nr 6/2013

Budapeszt, 7 czerwca 2013 r.
Biuletyn Ekonomiczny nr 6/2013
1. Rada Monetarna zdecydowała 28 maja 2013 roku o obniżeniu bazowej stopy
oprocentowania o kolejne 25 pb, z poziomu 5,75% do 4,50% (wcześniej stopę bazową Rada
redukowała już w ostatnich dziewięciu miesiącach, za każdym razem o kolejne 25 pb).
2. Wg ostatecznych danych KSH (centralny urząd statystyczny), które pokrywają się z
opublikowanymi wcześniej danymi wstępnymi, w I kwartale 2013 roku PKB Węgier
wzrósł o 0,7% w stosunku do poprzedniego kwartału (IV kw. 2012 roku – spadek o 2,7%),
przede wszystkim za sprawą wyższego o 27,6% indeksu produkcji rolnej i wartości dodanej
budownictwa (wzrost o 1,5%). W porównaniu z analogicznym kwartałem 2012 roku
odnotowano spadek gospodarczy na poziomie 0,9% (-0,3% po wyeliminowaniu czynników
kalendarzowych i sezonowych).
3. Ceny artykułów konsumpcyjnych były w kwietniu 2013 roku wyższe o 1,7% w stosunku
do cen z kwietnia 2012 roku. W szybkim tempie drożała żywność - o 3,4% r/r (przy czym
tłuszcz wieprzowy o 9,4%, mąka o 14,4%, żywność sezonowa o 14,8%, staniał zaś cukier o
3,5%, mleko 2,7%, jaja o 20,8%. O 10,8% zdrożał alkohol i wyroby tytoniowe. W
porównaniu z poziomem sprzed roku koszty energii dla gospodarstw domowych obniżyły się
o 8,4%, koszt gazu i elektryczności był niższy o 10%, ogrzewania centralnego o 11,7%.
Odzież zdrożała o 0,4%, a usługi o 3,6%, w tym wywóz śmieci o 8,3%, opłaty za
komunikację lokalną 5,3%. O 1,9% spadły natomiast ceny dóbr konsumpcyjnych trwałego
użytku. W stosunku do poprzedniego miesiąca ceny w kwietniu 2013 roku były wyższe
przeciętnie o 0,3%. (KSH)
4. W okresie luty-kwiecień 2013 roku bezrobocie na Węgrzech wyniosło 11,0%. W badanym
okresie liczba bezrobotnych stanowiła 476 tysiące osób. W grupie wiekowej 25-54 lat
bezrobocie spadło o 0,6% r/r i wyniosło 10,1%, w grupie wiekowej 55-64 obniżyło się o
1,0% r/r (do poziomu 7,9%), a wśród osób młodszych (15-24 lat) wynosiło 27,5%
(nieznacznie wzrosło w porównaniu z analogicznym okresem sprzed roku). Spośród ogółu
bezrobotnych 47,0% poszukiwało pracy przez okres dłuższy niż rok, a przeciętny okres
przebywania bez zatrudnienia wynosił 16,7 miesięcy. (KSH)
5. W okresie luty-kwiecień 2013 roku zatrudnionych na Węgrzech było 3.869 tys. osób, co
oznacza o 58 tys. osób więcej niż w analogicznym okresie roku 2012. (KSH)
6. W okresie styczeń-marzec 2013 roku średnia płaca brutto osób zatrudnionych na pełnym
etacie wzrosła o 2,9% r/r i wyniosła 225.600 HUF, przy czym w sektorze prywatnym średnia
płaca brutto wzrosła o 2,5% (do 234.700 HUF), a w sektorze publicznym o 3,3% (do 212.600
HUF). Średnia płaca netto w gospodarce narodowej (liczona bez ulg rodzinnych) wzrosła w
badanym okresie o 4,2% r/r i wyniosła 147.800 HUF. (KSH)
7. W marcu 2013 roku produkcja przemysłowa w relacji r/r odnotowała spadek na poziomie
2,9% (po wyeliminowaniu czynników kalendarzowych wykazywała spadek 0,7%). W
stosunku do lutego br., po wyeliminowaniu czynników sezonowych i kalendarzowych,
wskaźnik wzrósł w marcu 2013 roku o 0,4%. Eksport produktów przemysłowych skurczył się
w marcu 2013 roku o 1,7% r/r. Sprzedaż krajowa produktów przemysłowych w marcu 2013
roku skurczyła się o 2,7% r/r. (KSH)
8. W marcu 2013 roku ceny produkcji sprzedanej przemysłu były wyższe o 2,2% w stosunku
do marca 2012 roku, a w stosunku do poprzedniego miesiąca ceny wzrosły o 1,6%, przy
czym ceny sprzedaży krajowej wzrosły w marcu o 0,7% r/r, a sprzedaży na eksport wzrosły o
3,2% r/r. (KSH)
9. Węgierski przemysł budowlany odnotował w marcu 2013 roku wzrost o 9,9% w
porównaniu z marcem 2012 roku, przy czym produkcja budynków wzrosła o 8,2% r/r, zaś
wykonanie robót budowlanych innego typu było wyższe o 11,9% r/r. W stosunku do marca
2012 roku w marcu 2013 roku portfel nowych zamówień na roboty budowlane był wyższy o
25,3%, a skumulowana liczba zamówień była wyższa o 19,6%. (KSH)
10. W marcu 2013 roku wartość węgierskiego eksportu wyniosła 6 888,0 mln EUR (spadek o
2,6% w stosunku do marca 2012 roku), a importu 6 104,0 mln EUR (spadek o 5,8% r/r), co
oznacza, że - dodatnie dla Węgier - saldo obrotów handlowych ukształtowało się na poziomie
784,0 mln EUR. (KSH)
11. W marcu 2013 roku wolumen obrotów handlu detalicznego zmniejszył się o 2,8% r/r. W
stosunku do poprzedniego miesiąca, po wyeliminowaniu czynników sezonowych i
kalendarzowych, wolumen obrotów handlu detalicznego skurczył się o 0,7%. Wartość
obrotów handlu detalicznego (w tym również internetowego i wysyłkowego) w marcu 2013
roku wyniosła 659,7 mld HUF. (KSH)
12. W stosunku do marca 2012 roku ceny produktów rolnych wzrosły w marcu 2013 roku o
14,6%, przy czym ceny upraw roślinnych wzrosły o ponad 14,6% r/r, zwierząt żywych i
produktów pochodzenia zwierzęcego o 4,2%. (KSH)
13. Deficyt budżetowy. Wg danych resortu gospodarki deficyt budżetowy w maju 2013 roku
wyniósł 30,8 mld HUF, a w pierwszych pięciu miesiącach roku łącznie 559,4 mld HUF. Na
cały 2013 rok założono deficyt na poziomie 841,3 mld HUF.
