wpływ infrastruktury drogi na powstawanie zdarzeń niepożądanych

WPŁYW INFRASTRUKTURY DROGI NA POWSTAWANIE ZDARZEŃ
NIEPOŻĄDANYCH W WYBRANYM SYSTEMIE TRANSPORTOWYM
System transportowy-pojęcie odnoszące się do wyposażenia i organizacji transportu
na danym obszarze (mówi się o systemie transportowym kraju, regionu czy
miasta)[10].
System transportowy jest układem złożonym z podsystemów technicznych
(gałęziowych, funkcjonalnych), organizacyjnych, finansowych i regulacyjnych.
Główny szkielet systemu stanowi układ infrastruktury, który decyduje o dostępności
transportowej danego obszaru, a ta z kolei o efektach użytkowych systemu. Transport
jest sferą działalności gospodarczej o charakterze systemowym. Stopień użyteczności
transportu jest tym większy, im mocniejsze i bardziej systemowe są powiązania
występujące pomiędzy jego poszczególnymi formami. Na przestrzeni ostatnich stu
kilkudziesięciu lat transport w rozwiniętych gospodarczo krajach stał się sferą w dużej
mierze usystematyzowaną, ale istniejące systemy są wciąż niewydolne, przestarzałe i
niekompletne, co stwarza konieczność prowadzenia konsekwentnej polityki ich
rozwoju[10].
Infrastruktura transportu tak jak i struktury osadnicze jest jednym z
ponadczasowych elementów cywilizacji. Proces rozwoju infrastruktury można nazwać
również procesem historycznym, ponieważ raz wybudowana droga tworzy integralną
część zagospodarowania przestrzennego[12].
Wśród decydujących wyznaczników formułujących zagospodarowanie przestrzenne
zarówno w skali kraju jak i regionu możemy wymienić[12]:
-
rozwój demograficzny,
-
rozmieszczenie przemysłu i źródeł surowcowych,
-
struktura osadnicza.
Infrastruktura będąca fundamentem rozwoju transportu tworzy ścisły związek z
innymi czynnikami wchodzącymi w skład systemów transportowych. Środki
transportu oraz technologie przewozu jak i również postęp występujący w tej
dziedzinie pociągają za sobą konieczność przystosowania wszystkich składników, jeśli
nie w charakterze działania poszczególnych gałęzi, to bez wątpienia w charakterze ich
efektywności. Ich niekompatybilność może powodować spore zaburzenie
funkcjonowania tej gałęzi[16].
1
Niestosowanie reguł rozwoju infrastruktury może doprowadzić do negatywnych
konsekwencji w różnych dziedzinach[19]:
-
utrudniać rozwój transportu,
-
obniżać efektywność pozostałych działów gospodarki,
-
hamować rozwój współpracy międzynarodowej.
Infrastruktura transportowa tworzona jest w głównej mierze przez trzy podstawowe
grupy[17]:
–
drogi wszystkich rodzajów transportu (drogowego, kolejowego, śródlądowego,
morskiego i powietrznego),
–
punkty transportowe (węzły drogowe, lotniska, porty, itp.),
–
urządzenia pomocnicze służące do bezpośredniej obsługi dróg i punktów
transportowych.
Rozwój nowoczesnej infrastruktury drogowej w Polsce jest bardzo spowolniony.
Drogi budowane kilkadziesiąt lat temu ulegają szybkiej degradacji, nie są
modernizowane zgodnie z zapotrzebowaniami intensywnie rozwijającego się
transportu drogowego. Mizerna sieć autostrad, dróg ekspresowych, oraz pozostałych
dróg krajowych zgodnych z wymogami współczesnego transportu, stanowią barierę
dla rozwoju gospodarczego kraju[18].
Brak zwartych ciągów komunikacyjnych tworzonych przez autostrady i drogi
ekspresowe powoduje obniżenie ich znaczenia zarówno dla transportu drogowego jak i
dla gospodarki kraju[18].
W ciągu ostatnich kilkunastu lat niemal podwojeniu uległa liczba zarejestrowanych
pojazdówadrogowych, tymczasem w tym okresie całkowita długość dróg
publicznychao utwardzonej nawierzchni uległa zwiększeniu raptem o kilkanaście
procent. Jednocześnie w badanym przedziale czasu systematycznie pogarszał się stan
techniczny infrastruktury transportu lądowego[18].
Budowana infrastruktura powinna uwzględniać nie tylko potrzeby dnia
dzisiejszego, a dodatkowo z myślą o przyszłości, zważywszy na jej długi okres
żywotności, przyczyniać się do rozwoju społeczno- gospodarczego[18].
