Zhejiang – wiodąca gospodarczo prowincja Chińskiej Republiki

Zhejiang – wiodąca gospodarczo
prowincja Chińskiej Republiki
Ludowej
2015-11-22 02:52:53
2
charakterystyka
Wstęp
Prowincja Zhejiang leży w południowo wschodniej części wybrzeża Chin. Jej nazwa oznacza „krętą rzekę” i
wywodzi się od dawnej nazwy rzeki, przepływającej przez najważniejsze miasto tego regionu - Hangzhou.
Zhejiang od północy graniczy z obszarem administracyjnym Jiangsu i miastem Szanghaj, od północnego zachodu
z prowincją Anhui, od zachodu z prowincją Jiangxi i od południa z Fujian. Od wschodu otacza ją Morze
Wschodniochińskie. Całkowity jej obszar obejmuje ok. 101,800 km2 powierzchni lądowej oraz 260,000 km2
powierzchni morskiej, zaś jej liczba mieszkańców wynosi 54,77 mln. Zhejiang posiada dość urozmaiconą linię
brzegową z dużą liczbą wysp i wysepek zaliczanych do Archipelagu Zhoushan. Wśród miast prowincji czołowe
miejsca zajmują Hangzhou i Ningbo (mają status subprowincji), a także: Wenzhou, Huzhou, Jiaxing, Shaoxing,
Jinhua, Quzhou, Zhoushan, Taizhou i Lishui.
Historia i kultura
Ślady obecności człowieka na terenie Zhejiang pochodzą z okresu epoki kamienia, ok. 50 tyś lat temu.
Początkowo zamieszkiwał on głównie górzyste tereny w zachodniej części dzisiejszej prowincji, a następnie
przewędrował w pozostałe jej obszary, czego dowodem są odkryte liczne pozostałości na ponad 100
stanowiskach archeologicznych. Wśród najstarszych i najlepiej poznanych zespołów kulturowych prowincji
Zhejiang należy wyróżnić kulturę Shangshan (datowaną na 10 tyś lat temu), Kulturę Kuahuqiao (7-8 tyś lat
temu), Kulture Hemudu (6-7 tyś lat temu), Kulturę Majiabang (6 tyś lat temu) i Kulturę Liangzhu (4-5 tyś lat
temu). O stopniu rozwoju lokalnego osadnictwa i jego wytwórczości świadczą licznie odnajdowane fragmenty
ceramiki, szczątki niełuskanego ryżu, ślady drewnianych konstrukcji oraz kościane instrumenty muzyczne.
Kultura Liangzhu znana jest z dobrze rozwiniętej produkcji czarnych naczyń ceramicznych oraz jednej z
pierwszych na świecie i najbardziej upowszechnionych praktyk używania pługu i pozyskiwania niełuskanego ryżu.
Prowincja Zhejiang przyjęła swoją oficjalną nazwę za panowania Dynastii Ming (1368-1644). Już wtedy jej porty
stanowiły ważne centrum dla międzynarodowego handlu. W wyniku pierwszej wojny opiumowej oraz podpisania
w 1843 r. Traktatu w Nankinie, port w Ningbo stał się jednym z pięciu chińskich portów otwartych dla
nieograniczonego handlu międzynarodowego. W 1876 r. drugim traktatowym portem Zhejiang zostało Wenzhou.
Podczas „rewolucji kulturalnej” (1966-1976) rozwój prowincji został spowolniony przez politykę Mao, skupiającą
się na rozbudowie infrastruktury wewnątrz kraju i utrzymującą redukcję handlu morskiego, z którego miasta
południowo wschodnich Chin czerpały najwięcej korzyści.
Dzięki kontynuacji wymiany towarowej i sukcesywnemu budowaniu relacji z innymi krajami i regionami, Zhejiang
stało się miejscem rozkwitu prywatnej przedsiębiorczości. Dziś uznaje się, że jest to jeden z najwcześniej
rozwiniętych ekonomicznie obszarów w „Państwie Środka”, mający kluczowe znaczenie dla handlu Chińskiej
Republiki Ludowej ze światem.