14. Zadłużenie państwa w I kwartale na najwyższym od półtora roku poziomie. Wg raportu
banku centralnego MNB zadłużenie brutto budżetu państwa - wg kryteriów z Maastricht wyniosło na koniec I kwartału br. 23.340 mld HUF, co oznacza 82,2% PKB (na koniec 2012
roku wyniosło 22.381 mld HUF, czyli 79,2% PKB). Na wzrost zadłużenia w I kwartale br.
złożyły się przede wszystkim zaciągnięcie długu netto (na kwotę 491 mld HUF) oraz
osłabienie forinta (na kwotę 468 mld HUF).
15. Rezerwy międzynarodowe węgierskiego banku centralnego MNB wyniosły na koniec
kwietnia 2013 roku 35.894,4 mln EUR (w analogicznym okresie 2012 roku rezerwy wynosiły
35.167,0 mln EUR).
2
16. W maju 2013 roku obroty na Budapeszteńskiej Giełdzie Papierów Wartościowych (BÉT)
wyniosły 207.960 mln HUF (wzrost o 18,5% w stosunku do poprzedniego miesiąca; o 2,7%
w stosunku do maja 2012 roku), a średnia wartość dziennej transakcji wyniosła 9.902,9 mln
HUF.
17. Komisja Europejska podjęła decyzję o rekomendacji Radzie ECOFIN zdjęcie z Węgier
procedury nadmiernego deficytu. O czym poinformował podczas konferencji prasowej J.
M. Barroso (29 maja br.). Ostateczną decyzję podejmą ministrowie finansów państw
członkowskich UE podczas posiedzenia 21 czerwca br. EDP wobec Węgier trwała
nieprzerwanie od czasu przystąpienia tego kraju do UE. KE stwierdziła, że zarówno w
obecnym, jak i przyszłym roku deficyt budżetowy pozostanie poniżej progu 3% PKB,
prognozując odpowiednio 2,7% i 2,9% PKB. Warto zwrócić uwagę, że jeszcze miesiąc
wcześniej Komisja prognozowała 3%-owy deficyt na 2013 rok oraz 3,3% na rok 2014, co nie
rokowało nadziejami na zwolnienie kraju spod EDP. Tydzień później rząd węgierski, w
odpowiedzi na wiosenną prognozę, zamroził wydatki organów administracji centralnej na
poziomie 93 mld HUF, podjął też decyzję o przekształceniu systemu finansowania
prestiżowych inwestycji państwowych, ograniczając ich kontynuację jedynie do przypadku
uzyskania na nie dochodów z jednorazowych transakcji zbycia konkretnych elementów
majątku państwa. Podjął także wstępną decyzję o podwyżce specjalnych podatków
sektorowych (bankowego, od transakcji finansowych i od przedsiębiorstw energetycznych),
nie przygotował jednakże projektu zmiany ich stawek, przedłożył natomiast projekt ustawy o
nowym podatku od reklam (z planowanym dochodem rzędu 6-10 mld HUF) wymierzony w
sektor mediów. KE oceniła, że w rezultacie przedsięwziętych przez rząd działań deficyt może
się obniżyć w bieżącym roku o 0,3% PKB, a w 2014 roku o 0,4% PKB. Wg obliczeń KE
deficyt strukturalny (nie uwzględniający procesów koniunkturalnych i jednorazowych
interwencji budżetowych) wynosił w 2012 roku 0,7%, w 2013 roku stanowić będzie 1,1%, a
w 2014 roku 1,8%. Komisja w swej decyzji uwzględniła też fakt, że zadłużenie państwa w
2010 roku obniżyło się z 82% PKB - wskutek jednorazowych transferów (powrót do państwa
obowiązkowych funduszy emerytalnych) - do poziomu poniżej 80% PKB. Minister
gospodarki M. Varga zakwestionował jednocześnie prognozę Brukseli na 2014 rok (2,9%
PKB), potwierdzając, że rząd trzymać się będzie wytyczonego na przyszły rok 2,8%-owego
deficytu. Równolegle z rekomendacją zakończenia EDP wobec Węgier KE, podobnie jak w
przypadku innych krajów, przedstawiła rządowi węgierskiemu szereg istotnych zaleceń:
podejmowanie bardziej zrównoważonych działań budżetowych (nie tylko poprzez
podwyższanie podatków), zapewnienie średniookresowej ‘obliczalności’ budżetu,
poszerzenie roli Rady Budżetowej, zmniejszenie ciężarów podatkowych sektora bankowego
dla ożywienia aktywności kredytowej, zmniejszenie roli podatków sektorowych
utrudniających wzrost gospodarki, zmianę zbyt wysokiej stawki podatku dochodowego dla
osób uboższych, podwyższenie zbyt niskiej raty zatrudnienia, rozwój służb zatrudnienia,
urzędów pracy, z naciskiem na aktywne metody dokształcania i naukę przez całe życie,
zwalczanie ubóstwa zagrażającemu już 31% społeczeństwa, w ramach trwającej reformy
szkolnictwa wyższego czynienie dalszych kroków dla podwyższenia szans na pobieranie
nauki przez studentów ze środowisk ubogich, wyprowadzenie przesadnej regulacji cen
energii dla niektórych kategorii konsumentów (gospodarstwa domowe) przy jednoczesnym
zapewnieniu ochrony najsłabszym warstwom społecznym, złagodzenie administracyjnych
ciężarów obciążających przedsiębiorstwa, uproszczenie zbyt zróżnicowanego systemu
podatkowego dla osób prawnych, zapobieżenie korupcji i wzmocnienie konkurencji.
