IB_02-2008 [PL_2]_paginy.qxd - Acta Bio

IB_02-2008 [PL_2]_paginy.qxd
2008-06-25
08:20
Page 111
Postural stability in patients with nervous system impairment
Małgorzata Mraz, Marta Curzytek, Maciej Mraz, Anna Skrzek, Barbara Zubińska
Wydział Fizjoterapii, Akademia Wychowania Fizycznego, ul. Paderewskiego 35, 51-612 Wrocław,
tel. +48 (0) 71 347 30 47, e-mail: [email protected]
Streszczenie
Celem pracy jest ocena stabilności posturalnej osób z uszkodzeniem układu nerwowego (27 osób z chorobą Parkinsona, 19 osób
po udarze mózgu, 22 osoby ze stwardnieniem rozsianym) w porównaniu z osobami zdrowymi (50 osób młodych, zdrowych).
Zbadano, czy istnieje różnica w wielkości wychwiań postawy
ciała osób z uszkodzeniem układu nerwowego i osób zdrowych,
na podstawie wielkości wybranych parametrów stabilograficznych. Oceniono, jaki jest wpływ kontroli wzrokowej oraz jej braku na stabilność posturalną tych osób.
Do oceny stabilności postawy ciała wykorzystano metodę stabilograficzną, posługując się zestawem pomiarowym Posturograf
i wykonując standardowy zestaw testów stabilograficznych. Dowiedziono, że stabilność posturalną osób z uszkodzeniem układu nerwowego cechuje większe pole powierzchni stabilogramu
oraz dłuższa długość całkowita stabilogramu we wszystkich typach badań. Największe pogorszenie stabilności postawy ciała
obserwuje się u osób z chorobą Parkinsona oraz ze stwardnieniem rozsianym w badaniu z kontrolą wzrokową, natomiast
u osób po udarze mózgu w badaniu ­ bez kontroli wzrokowej
oraz ze świadomą kontrolą wzrokową. U osób ze stwardnieniem
rozsianym świadoma kontrola wzrokowa podczas utrzymywania równowagi w pozycji stojącej miała pozytywny wpływ na
stabilność ciała i koordynację wzrokowo-ruchową.
Słowa kluczowe: stabilografia, stabilność posturalna, osoby z uszkodzeniem układu nerwowego
Abstract
The aim of the study was to evaluate the postural stability in patients with impairment of nervous system (27 patients with Parkinson's disease, 19 cerebral stroke survivors, 22 patients suffering from multiple sclerosis) in comparison with healthy subjects (50 young, healthy people). The differences of the magnitude of body sways in patients with impairment of the nervous
system and in healthy subjects were compared on basing on the
chosen stabilographic parameters. The influence of visual control on postural stability was tested.
The evaluation of postural stability by means of stabilographic
platform Posturograph was performed using the standard set of
stabilographic tests in order to carry. It was proved that postural stability in people with impairments in the nervous system
is characterized by the greater surface, as well as the longer total length of the stabilogram in all the tests. The most significant deterioration of postural stability was observed in patients
with Parkinson's disease in the test with visual control, and in
cerebral stroke survivors in the test with no visual control and
with conscious visual control. In patients with multiple sclerosis conscious visual control while maintaining body balance in
standing position showed positive influence on postural stability and visual-motor coordination.
Key words: stabilography, postural stability, patients with impairment of the nervous system
Wprowadzenie
Gwałtowny wzrost liczby osób z zaburzeniami równowagi ciała stał
się jednym z głównych problemów współczesnej medycyny. Naj-
Acta Bio-Optica et Informatica Medica 2/2008, vol. 14
groźniejszym zjawiskiem, towarzyszącym tym zaburzeniom, jest
ograniczenie aktywności ruchowej oraz upadki i ich negatywne
skutki [1-3]. We współczesnej medycynie oraz w rehabilitacji dużego znaczenia nabiera ocena sprawności układu równowagi. Najbardziej rozpowszechnioną i przydatną metodą oceny sprawności
funkcjonowania układu równowagi u osób zdrowych [4] oraz chorych jest stabilografia [5-10].