Gospodarka i przemysł
Zhejiang plasuje się w czołówce najlepiej rozwiniętych gospodarczo prowincji w Chinach. Średni wzrost
gospodarczy w 2013 r. odnotowano na poziomie 8,2%. Do kluczowych miast pod względem gospodarczym
zaliczyć należy stolicę prowincji – Hangzhou oraz Ningbo, których udział w regionalnym wzroście gospodarczym
oscyluje w granicy 40%. Ważną rolę odgrywają także miasta takie jak Jiaxing, Huzhou, Shaoxing i Zhoushan.
Do głównych sektorów produkcji należy zaliczyć branżę: tekstyliów, elektromechaniczną, przemysł morski
(budowa statków), chemiczny (włókna chemiczne, produkcja pestycydów), spożywczy, materiałów budowlanych
oraz branżę medyczną (wyroby farmaceutyczne). Należy zaznaczyć, iż Zhejiang stanowi obecnie jeden z
czołowych ośrodków produkcji i logistyki tekstyliów w Chinach, oraz jeden z głównych obszarów geograficznych
wyspecjalizowanych w ich eksporcie.
3
Kluczem rozkwitu ekonomii Zhejiang jest wyjątkowo wysoka przedsiębiorczość jej mieszkańców, skupionych
wokół regionalnych specjalizacji. Dominują małe i średnie firmy, których produkcja rozwija się w sektorach takich
jak: tekstylia i części garderoby, obróbka skór, produkcja papieru, wytwórczość z metalu, produkcja części
wyposażenia domowego, przetwarzanie i drobna produkcja. W 2012 r. w prowincji zarejestrowano ok. 775 tyś
prywatnych firm o średnim kapitale w wysokości 3,1 mln yuanów. Około 70% prowincjonalnego PKB i 60%
podatku dochodowego prowincji pochodzi od przedsiębiorstw znajdujących się w prywatnych rękach. Na 500
najefektywniejszych prywatnych przedsiębiorstw w Chinach, 142 pochodzi właśnie z Zhejiang. Funkcjonują tu tak
znane chińskie firmy jak Geely (produkcja samochodów, obecnie udziałowiec VOLVO), Alibaba (sektor ecommerce), czy Wahaha (przemysł spożywczy – soki i napoje).
Przez długi czas cechą charakterystyczną prowincji było wsparcie małej i średniej przedsiębiorczości,
finansowanie dużych inwestycji infrastrukturalnych oraz produkcja tanich towarów, zarówno dla krajowej
konsumpcji jak i z przeznaczeniem na eksport. W związku z przemianami na rynku z czasem pojawiła się obawa,
iż wykształcona tak liczna grupa małych firm nie sprosta wymaganiom związanym z dostosowaniem do bardziej
zaawansowanych technologicznie warunków produkcji. W związku z powyższym, w ostatnim czasie obserwuje się
zwiększenie nakładów inwestycyjnych w restrukturyzację przemysłu oraz w rozwój nauki i technologii. W 2012 r.
inwestycje w tym kierunku wyniosły ok.12 mld yuanów, co stanowiło ok. 2,04% PKB. Zorganizowano i
przeprowadzono ponadto 1300 projektów badawczych, czego efektem było zarejestrowanie ok. 1500 nowych
patentów oraz wyszkolenie ok. 15 tyś nowych specjalistów. Obecnie w Zhejiang funkcjonuje około 1663 firm
specjalizującymi się w wysokich technologiach, zatrudniających ponad 5 mln osób. Dynamicznie rośnie też w siłę
sektor nowoczesnych usług, którego wzrost w 2012 r. oszacowano na 9% w porównaniu do roku poprzedniego.