18. Minister rozwoju podsumowuje ostatnie trzy lata. Minister Zs. Nemeth podkreśliła
podczas konferencji prasowej, że spodziewać się można kolejnych etapów redukcji kosztów
energii (w styczniu br. przeprowadzono obniżkę cen na poziomie 10%, w dalszych dwóch
etapach przewiduje się dalsze obniżki na poziomie 10/10%; nie określono jednak ram
3
czasowych takiego posunięcia). Minister wspomniała też, iż resort prowadzi rozmowy z
firmami, które „nie zamierzają” brać udziału w rządowej redukcji kosztów energii dla
gospodarstw domowych. W ich wypadku może dojść do zwiększenia roli państwa. Dodała
też, że jest taka firma zagraniczna branży energetycznej, która chciałyby oddać część
(nierentownych) operacji w ręce państwa, w zamian za znaczące dalsze inwestycje w innych
obszarach. Minister zapowiedziała, że przetarg na rozbudowę elektrowni jądrowej w Paks
zostanie ogłoszony pod koniec bieżącego roku.Odniosła się do wykorzystania środków
unijnych (budżet 2007-13), stwierdzając, że ich wykorzystanie postępuje w dobrym tempie.
Do maja br. wypłacono już 475 mld HUF, istnieje duża szansa, że do końca tego roku
zostanie wykorzystana cała zaplanowana pula 1,5 bln HUF. Zapowiedziała jednocześnie, że z
budżetu 2014-20 środki unijne przeznaczane będą w zmienionej strukturze: 60%
bezpośrednio na rozwój gospodarczy, a 40% na infrastrukturę, środowisko i rozwój zasobów
ludzkich. Przypomniała, że chodzi o łączną kwotę wsparcia unijnego rzędu 7.080 mld HUF,
co oznacza 712 tys. HUF na osobę.Wspomniała także o planowanym uruchomieniu – z
dniem 1 lipca br. – nowego węgierskiego systemu poboru opłat drogowych e-toll.
19. Podsumowanie ostatnich trzech lat przez ministra gospodarki. Na konferencji prasowej
poświęconej ocenie trzyletniej polityce gospodarczej rządu minister gospodarki M. Varga
powiedział (05.05), że choć rząd węgierski stworzył podwaliny wzrostu gospodarczego, to
jednak bez rozmachu gospodarki europejskiej nie można spodziewać się szybszego tempa
wzrostu na Węgrzech. Na 2014 rok tak rząd, jak i Bruksela, przewidują blisko 1,5%-owy
wzrost gospodarczy. Gdyby jednak Europa wydostała się z recesji – dodał – wówczas, dzięki
eksportowi, wzrost na Węgrzech mógłby być zdecydowanie wyższy. W odniesieniu do
polityki ‘Otwarcia na Wschód’ stwierdził, że powoli zaczynają być widoczne pierwsze efekty
tej ‘niewielkiej furtki’. Na pytanie dziennikarzy M. Varga zapowiedział, że w bieżącym roku
rząd planuje uchwalić ustawę budżetową w konstytucyjnym terminie (na jesieni, nie jak rok
wcześniej przed przerwą wakacyjną), a państwo nie planuje ‘w najbliższych dniach’ emisji
obligacji w walutach obcych (chociaż, z uwagi na korzystne procesy zachodzące na rynkach
finansowych, ÁKK Zrt. przygotowane jest do przeprowadzenia takiego manewru w każdym,
najkorzystniejszym finansowo momencie). Stwierdził też, że w rezultacie obniżenia bazowej
stopy oprocentowania finansowanie zadłużenia państwa może być w tym roku tańsze o 100
mld HUF (w budżecie na 2013 rok założono bazową stopę procentową na poziomie 4,5%, a
do końca roku może ona spaść do poziomu 3,5%). Według sporządzonej w ministerstwie
dziesięcioletniej strategii finansowania długu publicznego zaistniała możliwość zamiany
kończącego się właśnie wysokooprocentowanego zadłużenia i odnowienia go na
korzystniejszych warunkach odsetkowych. Rząd bada również możliwość wcześniejszej
spłaty ostatniej raty kredytu (2,4 mld EUR) zaciągniętego od MFW w 2008, a wymagalnego
na wiosnę 2014 roku. Konkretny termin spłaty rząd uzależnia od kalkulacji oszczędności
odsetkowych (ratę mógłby pokryć z kwoty pozostałej z wyemitowanych w lutym br.
obligacji dolarowych, preferencyjnej transzy kredytu zaciągniętego od EBI na
korzystniejszych warunkach niż transza kredytu MFW, ze sprzedaży obligacji skarbowych
PRÉMIUM denominowanych w EUR o nazwie PEMÁK oraz lokat państwowych
zdeponowanych w MNB). Obserwatorzy są zdania, że w wyznaczeniu terminu spłaty
odgrywać będą jednak szczególnie względy polityczne. M. Varga poinformował również, że
jak na razie - w następnym półtora roku (do końca 2014) - nie jest możliwe wyprowadzenie z
systemu specjalnych podatków sektorowych, bez których trudno byłoby utrzymać deficyt
budżetowy poniżej poziomu 3% PKB. Rozważenia wymagać będzie ich ew. zastąpienie
innymi formami podatkowymi dla finansowania brakujących dochodów. Równocześnie,
wśród podstawowych założeń aktualnej rządowej polityki gospodarczej, wymienił właśnie
rozłożenie ciężarów podatkowych na szerszy krąg podmiotów biznesowych w celu
odciążenia obywateli, przy materialnym wzmocnieniu klasy średniej społeczeństwa i
postępującej redukcji zadłużenia państwa.
