egzamin maturalny z języka polskiego

sq
lm
ed
ia.
pl
w.
ww
po
br
an
oz
(Wpisuje zdający przed
rozpoczĊciem pracy)
Miejsce
na naklejkĊ
z kodem
KOD ZDAJĄCEGO
MPO-P1D1P-021
EGZAMIN MATURALNY
Z JĉZYKA POLSKIEGO
POZIOM PODSTAWOWY
Arkusz I
ARKUSZ I
Czas pracy 110 minut
STYCZEē
ROK 2003
Instrukcja dla zdającego
1. ProszĊ sprawdziü, czy arkusz egzaminacyjny zawiera
2 strony z tematami i 4 strony na napisanie wypracowania.
Ewentualny brak naleĪy zgáosiü przewodniczącemu zespoáu
nadzorującego egzamin.
2. Arkusz zawiera dwa tematy. Do opracowania trzeba wybraü
jeden z nich i podkreĞliü.
3. PracĊ proszĊ napisaü czytelnie.
4. ProszĊ pisaü tylko w kolorze niebieskim lub czarnym;
nie pisaü oáówkiem.
5. Nie wolno uĪywaü korektora.
6. BáĊdne zapisy trzeba wyraĨnie przekreĞliü.
7. Wszelkie notatki naleĪy sporządzaü tylko w brudnopisie, który
nie bĊdzie oceniany.
8. Podczas egzaminu moĪna korzystaü ze sáownika poprawnej
polszczyzny i sáownika ortograficznego.
9. Do ostatniej kartki arkusza doáączona jest karta odpowiedzi,
którą wypeánia egzaminator.
ĩyczymy powodzenia!
(Wpisuje zdający przed rozpoczĊciem pracy)
PESEL ZDAJĄCEGO
Za opracowanie tematu
moĪna otrzymaü
70 punktów
sq
lm
ed
ia.
pl
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego
Arkusz I
po
br
an
oz
ww
w.
2
Temat 1. Jak Īyü ma czáowiek? Kto, komu, jakich i jak udziela rad w PieĞni XI i w innych
pieĞniach Jana Kochanowskiego? Wykorzystaj w wypracowaniu stosowne konteksty
filozoficzne i historycznoliterackie.
Jan Kochanowski
PieĞĔ XI (z ksiąg wtórych)
Stateczny umysá pamiĊtaj zachowaü,
JeĞli ciĊ pocznie nieszczĊĞcie frasowaü;
TakĪe i góry nie radzĊ-ü wylataü,
Kiedy siĊ szczĊĞcie z tobą imie brataü.
ĝmierci podlegáy, czáowiecze cnotliwy,
Choü wszytek twój wiek bĊdzie frasowliwy,
Chocia teĪ czasem, siedząc z przyjacioáy,
Przy dobrym trunku strawisz dzieĔ wesoáy:
Tu przy ciekącym przezornym strumieniu
KaĪ stóá gotowaü w jaworowym cieniu,
KaĪ wino nosiü, póki beczka leje,
Póki wiek sáuĪy, a Ğmierü nie przyspieje!
Postąpisz z wáoĞci drogo zapáaconych,
Postąpisz z dworu i gmachów záoconych;
A co zebrania twego kolwiek bĊdzie,
To wszytko przyszáy namiastek osiĊdzie.
BądĨ siĊ kto zacnym rodziá i bogatym,
BądĨ niewolnikiem: u Ğmierci nic na tym;
Czyjkolwiek naprzód los wynidzie, wsiadaj,
Wieczny wygnaĔcze, ani wiĊc odkáadaj!
(1584)
(za: J. Kochanowski, PieĞni, Wrocáaw 1970)
_____________________________________________________
w. 3 góry [...] wylataü – wynosiü siĊ, pyszniü
w. 9 przezorny – przezroczysty, przejrzysty
w. 12 przyspiaü – Ğpiesznie przybyü
w. 13 postąpiü – ustąpiü
w. 15 zebranie – zbiór, majątek
w. 16 namiastek – nastĊpca; osiąĞü – wejĞü w posiadanie
w. 19 wsiadaj – do áodzi Charona
sq
lm
ed
ia.
pl
w.
ww
po
br
an
oz
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego
Arkusz I
3
Temat 2. Gustawa Herlinga–GrudziĔskiego Inny Ğwiat. WyjaĞnij tytuá na podstawie
podanego fragmentu. Czy opisany mechanizm systemu dziaáaá w peáni
skutecznie? OdpowiedĨ uzasadnij argumentami z caáego utworu.
Gustaw Herling-GrudziĔski: RĊka w ogniu (fragmenty)
Wbrew temu, co siĊ przypuszcza, caáy system pracy przymusowej w Rosji – áącznie
ze Ğledztwem, pobytem w wiĊzieniu i Īyciem w obozie – nastawiony jest, bardziej
niĪ na ukaranie przestĊpcy, na jego wyeksploatowanie gospodarcze i caákowite przeobraĪenie.
