Agnieszka Mazur Czy aktywność fizyczna może zmieniać mózg?

CZY AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA MOŻE ZMIENIAĆ
MÓZG?
Obecnie największym zagrożeniem dla zdrowia społeczeństwa jest obserwowane obniżenie
aktywności fizycznej. Skutki tego w postaci zmian w metabolizmie stwierdza się niekiedy już
u dzieci.
W samej Unii Europejskiej 40-60% populacji prowadzi siedzący tryb życia; a oto, wynikające z
wielkiej liczby badań, skutki ograniczonej aktywności fizycznej ( hipokinezji, hipodynamii,
sedenterii, niedoruchliwości mięśniowej):
- zwiększone ryzyko schorzeń sercowo - naczyniowych
- pogorszenie funkcji metabolicznych i obniżenie przemiany materii ( ryzyko otyłości,
cukrzycy typu II, wzrost LDL cholesterolu we krwi, pogorszenie tolerancji glukozy oraz
zakłócenie funkcji trawiennych)
- atrofia mięśni ( zmniejszenie siły i wytrzymałości mięśniowej, gorsze możliwości
funkcjonalne)
- osteoporoza (demineralizacja tkanki kostnej, bóle i złamania kości)
- zmniejszenie odporności swoistej i odporności nieswoistej ustroju (obniżenie liczby
komórek obronnych, zwiększone ryzyko nowotworów)
- spadek wydolności fizycznej (zmniejszenie maksymalnej wentylacji płuc, spadek
pojemności życiowej płuc)
- negatywny wpływ na zdrowie psychiczne (gorsza samoocena, skłonność do stresu,
zakłócone funkcje poznawcze)
Aktywność fizyczna a psychika i styl życia
Aktywność fizyczna wpływa nie tylko na rozwój somatyczny i wydolność fizyczną ustroju.
Zebrano już dowody naukowe, że wzmacnia również układ nerwowy, zwiększa zdolność do
pracy umysłowej oraz spowalnia spadek zdolności poznawczych. Obserwuje się, że
ćwiczenia i trening powodują lepszą tolerancję stresów i napięć oraz szybsze ustępowanie
złego samopoczucia.
W badaniach wykazano pozytywny wpływ uczestnictwa w aktywności fizycznej na
osiągnięcia szkolne i wyniki na egzaminach. Przyczyn upatruje się w poprawie przepływu krwi
do mózgu, lepszym nastroju, zwiększeniu koncentracji uwagi i poczucia własnej wartości.
Mózg – korzyści wynikające z ćwiczeń
Przez lata uznawano mózg jako organ wyjątkowo statyczny ze względu na brak możliwości
regeneracji i namnażania nowych neuronów w wieku dorosłym. Dopiero w roku 1999
wykazano, najpierw na myszach, potem u człowieka możliwość tworzenia i wzrostu nowych
komórek nerwowych.
Pod wpływem stymulującej roli aktywności fizycznej ( 3 miesiące treningi aerobowego)
ludzki mózg wytwarza nowe komórki nerwowe. Pojawiły się one w zakręcie zębatym
hipokampa, czyli obszarze odpowiedzialnym za pamięć, uczenie się, procesy poznawcze,
podzielność i skupienie uwagi oraz wspomnienia i emocje. Później zebrano kolejne
obserwacje wskazujące, ze aerobowa aktywność fizyczna całego ciała może wpływać na
zmiany zachodzące w mózgu na poziomie molekularnym i komórkowym. Intensywny trening
skłania neurony do tworzenia gęstych sieci połączeń nerwowych i tworzenia nowych
komórek, a nie tylko – jak sądzono dotychczas – jedynie aktywizuje krążenie i dostarcza
substratów energetycznych.
Z kolei sieć neuronalnych dendrytów ( odpowiedzialna za przekazywanie informacji) może
ulegać wybitnej redukcji w efekcie stresu. Hormon stresu – kortyzol – uszkadza komórki
hipokampa zakłócając procesy pamięci i uczenia się.
Istnieją obawy, że bierny styl życia może stać się przyczyną osłabienia kondycji psychicznej i
intelektualnej kolejnych pokoleń.
Stale rośnie liczba dowodów, ze korzyści wynikające z ćwiczeń fizycznych mogą być podobne
lub nawet większe niż stosowanie leczenia psychofarmakologicznego czy psychoterapii. Ruch
kształtuje umysł!
Wskazania dotyczące poziomu aktywności fizycznej.
Młodzież 5-18 lat
60 minut lub więcej umiarkowanej do intensywnej aktywności każdego dnia, która
jest niezbędna z punktu widzenia potrzeb rozwojowych.
Dorośli 18+
30 minut umiarkowanej aktywności fizycznej, przez co najmniej 5 dni w tygodniu
8-10 ćwiczeń z oporem, przez co najmniej 2-3 dni w tygodniu
Po 65 roku życia należy dostosować rodzaj i intensywność aktywności fizycznej.
Na podstawie artykułu prof. dr hab. Wiesława Osińskiego