4
20. „Gospodarka węgierska nie nabiera rozpędu”. Instytut badań nad gospodarką GKI
Gazdaságkutató Zrt. tłumaczy stagnację negatywnym oddziaływaniem dziesięciu nowych
podatków wprowadzonych w ostatnich latach, jak i politycznym oraz inwestycyjnym
brakiem zaufania (rata inwestycyjna, wynosząca w pierwszej dekadzie wieku jeszcze 20-25%
PKB spada w 2013 roku na Węgrzech do poziomu 17% - przeciętna unijna wyniosła w 2012
roku 19,6% PKB). Z powodu trudnej sytuacji całej gospodarki europejskiej realnego wzrostu
spodziewać się można dopiero w drugiej połowie bieżącego roku. W wyniku ogłoszonego
przez bank centralny programu kredytowania mśp najlepiej prosperujące firmy skorzystają z
tanich kredytów, co jednak - z uwagi na brak popytu na rynku i nieprzewidywalne działania
państwa - nie przyniesie wzrostu PKB. Z uwagi na groźbę powrotu pod rygor EDP Instytut
GKI nie spodziewa się zwiększenia wydatków rządu na działania związane z kampanią
wyborczą, co jednak nie przeszkodzi mu w przerzuceniu ciężarów niektórych popularnych
społecznie posunięć rządowych – jak redukcja kosztów energii – bezpośrednio na podmioty
życia gospodarczego. Prognoza GKI na 2013 rok: PKB – 0,0%, produkcja przemysłowa
1,0%, inwestycje -2,0%, handel detaliczny 0%, eksport 3,0%, import 2,5%, saldo handlu
zagranicznego 7,5 mld EUR, średni kurs EUR 295 HUF, deficyt budżetowy 850 mld HUF
(zgodnie z prognozą rządową), przeciętne wynagrodzenie brutto 3,0%, roczna inflacja 2,2%,
inflacja na koniec roku 2,3%, bezrobocie na koniec roku 10,7%.
21. Moody’s nadal ostrożny. Agencja ratingowa Moody’s oceniła wniosek KE o zakończenie
EDP wobec Węgier jako wyraz uznania Brukseli dla wysiłków rządu węgierskiego.
Natomiast stan zrównoważenia procesów związanych z redukcją węgierskiego zadłużenia
agencja określiła jako niezmiennie obarczony dużym ryzykiem i to głównie z powodu działań
rządu, mających na celu osiągnięcie konkretnych wskaźników budżetowych, a które z kolei
stworzyły środowisko niskiego wzrostu gospodarczego. Moody’s przewiduje dla Węgier na
obecny rok 0,2%-owy wzrost PKB, a w następnych dwóch latach znacznie powolniejsze
tempo wzrostu w porównaniu z pozostałymi gospodarkami Europy Wschodniej.
Inne prognozy wzrostu gospodarczego na Węgrzech na 2013 rok:
OECD (maj)
0,5%
Reuters (maj)
0,2%
Komisja Europejska (maj)
0,2%
EBRD (maj)
-0,8%
Rząd węgierski (kwiecień)
0,7%
Węgierski Bank Narodowy (marzec)
0,5%
Bank Światowy (styczeń)
0,4%
22. Czwarta modyfikacja tegorocznej ustawy budżetowej. Rząd przedłożył parlamentowi
wniosek o dokonanie zmian w ustawie budżetowej na 2013 rok. Wniosek ten jest
wykonaniem tych zarządzeń finansowych pakietu gospodarczego ministra gospodarki, które
z uwagi na materię jakiej dotyczą (organów konstytucyjnych, niezawisłych od rządu:
Parlamentu, PSZÁF, TK, Urzędu Prezydenta, sądów, prokuratury - w sumie ok. 5 mld HUF)
nie mogły być zadysponowane w drodze rozporządzeń rządowych, jedynie drogą uchwalenia
przez Parlament poprawek do ustawy budżetowej. Do wersji pakietu przedstawionego 10
maja br. dodano jeszcze 2 mld HUF oszczędności w rezultacie czego główne liczby
tegorocznego budżetu zarysują się następująco: przychody 15 325 mld, wydatki 16 205 mld,
deficyt 879,8 mld HUF.
5
23. Perspektywy dla sektora bankowego wg Gy. Matolcsyego. W wywiadzie udzielonym
prorządowemu tygodnikowi Heti Válasz prezes banku centralnego stwierdził, że pomiędzy
krajowymi instytucjami finansowymi konkurencyjność jest słabsza niż powinna być, w
związku z czym MNB użyje całego swojego arsenału instrumentów dla rozbicia
‘zabetonowanych bankowych pozycji monopolistycznych’ oraz na rzecz obniżenia
finansowych kosztów funkcjonowania kraju. Zdaniem prezesa nie wszyscy uczestnicy rynku
są zadowoleni z intensyfikacji konkurencyjności, ale 2/3 banków weźmie udział w
ogłoszonym Programie Kredytowania Pro-wzrostowego. Na banki, którym przyznane
zostaną przez MNB środki na kredytowanie mśp, a które następnie nie w pełni wykorzystają
przyznane środki, nałożone zostaną odsetki karne przewyższające preferencyjną 2,5%-ową
stawkę odsetkową ustaloną dla kredytów bankowych udzielanych na rzecz mśp w ramach
ww. programu. Prezes MNB stanowczo zaprzeczył możliwości ostatecznego rozwiązania
problemu osób zadłużonych w dewizach poprzez użycie rezerw dewizowych banku
centralnego dodając, że kraj spłaci kredyt zaciągnięty od MFW w 2008 roku w ciągu roku
(oryginalny harmonogram spłat zastrzegał datę końcową na wrzesień 2014 roku).