Prowincja Zhejiang ze swoim proeksportowym profilem dotkliwie odczuła skutki załamania finansowego na
świecie w 2008 r. (głównie w USA). Zgodnie z bieżącą polityką rządu centralnego, istotnym elementem wzrostu
gospodarczego Chin jest pobudzenie konsumpcji wewnętrznej. Zhejiang, której mieszkańcy osiągają relatywnie
wysoki poziom dochodów w kraju, będzie w tym programie odgrywać kluczową rolę. W świetle nowych
priorytetów władz chińskich, coraz istotniejszego znaczenia nabierają też czerwcowe targi artykułów
konsumpcyjnych w Ningbo, których uczestnikami będą polscy przedsiębiorcy.
W prowincji szczególnie szybko rozwijają się również nowe gałęzie przemysłu, takie jak: produkcja wysokiej
jakości maszyn, usługi internetowe, elektronika, produkcja nowych materiałów, produkcja nowych typów
napędów samochodowych. Wybrane gałęzie produkcji są skoncentrowane w ramach lokalnych klastrów
przemysłowych, których jest obecnie około 180. Jest to na przykład: produkcja sprzętu w Hangzhou, produkcja
włókien chemicznych i części samochodowych w Xiaoshan, produkcja odzieży w Ningbo oraz tekstyliów w
Shaoxing i Datang, petrochemia i produkcja nowych materiałów w Zhenhai, produkcja wyposażenia domowego w
Cixi, przemysł obuwniczy i skórzany w Wenzhou (jego udział w krajowym eksporcie obuwia stanowi blisko 50%),
sprzęt komputerowy w Yongkang, czy przemysł budowniczy statków w Quzhou. W Zhejiang wybudowano około
100 profilowanych hipermarketów, które powiązane są siecią dostaw i dystrybucji. Do największych tego typu
sklepów zalicza się Yiwu China Small Commodities City oraz Shaoxing China Light Industrial Products and
Textiles City. W 2012 r. obrót tych dwóch marketów wyniósł ok. 114 mld yuanów. Warto zauważyć, iż Centrum w
Yiwu było pierwowzorem dla wielu ośrodków aktywności handlowej za granicą, w tym w Wólce Kosowskiej pod
Warszawą.
Zhejiang jest także wiodącym producentem w sektorze gospodarki rolnej i hodowlanej. Rozpowszechniona jest
uprawa bawełny, produkcja ryżu, owoców i warzyw, herbaty (3 miejsce w Chinach pod względem produkcji
herbaty) (szczególnie znana jest herbata Longjing produkowana w Hangzhou), bambusa, kwiatów i nasion
ogrodowych, grzybów jadalnych, produktów medycznych oraz hodowla zwierząt. Popularna jest tu także
wytwórczość jedwabiu, druga najbardziej liczna pod tym kątem w kraju.
Prowincja specjalizuje się także w rybołówstwie. Do najważniejszych portów morskich należą porty w Ningbo,
Wenzhou, Taizhou i Zhoushan. Roczne połowy ryb na terenie Zhoushan, są najliczniejsze w Chinach.
Intensywny rozwój ekonomiczny tego obszaru wpływa na kondycję finansową oraz warunki życia mieszkańców.
W 2013 r. PKB per capita wyniosło 6859 RMB. Dochód na mieszkańca prowincji był najwyższy w rankingu
4
wszystkich chińskich prowincji i stanowił 37.851 yuanów. Wzrost cen artykułów konsumpcyjnych odnotowano na
poziomie 2,3%. Poziom bezrobocia z 2013 r. kształtował się na poziomie 4%. W 2012 r. całkowita wielkość
sprzedaży detalicznej towarów konsumpcyjnych w prowincji Zhejiang wzrosła o 13,5%. Zaobserwowano wzrost
poziomu konsumpcji w sektorze kultury, edukacji, rozrywki, turystyki i opieki zdrowotnej. Dużą popularnością
wśród konsumentów cieszyły się produkty RTV. Wzrósł popyt na telewizory, sprzęt elektroniczny oraz
samochody. Szacuje się, iż na 100 gospodarstw domowych w miastach 36,5% jest w posiadaniu samochodu. Na
wsi udział ten jest stosunkowo niższy i wynosi ok. 15,2%. Obserwacje rosnącego w siłę rynku artykułów
luksusowych wskazują, iż prowincja Zhejiang, w tym gównie miasta Hangzhou, Ningbo i Wenzhou, stały się
dobrze rokującymi, czołowymi ośrodkami rosnącego popytu i podaży w ramach tej kategorii produktów.