Sieć drogowa w Polsce jest nierównomiernie rozmieszczona oraz 3-4 krotnie
rzadsza niż w pozostałych krajach Europy Zachodniej. Długość dróg kołowych w
ostatnim trzydziestopięcioleciu uległa znacznemu powiększeniu (rys. 2.1) jednak nadal
2
wiele do życzenia pozostawia jej stan techniczny. Główne przeszkody dla transportu
stwarzają [19]:
-
słaba jakość nawierzchni spowodowana wysokim stopniem dekapitalizacji, nie
będąca w stanie zagwarantować bezpieczeństwa ruchu,
-
niewielka ilość dróg o podwyższonym standardzie,
-
parametry techniczne, które odbiegają od wymagań Unii Europejskiej.
Stan nawierzchni oraz parametry techniczne dróg kołowych w Polsce nie są
najlepsze, drogi w większości wybudowane lub zmodernizowane w latach 70dziesiątych, przystosowane do ówcześnie panującego ruchu oraz standardów
technicznych. Konstrukcja nawierzchni dróg zaprojektowana była na 20-dziesto letni
czas eksploatacji przy założeniach określonego wskaźnika ruchu[19].
Minął już czas projektowego użytkowania dróg oraz w znacznym stopniu obniżyły
się warunki ich eksploatacji[19]:
-
zwiększył się ruch pojazdów na drogach,
-
zwiększeniu uległ ruch samochodów ciężarowych, co wpłynęło niekorzystnie
na stan dróg,
-
zbyt często eksploatuje się pojazdy przeciążone.
Ciągły wzrost liczby pojazdów samochodowych, szczególnie samochodów
ciężarowych powoduje zwiększanie się ruchu co przyczynia się do zdecydowanego
pogorszenia warunków ruchu na występujących drogach międzynarodowych[19].
Spory ruch na drogach oraz przeciążenie pojazdów przyczyniają się do
przyspieszonego niszczenia nawierzchni, w skutek czego, jedynie 54% dróg zgodnie z
raportem o ich stanie z 2006r, było w stanie dobrym[19].
Drogi krajowe ze względu na stan techniczny grupuje się w 4 klasy [36]:
-
stan dobry – nowe i odnowione nawierzchnie, nie wymagające remontów,
-
stan zadowalający – nowe i odnowione nawierzchnie nie wymagające
remontów,
-
stan niezadowalający – nawierzchnie drogowe z uszkodzeniami wymagające
zaplanowania remontu,
-
stan zły – nawierzchnie
natychmiastowego remontu.
drogowe
z
uszkodzeniami
wymagające
3
Zarówno dla sprawnej jak i dla bezpiecznej komunikacji szczególe znaczenie mają
drogi krajowe. Pomimo iż stanowią zaledwie 7% długości sieci drogowej kraju, ginie
na nich ok. 40% wszystkich ofiar wypadków. Z danych podawanych przez GDDKiA o
stanie nawierzchni dróg administrowanych przez GDDKiA wynika, iż w 2011r spora
część sieci dróg krajowych wymagała przeprowadzenia remontów[30].
Wśród remontów tych wyróżniamy[29]:
-
wzmocnienia – tzn. grupy zabiegów poprawiające wszystkie cechy techniczno –
eksploatacyjne nawierzchni,
-
wyrównania – tzn. grupy zabiegów poprawiające równość podłużną,
polepszające stan techniczny oraz właściwości przeciwpoślizgowe, likwidujące
koleiny,
-
zabiegi powierzchniowe – tzn. grupy zabiegów polepszające stan powierzchni
oraz właściwości przeciwpoślizgowe.
Niski poziom bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polsce spowodowany jest w
dużej mierze złym stanem technicznym infrastruktury transportowej. Liczba kolizji
drogowych w ostatnim dwudziestoleciu wzrosła zastraszająco[18].
Dane statystyczne publikowane przez Policję oraz firmy ubezpieczeniowe
wykazują, że większość zdarzeń drogowych powstaje w wyniku błędu człowieka.
Udział pozostałych grup czynników tworzących ruch drogowy, związanych z drogą,
razem z warunkami atmosferycznymi oraz cechami otoczenia drogi – zwanymi
środowiskiem drogi, szacowany jest w powstawaniu zdarzeń drogowych na
stosunkowo niskim poziomie. Wady pojazdu według statystyk w znikomym stopniu
wpływają na powstawanie zdarzeń drogowych[6].