24. MNB a kredytowanie mśp. Na konferencji prasowej prezesa banku centralnego Gy.
Matolcsyego dokonano podsumowania działań poczynionych od momentu ogłoszenia ww.
programu wsparcia dla mśp pod koniec kwietnia br. W wyniku dużego zainteresowania ze
strony banków komercyjnych środkami MNB, udostępnianymi im od 3 czerwca br. z zerową
stawką odsetek na udzielanie kredytów na rzecz sektora MŚP oraz na zamianę istniejących
wysokooprocentowanych kredytów MŚP na kredyty z maksymalną stawką odsetek 2,5%,
Gy. Matolcsy ogłosił łączne podwyższenie pul I.-go i II.-go filaru programu o połowę (o 250
mld HUF) - do poziomu 750 mld HUF, z czego 425 mld przeznaczone będzie na
kredytowanie nowych inwestycji (I. filar), a 325 mld HUF na zamianę kredytów na starych
warunkach na kredyty o nowych parametrach (II. filar). Do udziału w programie zgłosiło się
36 banków, z których 32 otrzymały 100% wnioskowanych środków. Wiceprezes MNB Á.
Balog spodziewa się, że ruszający program w scenariuszu podstawowym może zwiększyć
PKB Węgier o 0,2-0,5% do 2014 roku, a w przypadku scenariusza optymistycznego nawet o
1,0-1,8%. Niemal połowa puli I. filaru przeznaczona zostanie na kredyty inwestycyjne, co
oznaczać będzie 150-200 mld HUF nadwyżki w stosunku do wartości skumulowanej
wszystkich kredytów udzielonych na rzecz mśp (3.500 mld HUF). 650 tys. małych i średnich
firm zatrudnia 70% ogółu pracowników na Węgrzech i wytwarza 54% PKB, przy czym 420
tys. takich firm ma zaciągnięte kredyty. Matolcsy widzi też szansę na kontynuację programu
kredytowego w sierpniu br.
25. Możliwość wyboru preferencyjnego kursu bez ograniczeń czasowych. Pod koniec maja
br. parlament przegłosował poprawki frakcji Fideszu zgłoszone do przepisów o tzw. zaporze
kursowej. Konstrukcja ta, wypracowana przez Związek Banków i rząd dla ochrony
gospodarstw, które zaciągnęły kredyty denominowane w walutach obcych, umożliwia
dłużnikom spłacanie rat kredytowych po usztywnionym, preferencyjnym kursie CHF, EUR
(180 i 250 HUF) przez okres pięciu lat. Dotychczasowe regulacje ostateczną datę
przystąpienia do owej konstrukcji – zmienianą zresztą wielokrotnie - wyznaczały na 31 maja
br.. W wyniku obecnych poprawek data ta została zniesiona, umożliwiając tym samym
dłużnikom wybór zapory kursowej bez ograniczeń czasowych oraz korzystanie z niej przez
okres ochronny max. 5 lat. (dla przypomnienia: faktyczna różnica pomiędzy kursem
rzeczywistym a preferencyjnym nagromadzona przez okres ochronny na odrębnym rachunku
dłużnika, stanie się wymagalna dopiero po upływie okresu ochronnego, jednakże bez
obowiązku opłacenia przez dłużnika odsetek, których uiszczenie w wyniku wcześniejszej
umowy Związku Banków i rządu zostało przejęte przez umawiające się strony). W rezultacie
obecnych poprawek ubieganie się o zastosowanie zapory kursowej stanie się możliwe
również w przypadku kredytów przekraczających 20 mln HUF (ok. 60 tys. EUR), jeżeli z
6
wnioskiem wystąpi rodzina wielodzietna (z minimum trójką dzieci). Z uprawnionych 450 tys.
gospodarstw na chwilę obecną z preferencyjnego kursu spłacania rat kredytowych korzysta
150 tysięcy.
26. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne na Węgrzech w 2012 roku. W 2012 roku napłynęło
do Węgier 10,46 mld EUR bezpośrednich zagranicznych inwestycji kapitałowych, co
oznacza poziom o 6,7 mld EUR wyższy niż w roku 2011. Przedsiębiorstwa węgierskie w
2012 roku zrealizowały za granicą bezpośrednie inwestycje kapitałowe na wartość 8,21 mld
EUR, czyli o 5 mld EUR więcej niż rok wcześniej. Z informacji uzyskanych przez tut. media
w resorcie gospodarki wynika jednak, że za tak dużym wzrostem napływu FDI na Węgry stały
głównie procesy dokapitalizowania funkcjonujących na Węgrzech, a borykających się z
dużymi trudnościami i odnotowującymi straty, banków przez ich jednostki macierzyste. Bez
tego procesu napływ netto bezpośrednich inwestycji zagranicznych na Węgry wyniósł 333,7
mln EUR. Skumulowana wartość bezpośrednich zagranicznych inwestycji kapitałowych na
Węgrzech na koniec 2012 roku przekroczyła 78,5 mld EUR. Resort gospodarki prognozuje,
że wartość FDI na Węgrzech ukształtuje się w 2013 roku na poziomie około 3 mld EUR (bez
wliczania jednorazowych transakcji o wysokiej wartości, jak np. zakup przez państwo filii
gazowych E.ON). W perspektywie średniookresowej spodziewany jest roczny napływ na
średnim poziomie 3,5 mld EUR. Węgierskie bezpośrednie zagraniczne inwestycje kapitałowe
za granicą mogą wynieść w 2013 roku 1 mld EUR, średniookresowo zaś przeciętnie ok. 1,5
mld EUR w skali roku.
