetu
(resort
gospodarki/finansów).
32. Reforma spółdzielczości bankowej. Uchwalona 27 czerwca ustawa tworzy
ramy prawne do przeprowadzenia integracji sektora banków spółdzielczych na
Węgrzech. To kolejny element rządowego programu z 2010 roku. W
argumentacji rządowej mówi się, że celem ustawy jest nadanie wyróżniającej się
roli
bankom
spółdzielczym
w
finansowaniu
wsi,
kredytowaniu
przedsiębiorczości regionów wiejskich i wzmocnienia w 100%-ach krajowego
sektora spółdzielczego. Poprzednie etapy programu to: nabycie w 2012 roku
przez Węgierski Bank Rozwoju (MFB) 38,5% udziałów w Takarékbanku (banku
centralnym wszystkich banków spółdzielczych) oraz zatwierdzenie przez nadzór
finansowy (PSZÁF) transakcji o zakupie przez państwo 49% udziałów w dwóch
mniejszych bankach komercyjnych kredytujących głównie małe i średnie
przedsiębiorstwa tj. w Gránit Banku oraz Széchenyi Banku. Powstać ma również
tzw. Organizacja Integrująca Banki Spółdzielcze, obejmująca obowiązkowo
wszystkie banki spółdzielcze wraz z Takarékbankiem i MFB, członkostwo w
której będzie warunkiem wykonywania, zawieszenia lub wykluczenia z
działalności bankowej. Organizacja ta zastąpić ma dotychczasowe cztery różne
zrzeszenia spółdzielcze (OTIVA, REPIVA, TAKIVA, HBA) przejmując od nich
funkcje bankowych funduszy gwarancyjnych oraz wypracowując na poziomie
sektorowym obowiązujące wszystkich regulaminy kontroli wewnętrznej,
księgowości, o wymaganych kwalifikacjach prezesów itd.
33. Sposób wydatkowania środków unijnych w toku zmian. Sekretarz stanu w
resorcie gospodarczym odpowiedzialny za strategię gospodarczą powiedział na
9
konferencji prasowej, że w optymalnym przypadku konkursy, które zostaną
rozpisane ze środków unijnych przeznaczonych na lata 2014-20, mogą zostać
ogłoszone jeszcze przed końcem roku. Rząd w listopadzie br. przedłoży końcowy
projekt porozumienia partnerskiego, które będzie zawierał węgierskie wizje co
do programów operacyjnych. Ich liczba ma się zmniejszyć z 16 do 9, dokonane
zostaną poważne przesunięcia środka ciężkości: na kwestie zatrudnienia
przeznaczono by w latach 2014-20 dwukrotność dotychczasowej kwoty – 1.200
mld HUF, na poprawę konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw
1.100 mld HUF, na rozwój komunikacji – 900 mld HUF, na gospodarkę
energooszczędną trzykrotność dotychczasowej kwoty – 800 mld HUF, dwa razy
więcej na wsparcie B+R+I – 700 mld HUF.
34. Nowy szef urzędu ds. atomistyki. Z dniem 5 czerwca premier mianował Gyulę
Fichtingera, dotychczasowego zastępcę dyrektora generalnego w Krajowym
Urzędzie ds. Energetyki Jądrowej, na stanowisko dyrektora generalnego Urzędu.
35. Rosnąca aktywność Rosatomu. Coraz cześciej pojawiają się w mediach
węgierskich informacje na temat intensyfikacji kampanii Rosatomu w sprawie
kontraktu na budowę dwóch nowych bloków w Paks. W odróżnieniu od
dotychczasowych deklaracji firmy rosyjskiej nowością jest to, że udział
węgierskich poddostawców w projekcie wzrosnąć miałby z deklarowanych
dotychczas 20-30% do 40% i będą oni mogli pojawić się również w globalnej
sieci dostawczej Rosatomu, budującego obecnie w 28 miejscach świata bloki
elektrowni jądrowych. Koszt planowanych w Paks dwóch bloków szacowany jest
na 10 mld EUR, a czas zwrotu inwestycji 15 lat.
36. MVM zbuduje elektrownię na biomasę. Państwowa grupa energetyczna MVM
Zrt. ma w miejscowości Bokod (woj. Komárom-Esztergom) do 2014 roku
wybudować 36 MW-ową elektrownię na biomasę, która ma zapewnić
ogrzewanie miejscowości Bokod i pobliskiego Oroszlány. MVM będzie miała
obowiązek zaopatrywania ww. miast w ogrzewanie do końca 2020 roku. 1 GJ
energii elektrycznej będzie kosztował 4 tys. HUF (obecnie 1 GJ wytwarzany w
węgla kosztuje 2 tys. HUF). Różnica w cenie ma nie zostać przełożona na
konsumentów.
37. Tesco nadal liderem. Agencja badań rynkowych Nielsen sporządziła tegoroczny
ranking największych detalicznych sieci handlowych z branży FMCG na
Węgrzech wskazujący na coraz większą koncentrację na tym rynku. Choć lider
rankingu od lat się nie zmienia, to pozostała część rynku nieco się przeobraziła w
wyniku zniknięcia z segmentu hipermarketów, supermarketów i sklepów
dyskontowych mniejszych sieci (nie ma już siedmiu jednostek francuskiej Cory,
przejętej przez Auchan, a większość supermarketów belgijskiej grupy Match i
sklepów dyskontowych Profi stopniowo przeszła na własność węgierskich grup
Coop i CBA).
Obroty detalicznych sieci handlowych w 2012 roku (mld HUF)
Tesco
709
CBA
578
Coop
530
Spar
421
Real
370
10
Lidl
Auchan
PennyMarket
Aldi
Drogerie Markt
291
258
188
85
66
38. Rekordowa liczba zlikwidowanych firm. Wg obliczeń firmy Opten, oferującej
usługi baz danych o firmach, sądy gospodarcze na Węgrzech wykreśliły w
pierwszym półroczu br. z krajowego rejestru sądowego niemal 16 tys. firm, co
stanowi 7,1%-owy wzrost w relacji r/r oraz 3,4%-owy wzrost w stosunku do dotychczas rekordowego - drugiego półrocza 2010 roku.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------Węgry - podstawowe wskaźniki makroekonomiczne
Wzrost PKB (%)
Produkcja przemysłowa (%)
Inflacja (%)
Bezrobocie (%)
2009
-6,3
-17,7
4,2
10,0
2010
1,2
10,5
4,9
11,2
2011
1,7
5,4
3,9
10,9
Źródło: Węgierski Urząd Statystyczny (KSH)
Opr.:
Wydział Poliyczno-Ekonomiczny
Ambasady RP w Budapeszcie
11
2012
-1,7
-1,7
5,7
10,7
2013
-0,3 (I kwartał)
2,9 (kwiecień)
1,8 (maj)
10,5 (marzec-maj)