Zestaw pytan maturalnych 2012-2013

Ośrodek Szkolno-Wychowawczy
dla Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej
im. Z. Tylewicza w Poznaniu
SZKOLNA LISTA TEMATÓW
NA USTNĄ CZĘŚĆ
EGZAMINU MATURALNEGO
Z JĘZYKA POLSKIEGO
MATURA 2013
Tematy - matura ustna z języka polskiego 2013
LITERATURA
1. Koncepcje ludzkiego losu i ich artystyczny kształt w literaturze średniowiecza,
renesansu i baroku. Przedstaw i oceń, odwołując się do analizy wybranych
przykładów.
2. Różne ujęcia motywu domu rodzinnego w literaturze. Przedstaw, analizując
wybrane przykłady literackie z różnych epok.
3. Bohater tragiczny w literaturze antycznej, romantycznej i współczesnej.
Scharakteryzuj wskazane postaci oraz dokonaj oceny ich postępowania.
4. Literackie portrety więźniów. Przedstaw temat w oparciu o analizę wybranych
pozycji literatury polskiej i światowej.
5. Wybory bohaterów literackich – przed jakimi stają i jakich wyborów dokonują?
Omów, analizując wybrane przykłady.
6. Duchowni jako bohaterowie literaccy. Scharakteryzuj wybrane postacie w oparciu
o literaturę różnych epok.
7. Bohaterowie literaccy młodego pokolenia XX stulecia. Przedstaw ich kreacje na
wybranych przykładach z literatury.
8. Twórczość Jana Kochanowskiego w tradycji literackiej późniejszych epok. Omów
temat na przykładzie analizy wybranych utworów.
9. Bohaterowie literaccy końca XIX wieku. Przedstaw ich kreacje na wybranych
przykładach z literatury.
10. Literatura a historia. Rozważ relacje między tymi dwiema dziedzinami, powołując
się na kilka utworów literackich.
11. Szlachetni naprawiacze świata, konformiści, snobi, kanalie i karierowicze – galeria
postaci
ludzkich
w
prozie
dwudziestolecia
międzywojennego.
Omów,
charakteryzując wybranych bohaterów literackich.
12. Walka dobra ze złem w utworach literackich różnych epok. Omów na podstawie
analizy wybranych przykładów.
13. Tematyka łagrowa i lagrowa w literaturze. Omów problem na przykładzie analizy
kilku utworów literackich.
14. Śmierć. Stosunek do śmierci własnej i cudzej. Omów zagadnienie, odwołując się
do analizy utworów literackich różnych epok.
Strona 2 z 12
Tematy - matura ustna z języka polskiego 2013
15. Bohater tragiczny w literaturze polskiej i obcej. Omów, charakteryzując sylwetki
wybranych postaci literackich.
16. Polemiki, kłótnie, prowokacje – starcia pokoleń literackich. Omów, analizując
przykłady wybranych utworów publicystycznych i literackich.
17. Różne portrety Niemców w polskiej literaturze. Omów problem, odwołując się do
analizy wybranych dzieł literackich.
18. Powroty do lat dzieciństwa w dziełach literackich. Omów na podstawie analizy
wybranych przykładów.
19. Wieś – zawsze Arkadia? Omów sposób funkcjonowania motywu wsi w liryce i
prozie analizując wybrane dzieła literackie.
20. Awans społeczny w czasach kapitalizmu. Omów zagadnienie, odwołując się do
analizy wybranych przykładów literackich.
21. Miasta w prozie wielkiego realizmu. Omów zagadnienie, odwołując się do analizy
wybranych dzieł literatury XIX wieku.
22. Sztuka kulinarna jako przejaw kultury i obyczaju. Omów temat, odwołując się do
analizy tekstów literackich różnych epok.
23. Obraz polskiej szlachty w literaturze polskiej. Porównaj ze sobą różne ujęcia tego
motywu, odwołując się do analizy konkretnych przykładów.
24. Wzorce parenetyczne w polskiej literaturze. Omów problem, odwołując się do
analizy przykładów literackich z różnych epok.
25. Przedstaw różne obrazy polskiego dworu, odwołując się do analizy wybranych
utworów literackich z XIX i XX wieku.