27. Zwrot HITA na Wschód. Podczas prezentacji rocznego sprawozdania z działalności
Narodowego Urzędu ds. Współpracy Gospodarczej z Zagranicą (HITA) jej prezes podała, że
w ubiegłym roku - przy współudziale organizacji - podjęto 21 pozytywnych decyzji
inwestycyjnych, które przysporzyły krajowi 421 mln EUR inwestycji i stworzyły 2,8 tysiąca
nowych miejsc pracy. Obecne 89 projektów zarządzanych przez HITA - w razie podjęcia
dalszych pozytywnych decyzji – może ściągnąć na Węgry 1.256 mln EUR aktywnego
kapitału i przysporzyć 15 tys. nowych miejsc pracy. Na konferencji prasowej HITA wicemin.
P. Szijjártó powiedział, że 76% węgierskiego eksportu trafia do UE, 12% do europejskich
krajów spoza UE, a 12% na pozostałe kontynenty. Stwierdził też, że z punktu widzenia
węgierskiego eksportu nie można już liczyć na większą ekspansję na rynkach europejskich, w
związku z czym - przy zachowaniu już zdobytych udziałów w segmentach rynków
europejskich - należy koncentrować większy wysiłek na szybko rosnących rynkach
wschodnich tak, by do 2018 roku udział tych rynków w węgierskim eksporcie Węgier
(Chiny, region Kaukazu, świat arabski, pozostałe kraje Dalekiego Wschodu, rynki
afrykańskie) wzrósł do 33%, a proporcja węgierskich mśp w całym eksporcie znacznie się
zwiększyła (podczas gdy krajowe mśp zatrudniają 75% pracobiorców w kraju, to ich udział w
eksporcie wynosi tylko ok. 20%, w czym udział mśp o kapitale węgierskim jedynie 12%). W
tym też celu – w celu prawidłowej realizacji strategii węgierskiego „Otwarcia na Wschód” –
HITA zostanie zreorganizowana. Rynki wschodnie wymagają, by przy udziale dwustronnych
rządowych komisji gospodarczych, wypracowano umowy międzynarodowe na rzecz
wsparcia działalności i współpracy przedsiębiorstw. W związku z tym w przyszłości HITA
bardziej intensywnie ma zostać włączona w pracę poszczególnych bilateralnych rządowych
komisji gospodarczych. W ramach struktury Urzędu utworzono nowy departament ds.
kontaktów rządowych, w ramach którego wyodrębnione zostały: Bałkany, kraje WNP, Bliski
Wschód, Afryka, UE, Ameryka Płn. oraz Australia. Nie zwiększono liczebności personalnej
HITA (150 pracowników). HITA zainicjowała w zeszłym roku wiele nowych programów na
rzecz wzrostu eksportu, zaś jako członek sieci promocji przedsiębiorstw (Enterprise Europe
Network - ENN) zawarła 136 porozumień, czym - spośród 50 członków - uplasowała się na
10. miejscu.
7
28. Sekretarz stanu w Kancelarii Premiera na czele nowych komisji mieszanych ds.
gospodarczych. Premier V. Orbán mianował z dniem 15 maja br. P. Szijjartó, sekretarza
stanu ds. zagranicznych kontaktów gospodarczych w Kancelarii Premiera, przewodniczącym
węgiersko-uzbeckiej, węgierko-turkmeńskiej oraz węgiersko-białoruskiej komisji mieszanej
ds. gospodarczych.
29. Węgry planują zwiększyć swoją obecność w Ameryce Południowej. Min, P. Szijjartó
spotkał się z ambasadorami państw Ameryki Południowej i Karaibów, akredytowanymi w
Budapeszcie. Podczas rozmów P. Szijjártó poinformował, że Węgry chciałyby odbudować
swoją obecność w Ameryce Południowej i zacieśnić stosunki z całym regionem,
odgrywającym coraz większą rolę w gospodarce światowej. W tym celu prowadzą rozmowy
z krajami regionu nt. zwiększenia sieci węgierskich przedstawicielstw dyplomatycznych oraz
podpisania porozumień o współpracy gospodarczej i wymiany studentów.
30. Wzmocnienie współpracy ze światem arabskim. Na konferencji prasowej zorganizowanej
po zakończeniu dwudniowego posiedzenia węgiersko-kuwejckiej komisji roboczej ds.
gospodarki (pod kierownictwem Khalifa Musaad Hamady, sekretarza stanu w ministerstwie
finansów i P. Szíjjártó) węgierski gospodarz poinformował, że jednym z najważniejszych
filarów rządowej polityki „Otwarcia na Wschód” jest intensyfikacja współpracy ze światem
arabskim, w ramach której Kuwejt odgrywa szczególną rolę. Oba rządy wyraziły poparcie dla
wspólnego uczestnictwa MOL i Kuwejckiej Spółki Wydobycia Nafty w koncesjach
badawczo-wydobywczych oraz projektach realizowanych w krajach trzecich (kwestie te
reguluje umowa zawarta jeszcze w 2006 roku). Kuwejckie przedsiębiorstwo petrochemiczne
wykazało zainteresowanie współpracą z węgierskim przemysłem chemicznym, ma tu
powstać odpowiedni plan działania węgierskiego rządu. Porozumiano się też w zakresie
zacieśnienia współpracy w branży rolnej oraz kreowania wspólnych przedsiębiorstw
przetwórstwa żywności. Zasygnalizowano też, iż w przyszłości kontakty dwustronne w
zakresie wojskowości mają zostać zintensyfikowane w dziedzinie rozwoju technologicznego,
rozpoczęto też negocjacje w sprawie modyfikacji porozumienia lotniczego, w rezultacie
którego możliwym będzie powstanie bezpośredniego połączenia lotniczego pomiędzy dwoma
krajami.