Badanie układu równowagi z wykorzystaniem stabilografii statycznej i dynamicznej jest szybką i obiektywną metodą oceny
sprawności ruchowej zarówno osób zdrowych, jak i w różnych stanach chorobowych przebiegających z zaburzeniami równowagi
i z zawrotami głowy. Polega ona na pomiarze sił wywieranych na
podłoże (ang. force-plate posturography) podczas utrzymywania równowagi w pozycji stojącej. Platforma stabilograficzna rejestruje siły
nacisku oraz momenty sił wywieranych na podłoże przez stopy badanego w czasie stania. Na podstawie tych parametrów komputer
wylicza położenie środka nacisku stóp (ang. center of foot pressure,
w skrócie COP). Szczegółowe analizy sygnału COP pokazały, że
w warunkach statycznych główną jego składową są przemieszczenia środka ciężkości, czyli wychwiania [11]. W płaszczyźnie strzałkowej siły sterujące, odpowiedzialne za utrzymywanie równowagi,
są wywołane aktywnością mięśni odpowiadających za ruch w stawach skokowych, natomiast w płaszczyźnie czołowej ­ działaniem
mięśni przywodzicieli i odwodzicieli stawów biodrowych [12].
Sterowanie postawą jest przejawem precyzyjnej koordynacji ruchowej i polega na ciągłym przystosowaniu organizmu do aktualnych potrzeb. Działanie każdego z tych czynników fizjologicznych, stanowiące fundamenty stabilności, może zostać zaburzone
w wyniku najróżniejszych zmian chorobowych. Cechą układu regulacji równowagi jest wybór strategii, czyli pewnego sposobu zachowania w momencie pojawienia się określonych zakłóceń.
Destabilizujący wpływ ruchów dowolnych, jak i wszelkich zakłóceń kompensowany jest w systemie kontroli stabilności postawy. Sprawność kontroli równowagi ciała człowieka zależy od możliwości motorycznych oraz zmienia się wraz z wiekiem [13].
Zaburzenia równowagi i idące za tym trudności w zachowaniu
postawy oraz prawidłowego chodu, których konsekwencje bywają
bardzo poważne, stanowią istotny problem wpływający na stan fizyczny i psychiczny wielu ludzi. Większość neuropatii i wiele schorzeń narządu ruchu powoduje mniejsze lub większe upośledzenie
kontroli stabilności. Objawy zaburzeń posturalnych są zazwyczaj
niespecyficzne. W dotychczasowej ocenie stabilności ciała metodą
stabilograficzną osób z uszkodzeniem układu nerwowego nie znaleziono prawidłowości w sposobie utrzymywania równowagi i kontroli postawy. Uzyskiwane wyniki były bardzo zróżnicowane i nie
wykazywały wzoru zaburzeń [14].
Cel pracy
Celem pracy jest porównanie stabilności posturalnej osób
z uszkodzeniem układu nerwowego (SM, choroba Parkinsona,
udar mózgu) i osób młodych zdrowych. Celem podjętych badań
była odpowiedź na następujące pytania:
1. Czy istnieje różnica w wielkości wychwiań postawy ciała osób
z uszkodzeniem układu nerwowego i osób zdrowych, oceniana na podstawie wielkości wybranych parametrów stabilograficznych?
2. Jaki jest wpływ kontroli wzrokowej oraz jej braku na stabilność posturalną badanych osób?
3. Czy uszkodzenia układu nerwowego mają negatywny wpływ
na koordynację wzrokowo-ruchową, zobrazowaną wskaźnikiem „koordynacji”?
111
inżynieria biomedyczna / biomedical engineering
Stabilność posturalna osób z uszkodzeniem
układu nerwowego