Transport i wymiana handlowa
Zhejiang jest jedną z pierwszych prowincji Chin, której gospodarka została otwarta na wpływy zagraniczne.
Ustanowiono jak dotąd relacje ekonomiczne i handlowe z ponad 230 krami i regionami na całym świecie.
Prowincja osiągnęła wysoki poziom dywersyfikacji w napływie zagranicznych inwestorów, eksporcie i sposobie
prowadzenia handlu.
W 2012 r. wolumen wymiany handlowej Zhejiang wyniósł 335,85 mld USD (7,5% wzrost w stosunku do roku
poprzedniego), przy czym eksport był równy 248,8 mld USD (10,8% wzrost), zaś import 87,05 mld USD (spadek o
1%). Zhejiang zajmuje pod kątem eksportu trzecie miejsce w Chinach, zaraz po prowincji Guangdong i Jiangsu.
Głównymi partnerami wymiany towarowej prowincji są: kraje azjatyckie (34,1%) - Japonia, Hong Kong, Tajwan,
kraje Europejskie (27,4%) – w tym Unia Europejska ok. 54,47 mld USD, Korea, kraje Ameryki Północnej (18,4%) –
w tym Stany Zjednoczone ok. 18,4 mld USD. Do głównych towarów eksportowych należą: tekstylia, torby, odzież
i akcesoria, zabawki, wyroby z tworzyw sztucznych, meble i ich części.
Prowincja charakteryzuje się dominacją sektora małych i średnich przedsiębiorstw oraz silnym profilem
proeksportowym. Lokalne firmy są intensywnie wspierane przez administrację w prowadzeniu promocji na
rynkach zagranicznych. W wybranych krajach (do nich należy między innymi Polska) organizowane są przy
wsparciu organów państwowych imprezy promujące przedsiębiorczość Zhejiangu i jej ofertę eksportową.
Wymiana handlowa Polski z prowincją Zhejiang w 2013 r. wskazuje na zdecydowaną przewagę chińskiego
eksportu, który wyniósł 2.502.362.090 USD. Import z Polski do Zhejiang wyniósł natomiast 163.969.811 USD, tj.
około 7% całego importu z Polski do Chin. Zhejiang importuje z Polski przede wszystkim miedź i wyroby z miedzi,
produkty chemiczne (chemia organiczna), statki, łodzie i konstrukcje pływające, plastik i wyroby z plastiku,
kauczuk i produkty kauczuku, pojazdy nieszynowe i ich części, meble, pościel, materace, lampy, maszyny
elektryczne i wyposażenie, maszyny, kotły i wyposażenie mechaniczne. Polska natomiast sprowadza z Zhejiang:
maszyny, kotły i wyposażenie mechaniczne, maszyny elektryczne, meble, pościel, materace i lampy, odzież i
akcesoria odzieżowe, obuwie i produkty pochodne, pojazdy nieszynowe i ich części, sprzęt optyczny i
fotograficzny, pomiarowy i medyczny, produkty z żeliwa i stali.
Należy zauważyć, iż w kontaktach handlowych z prowincją Zhejiang, Polska stale odnotowuje rosnący deficyt
wymiany towarowej. W 2013 r. polski eksport do tego rejonu spadł o około 2%, natomiast import wzrósł aż o
13%.