31. Wizyta min. M. Vargi w Kazachstanie. Węgierski minister gospodarki oraz jego kazachski
odpowiednik Jerbolat Dosajew podpisali list intencyjny w sprawie utworzenia węgierskokazachskiego funduszu na rzecz wspierania mśp. Chodzi o firmy, które z braku
odpowiedniego kapitału nie mogą zaistnieć na rynkach partnera, a jednocześnie których
konkurencyjne produkty stwarzają duże szanse na uzyskanie powodzenia. Oba kraje mają
wyłożyć na ten cel po 10-15 mln USD. Podpisano także umowę o utworzeniu spółki jointventure, której zadaniem będzie organizacja wizyt i podróży o charakterze leczniczym
obywateli Kazachstanu na Węgry, podpisano też list intencyjny w sprawie utworzenia spółki
joint-venture produkującej urządzenia dla przemysłu naftowego. Przy okazji min. Varga
otworzył trzecie już - po Baku i Moskwie - węgierskie biuro promocji handlu w Astanie.
Podjęto również rozmowy o bezpośrednim połączeniu lotniczym stolicy Węgier z wybranym
później, ważniejszym miastem kazachskim. Dwustronna rządowa komisja gospodarcza ma
się zebrać ponownie jesienią br.
32. Gospodarstwa domowe zużywają mniej gazu. Wg danych opublikowanych przez urząd ds.
energetyki (MEKH) stale spada konsumpcja gazu przez ludność. W 2012 roku konsumenci
prywatni zużyli jedynie 3,2 mld m³ gazu, co oznacza 7%-owy spadek w stosunku do roku
2011 i aż 20%-owy spadek w stosunku do poziomu przed pięciu laty (4 mld m3). Roczna
konsumpcja przeciętnego gospodarstwa domowego obniżyła się z 1.500 m³ w 2003 roku do
935 m³ w 2011 roku. Podobna tendencja zarysowuje się także w wymiarze ogólnego,
8
krajowego zużycia gazu. W porównaniu z 2008 rokiem (12,3 mld m³) w 2012 roku zużyto o
2,1 mld m³ gazu mniej – 10,2 mld m³. 21% surowca pochodziło ze źródeł krajowych,
pozostałe 79% z importu. Największy dostawca gazu – Gazprom - w wywiadzie dla prasy
węgierskiej - poinformował, że po 6,26 mld m³ gazu dostarczonych w 2011 roku, w ubiegłym
roku rosyjski import gazowy Węgier wyniósł już tylko 5,29 mld m³. Wynika z tego, że około
2,8 mld m³ importowanego gazu pochodziło w ubiegłym roku z innych źródeł.
33. Resort rolnictwa zakończył prace nad ustawą ‘o ziemi’. W projekcie znalazły się zapisy o
prawie samorządów lokalnych do nabycia gruntu rolnego w razie realizacji przez nie celów
związanych z robotami publicznymi i lokalnym rozwojem. Projekt ustawy zakłada
wprowadzenie górnego limitu na zakup przez osoby fizyczne (rolników) maksimum 300 ha
gruntów rolnych; własność, użytkowanie i dzierżawa gruntów przez jedną osobę nie będzie
mogła przekroczyć 1.200 ha, w przypadku hodowców zwierząt i producentów materiałów
siewnych – 1800 ha; dla zawarcia aktu kupna-sprzedaży ziemi zastrzeżony zostanie wymóg
adwokata, dla zawarcia umowy dzierżawy rygor notarialny. Przeciętna transakcja kupnasprzedaży ziemi – w razie zgłoszenia prawa do pierwokupu – może potrwać nawet do 144
dni, przy czym utrudnieniem będzie też możliwość zgłoszenia przez miejscową komisję ds.
gruntów zastrzeżenia do transakcji, mimo pozytywnego stanowiska właściwego urzędu.
Właściwy urząd będzie mógł również złożyć zastrzeżenie do stanowiska miejscowej komisji
ds. gruntów w wypadku gdy uzna, że kupujący lub osoba uprawniona do pierwokupu
nabyłaby własność gruntów w niezdefiniowanym w ustawie celu ich kumulacji. Wydawanie
zezwoleń na dzierżawę odbywałoby się na podstawie podobnych przesłanek rozważanych
przez miejscowe komisje i właściwy urząd, co - wg komentatorów - w rzeczywistości może
oznaczać, że cena sprzedaży i dzierżawy gruntów rolnych nabierze charakteru urzędowego.
Grunty rolne będą mogły służyć – w ograniczonym wymiarze czasu – także jako
zabezpieczenie hipoteczne, a stroną stosunku dzierżawy będą mogły być także kościoły.
Projekt ustawy rozszerza zakres czynności prawnych dotyczących gruntów dokonywanych
pomiędzy bliskimi, a nie wymagających urzędowego zezwolenia, zawęża natomiast pole
manewru osób prawnych, które nadal nie będą mogły nabywać na własność gruntów rolnych,
a w trakcie przekształcenia podmiotu gospodarczego mogą wręcz utracić nabyte legalnie w
latach 90-tych ubiegłego stulecie grunty, podczas gdy ich następcy prawni nie będą mogli
dzierżawić nowych terenów.
34. Redukcja opłat kominiarskich. Rząd podjął decyzję o redukcji o połowę z dniem 1 lipca br.
opłat za obowiązkowe usługi kominiarskie (obecnie 4 tys. HUF/godz.). Zgodnie z
wcześniejszymi zapowiedziami z dniem 1 lipca br. ma również wejść w życie 10%-owa
redukcja opłat za wodę i kanalizację, a także usługi związane z utylizacją odpadów. Ponadto
przewiduje się dalszą 10%-ową redukcję opłat za gaz i elektryczność na jesieni br., zaś
minister resortu rozwoju dodała, że trwają prace nad sposobem ich rozszerzenia do 30%.