26. Motyw uczty w utworze literackim. Omów zagadnienie, interpretując wybrane
teksty.
27. Inspiracje ludowe w tekstach literackich. Na wybranych przykładach omów
sposoby funkcjonowania tych inspiracji, analizując wybrane dzieła literackie.
28. Czarodziej po stronie dobra i zła. Omów sposób funkcjonowania motywu
czarodzieja w literaturze, analizując wybrane przykłady literackie.
29. Przedstaw obraz polskiej inteligencji na podstawie analizy wybranych utworów
literackich XIX i XX wieku.
30. Dziecko jako bohater literacki. Omów temat, analizując wybrane utwory.
31. Przedstaw obecność motywu tańca w literaturze, analizując wybrane utwory.
Strona 3 z 12
Tematy - matura ustna z języka polskiego 2013
32. Miłość niejedno ma imię – formy wyrażania miłości w literaturze pięknej. Omów,
analizując wybrane utwory literackie z różnych epok.
33. Obraz zaświatów w literaturze. Przedstaw i zinterpretuj na przykładach utworów z
różnych epok.
34. Wierny autoportret i literacka mitomania w pamiętnikach i listach wybitnych
twórców. Przedstaw, analizując wybrane przykłady.
35. Zaprezentuj i porównaj małżeństwa, pojawiające się w dziełach literackich
twórców różnych epok.
36. Fascynacja wierzeniami ludowymi w literaturze. Przedstaw zagadnienie analizując
wybrane dzieła literackie z różnych epok.
37. Miłość jako nadzieja i przekleństwo. Omów tę kwestię na przykładzie analizy
utworów z różnych epok literackich.
38. Znaczenie
metamorfozy
bohatera
literackiego.
Rozwiń
zagadnienie
charakteryzując wybrane postaci literackie.
39. W jakim stopniu czas i miejsce urodzenia determinują los człowieka? Rozważ
problem, odnosząc się do postaw i wyborów bohaterów literatury polskiej i
europejskiej.
40. Przedstaw opinię na temat roli lektur w kształtowaniu charakterów młodych
czytelników, analizując wybrane przykłady utworów literackich.
41. Młodzi i młodość. Analizując wybrane teksty literackie, określ, jaki obraz młodego
pokolenia kreuje literatura różnych epok.
42. Różne konsekwencje zdrady jako metody działania człowieka. Rozwiń problem,
analizując wybrane dramaty z literatury polskiej i obcej.
43. Doświadczenie poczucia bezsensu i absurdalności istnienia związane z końcem
wieku. Omów problem, analizując przykłady z literatury barokowej, młodopolskiej
i współczesnej.
44. Zaprezentuj funkcjonowanie motywu władzy i władcy w literaturze, analizując
utwory z różnych epok.
45. Przeprowadź analizę porównawczą sposobów wykorzystania motywu zbrodni w
wybranych przykładach literatury wysokiej i kryminałach.
46. Symbolika żywiołów. Interpretując wybrane teksty poetyckie, zwróć uwagę na
wieloznaczność tych samych elementów natury.
Strona 4 z 12
Tematy - matura ustna z języka polskiego 2013
47. Różne wizje przyszłości zawarte w literaturze fantastycznonaukowej. Przedstaw je,
analizując wybrane powieści.
48. Powieść w powieści. Omów sposoby realizacji i funkcje tego zabiegu, analizując
przykłady dzieł literackich.
49. Literatura faktu. Dokonaj analizy i interpretacja tego zjawiska kulturowego XX
wieku na podstawie analizy wybranych przykładów.
50. Motyw wędrówki w literaturze. Omów różne jego wersje analizując wybrane
utwory z różnych epok.
51. Od Juliusza Verne'a do Stanisława Lema – analizując wybrane utwory, przedstaw
ewolucję powieści science - fiction.
52. Miasto, ulica, kamienica jako przestrzeń życia jednostki i relacji międzyludzkich.
Omów temat, odwołując się do analizy wybranych utworów literackich XIX i XX
wieku.
53. Słowem malowane. Pejzaż w literaturze różnych epok. Przedstaw i porównaj
sposoby obrazowania w wybranych dziełach literackich.