Według oficjalnych statystyk wpływ infrastruktury drogi na powstawanie zdarzeń
drogowych jest niewielki, jednak szczegółowe badania prowadzone przez ekspertów
pochodzących z krajów europejskich dowodzą, iż niewłaściwa infrastruktur drogowa
zarówno w sposób pośredni jak i bezpośredni przyczyni się do powstawania 28 – 34%
wypadków[37].
Dokładne analizy wypadków wykazują, że na ich powstawanie ogromny wpływ
mają rozliczne usterki rozwiązań drogowych zarówno wykonywanych w przeszłości
jak i kolejnych błędnych modernizacji oraz sytuacji zastanych, których często nie
usuwa się na bieżąco[37].
Jak wynika z rys. 3.1 istotny wpływ na powstawanie wypadków oraz kolizji
drogowych spośród cech środowiska drogi w praktyce mają[6]:
4
-
niekorzystne warunki atmosferyczne, przyczyniają się do 84% wypadków oraz
74% kolizji, w których uznano iż środowisko drogi miało jakoś wpływ na ich
powstanie
-
nieprawidłowy stan jezdni, przyczyniają się do 10% wypadków oraz 21%
kolizji, w których uznano iż środowisko drogi miało jakoś wpływ na ich
powstanie.
W oficjalnych statystykach wśród przyczyn zdarzeń drogowych nie uwzględnia się
sporej ilości wad środowiska drogi związanych z[6]:
-
geometrią,
-
charakterystyką ruchu,
-
organizacją ruchu.
Udział wyżej wymienionych wad środowiska drogi w powstawaniu zdarzeń
drogowych najczęściej jest ukryty i jednocześnie trudny do jednoznacznego
określenia. Szanse wykrycia udziału wśród przyczyn zdarzeń drogowych wad
środowiska drogi może dać dopiero drobiazgowa analiza przyczynowo – skutkowa
zdarzeń drogowych[6].
5
BIBLIOGRAFIA
[6]
Praca zbiorowa pod redakcją Piskozub A.: Ekonomika transportu. Wydaw.
Komunikacji i Łączności, 1975
[10]
Ministerstwo Infrastruktury: Załącznik 3 do Strategii Rozwoju Transportu-Słownik
Pojęć Transportowych SRT; Warszawa, 30 marca 2011r
[12]
Basiewicz T., Gołszewski A., Rudziński L.: Infrastruktura transportu. Oficyna
Wydawnicza PW, Warszawa 2002
[16]
Wojewódzka-Król K.: Infrastruktura transportu wobec współczesnych wyzwańartykuł, czasopismo- Logistyka 1/2011 nr 1, Instytut Logistyki i Magazynowania
Poznań 2011; ISSN 1231-5478
[17]
Nowacki G.: Wybrane problemy dotyczące infrastruktury transportowej oraz
potencjalnych zagrożeń terrorystycznych, artykuł,
kwartalnik- Transport
Samochodowy 2/2012 nr 2, Wydawnictwo ITS Warszawa 2012, ISSN 1731-2795
[18]
Praca zbiorowa pod red. Łacny J.: Infrastruktura transportowa szansą i barierą rozwoju
regionalnego materiały pokonferencyjne. Wyd. Uczelniane WSG Bydgoszcz 2008
[19]
Wojewódzka-Król K., Rolbiecki R.: Infrastruktura transportu. Wydawnictwo
Uniwersytet Gdański, Gdańsk 2008
[29]
Najwyższa Izba Kontroli – Departament Komunikacji i Systemów Transportowych:
Informacja o wynikach kontroli bezpieczeństwa ruchu drogowego w Polsce; Nr ewid.
5/2011/P/10/061/KKT; KKT-4101-01/2010; Warszawa luty 2011
[30]
Wydział Systemów Diagnostyki Sieci Drogowej Departament Studiów: Raport o
stanie technicznym sieci dróg krajowych na koniec 2011 roku; GDDKiA Warszawa
Marzec 2012
[36]
Fundacja „Rozwój UTP”: Studium Transportowe Miasta Bydgoszczy wraz z Oceną
Stanu Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego – Tom I, Stan Systemów Transportowych
Bydgoszczy; Bydgoszcz 2011 – 2012
[37]
Bracik J., Czech P.: Wpływ infrastruktury na bezpieczeństwo ruchu – część 1, Zeszyty
Naukowe Politechniki Śląskiej, Seria: Transport z. 67, Nr kol. 1832, 2010r
6