35. Ustawa o elektronicznym systemie poboru opłat drogowych. E-toll, węgierski
odpowiednik polskiego systemu ViaTOLL, ma zacząć obowiązywać na tutejszych
autostradach, drogach ekspresowych oraz niektórych drogach krajowych (w sumie na
odcinkach o łącznej długości 6.513 km; dla porównania: w Polsce system działa na 1.574
km) od 1 lipca br. i dotyczyć będzie samochodów ciężarowych o masie całkowitej powyżej
3,5 tony. Rząd ustanowił wyjątek spod obowiązku uiszczania opłat drogowych dla pojazdów
przewożących żywe zwierzęta oraz dla producentów rolnych na okres zbiorów płodów
rolnych. W odrębnym rozporządzeniu określono stawki opłat drogowych, zgodnie z którymi
w pojazdy ciężarowe zapłacą od 21,23 do 108,38 HUF/km w zależności od kategorii pojazdu,
rodzaju drogi oraz zaszeregowania silnika wg normy ekologicznej. Pozostałe środki
lokomocji pozostaną w winietowym systemie opłat obliczanym w oparciu o upływ czasu. Z
dniem 29 czerwca br. ustanie możliwość zakupu przez pojazdy ciężarowe e-winiet
9
tygodniowych, a wcześniej, z dniem 19 czerwca br., e-winiet miesięcznych. Ważne
pozostaną tylko roczne e-winiety, z których pojazdy ciężarowe korzystać będą mogły
najdłużej do północy 31 stycznia 2014 roku. Przewiduje się, że ok. 50 tys. pojazdów
posiadających odpowiednie urządzenia pokładowe z nawigacją satelitarną w większości
zawodowych przewoźników zarejestruje się w systemie centralnej dyrekcji dróg i autostrad
(ÁAK) podczas jego pierwszego testu w dniu 20 czerwca br. Pozostałe 150 tys. krajowych i
ok. 50 tys. zagranicznych pojazdów ciężarowych zakupi tzw. bilety na konkretną relację
(odcinek drogi) w 1700 punktach sprzedaży uiszczając opłatę przed rozpoczęciem podróży
(bez możliwości odzyskania nadpłaty w razie nieodbycia zaplanowanego dystansu).
36. Konkurencyjność gospodarki węgierskiej pogarsza się. Wg rankingu szwajcarskiego IMD
World Competitiveness Center, poświęconego konkurencyjności sześćdziesięciu gospodarek
świata w 2013 roku - podobnie jak w przypadku większości europejskich gospodarek, które
również zajęły gorsze miejsce niż w poprzednich latach - Węgry ześlizgnęły się na 50.
miejsce (dla porównania: w 2012 roku znajdowały się na 45. pozycji, w 2010 roku – 42. , w
1997. – 37.). Dla porównania: Polska uplasowała się obecnie na 33. miejscu (2012 – 34.,
2010 – 32., 1997 – 43.).
37. Rząd podpisał 25. porozumienie strategiczne. Tym razem z koncernem Siemens, którego
prezes Dale A. Martin stwierdził, że firma nadal zamierza pozostać aktywnym uczestnikiem
modernizacji Węgier i przyczyniać się do międzynarodowej konkurencyjności tego kraju,
włączając go do globalnej sieci innowacyjnej. Firma zatrudnia na Węgrzech ponad 2,4 tys.
pracowników (podkreśla się, że w latach kryzysu przyjęła 400 osób), zaś w 2012 roku 2.432
dostawców węgierskich dostarczało jej produktów o łącznej wartości 80,5 mln EUR. 84%
dostawców węgierskiej filii Siemensa to węgierskie podmioty gospodarcze.
38. Majątek najbogatszego Węgra nie wzrósł od ubiegłego roku. Skumulowana wartość
majątku stu najbogatszych Węgrów wzrosła w 2012 roku z 2.224 mld HUF do 2.280 mld
HUF. Liście najbogatszych Węgrów, opublikowanej przez Napi Gazdaság, niezmiennie
przewodzi Sándor Csányi, prezes banku OTP (135 mld HUF), po nim następuje László Bige
(130 mld HUF, produkcja nawozów sztucznych, przemysł chemiczno-spożywczy), a potem
György Gattyán – właściciel Holdingu Dockler (118 mld HUF, branża IT).
39. Lotnisko w Budapeszcie (BA) w rękach kanadyjskich emerytów. Niemiecka firma
Hochtief pozbyła się swojego całego portfolio ‘lotniskowego’ - spółki Hochtief Airport zawiadującej sześcioma lotniskami (Ateny, Düsseldorf, Hamburg, Sidney, Tirana,
Budapeszt), przenosząc ich prawa własności (za kwotę 1,1 mld EUR) na rzecz kanadyjskiego
Public Sector Pension Investment Board. Od czasu prywatyzacji Budapest Airport Zrt.
(2005), firma będąca operatorem lotniska już drugi raz trafia do nowego właściciela. BA
zatrudniała w 2011 roku 760 osób, jej przychody osiągnęły 180 mln EUR, a z lotniska
korzystało rocznie ponad 8 mln pasażerów.
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------Węgry - podstawowe wskaźniki makroekonomiczne
Wzrost PKB (%)
Produkcja przemysłowa (%)
Inflacja (%)
Bezrobocie (%)
2009
-6,3
-17,7
4,2
10,0
2010
1,2
10,5
4,9
11,2
2011
1,7
5,4
3,9
10,9
Źródło: Węgierski Urząd Statystyczny (KSH)
Opr.: Wydział Poliyczno-Ekonomiczny Ambasady RP w Budapeszcie
10
2012
-1,7
-1,7
5,7
10,7
2013
-0,3 (I kwartał)
-2,9 (marzec)
1,7 (kwiecień)
11,0 (luty-kwiecień)