54. Bohaterowie „nie z tej ziemi” – postaci baśniowe, fantastyczne w literaturze – sens
ich funkcjonowania. Omów, analizując teksty literackie.
55. Szaleństwo bohaterów literackich jako efekt nieprzystosowania do świata. Omów
problem, analizując wybrane teksty literackie.
56. Paryż, Warszawa, Petersburg w literaturze polskiej i obcej. Analiza portretów
miast w dziełach literackich.
57. Różne kreacje narratora i ukształtowania narracji w epice. Przedstaw zagadnienie
na podstawie analizy wybranych utworów.
58. Scharakteryzuj i porównaj sylwetki starców obecne w literaturze różnych epok.
59. Bohater negatywny w prozie tendencyjnej pozytywizmu i literaturze socrealizmu.
Omów sposoby kreowania postaci na podstawie analizy wybranych przykładów
literatury polskiej.
60. Motyw nieśmiertelności poezji i sztuki. Przedstaw, analizując wybrane przykłady
literackie.
Strona 5 z 12
Tematy - matura ustna z języka polskiego 2013
Związki literatury z innymi dziedzinami sztuki
1. Różne wizje aktu stworzenia świata i człowieka w malarstwie i literaturze.
Przedstaw zagadnienie w oparciu o analizę wybranych przykładów.
2. Obraz cudzoziemca w polskiej literaturze i sztuce oraz w polskim filmie. Omów na
podstawie analizy wybranych przykładów.
3. Ludzie pracy w literaturze i malarstwie. Omów i porównaj te kreacje.
4. Rodzina. Jaki jej portret można odnaleźć w literaturze i malarstwie? Przedstaw i
omów na podstawie analizy wybranych przykładów.
5. Sposoby funkcjonowania autobiografizmu w tekstach kultury. Omów zagadnienie
analizując kilka wybranych przykładów.
6. Najświętsza Maria Panna, madonna, pieta – różne sposoby przedstawiania i
pojmowania roli Matki Boskiej w literaturze, rzeźbie i malarstwie. Omów temat,
analizując wybrane utwory literackie.
7. Obraz szkoły w utworach literackich i filmowych. Omów zagadnienie na
podstawie analizy wybranych przykładów.
8. Pogrzeb w różnych tekstach kultury. Porównaj sposób przedstawienia pochówku i
jego funkcję w utworze.
9. Jak ukazywano przyrodę w literaturze i malarstwie kolejnych epok? Jakie było
podejście twórców do problemu natury? Omów problem, odwołując się do analizy
dzieł różnych epok.
10. Jak ukazywano inteligencję w literaturze i filmie. Omów zagadnienie analizując
kilka przykładów.
11. Wampiry w literaturze i filmie. Omów sposób ich kreacji na podstawie analizy
wybranych przykładów.
12. Kaci i ofiary, czyli literatura wobec doświadczenia wojny. Omów zagadnienie
odwołując się do analizy kilku przykładów z literatury i filmu.
13. Motyw natury i jego funkcje w literaturze i malarstwie. Omów zagadnienie
analizując kilka przykładów.
14. Wizerunki władców w wybranych utworach literackich i dziełach malarskich –
scharakteryzuj i porównaj.
Strona 6 z 12
Tematy - matura ustna z języka polskiego 2013
15. Dziecko w tekstach kultury. Analizując wybrane przykłady, omów sposoby
funkcjonowania motywu.
16. Miasto – triumf ludzkich możliwości czy źródło wszelkiego zła. Przedstaw sposób
kreacji tego motywu na podstawie analizy wybranych utworów literackich i
filmowych.
17. Postaci samobójców w literaturze i filmie. Omów, analizując wybrane przykłady.
18. Sposób funkcjonowania motywów mitologicznych w poezji i sztuce późniejszych
epok. Omów na podstawie analizy wybranych przykładów.
19. Impresjonizm w literaturze i sztuce. Przedstaw kierunek, analizując wybrane
przykłady.
20. Różne portrety, odmienne wizje Jezusa Chrystusa i jego życia w literaturze i filmie.
Scharakteryzuj, porównaj, odwołując się do analizy wybranych przykładów.