Tortury na Ğledztwie nie są stosowane jako zasada, ale jako Ğrodek pomocniczy. O co chodzi
naprawdĊ, to nie tyle o wymuszenie na oskarĪonym podpisu pod zmyĞlonym i fikcyjnym
aktem oskarĪenia, ile o kompletną dezintegracjĊ jego osobowoĞci.
Czáowiek budzony co nocy – na przestrzeni dáugich miesiĊcy, a czasem nawet i lat –
pozbawiony w czasie Ğledztwa prawa zaáatwiania najelementarniejszych potrzeb
fizjologicznych, trzymany godzinami na twardym krzeĞle, oĞlepiony skierowaną prosto
w oczy Īarówką, káuty podstĊpnymi pytaniami i niesamowitym crescendo urojonych
zarzutów, draĪniony sadystycznie widokiem papierosów i gorącej kawy na stole – gotów jest
podpisaü wszystko. Nie o to jednak chodzi. WiĊĨnia moĪna uwaĪaü za „spreparowanego”
do ostatecznego zabiegu dopiero wtedy, gdy widaü juĪ wyraĨnie, jak jego osobowoĞü rozpada
siĊ na drobne czĊĞci skáadowe: pomiĊdzy skojarzeniami powstają luki, myĞli i uczucia
obluzowują siĊ w swych pierwotnych áoĪyskach i klekocą jak w zepsutej maszynie, pasy
transmisyjne áączące teraĨniejszoĞü z przeszáoĞcią obsuwają siĊ z kóá napĊdowych i opadają
na dno ĞwiadomoĞci, wszystkie dĨwignie i przekáadnie intelektu i woli zacinają siĊ, strzaáki
w zegarach pomiarowych skaczą jak oszalaáe od zera do maksimum i z powrotem. Maszyna
krĊci siĊ dalej na zwiĊkszonych obrotach, ale nie pracuje juĪ tak jak dawniej – wszystko,
co wydawaáo siĊ oskarĪonemu przed chwilą absurdem, staje siĊ rzeczą prawdopodobną, choü
ciągle jeszcze nieprawdziwą, uczucia zmieniają barwĊ, napiĊcie woli znika. [...]
Za chwilĊ mechanizm ludzki, zatrzymany w punkcie zerowym i rozáoĪony na najdrobniejsze
czĊĞci, zostanie záoĪony na powrót, ale juĪ inaczej; luki pomiĊdzy skojarzeniami wypeániają
inne wiązania, myĞli i uczucia dopasowane zostaną do innych áoĪysk, pasy transmisyjne
zaczną przekazywaü nie przeszáoĞü teraĨniejszoĞci, ale teraĨniejszoĞü przeszáoĞci, instynkt
i wola zmienią kierunek dziaáania, wskazówki w zegarach pomiarowych zatrzymają siĊ
na zawsze w maksimum. OskarĪony ocknie siĊ z odrĊtwienia, zwróci zmĊczoną, lecz
uĞmiechniĊtą twarz ku swemu dobroczyĔcy i westchnąwszy gáĊboko, powie, Īe teraz
wszystko rozumie, Īe báądziá dotąd przez caáe Īycie. Zabieg siĊ udaá, pacjent zostaá nowo
narodzony. [...]
Po raz ostatni w Īyciu zaĞnie z tym uczuciem mĊczącej niepewnoĞci, nazajutrz bowiem koáo
poáudnia obudzi siĊ pusty jak wydrąĪony orzech i osáabiony po nieludzkim wysiáku caáego
organizmu, ale olĞniony myĞlą, Īe ma juĪ nareszcie wszystko za sobą. I kiedy zacznie chodziü
miĊdzy pryczami, nie odzywając siĊ do nikogo, moĪna byü pewnym, Īe stawia pierwsze kroki
w innym juĪ Ğwiecie – rekonwalescent o zabliĨniających siĊ szybko ranach i zrastającej siĊ
na nowo osobowoĞci.[...]
Ostatnia niü pĊkáa, wychowanie zostaáo skoĔczone. Pozostaje juĪ tylko eksploatacja taniej
pracy przymusowej i jeĪeli „pieriewospitannyj” wiĊzieĔ zdoáa przeĪyü osiem lub dziesiĊü lat
katorgi niewolniczej, moĪna go bĊdzie bez chwili wahania posadziü za stoáem sĊdziowskim,
naprzeciwko przyszáego oskarĪonego, który zajmie kiedyĞ jego dawne miejsce.
(1949-50)
(Gustaw Herling-GrudziĔski, Inny Ğwiat, Warszawa 1989)
sq
lm
ed
ia.
pl
po
br
an
oz
ww
w.
4
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego
Arkusz I
WYPRACOWANIE
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
sq
lm
ed
ia.
pl
w.
ww
po
br
an
oz
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego
Arkusz I
5
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
sq
lm
ed
ia.
pl
po
br
an
oz
ww
w.
6
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego
Arkusz I
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
sq
lm
ed
ia.
pl
w.
ww
po
br
an
oz
Egzamin maturalny z jĊzyka polskiego
Arkusz I
7
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
BRUDNOPIS
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________