Na poziom handlu międzynarodowego oraz lokalnego ogromny wpływ ma doskonale rozwinięta sieć
transportowa prowincji. Całkowity przebieg autostrad wynosi tu 114 tyś km, oraz 3 618 km dla dróg
ekspresowych. Łączna długość wodnych szlaków śródlądowych wynosi 9 750 km. Do najważniejszych portów
przeładunkowych należy zaliczyć Ningbo – Zhoushan, Wenzhou, Jiaxinh i Taizhou. Wolumen obsługi towarowej w
porcie Ningbo-Zhoushan w 2012 r. wyniósł 740 mln ton, zajmując pod tym kątem pierwsze miejsce na świecie.
Port ten obsługuje 239 morskich linii kontenerowych, zapewniających połączenie towarowe prowincji Zhejiang z
ponad 600 portami oraz 100 państwami i regionami na całym świecie. Obsługę lotniczą regionu zapewnia 7
lotnisk zlokalizowanych w: Hangzhou, Ningbo, Wenzhou, Zhoushan, Yiwu, Taizhou i Quzhou.
5
Inwestycje
Zhejiang uznawana jest za prowincję najbardziej otwartą na zagraniczne inwestycje. Lokalne władze, w tym
urząd celny, departamenty finansowe i podatkowe udostępniają szereg usług, mających na celu uproszczenie
procedur administracyjnych i przyciąganie zagranicznych przedsiębiorców. Między innymi służy temu
Elektroniczny Port Zhejiang otwierający przed inwestorami nowe możliwości w zakresie prowadzenia sympozjów
oraz negocjacji biznesowych on-line. W prowincji funkcjonuje 30 stref ekonomicznego rozwoju szczebla
państwowego oraz 45 stref ekonomicznego rozwoju na szczeblu regionalnym. Stały się one efektywną platformą
do integracji przemysłowej. Pod koniec 2012 r. strefy o statusie prowincjonalnym obsługiwały ponad 110 tyś
przedsiębiorców, z czego ok. 9 tyś. stanowiły firmy z kapitałem zagranicznym, a wśród nich 136 nowopowstałych
firm z tzw. grupy World Top 500. Nawiązanie współpracy pomiędzy chińskimi a zagranicznymi inwestorami jest
także możliwe za pośrednictwem wydarzeń wystawienniczych, jakimi są China Hangzhou West Lake International
Expo oraz Yiwu China International Small Commodity Goods Expo, bądź wspomniane targi artykułów
konsumpcyjnych w Ningbo.
W 2012 r. w Zhejiang powstało 1579 nowych inwestycji zagranicznych. Dotyczyły one głównie wysokiej jakości
sektorów produkcji, przemysłu wysokich technologii, sektora nowoczesnych usług, sektora energetycznego i
ochrony środowiska. Pod koniec 2012 r. całkowita liczba zarejestrowanych firm zagranicznych w prowincji
wyniosła 5827, stawiając pod tym kątem Zhejiang w krajowej czołówce.
Turystyka
W 2012 r. prowincję Zhejiang odwiedziło ok. 390 mln turystów z kraju oraz 8,5 mln turystów z zagranicy.
Najpopularniejszymi pod względem turystycznym miastami prowincji są: Hangzhou, Shaoxing, Ningbo, Quzhou,
Linhai, Jinhuai Jiaxing. Posiadają one łącznie ponad 132 sztandarowe zabytki, znajdujące się bezpośrednio pod
opieką państwa. Są to m.in. Pagody, Świątynia Yue Fei’s w Hangzhou, Klasztor Baoguo (jedna z najstarszych i
najlepiej zachowanych drewnianych konstrukcji w południowych Chinach), biblioteka Tianyige w Ningbo,
Mauzoleum Yu Wielkiego w Shaoxing, Świątynia Konfucjusza w Quzhou, pozostałości kultury Hemudu w Yuyao,
antyczny warsztat papierniczy i drukarski w Fuyang. Prowincja szczyci się również ogromną liczbą najstarszych w
Chinach bibliotek z cennymi zbiorami historycznymi. Na jej obszarze (Shengxian) powstała także i rozwinęła się
południowa odmiana tradycyjnej opery chińskiej (Nan Opera). Zhejiang odgrywa ponadto ważną rolę w historii
chińskiej kaligrafii i malarstwa i stanowi centrum powstania pierwszych instytucji akademickich specjalizujących
się w studiach w zakresie sztuk pięknych. Stąd wywodzą się największe chińskie talenty, myśliciele, poeci.