21. Adaptacja filmowa – wierna kopia literackiego pierwowzoru czy artystyczna
wariacja na temat…? Przeanalizuj kwestię, powołując się na kilka wybranych
ekranizacji.
22. Sen – złoty czy brat śmierci? Omów sposób funkcjonowania motywu snu w
literaturze i filmie.
23. Ona mi pierwsza pokazała księżyc, czyli motyw macierzyństwa w literaturze i
sztuce. Omów sposób funkcjonowania tego motywu na podstawie analizy kilku
przykładów.
24. Antybohater jako zjawisko obecne w kulturze współczesnej. Omów sposoby
kreacji tej postaci i jej funkcje, analizując wybrany materiał rzeczowy z literatury i
filmu.
25. Sposoby funkcjonowania w literaturze i sztuce motywu lotu. Dokonaj analizy
porównawczej wybranych przykładów.
26. Artysta – kapłan sztuki czy rzemieślnik? Omów sposób funkcjonowania tego
motywy w literaturze i malarstwie, analizując wybrane dzieła.
27. Piekło na ziemi, czyli obraz totalitaryzmu w literaturze i filmie. Omów
zagadnienie, odwołując się do analizy kilku przykładów.
28. Obraz piekła w literaturze i sztuce. Omów sposób funkcjonowania tego motywu na
podstawie analizy kilku przykładów.
Strona 7 z 12
Tematy - matura ustna z języka polskiego 2013
29. Obraz tańca w literaturze i malarstwie. Omów sposób funkcjonowania tego
motywu na podstawie analizy kilku przykładów.
30. Różne ujęcia motywu pożegnania. Zanalizuj wybrane przykłady literackie i
filmowe.
31. Literackie inspiracje w twórczości Jacka Kaczmarskiego. Zanalizuj wybrane
przykłady.
32. Malarskie, muzyczne i literackie impresje na temat pór roku. Przedstaw
zagadnienie, analizując wybrane teksty kultury.
33. Kreacja scen batalistycznych w literaturze, malarstwie i filmie. Dokonaj analizy
wybranych przykładów.
34. Przedstaw funkcjonowanie motywu domu w literaturze i filmie, dokonując analizy
wybranych utworów.
35. Lustro – symbol czystości, sprawiedliwości czy zbytku? Dokonaj analizy
funkcjonowania tego motywu w różnych tekstach kultury na przestrzeni epok.
36. Katedra gotycka jako znak (kod) kultury średniowiecza i motyw w sztuce. Omów
zagadnienie, odwołując się do konkretnych zabytków architektonicznych i
analizując wybrane dzieła sztuki.
37. Mit o Pigmalionie jako literacka, teatralna i filmowa inspiracja. W oparciu o
wybrane przykłady wskaż cechy charakterystyczne i najciekawsze reinterpretacje
tego mitu.
38. Przedmiot w świecie człowieka – o roli rekwizytu w literaturze i sztuce. Omów
problem, analizując wybrane dzieła i utwory.
39. Tematyka powstańcza w malarstwie A. Grottgera i prozie E. Orzeszkowej.
Przeanalizuj, w jaki sposób artyści tworzą mit powstania styczniowego.
40. „Dzieci gorszego boga” – ludzie odrzuceni, nieakceptowani, „inni” jako temat
literacki i filmowy. Scharakteryzuj i porównaj na wybranych przykładach.
41. Sposoby wyrażania emocji w różnych dziedzinach sztuki. Przedstaw na
przykładach, porównaj, sformułuj wnioski wartościujące.
42. Zdefiniuj i scharakteryzuj zjawisko socrealizmu, omów jego wpływ na kulturę
polską. Opracowując temat, wykorzystaj przykłady z różnych dziedzin sztuki.
43. Symbolika stroju. Przedstaw i porównaj, analizując wybrane dzieła literackie i inne
(np. malarskie, teatralne, filmowe).
Strona 8 z 12
Tematy - matura ustna z języka polskiego 2013
44. Motyw pojedynku jako temat literacki i filmowy. Scharakteryzuj i porównaj na
wybranych przykładach. Omów funkcje w kontekście całości dzieła.
45. Dzieciństwo – synonim szczęścia i beztroski? Przedstaw i porównaj różne ujęcia
tego motywu we współczesnych literaturze i filmie.
46. Różne obrazy przyjaźni między bohaterami literatury i filmu. Przedstaw na
wybranych przykładach, dokonaj oceny wartościującej.
47. Powieść gotycka a współczesny horror w literaturze i filmie – scharakteryzuj i
porównaj sposoby budowania nastroju, obrazowania świata przedstawionego.
48. Scharakteryzuj,
wskaż
podobieństwa
w
literackich
portretach
bohatera
romantycznego i filmowych kreacjach bohatera kina kryminalnego, sensacyjnego i
gangsterskiego.
49. Różne oblicza i wizje rewolucji w literaturze i filmie. Przeanalizuj i porównaj
wybrane dzieła.
50. Pokolenie Kolumbów w komentarzu literackim i filmowym. Scharakteryzuj
portrety bohaterów, przedstaw i omów ich dylematy oraz wybory życiowe.
51. Piękno jest różnorakie (G. Bruno) – w oparciu o wybrane przykłady przedstaw
różne koncepcje piękna w literaturze i malarstwie co najmniej dwóch epok.
52. Postać Syzyfa w literaturze i malarstwie. Przedstaw i scharakteryzuj na wybranych
przykładach, ukazując różnorodność nawiązań i interpretacji tego antycznego
motywu.
53. Współczesne wersje motywu Madonny w literaturze i sztuce współczesnej. Omów
na wybranych przykładach.
54. Motyw tatrzański w literaturze i sztuce – przedstaw na wybranych przykładach.
55. Od Adama do Batmana. Przedstaw różne kreacje mężczyzny w literaturze i
współczesnych mediach analizując wybrane przykłady.
56. Legenda napoleońska wśród Polaków. Rozwiń zagadnienie, analizując wybrane
utwory literackie i malarskie.
57. Sposób funkcjonowania motywu czasu i zegara w literaturze i malarstwie. Omów
na podstawie analizy wybranych przykładów.
58. Góra – element pejzażu, miejsce święte czy zaklęte? Dokonaj analizy
funkcjonowania tego motywu w różnych tekstach kultury na przestrzeni epok.
Strona 9 z 12
Tematy - matura ustna z języka polskiego 2013
59. Światło jako motyw w literaturze i malarstwie. Omów zagadnienie odwołując się
do analizy różnych tekstów kultury.
60. Woda – tylko element pejzażu? Omów sposób funkcjonowania motywu wody w
tekstach kultury różnych epok, analizując wybrane dzieła.
NAUKA O JĘZYKU
1. Być i mówić jak Sarmata. Omów i oceń język Sarmatów, charakterystyczne cechy
jego stylu, analizując wybrane przez siebie utwory literackie.
2. Językowe sposoby wyrażania uczuć w listach pokolenia romantyków i
korespondencji Twoich rówieśników (np. mail’e, blogi internetowe). Dokonaj
analizy porównawczej wybranych przykładów.
3. Język prasy młodzieżowej. Dokonaj analizy wybranych tekstów i przedstaw cechy
pokoleniowej odmiany języka.
4. Zanalizuj język różnych reklam i wyjaśnij, jaki obraz świata one kreują.
5. Naśladowanie literatury przez literaturę, czyli parodia i pastisz. Omów funkcję tych
zabiegów analizując wybrane przykłady.
6. Współczesny język urzędowy. Zanalizuj środki językowe i dokonaj ich oceny pod
względem poprawności.
7. Charakterystyka
języka
współczesnych
polityków.
Przedstaw
i
omów
charakterystyczne zjawiska językowe.
8. Środki językowe (wyrazy, formy gramatyczne, typy zdań) charakterystyczne dla
reklamy. Omów, analizując celowo zgromadzony materiał językowy.
9. Slang szkolny charakteryzujący język uczniowski. Dokonaj analizy celowo
zgromadzonego materiału językowego.
10. Przezwiska w literaturze i języku codziennym. Zaprezentuj i zinterpretuj
przykłady.