Szczególnie znana i podziwiana jest w całych Chinach sztuka rękodzieła folklorystycznego tego obszaru, do
której zalicza się wycinanki, hafty, ozdobne dzianiny, parasole, wytwórczość kolorowych latarni, malowidła
farmerów i rybaków, produkcja wykorzystująca surowce takie jak: jedwab, porcelana, papier, drewno, jadeit i
szkło. Hangzhou, ze swym słynnym Jeziorem Zachodnim, jest jednym z symboli piękna chińskiego krajobrazu,
który m.in. opisywał Marko Polo. Istotne miejsce w dorobku kulturalnym i dziedzictwie intelektualnym zajmuje
miasto Shaoxing, miejsce urodzenia jednego z najistotniejszych chińskich pisarzy – Lu Xun (1881-1936).
Uwagi końcowe
Mimo, że wzrost gospodarczy prowincji Zhejiang nie jest już tak wysoki jak jeszcze 7 lat temu (w 2007 r. wynosił
ok. 19,3% PKB), wciąż można obserwować niezwykłą dynamikę rozwoju tego obszaru. Liczba nowopowstałych
prywatnych firm skupionych wokół regionalnych klastrów wciąż się powiększa. Silna jest również produkcja
eksportowa na rynki Azji, Europy i Ameryki. Coraz więcej towarów z Zhejiang można spotkać w sklepach w
Paryżu, czy we Włoszech. Powodzeniem w sprzedaży cieszą się m.in. obuwie z Wenzhou, części garderoby i
wyroby z jedwabiu pochodzące z Hangzhou, czy części garderoby, wyroby sportowe i zabawki dziecięce z
Ningbo. Poszukiwania nowych rynków zbytu oraz chęć nawiązania nowych relacji biznesowych zmobilizowały
chińskie władze do przeprowadzenia badań nad możliwością utworzenia poza granicami kraju – agencji handlu z
Chinami. Korzystny jest również klimat inwestycyjny w samej prowincji. Reforma instytucji wsparcia biznesu,
utworzenie platformy internetowej, stanowiącej forum nawiązywania relacji inwestycyjnych, czy otwarcie baz
danych dla projektów wykorzystujących inwestycje zagraniczne, to tylko niektóre z działań, które przyczyniają
6
się do rozwoju międzynarodowej współpracy gospodarczej. Istotnym kierunkiem aktywności będzie z pewnością
dobrze rozwijająca się współpraca międzyregionalna, w którą zaangażowane są ośrodki w Chinach i za granicą.
Do przykładów należą: Kielce, które współpracują z Yuyao, Ningbo z Bydgoszczą, czy Huzhou z Radomiem.
Zmiana chińskiej polityki gospodarczej (większy nacisk na pobudzenie konsumpcji wewnętrznej) w połączeniu z
zamożnością mieszkańców prowincji Zhejiang i ich skłonnością do relatywnie wysokiej konsumpcji, w tym
towarów z importu, tworzą warunki do podjęcia przez polskich przedsiębiorców intensywnych działań
promocyjnych, m.in. w takich branżach, jak artykuły spożywcze, rękodzieło (w tym biżuteria), kosmetyki,
lekarstwa, czy wyroby z drewna. Nawiązywaniu kontaktów sprzyjać powinien wspomniany już fakt, jakim jest
dominacja w krajobrazie gospodarczym prowincji firm małych i średnich, posiadających niejednokrotnie spore
doświadczenie w wymianie handlowej z zagranicą.
Galeria
■
7