11. Neologizmy i ich funkcje w liryce B. Leśmiana i M. Białoszewskiego. Przedstaw
zagadnienie, analizując wybrane utwory.
12. Stylizacja archaiczna w prozie polskiej. Omów, analizując wybrane utwory
literackie.
Strona 10 z 12
Tematy - matura ustna z języka polskiego 2013
13. Zbadaj i omów pochodzenie nazw miejscowych regionu wielkopolskiego.
14. Funkcje zapożyczeń. Omów, analizując celowo zgromadzony materiał językowy.
15. Funkcja archaizmów w literaturze współczesnej. Przedstaw, analizując wybrane
dzieła literackie.
16. Nowomowa – jej literackie i publicystyczne realizacje. Omów, analizując wybrane
utwory.
17. Językowe środki wzmacniające ekspresję wypowiedzi. Scharakteryzuj je na
podstawie wybranych wypowiedzi bohaterów współczesnej literatury polskiej.
18. Informacja czy manipulacja – dokonaj analizy wybranych ogłoszeń prasowych.
19. Scharakteryzuj język wypowiedzi zawartych w internetowych „czateriach”. Oceń
jego zgodność z normami poprawności językowej.
20. Omów zjawisko mody na imiona jako element przemian kulturowych.
21. Teleturnieje – zbadaj specyfikę i funkcje języka. Odwołaj się do wybranych
teleturniejów.
22. Rodzaje i funkcje środków stylistycznych w poezji baroku i Młodej Polski.
Przeanalizuj i omów na wybranych przykładach.
23. Dawny i współczesny język miłości. Zanalizuj i porównaj środki językowe
pełniące funkcję ekspresywną w celowo dobranych erotykach współczesnych i
staropolskich.
24. Zapożyczenia i ich rola we współczesnej polszczyźnie. Dokonaj analizy
porównawczej zgromadzonego materiału.
25. Funkcjonowanie
socjolektów
we
współczesnej
polszczyźnie.
Zanalizuj
zgromadzony materiał językowy.
26. Leksyka, składnia i frazeologia dziennikarstwa sportowego. Omów, analizując
wybrane przykłady.
27. Język prasy młodzieżowej. Dokonaj analizy wybranych tekstów i przedstaw cechy
pokoleniowej odmiany języka.
28. Zanalizuj język różnych reklam i wyjaśnij, jaki obraz świata one kreują.
29. Naśladowanie literatury przez literaturę, czyli parodia i pastisz. Omów funkcję tych
zabiegów analizując wybrane przykłady.
30. Współczesny język urzędowy. Zanalizuj środki językowe i dokonaj ich oceny pod
względem poprawności.
Strona 11 z 12
Tematy - matura ustna z języka polskiego 2013
31. Scharakteryzuj i skomentuj nowomowę w wybranych przykładach polskiej poezji i
prozy z lat 50. XX wieku.
32. Przedstaw odmiany komizmu słownego w tekstach piosenek lub tekstach
kabaretowych wybranych autorów (np. J. Przybory, A. Osieckiej, Z. Laskowika lub
innych) analizując odpowiednio dobrane przykłady.
33. Funkcje stylizacji biblijnych w utworach literackich. Omów zagadnienie,
analizując wybrane przykłady z różnych epok.
34. Omów rolę komunikacji językowej w prawidłowej interpretacji tekstu, analizując
zgromadzony materiał.
35. Język poezji lingwistycznej. Dokonaj analizy wybranych przykładów.
36. Omów charakterystyczne cechy języka komentarzy sportowych, dokonując analizy
wybranych wypowiedzi.
37. Język groteski. Dokonaj jego analizy na wybranych przykładach.
38. Omów język przysłów związanych z kalendarzem przyrodniczo-rolniczym.
Dokonaj analizy wybranego materiału.
39. Omów związki frazeologiczne dotyczące sportu, analizując wybrane artykuły
prasowe.
40. Awans mowy potocznej czy degradacja języka artystycznego w poezji po 1945
roku? Odpowiedz na pytanie, sformułuj argumenty i wnioski, analizując wybrane
przez siebie utwory.
Opracowali:
___________________________________
___________________________________
___________________________________
Strona 12 z 12